2014.10.30 - Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPP1/443-910/14/BS
z 30 października 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112 poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 26 czerwca 2014 r. (data wpływu 1 sierpnia 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

nieuznania Wnioskodawcy za podatnika podatku od towarów i usług z tytułu czynności obrotu akcjami (pyt. 1) – jest nieprawidłowe,
uznania sprzedaży akcji za obrót zwolniony z opodatkowania, określenia podstawy opodatkowania w obrocie akcjami oraz braku obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego (pyt. 2-4) – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 sierpnia 2014 r. został złożony wniosek, o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania Wnioskodawcy za podatnika podatku od towarów i usług z tytułu czynności obrotu akcjami, uznania sprzedaży akcji za obrót zwolniony z opodatkowania, określenia podstawy opodatkowania w obrocie akcjami oraz braku obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka świadczy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej usługi transportowe. Usługi te Spółka opodatkowuje podatkiem od towarów i usług (zwanym dalej podatkiem VAT). To jest istota działalności gospodarczej Spółki. Od 10 września 2013 r. Spółka postanowiła poszerzyć prowadzoną działalność gospodarczą o zakup i sprzedaż papierów wartościowych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych (nastąpiła w tym dniu zmiana umowy Spółki). Rozszerzenie to zostało potwierdzone zmianą w KRS. Spółka będzie decydować o zakupie i sprzedaży papierów wartościowych, a same transakcje będą przeprowadzane przez biuro maklerskie. Tak więc Spółka prowadząc działalność gospodarczą w dodatkowym segmencie będzie dokonywać transakcji zakupu i sprzedaży papierów wartościowych poprzez wybrane biuro maklerskie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy przy sprzedaży przez Spółkę zakupionych uprzednio akcji Spółka będzie występować w charakterze podatnika podatku VAT, bez względu na wielkość i ilość tych transakcji?
Czy jeżeli uznamy, iż przy sprzedaży akcji Spółka występuje w charakterze podatnika podatku VAT, to czy sprzedaż akcji przez Spółkę przeprowadzona przez biuro maklerskie stanowi sprzedaż zwolnioną, czy też opodatkowaną podatkiem VAT w rozumieniu przepisów ustawy o VAT?
Jak określić podstawę opodatkowania podatkiem VAT w związku z zakupem i sprzedażą akcji przez Spółkę przeprowadzoną przez biuro maklerskie, jeżeli przyjmiemy, iż Spółka jest tutaj podatnikiem podatku VAT?
Czy w sytuacji uznania sprzedaży akcji przez Spółkę, przeprowadzonej przez biuro maklerskie, jako sprzedaży zwolnionej z podatku VAT, w związku z jednoczesnym świadczeniem usług opodatkowanych (usług transportowych) Spółka winna dokonać korekty podatku naliczonego VAT od dokonanych przez nią zakupów i odliczać w konsekwencji podatek naliczony proporcjonalnie?

Ad. 1

Zdaniem Spółki przy sprzedaży przez nią akcji, bez względu na wielkość i ilość tych transakcji, nie wystąpi ona tutaj w charakterze podatnika podatku VAT. W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Na gruncie ustawy o VAT (czyli w myśl wskazanego art. 15 ust. 2 ustawy o VAT), działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności, polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W wyroku z 30 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2276/10 NSA uznał, że pożyczka udzielona przez spółkę z o.o. nie jest objęta regulacjami ustawy o VAT. Spółka – pożyczkodawca (podatnik VAT) w latach 2007-2009 zawarła dwie umowy pożyczki z różnymi podmiotami. Co do jednej z nich orzekał NSA. Nie kwestionował on tego, że pożyczki udzielił podmiot gospodarczy oraz finansował tę czynność ze środków wykorzystywanych w działalności gospodarczej. NSA podkreślił jednak, że konieczne jest ustalenie, że w odniesieniu do konkretnej czynności podmiot występował w charakterze podatnika VAT.

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (zwany dalej TSWE) wielokrotnie i konsekwentnie podkreślał, że samo posiadanie czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika (tak w cyt. wyżej wyrokach w sprawach: C-60/90 i C-155/94 oraz w sprawie C-80/95, jak też w późniejszym orzecznictwie, np. w wyroku z dnia 29.04.2004 r. w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro (EDM), w którym Trybunał uznał, że zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskania z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej (por. także glosę W. Varga do powyższego wyroku LEX/el 2009). Stanowisko to zostało podtrzymane w orzeczeniu z dnia 26.05.20005 r. w sprawie C-465/03 Kretztechnik AG przeciwko Finanzamt Linz, gdzie Trybunał odwołał się do swego utrwalonego już orzecznictwa, że samo nabycie lub dzierżenie akcji nie może być traktowane jak działalność gospodarcza w rozumieniu VI Dyrektywy. Samo nabycie wkładów finansowych w innych przedsiębiorstwach nie stanowi wykorzystywania dobra w celach zarobkowych w sposób ciągły, jako że ewentualna dywidenda, stanowiąca pożytek tego wkładu, wynika z prawa własności, a nie jest świadczeniem wzajemnym z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej w rozumienie Dyrektywy. Jednakże analiza orzecznictwa TSWE odnoszącego się do kwestii nabywania i zbywania udziałów lub akcji w przedsiębiorstwach prowadzi do stwierdzenia, że Trybunał od zasady nieuznawania za działalność gospodarczą czynności polegających na transakcjach dotyczących udziałów istotnie przewidział odstępstwa, przytoczone przez organ w uzasadnieniu zaskarżonej interpretacji.

Takim wyjątkiem jest sytuacja, w której, w przypadku spółek holdingowych posiadaniu udziałów w spółkach zależnych towarzyszy uczestnictwo spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami zależnymi. Takie ogólne stwierdzenie zawarł TSWE w orzeczeniu w sprawie C-60/90 Polysar, jednakże jego rozwinięcie, wprowadzające dodatkowe kryteria warunkujące uznanie uczestnictwa spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami zależnymi za działalność gospodarczą, Trybunał ten zawarł w późniejszych wyrokach dotyczących tej kwestii, np. w orzeczeniu z dnia 14.11.2000 r. w sprawie C-142/99, z dnia 12.07.2001r. w sprawie C-102/00, z dnia 29.04.2004 r. w sprawie C-77/01 czy z dnia 27.09.2001 r. w sprawie C-16/00). Również w piśmiennictwie dotyczącym analizowanego zagadnienia wskazuje się, że uznanie transakcji związanych z papierami wartościowymi może być uznane za działalność gospodarczą, ale tylko pod określonymi warunkami, w ściśle oznaczonych przypadkach (por. J. Fornalik [w]: Komentarzu do VI Dyrektywy VAT pod red. K. Sachsa, Wyd. C.H.Beck W-wa 2004 str. 71-73).

Powyższy wyjątek nie występuje w sytuacji Spółki - gdyż ona nie zarządza spółkami, których akcje posiada. Dlatego bez względu na ilość i wielkość sprzedaży akcji Spółka nie będzie z tego tytułu podatnikiem podatku VAT. Nie zmienia tego fakt zgłoszenie handlu akcjami do KRS. W kontekście orzecznictwa TSWE ta okoliczność nie ma żadnego znaczenia. Skoro więc Spółka nie będzie podatnikiem podatku VAT przy handlu akcjami, to siłą rzeczy nie może wykazywać obrotu z tego tytułu w swoich rozliczeniach podatkowych. Spółka zajmuje się świadczeniem usług transportowych, a handel akcjami jest dla niej rzeczą fakultatywną, co wyklucza jej byt w tym segmencie jako podatnika podatku VAT.

Ad. 2

Jeżeli uznamy, że Spółka przy zakupie i sprzedaży akcji występuje w charakterze podatnika podatku VAT, to sprzedaż jej akcji przeprowadzona za pośrednictwem biura maklerskiego stanowi sprzedaż zwolnioną od podatku VAT. Argumentacja na tę okoliczność zostanie przedstawiona poniżej.

W przedmiotowej sprawie istotne są następujące przepisy ustawy o VAT:

„Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem” podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju” – art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. „Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych – art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.
„Zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622 i Nr 131, poz. 763), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.” - art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

- „Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu" - art. 43 ust. 15 ustawy o VAT.

W przedmiotowej sprawie kluczowe znaczenie ma art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, który to przepis wprost przewiduje zwolnienie od podatku VAT sprzedaży przez Stronę akcji za pośrednictwem biura maklerskiego. Zwolnienie to nie jest uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi. Sam zakres usług jest bardzo szeroki, jedynym bowiem kryterium przedmiotowego zwolnienia jest świadczenie usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe (a także usług pośrednictwa w tym zakresie). Tak, więc zgodnie z intencją ustawodawcy wszystkie usługi, dotyczące obrotu instrumentami finansowymi oraz pośrednictwa w tym zakresie, korzystają ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

W celu zdefiniowania pojęcia instrumentów finansowych, zgodnie z odesłaniem ustawodawcy w ww. przepisie, należy sięgnąć do treści ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są papiery wartościowe. Z przepisu art. 3 pkt 1 lit. a powyższej ustawy wynika, iż ilekroć w ustawie jest mowa o papierach wartościowych - rozumie się przez to akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), zwanego KSH, prawa do akcji, warianty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego. Akcje sprzedawane przez Spółkę stanowią papier wartościowy w rozumieniu przepisów KSH, co oznacza, że są instrumentem finansowym, którego obrót (sprzedaż) podlega na mocy art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT zwolnieniu z VAT.

Ponadto należy zauważyć, że sprzedaż akcji przez Spółkę nie została również wymieniona w katalogu wyłączeń ze zwolnienia z VAT wymienionych w art. 43 ust. 15. W katalogu tym (zwolnień z VAT) wymieniono na przykład usługę leasingu, co oznacza, iż jest ona opodatkowana w odróżnieniu od sprzedaży akcji przez Spółkę. To także poza wskazanym powyżej wnioskowaniem potwierdza, że ustawodawca nie przewidział opodatkowania takiej czynności podatkiem VAT.

Mając na uwadze powołane przepisy w odniesieniu do przedstawionych okoliczności wskazać należy, iż obrót akcjami za pośrednictwem domu maklerskiego korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, przy założeniu, że w tym zakresie Spółka prowadzi działalność gospodarczą i jest podatnikiem z tego tytułu.

Ad. 3

Spółka stoi na stanowisku, że podstawą opodatkowania podatkiem VAT przy sprzedaży akcji (jeżeli uznamy, iż Spółka, jest podatnikiem z tego tytułu), przeprowadzonej przez biuro maklerskie, jest „dochód” rozumiany, jako różnica pomiędzy ceną sprzedaży papierów wartościowych, a ceną ich zakupu.

Kwestię ustalenia podstawy opodatkowania w przedmiotowej sprawie stanowi prawidłowa interpretacja art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, który to przepis ma następujące brzmienie „Podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika”.

Bezspornym jest, iż wynagrodzeniem/dochodem Spółki podczas kupna i sprzedaży akcji (ewentualnie innych papierów wartościowych) we własnym imieniu na własny rachunek jest wynik, czyli zysk zrealizowany na przedmiotowych transakcjach w danym miesięcznym okresie rozliczeniowym. Wynik jest rozumiany, jako różnica pomiędzy ceną sprzedaży papierów wartościowych, a ceną ich zakupu. Ustalony w ten sposób wynik winien być uwzględniony przez Spółkę w wartości podstawy opodatkowania podatkiem VAT. W związku z powyższym obrót, a tym samym podstawę opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, stanowią kwoty zrealizowanego przez Spółkę w przyjętych okresach rozliczeniowych wyniku ustalonego zgodnie z przedstawionymi wyżej zasadami. Innymi słowy, całość świadczenia, czyli podstawę opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT stanowi dochód powstały na różnicy pomiędzy ceną zakupu akcji a ceną ich sprzedaży w momencie zbycia akcji.

Należy stwierdzić, iż pojęcie „zapłaty”, o którym mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT należy rozumieć, jako ww. wynagrodzenie. Spółka jest przekonana, że ustawodawca wyraził wolę opodatkowania rzeczywistego, realnego przysporzenia (wartości dodanej), a nie wartości przedmiotu świadczonej usługi. Innymi słowy, odejmując kwotę zakupu akcji przy ich sprzedaży otrzymujemy „zapłatę” wskazaną w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT jako stanowiącą podstawę opodatkowania VAT. Podobnie omawiana kwestia wygląda w przypadku usług finansowych, bankowych i dyskonta gdzie podstawą opodatkowania jest realny zysk/wynagrodzenie a nie całość świadczenia.

W związku z powyższym w przypadku gdyby cena sprzedaży papierów wartościowych była niższa od ceny ich zakupu Spółka nie powinna w ogóle wykazywać obrotu do opodatkowania, ponieważ strata nie może stanowić podstawy opodatkowania (takowa wówczas nie istnieje). Potwierdzenie przedstawionego wyżej stanowiska znajduje się doktrynie oraz w orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego, przykładowo w wyrokach z dnia 30 września 2010 r., I FSK 1402/09, z dnia 17 czerwca 2009 r., I FSK 398/08, z dnia 21 stycznia 2010 r., I FSK 1846/08.

Ad. 4

Spółka jest przekonana, że nie musi korygować podatku naliczonego VAT w związku z wystąpieniem u niej jednocześnie sprzedaży opodatkowanej VAT (usługi transportowe) i sprzedaży zwolnionej z VAT (sprzedaż akcji za pośrednictwem biura maklerskiego). Spółka stoi na stanowisku, iż w jej przypadku trudno z zakupów wyodrębnić te związane ze sprzedażą akcji, ponieważ trudno którekolwiek wydatki uznać za związane z ich sprzedażą, co oznacza, że wszystkie zakupy należy przyporządkować sprzedaży opodatkowanej. Przypisanie zakupów, w których zawarty jest podatek naliczony VAT tylko do sprzedaży opodatkowanej na mocy art. 86 ust. 1 ustawy o VAT oznacza, iż podatek ten w całości podlega odliczeniu i wyklucza obowiązek korekty podatku naliczonego (nie odlicza się proporcjonalnie podatku naliczonego ale jego całość).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za:

nieprawidłowe – w zakresie nieuznania Wnioskodawcy za podatnika podatku od towarów i usług z tytułu czynności obrotu akcjami,
prawidłowe – w zakresie uznania sprzedaży akcji za obrót zwolniony z opodatkowania, określenia podstawy opodatkowania w obrocie akcjami oraz braku obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 Nr 177 poz. 1054 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza, w myśl ust. 2 tego artykułu, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z powyższego jednoznacznie wynika, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez „podatników” w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność, polegającą na posiadaniu i zbywaniu akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE wynika, że samo posiadanie czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych, co do zasady, nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika (np. w wyrokach w sprawach: C-60/99 i C-155/94 oraz w sprawie C-80/95). Niemiej jednak zasada ta, nie ma charakteru bezwzględnego – w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości wskazuje się bowiem, że w niektórych sytuacjach podmiot, który dokonuje obrotu udziałami (akcjami) może być uznany za podatnika VAT.

Wyłączenie z opodatkowania transakcji dotyczących papierów wartościowych, które są dokonywane w sposób ciągły i zorganizowany (w ramach działalności handlowej) przeczyłoby przede wszystkim zasadzie powszechności opodatkowania. Dlatego też w ocenie Trybunału Sprawiedliwości za działalność gospodarczą można uznać:

sytuację, gdy podmiot posiadający udziały (akcje) jednocześnie uczestniczy w zarządzaniu spółką – której udziały (akcje) posiada – w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca, np. poprzez wykonywanie czynności o charakterze administracyjnym, finansowym, handlowym lub technicznym (wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-16/00 Cibo Participationc S.A. vs. Directeur region al. Des impost du Nord-Pas-de-Calais) ,
sytuację, gdy obrót udziałami (akcjami) dokonywany jest w ramach działalności maklerskiej lub brokerskiej (wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-155/94, Wellcome Trust Ltd. vs. Commissioners of Customs and Excise),
sytuację, w której posiadanie akcji (udziałów) jest bezpośrednim, stałym i koniecznym warunkiem rozszerzenia działalności gospodarczej podmiotu posiadającego udziały (wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-306/94, Régie Dauphinoise-Cabinet A. Forest SARL vs. Ministre du Budget).

Posiłkując się tym orzecznictwem należy stwierdzić, że fakt posiadania i zbywania akcji czy udziałów należy połączyć z wykonywaniem działalności w określonych okolicznościach.

posiadacz papierów wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której akcje posiada,
sprzedaż akcji, udziałów prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej,
posiadanie udziałów jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Również na gruncie przepisów krajowych, pod wpływem orzecznictwa TSUE, przyjęło się, że sprzedaż akcji czy udziałów może zostać uznana za usługę finansową. Istotne znaczenie ma fakt, czy podatnik nabył udziały w celu sprawowania uprawnień właścicielskich, czy upatruje jedynie korzyści finansowe i nabywa udziały licząc na wzrost ich wartości.

W sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samego nabycia lub sprzedaży akcji, czy udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia, czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób częstotliwy.

Należy podkreślić, że na gruncie prawa wspólnotowego, powyższe kwestie regulują przepisy art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 s. 1 ze zm.).

Jak bowiem wynika z zapisu art. 135 ust. 1 lit. f Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają, między innymi, transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw lub papierów wartościowych.

Uwzględniając zatem powyższe należy stwierdzić, iż w sytuacji gdy obrót akcjami/udziałami stanowi przedmiot działalności podatnika, wykonywany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wówczas wpisuje się w definicję tej działalności, określonej w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy VAT.

Z opisu przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług transportowych. Wnioskodawca postanowił poszerzyć prowadzoną działalność o zakup i sprzedaż papierów wartościowych notowanych na giełdzie Papierów Wartościowych, w związku z czym nastąpiła zmiana umowy Spółki. Rozszerzenie prowadzonej działalności gospodarczej zostało potwierdzone zmianą w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wnioskodawca będzie decydować o zakupie i sprzedaży papierów wartościowych, a same transakcje będą przeprowadzane przez biuro maklerskie.

Przenosząc powołane przepisy prawa oraz wnioski płynące z powołanych wyroków TSUE na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że skoro Wnioskodawca z tytułu obrotu papierami wartościowymi, rozszerzył prowadzoną działalność gospodarczą to – w ocenie organu uznać należy – że posiadanie udziałów stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności gospodarczej. A zatem – wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy – w zakresie obrotu papierami wartościowymi Wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Obrót akcjami w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Co do zasady stosownie do art. 41 ust. 1 ww. ustawy, stawka podatku wynosi 22% z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Natomiast zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23 %.

Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej przewidziano opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

I tak, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, zwolnione od podatku są usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usług pośrednictwa w tym zakresie.

Stosownie zaś do treści art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41. Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).

Stosownie do art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zatem, w pierwszej kolejności należy określić od spełnienia jakich przesłanek ustawodawca uzależnił przedmiotowe zwolnienie, dotyczące usług finansowych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług finansowych.

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.

Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, nie jest uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi. Sam zakres usług jest bardzo szeroki, jedynym bowiem kryterium przedmiotowego zwolnienia jest świadczenie usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe (a także usług pośrednictwa w tym zakresie). W efekcie wszystkie usługi, dotyczące obrotu instrumentami finansowymi oraz pośrednictwa w tym zakresie, korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

W celu zdefiniowania pojęć instrumentów finansowych, zgodnie z odesłaniem ustawodawcy w ww. przepisie, należy sięgnąć do treści ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są papiery wartościowe. Z przepisu art. 3 pkt 1 lit. a powyższej ustawy wynika, iż ilekroć w ustawie jest mowa o papierach wartościowych – rozumie się przez to akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.

Zauważyć należy, iż w przedmiotowej sprawie wyłączenia, o których mowa w art. 43 ust. 13 i 14 nie znajdą zastosowania, gdyż wykonywane przez Wnioskodawcę czynności nie stanowią odrębnej usługi stanowiącej element usługi, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 cyt. ustawy. Czynności wykonywane przez Wnioskodawcę nie zostały również wymienione w katalogu wyłączeń ze zwolnienia wymienionych w art. 43 ust. 15.

Mając na uwadze powołane przepisy w odniesieniu do przedstawionych okoliczności wskazać należy, iż obrót akcjami za pośrednictwem biura maklerskiego korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

W konsekwencji – w tym zakresie – należało zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy wyrażonym we własnym stanowisku.

Przechodząc z kolei do rozstrzygnięcia kwestii określenia podstawy opodatkowania w związku z zakupem i sprzedażą akcji stwierdzić należy, co następuje.

Zgodnie z brzmieniem art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W przypadku, gdy Wnioskodawca nabywa akcje, udziały lub inne papiery wartościowe na własny rachunek w celu ich dalszej odsprzedaży, wynagrodzeniem (zapłatą) jest zysk zrealizowany na danej transakcji sprzedaży, czyli dodatnia różnica pomiędzy wartością zbycia papierów, a wartością ich zakupu.

Tym samym, zysk na poszczególnych transakcjach z zakresu obrotu papierami wartościowymi, zakupionymi w celach handlowych, stanowi łączną kwotę wynagrodzenia (zapłaty) należnego Spółce i jednocześnie podstawę opodatkowania VAT z tytułu transakcji obrotu papierami wartościowymi.

W związku z powyższym, w przypadku transakcji nabywania i zbywania papierów wartościowych, podstawą opodatkowania ustalaną dla potrzeb podatku VAT, będzie zysk z poszczególnych transakcji sprzedaży papierów wartościowych zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym, rozumiany jako dodatnia różnica pomiędzy wartością zbycia papierów, a wartością ich zakupu.

Ponadto, ze względu na specyfikę rynku papierów wartościowych, w odniesieniu do transakcji, przy których wartość sprzedaży danych papierów jest niższa lub równa ich wartości nabycia, dla których Spółka nie osiągnie zysku (poniesie stratę lub wynik zerowy) i w konsekwencji nie otrzyma wynagrodzenia (zapłaty) za wykonaną usługę, które to wynagrodzenie (zapłata) stanowiłoby podstawę opodatkowania VAT, wynik taki nie będzie uwzględniany przy ustalaniu podstawy opodatkowania VAT.

W zakresie ustalania podstawy opodatkowania przy nabywaniu i zbywaniu papierów wartościowych, niewątpliwie istotną wskazówką jest orzecznictwo TSUE.

W orzeczeniu w orzeczeniu C-38/96 Glawe TSUE stwierdził, że podstawą opodatkowania w przypadku świadczenia usług w rozumieniu artykułu 11(A)(1)(a) VI Dyrektywy (obecnie art. 73 Dyrektywy 112) stanowi zapłata faktycznie otrzymana za wyświadczoną usługę: „podstawą opodatkowania świadczenia usług w rozumieniu art. 11 część A pkt I lit. a) VI dyrektywy jest wynagrodzenie faktycznie otrzymane w zamian za świadczoną usługę. W przypadku automatów do gry, które wypłacają wygraną jako określony prawem procent wrzuconych stawek — wynagrodzenie faktycznie otrzymane przez usługodawcę umożliwiającego korzystanie z automatów do gry stanowi wyłącznie ta część stawki, którą może on zatrzymać dla siebie. Przepis ten należy zatem interpretować w taki sposób, aby podstawa opodatkowania nie obejmowała tej części całkowitej kwoty wrzuconych stawek która jest wypłacana jako wygrana osobom grającym.”

Podobnie w orzeczeniu C-172/96 Comissioners of Customs & Excise przeciwko First National Bank of Chicago TSUE uznał, że artykuł 11 (A)( 1 )(a) VI Dyrektywy (obecnie art. 73 Dyrektywy 112) należy interpretować w taki sposób, aby w transakcjach wymiany dewiz, za które nie zostały naliczone żadne opłaty ani prowizje w odniesieniu do określonych transakcji, podstawę opodatkowania stanowił ogólny wynik transakcji usługodawcy w danym okresie.

Biorąc pod uwagę powyższe, podstawą opodatkowania VAT jest zysk rozumiany jako dodatnia różnica wynikająca z transakcji. W konsekwencji, zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku transakcji będących przedmiotem zapytania podstawą opodatkowania ustalaną dla potrzeb podatku VAT będzie zysk z poszczególnych transakcji sprzedaży papierów wartościowych zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

Przechodząc z kolei do kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z występowaniem u Wnioskodawcy sprzedaży opodatkowanej – z usług transportowych oraz sprzedażą zwolnioną – z obrotu akcjami stwierdzić należy, co następuje.

Zgodnie z dyspozycją art. 86 ust. 1 ustawy, w zakresie, w jakim towary są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy, o podatku od towarów i usług, w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku, z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku, z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określania kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami w stosunku, do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, to w myśl art. 90 ust. 2 ustawy, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10.

Stosownie do dyspozycji art. 90 ust. 3 ustawy, proporcję, o której mowa w ust. 2 ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Szczegółowy sposób wyliczenia wskazanej proporcji zawarty został w dalszych przepisach art. 90 od ust. 4 do 10 powołanej ustawy.

Odliczyć zatem można w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika. Wskazana zasada wyłącza tym samym możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu VAT.

W niniejszej sprawie Wnioskodawca wskazał, że „trudno którekolwiek wydatki uznać za związane ze sprzedażą akcji”. Tym samym stwierdzić należy, że o ile faktycznie Wnioskodawca nie będzie dokonywał żadnych zakupów, które wiązałyby się z działalnością zwolnioną w zakresie obrotu papierami wartościowymi, to w tych okolicznościach działalność ta pozostaje bez wpływu na zasady rozliczania podatku naliczonego związanego z pozostałą działalnością gospodarczą Wnioskodawcy.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że jeżeli związek dokonywanych zakupów z realizowaną sprzedażą zwolnioną zaistnieje, Wnioskodawca będzie zobowiązany do rozliczenia podatku naliczonego odpowiednio wg zasadach określonych w art. 90 ustawy, z uwzględnieniem ewentualnej korekty podatku, wynikającej z regulacji zawartych w art. 91 ustawy.

Jednocześnie nadmienia się, iż interpretacja nie wywrze skutków prawnych w przypadku ustalenia w toku ewentualnego postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej odmiennego od przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – ( t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin