Interpretacja Ministra Finansów
PL/LM/834/3/BNJ/14/RD-24767
z 13 marca 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

Na podstawie art. 14e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) Minister Finansów, z urzędu, zmienia interpretację indywidualną Nr ILPB2/436-181/13-2/MK, wydaną w dniu 10 października 2013 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu działającego w imieniu Ministra Finansów na podstawie § 2 i 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.), w ten sposób, iż stwierdza, że stanowisko Pana, zwanego dalej „Wnioskodawcą”, przedstawione we wniosku z dnia 2 lipca 2013 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia własności nieruchomości tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 lipca 2013 r. wpłynął do Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia własności dwóch nieruchomości tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W 1999 r. Wnioskodawca wraz z drugą osobą fizyczną nabyli, w częściach równych po 1/2, trzy nieruchomości położone w Smolcu, dla których prowadzone są księgi wieczyste X (pierwsza nieruchomość), Y (druga nieruchomość) oraz Z (trzecia nieruchomość). Wobec powstałego między współwłaścicielami konfliktu jedynym sposobem zniesienia współwłasności było orzeczenie sądu. W dniu 1 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej wydał postanowienie w sprawie o zniesienie współwłasności ww. nieruchomości, którego skutkiem było przyznanie na wyłączną własność Wnioskodawcy dwóch pierwszych nieruchomości oraz trzeciej nieruchomości na wyłączną własność drugiego uczestnika postępowania (drugiego współwłaściciela). Sąd orzekł zniesienie współwłasności tych nieruchomości bez obowiązku spłat, w oparciu o art. 623 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd zastosował ten przepis orzekając jednocześnie, że tak Wnioskodawca, jak i drugi współwłaściciel nie są wzajemnie obowiązani do spłat. Zdaniem Wnioskodawcy, wartość przyznanych udziałów po 1/2 w nieruchomościach będących przedmiotem zniesienia współwłasności były jednakowe. W urzędzie skarbowym poinformowano Wnioskodawcę, że z tytułu tej czynności będzie musiał uregulować podatek od spadków i darowizn z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w związku z dokonanym zniesieniem współwłasności, po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności skutkujący zapłatą tego podatku?

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym nie doszło do nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Sąd przyznał na Jego wyłączną własność dwie z trzech nieruchomości, które podlegały zniesieniu współwłasności, a trzecią drugiemu współwłaścicielami. Orzekając jednocześnie o braku obowiązku spłat Sąd nie zrobił nic innego jak przesądził o tym, że nie ma różnic wartości nieruchomości podlegających zniesieniu współwłasności. Innymi słowy dokonał podziału, zgodnie z art. 623 Kodeksu postępowania cywilnego, tj. na części, które wartością odpowiadają wartości udziałów współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Tym samym zniesienie współwłasności nie miało charakteru nieodpłatnego, bowiem w ocenie Wnioskodawcy zapłacił uczestnikowi (drugiemu współwłaścicielowi) za nabyte udziały w dwóch pierwszych nieruchomościach równowartością przypadającego Wnioskodawcy udziałowi w trzeciej nieruchomości przyznanej współwłaścicielowi i odwrotnie. Co za tym idzie na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn z tego tytułu.

W interpretacji indywidualnej Nr ILPB2/436-181/13-2/MK, wydanej w dniu 10 października 2013 r., stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego zostało przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu uznane za prawidłowe.

Jak stwierdził ten Organ, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r., Nr 93, poz. 768, z późn. zm.), podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

W myśl art. 5 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, i przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności powstaje z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności. Podstawę opodatkowania w takim przypadku – na podstawie art. 7 ust. 6 ustawy - stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

W związku z tym, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie definiuje pojęcia współwłasność ani nie określa sposobów jej zniesienia należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

W świetle przepisów art. 211 i 212 ustawy Kodeks cywilny, zniesienie współwłasności może nastąpić przez:

• podział fizyczny rzeczy wspólnej (podział polegający na przyznaniu każdemu ze współwłaścicieli wyodrębnionej części rzeczy, np. działek, w przypadku gdy przedmiotem tej czynności cywilnoprawnej jest nieruchomość),
• przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
• sprzedaż rzeczy wspólnej, tj. podział cywilny (uzyskana cena dzielona jest odpowiednio w stosunku do udziałów we współwłasności).
  
  

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej, w świetle przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy w tym podatku w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności powstaje, gdy jedna ze stron stosunku współwłasności nabywa wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał tej osobie. Stąd też, w przypadku zniesienia współwłasności pierwszą czynnością jest ustalenie wartości rynkowej przedmiotu zniesienia współwłasności, następnie jego czystej wartości i dopiero mając na względzie art. 7 ust. 6 cytowanej ustawy, możliwe jest ustalenie czy współwłaściciele, w drodze zniesienia współwłasności, nie nabyli nieruchomości o wartości przewyższającej wartość dotychczasowych udziałów we współwłasności.

W związku z przedstawionym wyżej stanem faktycznym, podejmując rozstrzygnięcie Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie Wnioskodawca (współwłaściciel trzech nieruchomości w udziale wynoszącym ½ części) w efekcie sądowego zniesienia współwłasności nabył na wyłączną własność rzeczy (dwie nieruchomości), które wartością odpowiadają wartości przysługującego Wnioskodawcy udziału we współwłasności trzech nieruchomości. Analogicznie przedstawia się sytuacja drugiego współwłaściciela ww. nieruchomości. Stwierdził także, że dokonane zniesienie współwłasności było ekwiwalentne. Przesądza o tym zastosowanie przez Sąd art. 623 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne. W rezultacie, skoro Sąd nie orzekł dopłat, to nie było różnic w wartości przyznanych nieruchomości. Co oznacza, że po stronie Wnioskodawcy nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn.

Minister Finansów po dokonaniu analizy akt sprawy stwierdza co następuje.

Ocena prawnopodatkowa przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego ma rozstrzygnąć, czy nabycie własności dwóch nieruchomości tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności podlega podatkowi od spadków i darowizn na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r., Nr 93, poz. 768, z późn. zm.), zwanej dalej „UPSD”.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 4 UPSD, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Zgodnie z art. 5 UPSD obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 7 UPSD, przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

Stosownie do art. 7 ust. 1 UPSD podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. W myśl natomiast art. 7 ust. 6 tej ustawy przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Zgodnie z art. 211 Kodeksu cywilnego (KC) każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 212 KC).

Jednocześnie należy wskazać, że skoro przedmiotem opodatkowania jest nieodpłatne zniesienie współwłasności rzeczy, a rzeczą tą jest nieruchomość, przy braku jej definicji w UPSD powinno się stosować definicję nieruchomości w rozumieniu art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego (KC). Zgodnie z tym przepisem nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Podatkowi temu podlega zatem nabycie przez osobę fizyczną na własność rzeczy lub praw majątkowych - w odniesieniu do których ustał stosunek współwłasności.

W kwestii opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności należy mieć na względzie zarówno przepisy art. 1 UPSD, określające przedmiot opodatkowania, jak również przepisy tej ustawy dotyczące ustalania podstawy opodatkowania. Przedmiotem opodatkowania PSD jest - zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 UPSD - nabycie przez osobę fizyczną własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności. W świetle art. 7 ust. 6 UPSD, przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości, podstawę opodatkowania stanowi wartość nieruchomości, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Analiza powyższych przepisów, zarówno KC dotyczących zniesienia współwłasności rzeczy, jak i UPSD dotyczących przedmiotu i podstawy opodatkowania, prowadzi do wniosku, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie własności odrębnie każdej rzeczy tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności w zakresie, w jakim jej wartość, wskutek ustania stosunku współwłasności, przekracza wartość udziału w tej rzeczy, który przed zniesieniem współwłasności przysługiwał nabywcy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż na mocy postanowienia sądu dokonano nieodpłatnego zniesienia współwłasności trzech nieruchomości, dla których prowadzone były odrębne księgi wieczyste. Wnioskodawca nabył na wyłączną własność dwie nieruchomości, a trzecią nabył na wyłączną własność drugi dotychczasowy współwłaściciel – bez spłat lub dopłat.

Nieuzasadnione jest zatem stanowisko takie, jak przedstawia Wnioskodawca we wniosku. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nie jest bowiem orzeczenie sądu, ugoda lub umowa skutkująca jakimikolwiek przesunięciami majątkowymi dokonanymi między współwłaścicielami kilku rzeczy, lecz nabycie własności konkretnej jednostkowej rzeczy tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie opodatkowaniu podlega wartość każdej nabytej przez Wnioskodawcę na własność nieruchomości (X i Y) - w odniesieniu do których ustał stosunek współwłasności - w części przekraczającej wartość udziału, który przysługiwał nabywcy w tych nieruchomościach (odpowiednio w X i w Y) przed zniesieniem ich współwłasności.

Ustalanie przedmiotu opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, obowiązku podatkowego oraz podstawy opodatkowania należy odnieść każdorazowo do konkretnej nabytej na własność rzeczy, a nie do zbytej.

Należy także dodać, że skutki podatkowe nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności nie powinny być zróżnicowane, w zależności od tego, czy zniesienie współwłasności, np. dwóch rzeczy nastąpiło w drodze jednego orzeczenia, jednej ugody (umowy sporządzonej w formie jednego aktu notarialnego), czy dwóch.

Mając powyższe na uwadze oraz stan faktyczny przedstawiony we wniosku z dnia 2 lipca 2013 r., za nieprawidłowe należy uznać stanowisko Wnioskodawcy, że z tytułu zniesienia współwłasności ww. nieruchomości powyższym postanowieniem sądu nie powstaje obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn.

Na mocy powyższego postanowienia Sądu Wnioskodawca nabył na wyłączną własność dwie nieruchomości w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności. Nabycie własności każdej nieruchomości będącej przedmiotem zniesienia współwłasności winno być oceniane odrębnie pod kątem skutków prawnopodatkowych w podatku od spadków i darowizn. Podatkowi temu podlega bowiem nabycie nieruchomości na wyłączną własność tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności, jeżeli wskutek tej czynności ustał stosunek współwłasności nieruchomości.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa nabytej na własność Wnioskodawcy nieruchomości X, w części przekraczającej wartość rynkową udziału we współwłasności w tej nieruchomości (wynoszącego1/2 część), który przed zniesieniem współwłasności przysługiwał temu nabywcy. W ten sam sposób ustala się podstawę opodatkowania w przypadku nabycia własności nieruchomości Y.

Interpretacja indywidualna Nr ILPB2/436-181/13-2/MK, wydana w dniu 10 października 2013 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu działającego w imieniu Ministra Finansów, jest zatem nieprawidłowa. Mając powyższe na względzie, istnieje podstawa do jej zmiany.

Zmiana tej interpretacji dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.) stronie służy skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów (ul. Świętokrzyska 12; 00-916 Warszawa) - w terminie czternastu dni od dnia doręczenia zmiany interpretacji - do usunięcia naruszenia prawa.

Skargę wnosi się (w dwóch egzemplarzach) za pośrednictwem Ministra Finansów w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi tego organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ ten nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.