Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP1/443-230/14-4/AK
z 30 maja 2014 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 28 marca 2014r. (data wpływu 31 marca 2014r.) uzupełnionym pismem z dnia 12 maja 2014r. (data wpływu 15 maja 2014r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

  • opodatkowania podatkiem VAT wpłat otrzymanych od mieszkańców z tytułu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków,
  • obowiązku naliczenia podatku VAT należnego od wpłat wniesionych przez mieszkańców w drodze korekty rozliczeń (metodą „w stu”) oraz wykazania tego podatku w rejestrach oraz korektach deklaracji VAT za właściwe okresy rozliczeniowe,

jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 marca 2014r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

  • opodatkowania podatkiem VAT wpłat otrzymanych od mieszkańców z tytułu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków,
  • obowiązku naliczenia podatku VAT należnego od wpłat wniesionych przez mieszkańców w drodze korekty rozliczeń (metodą „w stu”) oraz wykazania tego podatku w rejestrach oraz korektach deklaracji VAT za właściwe okresy rozliczeniowe,
  • prawa do pełnego odliczenia podatku VAT w związku z realizacją przedmiotowej inwestycji.

Przedmiotowy wniosek uzupełniono pismem z dnia 12 maja 2014 r. (data wpływu 15 maja 2014r.) w zakresie doprecyzowania opisanego stanu faktycznego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny (doprecyzowany w uzupełnieniu wniosku).

Gmina (dalej: Gmina lub Wnioskodawca) jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: VAT).

W 2010 r. Gmina zrealizowała inwestycję pn. „……..” (dalej: Inwestycja). Inwestycja była finansowana ze środków własnych Gminy. Gmina nie odliczyła dotychczas podatku VAT naliczonego wynikającego z realizacji Inwestycji.

Celem Inwestycji było w szczególności zapewnienie możliwości zgodnego z prawem zagospodarowania ścieków z gospodarstw indywidualnych poprzez budowę przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy. Przydomowe oczyszczalnie ścieków zostały wybudowane na poszczególnych nieruchomościach na podstawie umów zawartych z właścicielami nieruchomości. Umowa zobowiązywała właściciela nieruchomości do wniesienia opłaty w określonej wysokości. Wpłaty były obowiązkowe i od ich wniesienia zależało wybudowanie oczyszczalni.

Umowy zawarte pomiędzy Gminą, a poszczególnymi mieszkańcami zawierały m.in. zapisy, zgodnie z którymi:

  • właściciel nieruchomości zobowiązuje się uczestniczyć w kosztach budowy przydomowej oczyszczalni ścieków i wpłacić na rzecz Gminy ustaloną kwotę;
  • po zakończeniu inwestycji i protokolarnym odbiorze, Gmina przekaże wybudowaną oczyszczalnię ścieków właścicielowi nieruchomości, który stanie się jej użytkownikiem i będzie zobowiązany do ponoszenia całości kosztów utrzymania i eksploatacji oczyszczalni zgodnie z otrzymaną przy odbiorze instrukcją eksploatacji.

Gmina uznała, iż wpłaty mieszkańców partycypujących w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków nie podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT. Dlatego też, wpłaty mieszkańców nie były dokumentowane przez Wnioskodawcę za pomocą faktur VAT oraz nie były wykazywane w jego rejestrach i deklaracjach VAT.

Tym niemniej, po konsultacjach z kancelarią prawną Wnioskodawca ma świadomość, iż zgodnie z obecnie prezentowanym stanowiskiem organów podatkowych wpłaty otrzymywane od mieszkańców (właścicieli nieruchomości) z tytułu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków podlegały opodatkowaniu VAT.

W związku z powyższym, Wnioskodawca rozważa skorygowanie swoich rozliczeń na gruncie podatku VAT. Rozważana korekta zostałaby dokonana w drodze naliczenia przez Gminę podatku VAT należnego na pobranych od właścicieli nieruchomości wpłatach z tytułu uczestniczenia w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (metodą „w stu") i wykazaniu tego podatku w rejestrach Gminy oraz w złożonych przez Gminę deklaracjach podatkowych.

Od 1 kwietnia 2012 r. Gmina jest zarejestrowanym podatnikiem VAT i składa deklaracje VAT-7 do właściwego Urzędu Skarbowego.

We wcześniejszym okresie, tj. do 31 marca 2012 r. - jako podatnik VAT zarejestrowany był tylko Urząd Gminy (dalej: Urząd), i to on składał deklaracje VAT-7 do właściwego Urzędu Skarbowego. Wynikało to z faktu, iż podejście takie (tj. uznanie Urzędu za podatnika VAT) było zgodne z obowiązującą w przeszłości praktyką, w ramach której władze skarbowe uznawały za podatnika VAT urzędy gmin lub urzędy miast i nakazywały rejestrację podatnika w oparciu o dane tych urzędów. Fakt rejestracji Urzędu dla potrzeb VAT i dokonywanie przez Urząd odpowiednich rozliczeń nie był nigdy kwestionowany przez właściwe dla Gminy władze skarbowe. Urząd w dalszym ciągu posiada swój numer NIP i posługuje się nim dla wykonywania określonych czynności wynikających z przepisów prawa (np. wykonywania obowiązków płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych). Czynność zarejestrowania Gminy jako podatnika VAT, będąca efektem dostosowania się do stanowiska organów podatkowych i sądów administracyjnych, miała charakter techniczny, porządkujący status jednostek samorządu terytorialnego jako podatników VAT.

W związku z powyższym, mogą występować sytuacje, w których część otrzymywanych faktur zakupowych była (i jest) wystawiana przez kontrahentów ze wskazaniem:

  • Gminy jako nabywcy, przy jednoczesnym wskazaniu numeru NIP Gminy,
  • Urzędu jako nabywcy, przy jednoczesnym wskazaniu numeru NIP Urzędu,
  • Urzędu jako nabywcy, przy jednoczesnym wskazaniu numeru NIP Gminy,
  • Gminy jako nabywcy, przy jednoczesnym wskazaniu numeru NIP Urzędu.

Wpłaty z tytułu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków były dokonywane przez mieszkańców w 2010r. Zgodnie z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. W związku z powyższym - mając na uwadze fakt, iż wpłaty mieszkańców dokonywane były w 2010 r. -zobowiązanie podatkowe z tego tytułu nie uległo przedawnieniu.

Tak - jak zostało wprost wskazane w poz. 68 wniosku ORD-IN - dokonanie przez mieszkańców Gminy wpłat na wybudowanie przydomowych oczyszczalni ścieków było obowiązkowe.

Tak - jak zostało wprost wskazane w poz. 68 wniosku ORD-IN - dokonanie przez mieszkańców Gminy wpłat na wybudowanie przydomowych oczyszczalni ścieków warunkowało wybudowanie przez Gminę tych oczyszczalni. Warunki umowy na wykonanie przydomowych oczyszczalni ścieków były jednakowe dla wszystkich mieszkańców. Kwota wpłaty z tytułu partycypacji w budowie przydomowych oczyszczalni ścieków była jednakowa dla wszystkich mieszkańców.

Zgodnie z zapisami umów zawieranych z mieszkańcami Gminy, opłaty przez nich wnoszone dokonywane były w dwóch ratach.

Jak zostało wskazane w złożonym wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, przydomowe oczyszczalnie ścieków wybudowane w wyniku realizacji Inwestycji są (zgodnie z przedstawioną argumentacją) związane z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT - wpłaty otrzymywane przez Gminę od mieszkańców (na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych) z tytułu dofinansowania budowy oczyszczalni podlegały bowiem, zdaniem Gminy, opodatkowaniu VAT. Inwestycja nie była i nie jest związana z czynnościami zwolnionymi z VAT.

Natomiast, nawet gdyby uznać, iż - oprócz czynności opodatkowanych VAT - Inwestycja jest jednocześnie wykorzystywana dla celów czynności niepodlegających podatkowi VAT (gdyż poza wpłatami mieszkańców, które stanowiły partycypację w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, Gmina nie pobiera od mieszkańców żadnych dodatkowych opłat z tytułu użytkowania przydomowych oczyszczalni ścieków) - pozostanie to bez wpływu na prawo do odliczenia przez Gminę podatku VAT naliczonego.

Nawet gdyby uznać, iż - oprócz czynności opodatkowanych VAT - Inwestycja jest jednocześnie wykorzystywana dla celów czynności niepodlegających podatkowi VAT - Gmina nie ma możliwości obiektywnego przyporządkowania wydatków poniesionych podczas realizacji Inwestycji do poszczególnych czynności, tj. do czynności opodatkowanych VAT oraz niepodlegających podatkowi VAT.

Z uwagi na fakt, iż istnieje związek Inwestycji z wykonywaniem czynności opodatkowanych, a hipotetycznie również z wykonywaniem czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT - przy czym Wnioskodawca nie jest w stanie przyporządkować zakupów ponoszonych w ramach realizacji Inwestycji do poszczególnego rodzaju działalności - Gminie będzie przysługiwać prawo do odliczenia pełnej kwoty podatku VAT. Należy bowiem podkreślić, iż czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Innymi słowy, czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT nie powinny być uwzględniane w kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2-8 ustawy o VAT. W świetle powyższego proporcja, o której mowa w art. 90 ust. 2-8 ustawy o VAT, wyniesie 100%.

Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w utrwalonym orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo, należy wskazać na uchwałę NSA w składzie 7 Sędziów z dnia 24 października 2011 r. sygn. I FPS 9/10, w sentencji której rozszerzony skład sędziowski wskazał, że „W świetle przepisów art. 86 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., nr 54, poz. 535, ze zm.) czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zastosowaniu art. 90 ust. 3 powołanej wyżej ustawy”. Zatem NSA jednoznacznie potwierdził, że zdarzenia pozostające poza zakresem regulacji VAT nie powinny mieć wpływu na wysokość odliczenia podatku VAT. Stanowisko takie znajduje potwierdzenie również w szeregu interpretacji prawa podatkowego, w tym interpretacjach wydawanych przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi.

Faktury związane z realizacją Inwestycji Gmina otrzymywała w 2009 i 2010 r. Niemniej, należy podkreślić, iż wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczy wyłącznie wydatków ponoszonych przez Gminę w 2010 r. Jak zostało wprost wskazane w złożonym wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, faktury zakupowe były wystawiane przez kontrahentów ze wskazaniem danych Gminy lub Urzędu Gminy. Powyższe wynikało z faktu, iż - jak wskazano we wniosku - do 31 marca 2012 r. jako podatnik VAT zarejestrowany był Urząd Gminy i to on składał deklaracje VAT-7 do właściwego Urzędu Skarbowego. Podejście takie było zgodne z obowiązującą w przeszłości praktyką, natomiast czynność zarejestrowania Gminy jako podatnika VAT miała charakter techniczny, porządkujący status jednostek samorządu terytorialnego jako podatników VAT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

(we wniosku wskazane jako nr 1) Czy wpłaty otrzymywane od mieszkańców (właścicieli nieruchomości) z tytułu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków podlegały opodatkowaniu VAT?

(we wniosku wskazane jako nr 2) Jeżeli odpowiedź na pytanie pierwsze jest twierdząca, to czy Gmina powinna dokonać korekty rozliczeń w zakresie podatku VAT poprzez naliczenie podatku VAT należnego na pobranych od właścicieli nieruchomości wpłatach z tytułu uczestniczenia w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (metodą „w stu") oraz wykazanie tego podatku w rejestrach oraz korektach deklaracji VAT za właściwe okresy rozliczeniowe?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1.

Wpłaty otrzymywane od mieszkańców (właścicieli nieruchomości) z tytułu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków podlegały opodatkowaniu VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT), opodatkowaniu podatkiem VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Ust. 2 tego artykułu wskazuje natomiast, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na mocy art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawę zawartych umów cywilnoprawnych.

Mając na uwadze fakt, iż Gmina - na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z mieszkańcami (właścicielami nieruchomości) - zobowiązała się do wybudowania przydomowych oczyszczalni ścieków na nieruchomościach będących własnością mieszkańców, a następnie do przekazania tych oczyszczalni właścicielom nieruchomości, Gmina występowała w odniesieniu do tych czynności jako podatnik VAT.

Natomiast czynności wykonywane przez Gminę na podstawie wskazanych umów cywilnoprawnych - za które Wnioskodawca otrzymał płatność od mieszkańców (tj. dofinansowanie kosztów wybudowania przydomowych oczyszczalni ścieków) stanowiły odpłatne świadczenie usług, czyli czynności podlegające opodatkowaniu VAT.

W konsekwencji należy uznać, iż wpłaty otrzymywane od mieszkańców (właścicieli nieruchomości) z tytułu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków podlegały opodatkowaniu VAT.

Stanowisko takie znajduje uzasadnienie w licznych interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe. Przykładowo, w interpretacji z 23 lipca 2013r. (sygn. IPTPP2/443-434/13-2/KW) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał, iż „Czynności będące przedmiotem wniosku, za które Wnioskodawca będzie otrzymywał wpłaty od mieszkańców stanowiące wkład w budowę przydomowych oczyszczalni ścieków podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż stanowią zapłatę z tytułu czynności, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, wykonywanych przez Zainteresowanego będącego w tym zakresie podatnikiem podatku od towarów i usług.

Reasumując, czynności do wykonania których zobowiązał się Wnioskodawca w ramach zadania inwestycyjnego, stanowić będą odpłatne świadczenie usług, które zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - stanowią czynności podlegające opodatkowaniu według stawek obowiązujących dla danego świadczenia”.

Analogiczne stanowisko zostało przedstawione przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacjach z 23 grudnia 2013r. (sygn. IPTPP1/443-791/13-2/MG), 12 czerwca 2013 r. (sygn. IPTPP1/443-304/13-3/MG) oraz 6 grudnia 2012 r. (sygn. IPTPP4/443-606/12-4/UNR).

Ad. 2.

Gmina powinna dokonać korekty rozliczeń w zakresie podatku VAT poprzez naliczenie podatku VAT należnego na pobranych od właścicieli nieruchomości wpłatach z tytułu uczestniczenia w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (metodą „w stu”) oraz wykazanie tego podatku w rejestrach oraz korektach deklaracji VAT za właściwe okresy rozliczeniowe.

Gmina powinna dokonać korekty rozliczeń w zakresie podatku VAT poprzez:

    1. naliczenie podatku VAT należnego na pobranych od właścicieli nieruchomości wpłatach z tytułu uczestniczenia w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (metodą .,w stu”) oraz
    2. wykazanie tego podatku w rejestrach oraz korektach deklaracji VAT za właściwe okresy rozliczeniowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Na wstępie należy wskazać, że z uwagi na przedstawione okoliczności sprawy oraz zakres pytań niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o stan prawny obowiązujący w 2010 r.

Na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

  1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
  2. eksport towarów;
  3. import towarów;
  4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
  5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi być na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ustawy lub świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

Podatnikami - według zapisu art. 15 ust. 1 ustawy - są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności.

Natomiast, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei, stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – (Dz. Urz. UE.L. Nr 347), zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

Jednakże, w świetle unormowań prawa wspólnotowego w przypadku, gdy organy władzy publicznej bądź urzędy obsługujące te organy podejmują takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Z treści powołanego wyżej art. 15 ust. 1 i 2 ustawy jednoznacznie wynika, iż Gmina wykonując we własnym imieniu i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2, działa w charakterze podatnika podatku VAT.

Z opisu sprawy wynika, że Gmina jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: VAT). W 2010 r. Gmina zrealizowała inwestycję pn. „……” (dalej: Inwestycja). Inwestycja była finansowana ze środków własnych Gminy. Celem Inwestycji było w szczególności zapewnienie możliwości zgodnego z prawem zagospodarowania ścieków z gospodarstw indywidualnych poprzez budowę przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy. Przydomowe oczyszczalnie ścieków zostały wybudowane na poszczególnych nieruchomościach na podstawie umów zawartych z właścicielami nieruchomości. Umowa zobowiązywała właściciela nieruchomości do wniesienia opłaty w określonej wysokości. Wpłaty były obowiązkowe i od ich wniesienia zależało wybudowanie oczyszczalni.

Umowy zawarte pomiędzy Gminą a poszczególnymi mieszkańcami zawierały m.in. zapisy, zgodnie z którymi:

  • właściciel nieruchomości zobowiązuje się uczestniczyć w kosztach budowy przydomowej oczyszczalni ścieków i wpłacić na rzecz Gminy ustaloną kwotę;
  • po zakończeniu inwestycji i protokolarnym odbiorze, Gmina przekaże wybudowaną oczyszczalnię ścieków właścicielowi nieruchomości, który stanie się jej użytkownikiem i będzie zobowiązany do ponoszenia całości kosztów utrzymania i eksploatacji oczyszczalni zgodnie z otrzymaną przy odbiorze instrukcją eksploatacji.

Gmina uznała, iż wpłaty mieszkańców partycypujących w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków nie podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT. Dlatego też, wpłaty mieszkańców nie były dokumentowane przez Wnioskodawcę za pomocą faktur VAT oraz nie były wykazywane w jego rejestrach i deklaracjach VAT. Wpłaty z tytułu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków były dokonywane przez mieszkańców w 2010r. Zgodnie z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. W związku z powyższym - mając na uwadze fakt, iż wpłaty mieszkańców dokonywane były w 2010 r. -zobowiązanie podatkowe z tego tytułu nie uległo przedawnieniu. Dokonanie przez mieszkańców Gminy wpłat na wybudowanie przydomowych oczyszczalni ścieków było obowiązkowe. Dokonanie przez mieszkańców Gminy wpłat na wybudowanie przydomowych oczyszczalni ścieków warunkowało wybudowanie przez Gminę tych oczyszczalni. Warunki umowy na wykonanie przydomowych oczyszczalni ścieków były jednakowe dla wszystkich mieszkańców. Kwota wpłaty z tytułu partycypacji w budowie przydomowych oczyszczalni ścieków była jednakowa dla wszystkich mieszkańców. Zgodnie z zapisami umów zawieranych z mieszkańcami Gminy, opłaty przez nich wnoszone dokonywane były w dwóch ratach.

Jak wyżej wskazano, aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy dostawcą towarów lub usługodawcą a odbiorcą, a w zamian za wykonanie świadczenia powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem i przekazanym za nie wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest dana czynność, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz dokonującego dostawy lub świadczącego usługę.

Odnosząc się do przedstawionego stanu sprawy należy wskazać, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata. Wyjątkiem polegającym na tym, że faktura dokumentuje zapłatę jest faktura dokumentująca uiszczenie zaliczki na poczet przyszłej dostawy towarów czy świadczenia usług, natomiast w pozostałych przypadkach faktura zawsze dokumentuje czynność, a nie płatność, gdyż opodatkowaniu podlega właśnie czynność.

W przedmiotowej sprawie czynnością jakiej Gmina dokonała na rzecz mieszkańców, biorących udział w projekcie, jest wykonanie usługi polegającej na budowie przydomowych oczyszczalni ścieków na poczet wykonania której Gmina pobierała określoną w umowie wpłatę, zgodnie z zawartą z każdym mieszkańcem umową. Po zakończeniu inwestycji i protokolarnym odbiorze, Gmina przekaże wybudowaną oczyszczalnię ścieków właścicielowi nieruchomości.

Powyższe zatem wskazuje, że świadczenia, co do których zobowiązał się Wnioskodawca w ramach podpisanych z mieszkańcami umów stanowiły odpłatne świadczenie, które zgodnie z przywołanym na wstępie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednocześnie wskazać należy, iż czynność może być albo odpłatna albo nieodpłatna. Na gruncie podatku od towarów i usług nie występują czynności częściowo odpłatne. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Nie ma żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika, ewentualnie kreuje dla podatnika zysk. Także czynności wykonane „po kosztach” ich świadczenia, bądź poniżej tych kosztów, są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie. W istocie okoliczność, czy transakcja została dokonana po cenie niższej, czy też wyższej od kosztu świadczenia, nie ma znaczenia dla zakwalifikowania transakcji jako „transakcji odpłatnej” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, bowiem to ostatnie pojęcie wymaga wyłącznie istnienia bezpośredniego związku między dostawą towarów lub świadczeniem usług, a świadczeniem wzajemnym (wynagrodzeniem) rzeczywiście otrzymanym przez podatnika.

W tym kontekście, należy stwierdzić, że wpłaty mieszkańców będą pozostawać w bezpośrednim związku ze świadczeniem usług realizowanym na rzecz tychże mieszkańców. Wpłaty wnoszone przez osoby fizyczne nie pozostają „w oderwaniu” od czynności, które zostaną wykonane przez Wnioskodawcę – zachodzi bowiem związek pomiędzy dokonywanymi wpłatami a zobowiązaniem się Wnioskodawcy do wykonania określonych czynności. Należy zauważyć, iż we wskazanej sytuacji istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonaniem wpłaty, a zindywidualizowanym świadczeniem Wnioskodawcy na rzecz konkretnego mieszkańca.

W przedmiotowej sprawie stwierdzić zatem należy, iż świadczenia, do wykonania których zobowiązał się Wnioskodawca w ramach inwestycji, stanowić będą odpłatną dostawę towarów oraz odpłatne świadczenie usług, które – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – stanowią czynności podlegające opodatkowaniu według stawek obowiązujących dla danego świadczenia.

Wobec powyższego stwierdzić należy, iż czynności będące przedmiotem wniosku, za które Wnioskodawca będzie otrzymywał wpłaty od mieszkańców stanowiące wkład w budowę przydomowych oczyszczalni ścieków podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż stanowią zapłatę z tytułu czynności, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie opodatkowania wpłat mieszkańców należało uznać za prawidłowe.

Przechodząc natomiast do kwestii dokonania rozliczeń podatku VAT w związku z opodatkowaniem świadczonych usług, za które Wnioskodawca będzie otrzymywał wpłaty od mieszkańców stanowiące wkład w budowę przydomowych oczyszczalni wyliczoną tzw. metodą „w stu” należy stwierdzić, iż stosownie do art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Z przepisu tego wynika, że podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku, a nie wartość oszacowaną według kryteriów obiektywnych, np. na podstawie wartości rynkowej.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie ograniczają podatnika w swobodzie ustalania ceny, czyli możliwa jest sprzedaż po cenie niższej niż rzeczywista wartość tych towarów i usług. Taka sytuacja nie różni się niczym od normalnej sprzedaży towaru z zyskiem. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży i nie ma znaczenia, że podatnik w danej chwili sprzedaje ten towar bądź usługę za cenę znacznie niższą.

Jednocześnie, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.), ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę; w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym.

Zaznacza się, iż metoda „od stu” jest metodą stasowaną standardowo dla ustalenia kwoty podatku. Metoda „w stu” jest natomiast metodą stosowaną w przypadku cen urzędowych i jest także dopuszczalna w przypadku, gdy sprzedawca stosuje jako ceny sprzedaży umowne ceny brutto.

Ponadto, na podstawie art. 99 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10 i art. 133.

W myśl art. 109 ust. 3 ustawy, podatnicy, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 i 82 ust. 3 oraz zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą: kwoty określone w art. 90, dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej, a w przypadkach określonych w art. 120 ust. 15, art. 125, 134, 138 - dane określone tymi przepisami niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.

Zgodnie z art. 81 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.), jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację.

Wskazany przepis statuuje ogólną zasadę, prawo podatnika do korygowania uprzednio złożonych deklaracji. Przy czym, stosownie do art. 3 pkt 5 cyt. ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o deklaracjach - rozumie się przez to również zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci.

Przepis art. 81 § 2 ww. ustawy stanowi, że skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty.

Stosownie do treści art. 81b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, uprawnienie do skorygowania deklaracji:

  1. ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą;
  2. przysługuje nadal po zakończeniu:
    1. kontroli podatkowej,
    2. postępowania podatkowego - w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego.


W myśl art. 81b § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, korekta złożona w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, nie wywołuje skutków prawnych.

Korekta deklaracji ma zatem na celu poprawienie błędu, który został popełniony przy poprzednim jej sporządzeniu i może dotyczyć każdej jej pozycji - o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Skorygowanie deklaracji polega więc na ponownym - poprawnym już - wypełnieniu formularza z zaznaczeniem, że w tym przypadku mamy do czynienia z korektą uprzednio złożonej deklaracji, z wynikającym z przepisu prawa obowiązkiem dołączenia pisemnego uzasadnienia przyczyn korekty. Skorygowana deklaracja zastępuje deklarację złożoną uprzednio.

W tym miejscu należy podkreślić, że przy korekcie deklaracji należy uwzględnić przepisy dotyczące przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zgodnie z art. 70 § 1 ww. ustawy, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Zgodnie z art. 112 ustawy, podatnicy są obowiązani przechowywać ewidencje prowadzone dla celów rozliczania podatku oraz wszystkie dokumenty związane z tym rozliczaniem do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Jak wynika z opisu sprawy Wnioskodawca uznał, iż wpłaty mieszkańców partycypujących w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków nie podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT. Dlatego też, wpłaty mieszkańców nie były dokumentowane przez Wnioskodawcę za pomocą faktur VAT oraz nie były wykazywane w jego rejestrach i deklaracjach VAT. W związku z powyższym, Wnioskodawca rozważa skorygowanie swoich rozliczeń na gruncie podatku VAT. Rozważana korekta zostałaby dokonana w drodze naliczenia przez Gminę podatku VAT należnego na pobranych od właścicieli nieruchomości wpłatach z tytułu uczestniczenia w kosztach budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (metodą „w stu”) i wykazaniu tego podatku w rejestrach Gminy oraz w złożonych przez Gminę deklaracjach podatkowych za okres, w którym błędnie nie był naliczony ww. podatek.

W świetle powyższych regulacji prawnych oraz odnosząc się do opisu stanu faktycznego należy stwierdzić, iż wskutek świadczenia przedmiotowych usług bez naliczenia podatku VAT doszło do zaniżenia podatku należnego.

Co istotne w przedmiotowej sprawie obrót stanowi kwota należna, która jest jednocześnie kwotą brutto. W związku z zastosowaniem przez Wnioskodawcę, w przedmiotowej sprawie, metody obliczenia podatku na podstawie wartości brutto, kwota należna nie ulega zmianie. Zatem dla obliczenia poprawnie kwoty podatku należnego, w sytuacji gdy prawidłową stawką dla świadczonej usługi jest stawka 23%, konieczne jest zastosowanie metody „w stu” i naliczenie podatku od wartości brutto.

W świetle powyższego otrzymana przez Wnioskodawcę kwota należna z tytułu świadczenia usług, za które Wnioskodawca otrzymywał wpłaty od mieszkańców stanowiące wkład w budowę przydomowych oczyszczalni będzie stanowiła kwotę należną w związku z wykonywaniem czynności, czyli kwotę obejmującą całość świadczenia należnego od nabywcy, którą dla wyliczenia obrotu (podstawy opodatkowania) należy traktować jako kwotę brutto zawierającą podatek VAT, dla którego wyliczenia należy zastosować metodę „w stu”. Metoda „w stu” pozwala na obliczanie podatku należnego, w której podstawą opodatkowania, wbrew zasadzie z art. 29 ustawy, nie jest kwota netto, lecz kwota brutto, czyli cena w rozumieniu ww. art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o cenach.

Wobec tego Wnioskodawca w związku z niewykazaniem w ewidencjach i deklaracjach VAT-7 kwot podatku należnego, wynikającego z braku opodatkowania świadczonych usług i nienaliczeniu kwot podatku, w oparciu o metodę „w stu”, winien dokonać korekty przedmiotowych deklaracji w zakresie podatku należnego poprawiając zawarte w nich błędne dane w zakresie wykazanego podatku należnego.

W tym stanie rzeczy Wnioskodawca jest uprawniony do korekty VAT należnego z tytułu braku opodatkowania świadczonych usług, za które Wnioskodawca otrzymywał wpłaty od mieszkańców stanowiące wkład w budowę przydomowych oczyszczalni poprzez ustalenie wartości podatku należnego metodą „w stu” od wartości brutto i do korekt ewidencji oraz korekt deklaracji za miesiące, w których wykazano nieprawidłowy podatek należny.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, w zakresie obowiązku naliczenia podatku VAT należnego od wpłat wniesionych przez mieszkańców w drodze korekty rozliczeń (metodą „w stu”) oraz wykazanie tego podatku w rejestrach oraz korektach deklaracji VAT za właściwe okresy rozliczeniowe należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie, wynikające z opisu sprawy bądź własnego stanowiska, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność

Odnośnie powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje te zostały wydane w indywidualnych sprawach, w których oceniono opis zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i stanowisko wnioskodawcy. Powołane interpretacje nie stanowią źródła prawa. Zgodnie z art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek Zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Stosownie zaś do treści art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa, interpretacje wydawane są w indywidualnych sprawach Wnioskodawcy, w związku z tym skutki prawne, czy też ewentualna ochrona, określone w art. 14k do 14m mogą dotyczyć wyłącznie podmiotu, który uzyskał interpretację indywidualną. Stosownie zaś do art. 14e § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zawiadomienie o zmienionej interpretacji indywidualnej doręcza się podmiotowi, któremu w danej sprawie interpretacja została wydana.

Niniejszą interpretacją załatwiono wniosek w części dotyczącej stanu faktycznego w zakresie:

  • opodatkowania podatkiem VAT wpłat otrzymanych od mieszkańców z tytułu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków,
  • obowiązku naliczenia podatku VAT należnego od wpłat wniesionych przez mieszkańców w drodze korekty rozliczeń (metodą „w stu”) oraz wykazanie tego podatku w rejestrach oraz korektach deklaracji VAT za właściwe okresy rozliczeniowe,

Natomiast wniosek w pozostałym zakresie został załatwiony odrębnym rozstrzygnięciem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj