Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP1/443-1249/14/LSz
z 24 marca 2015 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112 poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 8 grudnia 2014 r. (data wpływu 10 grudnia 2014 r.), uzupełnionym pismem z 5 marca 2015 r. (data wpływu 13 marca 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy:

  • nieodpłatne przekazanie na rzecz Miasta infrastruktury drogowej położonej na gruncie stanowiącym własność Miasta stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT – jest prawidłowe,
  • od nakładów ponoszonych przez Wnioskodawcę na przebudowę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta będzie Wnioskodawcy przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 grudnia 2014 r. do tut. Organu wpłynął ww. wniosek, o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy nieodpłatne przekazanie na rzecz Miasta infrastruktury drogowej położonej na gruncie stanowiącym własność Miasta stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT oraz czy od nakładów ponoszonych przez Wnioskodawcę na przebudowę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta będzie Wnioskodawcy przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

Wniosek uzupełniono pismem z 5 marca 2015 r. (data wpływu 13 marca 2015 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 27 lutego 2015 r. znak: IBPP1/443-1249/14/LSz.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca – Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej, zwany dalej Związkiem, Wnioskodawcą lub MZKP, jest związkiem komunalnym powołanym przez 10 gmin na terytorium województwa … do realizacji zadania publicznego jakim jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców gmin Członków Związku w zakresie lokalnego transportu zbiorowego oraz utrzymanie i rozwój infrastruktury Związku. Dzięki funduszom pozyskanym ze środków Unii Europejskiej, w listopadzie 2011 r. została przez Związek rozpoczęta budowa nowego dworca autobusowego (został oddany do użytku w połowie 2013 r.) wraz z przebudową przylegających do dworca ulic, co umożliwiło lepszą realizację zadań Związku w zakresie lokalnego transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców gmin Członków Związku. Przebudowa przez Wnioskodawcę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta, zlokalizowanych w sąsiedztwie dworca autobusowego polegała między innymi na wymianie nawierzchni dróg, poszerzeniu dróg, budowie parkingów dla osób korzystających z dworca autobusowego oraz zmianie organizacji ruchu. Wskazania wymaga fakt, iż ww. inwestycje drogowe:

  1. ułatwiły wjazd autobusom na teren dworca,
  2. rozdzieliły ruch autobusowy, pieszy, samochodowy w okolicach dworca,
  3. umożliwiły bezkolizyjne poprowadzenie strumienia pieszych z terenów centrum miasta i dworca PKP na perony autobusowe,
  4. ułatwiły dojazd samochodom na teren przydworcowy,
  5. umożliwiły pasażerom, będącym posiadaczami samochodów osobowych, pozostawienie pojazdów na parkingach przy budynku dworca i skorzystanie ze świadczonych przez Wnioskodawcę usług komunikacji publicznej.

Wnioskodawca zamierza przekazać ww. inwestycje drogowe na rzecz Miasta.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca podał, że:

1.Wnioskodawca jest podatnikiem VAT czynnym od co najmniej 15 lat. Składa, co miesiąc deklaracje VAT-7.

2.Stosownie do treści działu 21 (Symbol Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych 2112) obiektami inżynierii lądowej i wodnej (połączonymi w sposób trwały z gruntem) są drogi na obszarach miejskich i zamiejskich, w tym: skrzyżowania, węzły komunikacyjne i parkingi, np.: drogi, ulice, aleje, ronda, drogi gruntowe, drogi boczne, drogi dojazdowe, drogi wiejskie i leśne, ścieżki dla pieszych, ścieżki rowerowe, ścieżki do jazdy konnej, drogi i strefy dla pieszych, wraz z: instalacjami do oświetlenia dróg i sygnalizacji, nasypami, rowami, słupkami bezpieczeństwa, przepustami pod drogami i urządzeniami odwadniającymi drogi. Natomiast w świetle ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1409 z późn. zm.), budowlą jest każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, w tym między innymi drogi. W związku z powyższym, infrastruktura drogowa mająca być przedmiotem przekazania stanowi budowle trwale związane z gruntem w rozumieniu PKOB i prawa budowlanego.

3.Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie organizacji lokalnego transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców gmin Członków Związku. Wnioskodawca wykorzystuje przebudowaną infrastrukturę drogową do czynności opodatkowanych poprzez korzystanie ze zmienionej infrastruktury drogowej przez autobusy świadczące usługi transportu zbiorowego, co stanowi podstawowy cel działalności Wnioskodawcy. Wskazania wymaga fakt, iż MZKP większość swoich obrotów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej uzyskuje ze sprzedaży biletów na przejazd komunikacją publiczną.

4.Infrastruktura drogowa została ostatecznie oddana do użytkowania w tym samym terminie, co budynek dworca, a więc 29 kwietnia 2013 r.

5.W związku z budową nowego dworca autobusowego w T. musiały zostać przebudowane przyległe ulice, gdyż brak przebudowy uniemożliwiałby prawidłowe funkcjonowanie budynku dworca autobusowego (problem z wjazdem i wyjazdem autobusów z nowego budynku dworca oraz brak miejsc do parkowania dla samochodów osób korzystających z usług transportu zbiorowego organizowanego przez MZKP). W celu realizacji przebudowy dworca MZKP dnia 3 grudnia 2012 r. zawarło z Miastem stosowną umowę na przebudowę ulicy Cz. w T.

6.Faktury dokumentujące ponoszone przez Wnioskodawcę nakłady na przebudowę infrastruktury drogowej zostały wystawione przez wykonawców na Wnioskodawcę.

7.Miasto nie partycypowało w przebudowie infrastruktury drogowej, gdyż przebudowa została przeprowadzona w związku z realizowaną przez Wnioskodawcę przebudową dworca autobusowego, będącego siedzibą MZKP. Wskazania wymaga fakt, iż przebudowa dróg przylegających do budynku dworca autobusowego została w całości zrealizowana ze środków MZKP.

8.Środki z Unii Europejskiej na budowę dworca autobusowego pozyskał, jako beneficjent, Wnioskodawca w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa na lata 2007-2013, projekt „...”, którego przedmiotem była budowa nowego dworca autobusowego wraz z instalacją systemu dynamicznej informacji pasażerskiej.

9.Budowa nowego dworca autobusowego w T. musiała zostać przeprowadzona, gdyż stary dworzec autobusowy składający się jedynie z niewielkiego budynku dospozytorni oraz wiat autobusowych nie nadawał się już do świadczenia przez MZKP usług transportu zbiorowego na nowoczesnych warunkach. A ponadto Wnioskodawcy udało się pozyskać środki unijne umożliwiające sfinansowanie budowy nowego budynku dworca autobusowego. W związku z budową dworca musiały zostać przebudowane przyległe ulice, gdyż brak przebudowy uniemożliwiałby prawidłowe funkcjonowanie budynku dworca autobusowego (problem z wjazdem i wyjazdem autobusów z nowego budynku dworca oraz brak miejsc do parkowania dla samochodów osób korzystających z usług organizowanego przez MZKP transportu zbiorowego).

10.Zgodnie z treścią § 7 ust. 1 statutu MZKP, Gminy tworzące Związek powierzyły mu własne zadanie polegające na zaspokajaniu potrzeb mieszkańców gmin członków Związku w zakresie lokalnego transportu zbiorowego. Gdyby Wnioskodawca nie prowadził działalności gospodarczej w zakresie transportu zbiorowego oraz nie miałaby miejsca budowa dworca autobusowego, w związku z którą dokonano przebudowy dróg przylegających, Miasto nie musiałoby dokonać w ramach własnych zadań przebudowy dróg przylegających do budynku dworca autobusowego.

11.Wydatki na bieżące utrzymanie dworca ponosi Wnioskodawca, a koszty bieżącego utrzymania dróg stanowiących własność Miasta obciążają Miasto.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

  1. Czy czynność związana z nieodpłatnym przekazaniem na rzecz Miasta infrastruktury drogowej zlokalizowanej na gruncie stanowiącym własność Miasta, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
  2. Czy od nakładów ponoszonych przez Wnioskodawcę na przebudowę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta, które następnie zostaną nieodpłatnie przekazane na rzecz Miasta, Wnioskodawcy przysługiwało uprawnienie od obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad.1.

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) za dostawę towarów uważa się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W myśl zaś art. 47 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.), częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Przepis art. 48 Kodeksu cywilnego stanowi natomiast, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Uwzględniając powyższe, nieodpłatne przekazanie infrastruktury nie spełnia definicji dostawy towarów, ze względu na fakt, iż MZKP nie rozporządza wybudowaną infrastrukturą jak właściciel, gdyż przebudowane ulice posadowione są na terenie należącym do Miasta, a więc MZKP nie jest uprawiony do fizycznego dysponowania drogami. Z chwilą nieodpłatnego przekazania wybudowanej infrastruktury drogowej nie dojdzie wobec tego do przeniesienia prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel. Zgodnie z art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług świadczenie usług to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Skoro powyższe nie stanowi towaru, to przekazanie infrastruktury Miastu musi stanowić usługę. W konsekwencji należy uznać, że przekazanie na rzecz Miasta infrastruktury wybudowanej na gruncie należącym do Miasta stanowić będzie, a contrario świadczenie usług. Wedle art. 8 ust. 2 pkt 2) ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem VAT jako świadczenie usług może podlegać wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Uwzględniając powyższe, nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w przypadku, gdy usługa jest świadczona do celów innych, niż działalność gospodarcza podatnika. Na podstawie przedstawionego przez MZKP stanu faktycznego przebudowa drogi polegająca, w szczególności na wymianie nawierzchni dróg, poszerzeniu dróg, budowie parkingów dla osób korzystających z dworca autobusowego oraz zmianie organizacji ruchu, umożliwia wykonywanie przez MZKP czynności opodatkowanych w postaci realizacji transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców Gmin członków MZKP. Ponadto przebudowa daje możliwość zwiększenia obrotów MZKP w związku ze wzrostem liczby osób korzystających z komunikacji publicznej. Powyższe potwierdza, iż cel przekazania inwestycji drogowej przez MZKP związany jest z prowadzoną przez MZKP działalnością gospodarczą.

W świetle powyższego nieodpłatne przekazanie wybudowanej infrastruktury drogowej na terenie należącym do Gminy stanowi nieodpłatne świadczenie usług do celów działalności gospodarczej MZKP i jako takie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Za stanowiskiem Wnioskodawcy przemawia stanowisko Ministra Finansów zajęte w następujących indywidualnych interpretacjach prawa podatkowego:

  1. Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 31 stycznia 2014 r. o sygn. akt IPPP2/443-1285/13-4/JW,
  2. Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 18 lipca 2013 r. o sygn. akt IPTPP2/443-342/13-4/AW,
  3. Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1 czerwca 2012 r. o sygn. IBPP3/443-237/12/JP.

Ad. 2.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Kwotę podatku naliczonego - na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy - stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy, rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jak wynika z konstrukcji powołanych wyżej przepisów, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Zgodnie z zaistniałym w sprawie stanem faktycznym przebudowa dróg polegająca, w szczególności na wymianie nawierzchni dróg, poszerzeniu dróg, budowie parkingów dla osób korzystających z dworca autobusowego oraz zmianie organizacji ruchu służy wykonywaniu przez MZKP czynności opodatkowanych w postaci realizacji transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców Gmin członków MZKP. Wspomniana przebudowa umożliwia zwiększenie obrotów MZKP w związku ze wzrostem liczby osób korzystających z świadczonych przez MZKP usług komunikacji publicznej. W konsekwencji infrastruktura drogowa wybudowana przez Wnioskodawcę wykazuje ścisły związek z wykonywanymi przez MZKP czynnościami opodatkowanymi w postaci świadczenia usług transportu zbiorowego, a przekazanie infrastruktury na rzecz Miasta nie wpływa na prawo do odliczenia podatku naliczonego, gdyż infrastruktura drogowa jest cały czas wykorzystywana do wykonywania przez MZKP czynności opodatkowanych.

W świetle powyższego Wnioskodawcy przysługuje uprawnienie do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony w związku z ponoszonymi przez MZKP nakładami na przebudowę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się:

  • za prawidłowe - w zakresie ustalenia czy nieodpłatne przekazanie na rzecz Miasta infrastruktury drogowej położonej na gruncie stanowiącym własność Miasta stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT,
  • za prawidłowe - w zakresie ustalenia czy od nakładów ponoszonych przez Wnioskodawcę na przebudowę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta będzie Wnioskodawcy przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

Na wstępie należy zaznaczyć, że z uwagi na fakt ścisłego powiązania z sobą zagadnień dotyczących opodatkowania podatkiem VAT nieodpłatnego przekazania na rzecz Miasta infrastruktury drogowej położonej na gruncie stanowiącym własność Miasta oraz prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od nakładów ponoszonych przez Wnioskodawcę na przebudowę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta, tut. organ udzielił na nie odpowiedzi w jednej interpretacji indywidualnej.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 154 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Pojęcie towaru ustawodawca zdefiniował w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług rozumie się, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej;
  2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte – w przypadku świadczenia usług – w art. 8 ust. 2 ustawy.

W myśl regulacji art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

  1. użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
  2. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zgodnie z unormowaniami zawartymi w ww. przepisach w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę i odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi zostaje wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Wypłacający wynagrodzenie otrzymuje w zamian świadczenie przynoszące mu korzyść.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez podatników w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Zatem dla ustalenia czy konkretne nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu na mocy cytowanego wyżej art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, istotne jest ustalenie celu takiego świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisywało się będzie w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Aby zatem nieodpłatne świadczenie uznać za odpłatne świadczenie usług, a co za tym idzie za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być ono świadczone na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika.

Z okoliczności przedstawionych w niniejszym wniosku wynika, że Wnioskodawca - MZKP jest związkiem komunalnym powołanym przez 10 gmin na terytorium województwa do realizacji zadania publicznego jakim jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców gmin Członków Związku w zakresie lokalnego transportu zbiorowego oraz utrzymanie i rozwój infrastruktury Związku. Wnioskodawca jako beneficjent pozyskanych ze środków Unii Europejskiej funduszy, w listopadzie 2011 r. rozpoczął budowę nowego dworca autobusowego, gdyż stary dworzec autobusowy składający się jedynie z niewielkiego budynku dospozytorni oraz wiat autobusowych nie nadawał się już do świadczenia przez Wnioskodawcę usług transportu zbiorowego na nowoczesnych warunkach. W związku z budową dworca musiały zostać także przebudowane przyległe ulice, gdyż brak przebudowy uniemożliwiałby prawidłowe funkcjonowanie budynku dworca autobusowego (problem z wjazdem i wyjazdem autobusów z nowego budynku dworca oraz brak miejsc do parkowania dla samochodów osób korzystających z usług organizowanego przez Wnioskodawcę transportu zbiorowego). W celu realizacji przebudowy dworca Wnioskodawca zawarł 3 grudnia 2012 r. z Miastem stosowną umowę na przebudowę ulicy Cz. w T. Przebudowa przez Wnioskodawcę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta, zlokalizowanych w sąsiedztwie dworca autobusowego polegała między innymi na wymianie nawierzchni dróg, poszerzeniu dróg, budowie parkingów dla osób korzystających z dworca autobusowego oraz zmianie organizacji ruchu. Dworzec wraz z przebudową przylegających do dworca ulic, został oddany do użytku 29 kwietnia 2013 r. co umożliwiło lepszą realizację zadań Wnioskodawcy w zakresie lokalnego transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców gmin Członków Związku.

Ww. inwestycje drogowe:

  1. ułatwiły wjazd autobusom na teren dworca,
  2. rozdzieliły ruch autobusowy, pieszy, samochodowy w okolicach dworca,
  3. umożliwiły bezkolizyjne poprowadzenie strumienia pieszych z terenów centrum miasta i dworca PKP na perony autobusowe,
  4. ułatwiły dojazd samochodom na teren przydworcowy,
  5. umożliwiły pasażerom, będącym posiadaczami samochodów osobowych, pozostawienie pojazdów na parkingach przy budynku dworca i skorzystanie ze świadczonych przez Wnioskodawcę usług komunikacji publicznej Wnioskodawca zamierza przekazać ww. inwestycje drogowe na rzecz Miasta.

Miasto nie partycypowało w przebudowie infrastruktury drogowej, gdyż przebudowa została przeprowadzona w związku z realizowaną przez Wnioskodawcę przebudową dworca autobusowego, będącego siedzibą MZKP.

Infrastruktura drogowa mająca być przedmiotem przekazania stanowi budowle (PKOB 2112) trwale związane z gruntem w rozumieniu PKOB i prawa budowlanego.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest ustalenie, czy przekazanie przez Wnioskodawcę na rzecz Miasta infrastruktury drogowej położonej na gruncie stanowiącym własność Miasta stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT.

Odnosząc opisaną przez Wnioskodawcę sytuację do obowiązujących przepisów prawa podatkowego należy stwierdzić, że skoro infrastruktura drogowa została dokonana na gruncie stanowiącym własność Miasta, nie można uznać, że przekazanie przez Wnioskodawcę na rzecz Miasta powyższej infrastruktury stanowi dostawę towaru, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

W przedmiotowej sprawie nie nastąpi bowiem przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, gdyż Miasto z racji posiadanego prawa własności do ww. gruntu, będzie dysponowało również prawem własności do wszelkich jego części składowych, to jest w niniejszej sprawie do infrastruktury drogowej trwale z tym gruntem związanej.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie nieodpłatne przekazanie wybudowanej infrastruktury drogowej na rzecz Miasta stanowić będzie nieodpłatne świadczenie usług.

Zgodnie z unormowaniami zawartymi w ww. przepisach, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych, należy traktować jak odpłatne świadczenie usług na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.

W przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z takimi przypadkami – nie dojdzie do użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa Wnioskodawcy do celów innych niż działalność gospodarcza.

Z cytowanego wcześniej przepisu art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT wynika natomiast, że opodatkowaniu podlega również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia. Takie przypadki również nie występują w przedmiotowej sprawie.

Zatem dla ustalenia, czy konkretne nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu na mocy cytowanego wyżej art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, istotne jest zidentyfikowanie celu takiego świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisywało się będzie w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują. Zatem, aby nieodpłatne świadczenie uznać za odpłatne świadczenie usług, a zatem za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być ono świadczone na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika.

W związku z powyższym koniecznym jest rozważenie kwestii zakwalifikowania przedmiotowej czynności przekazania przez Wnioskodawcę infrastruktury drogowej na rzecz Miasta jako czynności związanej z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy. W analizowanej sprawie związek taki niewątpliwie ma miejsce.

Analiza sytuacji przedstawionej we wniosku wskazuje, że w przedmiotowej sprawie nieodpłatne przekazanie na rzecz Miasta przebudowanych przez Wnioskodawcę przyległych do dworca autobusowego ulic, stanowić będzie nieodpłatne świadczenie usług, jednakże czynność ta nie będzie spełniała wskazanej w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT przesłanki do objęcia jej opodatkowaniem. Aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT – jak wskazano wyżej – świadczenie tych usług musi się bowiem odbyć bez związku z potrzebami prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku nieodpłatne świadczenie usług polegające na nieodpłatnym przekazaniu nakładów związanych z przebudową dróg dojazdowych do dworca autobusowego jest potrzebne dla sprawniejszego prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie organizacji lokalnego transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców gmin. Inwestycja drogowa ułatwi bowiem – jak wskazał Wnioskodawca – wjazd autobusom na teren dworca, rozdzieli ruch autobusowy, pieszy, samochodowy w okolicach dworca, umożliwi bezkolizyjne poprowadzenie strumienia pieszych z terenów centrum miasta i dworca PKP na perony autobusowe, ułatwi dojazd samochodom na teren przydworcowy, umożliwi pasażerom będącym posiadaczami samochodów osobowych, pozostawienie pojazdów na parkingach przy budynku dworca i skorzystanie ze świadczonych przez Wnioskodawcę usług komunikacji publicznej.

Z powyższego wynika, że przedmiotowa infrastruktura w postaci przebudowy ulic przyległych do dworca autobusowego została wykonana przez Wnioskodawcę w celach służących działalności gospodarczej.

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, iż przekazując nieodpłatnie nakłady poniesione w związku z wykonaniem infrastruktury drogowej na gruncie Miasta, Wnioskodawca będzie świadczył usługę, która w świetle art. 8 ust. 2 ustawy nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ przekazywana nieodpłatnie inwestycja związana będzie z prowadzonym przez Wnioskodawcę przedsiębiorstwem.

Reasumując, nieodpłatne świadczenie na rzecz Miasta polegające na nieodpłatnym przekazaniu infrastruktury drogowej będzie czynnością niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym nieodpłatne przekazanie wybudowanej infrastruktury drogowej na terenie należącym do Gminy stanowi nieodpłatne świadczenie usług do celów działalności gospodarczej MZKP i jako takie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należało uznać za prawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę na realizację inwestycji drogowej polegającej na przebudowie dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta.

Należy w tym miejscu przytoczyć przepis art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Natomiast zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy, rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, to jest m. in. tego że zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7 (przypadek ten nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie).

Jak wynika z konstrukcji powołanych wyżej przepisów, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego, jako integralna część systemu VAT, w zasadzie nie może być ograniczane ani pod względem czasu, ani też pod względem zakresu przedmiotowego. Nie jest to bowiem wyjątkowy przywilej podatnika, lecz jego fundamentalne prawo. Możliwość wykonania tego prawa powinna być zapewniona niezwłocznie i względem wszystkich kwot podatku, które zostały pobrane (naliczone) od transakcji związanych z zakupami.

Zatem dla określenia czy Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku wynikającego z wydatków poniesionych na inwestycję drogową, niezwykle istotny jest charakter związku występującego między zakupami, a prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie precyzują, jaki związek musi istnieć pomiędzy zakupami a sprzedażą, żeby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Związek ten może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą można mówić wówczas, gdy nabywane towary lub usługi służą np. dalszej odsprzedaży lub też są niezbędne do wytworzenia towarów lub wykonania usług będących przedmiotem sprzedaży. Bezpośrednio więc wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast o związku pośrednim można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania firmy (przedsiębiorstwa) - mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganymi przez podatnika przychodami.

Aby jednak można było wskazać, iż określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do obrotu osiąganego przez podatnika, np. poprzez odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości. Powyższe regulacje oznaczają, że aby stwierdzić, czy podatnikowi podatku od towarów i usług przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, należy zbadać wyłącznie związek ponoszonych wydatków z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi, przy czym związek ten musi mieć charakter niewątpliwy, lecz niekoniecznie bezpośredni. Podatnik musi jednak wykazać związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest związkiem komunalnym powołanym przez 10 gmin na terytorium województwa do realizacji zadania publicznego jakim jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców gmin Członków Związku w zakresie lokalnego transportu zbiorowego oraz utrzymanie i rozwój infrastruktury Związku. Zgodnie z treścią § 7 ust. 1 statutu MZKP, Gminy tworzące Związek powierzyły mu własne zadanie polegające zaspokajania potrzeb mieszkańców gmin członków Związku w zakresie lokalnego transportu zbiorowego. Wnioskodawca jest podatnikiem VAT i prowadzi działalność gospodarczą w zakresie organizacji lokalnego transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców gmin Członków Związku. W listopadzie 2011 r. Wnioskodawca dzięki funduszom pozyskanym ze środków Unii Europejskiej, rozpoczął budowę nowego dworca autobusowego wraz z przebudową przylegających do dworca ulic, co umożliwiło lepszą realizację zadań Związku w zakresie lokalnego transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców gmin Członków Związku. Przebudowa przez Wnioskodawcę dróg zlokalizowanych w sąsiedztwie dworca autobusowego polegała między innymi na wymianie nawierzchni dróg, poszerzeniu dróg, budowie parkingów dla osób korzystających z dworca autobusowego oraz zmianie organizacji ruchu.

Wnioskodawca większość swoich obrotów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej uzyskuje ze sprzedaży biletów na przejazd komunikacją publiczną. Wnioskodawca wykorzystuje przebudowaną infrastrukturę drogową do czynności opodatkowanych poprzez korzystanie ze zmienionej infrastruktury drogowej przez autobusy świadczące usługi transportu zbiorowego, co stanowi podstawowy cel działalności Wnioskodawcy. Przebudowa dróg przylegających do budynku dworca autobusowego została w całości zrealizowana ze środków MZKP. Faktury dokumentujące ponoszone przez Wnioskodawcę nakłady na przebudowę infrastruktury drogowej zostały wystawione przez wykonawców na Wnioskodawcę.

Z powyższego opisu wynika, że Wnioskodawca jako podmiot realizujący i finansujący budowę dworca autobusowego dokonał również inwestycji drogowej zapewniającej przebudowanemu dworcowi autobusowemu odpowiedni dojazd. Przedmiotowa inwestycja drogowa stanowi element niezbędny do realizacji budowy dworca. Wnioskodawca wykorzystuje przebudowaną infrastrukturę drogową do czynności opodatkowanych poprzez korzystanie ze zmienionej infrastruktury drogowej przez autobusy świadczące usługi transportu drogowego.

Jak wynika z powołanych wyżej przepisów podstawowym warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Mając zatem na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe i obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie zostaną spełnione podstawowe warunki, o których mowa w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, uprawniające do odliczenia podatku od towarów i usług od nakładów na przebudowę ulic stanowiących drogi dojazdowe do dworca autobusowego, które następnie podlegać będą nieodpłatnemu przekazaniu na rzecz Miasta. Jak wynika bowiem z opisu sprawy, Wnioskodawca jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT, a nakłady ponoszone na budowę drogi publicznej (zakup towarów i usług) będą ostatecznie miały związek z czynnościami opodatkowanymi, tj. odpłatnymi usługami świadczonymi przez Wnioskodawcę w zakresie organizacji lokalnego transportu zbiorowego na rzecz mieszkańców gmin Członków Związku.

W konsekwencji, w zakresie, w jakim inwestycja drogowa jest związana z wykonywanymi przez Wnioskodawcę czynnościami opodatkowanymi, Wnioskodawcy przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nakłady ponoszone na przebudowę dróg, z uwzględnieniem wyłączeń wynikających z art. 88 ustawy o VAT.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym Wnioskodawcy „przysługuje uprawnienie do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony w związku z ponoszonymi przez MZKP nakładami na przebudowę dróg posadowionych na gruncie stanowiącym własność Miasta”, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy przedstawionego zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego zdarzenia przyszłego lub zmiany stanu prawnego.

Na marginesie należy także zauważyć, że powołane przez Wnioskodawcę interpretacje indywidualne zostały wydane w indywidualnych sprawach, w których indywidualnie oceniano stan faktyczny i stanowisko wnioskodawcy. Powołane interpretacje nie stanowią źródła prawa i tut. organ nie jest nimi związany, zwłaszcza że dotyczą innych stanów faktycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz.U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj