Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/4511-161/16/RS
z 6 maja 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 4 lutego 2016 r. (data wpływu 8 lutego 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia należności wynikających z umowy kredytowej - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 8 lutego 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia należności wynikających z umowy kredytowej.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 6 września 2009 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni, który w 2008 r. zaciągnął w banku kredyt gotówkowy w kwocie 23.000 zł. Wnioskodawczyni nie utrzymywała z ojcem żadnych kontaktów, rodzice byli po rozwodzie. Po śmierci ojca Wnioskodawczyni podpisała akt notarialny o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, innych spadkobierców nie było. Sprawy sądowe trwały kilka lat.

W listopadzie 2014 r. na zlecenie Sądu Rejonowego Komornik Skarbowy sporządził spis inwentarza. Stan czynny spadku wyniósł 116 zł, a były to środki na koncie banku, których Wnioskodawczyni jako spadkobierca nigdy nie otrzymała. Stan bierny majątku zmarłego wyniósł 32.298 zł 14 zł. Zatem czysta masa spadkowa nie wystąpiła.

W czerwcu 2015 r. Wnioskodawczyni otrzymała informację od wierzyciela o zaniechaniu dochodzenia wobec Wnioskodawczyni roszczeń po uwzględnieniu inwentarza.

W dniu 3 lutego 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała od banku PIT-8C o wysokości przychodu wynikającego z umorzenia kredytu po zmarłym ojcu w kwocie 55.666 zł 08 zł.

Wnioskodawczyni nigdy nie czerpała korzyści majątkowych z zaciągniętych przez ojca kredytów. Dodatkowo Wnioskodawczyni została narażona na koszty, ponieważ bank mimo faktu posiadania zerowego spisu inwentarza przez Wnioskodawczynię, skierował sprawę do Komornika. Wnioskodawczyni musiała pokryć koszty postępowań Komorniczych zupełnie bezzasadnych.

Wnioskodawczyni podpisała akt notarialny o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza aby ustrzec się konsekwencji działań nieodpowiedzialnego człowieka, niestety nie udało się.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy po przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, gdy masa spadkowa nie wystąpiła, kwota umorzonego kredytu jest przychodem i zobowiązuje do odprowadzenia od tej kwoty podatku?
2. Czy pieniądze, których nigdy Wnioskodawczyni nie widziała mogą być uznane za Jej przychód?

Zdaniem Wnioskodawczyni w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe do wartości ustalonej w inwentarzu stanu czynnego spadku i nie powinien ponosić żadnych dodatkowych kosztów. Dług ojca Wnioskodawczyni nie stanowi dla Niej przychodu i nie powinna płacić od niego podatku dochodowego.

Wnioskodawczyni nie pracuje, nie ma stałego dochodu. Kwota podatku jest ogromna, nie posiada takiej kwoty. Zapłacenie podatku ogromnie uszczupli budżet rodziny, Wnioskodawczyni nie jest w stanie zapłacić takiej sumy. Tym bardziej, że dług osoby trzeciej okazuje się być przychodem Wnioskodawczyni.

Skoro z mocy prawa Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do spłaty długu, nie jest też przychodem kwota umorzonego przez wierzyciela kredytu po zmarłym ojcu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Z ust. 2 tego przepisu wynika natomiast, że dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Art. 11 ust. 1 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r., stanowi, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 , art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (rozumianym zarówno jako zwiększenie aktywów jak i zmniejszenie pasywów) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, w dniu 6 września 2009 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni, który w 2008 r. zaciągnął w banku kredyt gotówkowy w kwocie 23.000 zł. Wnioskodawczyni nie utrzymywała z ojcem żadnych kontaktów, rodzice byli po rozwodzie. Po śmierci ojca Wnioskodawczyni podpisała akt notarialny o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, innych spadkobierców nie było. Sprawy sądowe trwały kilka lat.

W listopadzie 2014 r. na zlecenie Sądu Rejonowego Komornik Skarbowy sporządził spis inwentarza. Stan czynny spadku wyniósł 116 zł, a były to środki na koncie banku, których Wnioskodawczyni jako spadkobierca nigdy nie otrzymała. Stan bierny majątku zmarłego wyniósł 32.298 zł 14 zł. Zatem czysta masa spadkowa nie wystąpiła.

W czerwcu 2015 r. Wnioskodawczyni otrzymała informację od wierzyciela o zaniechaniu dochodzenia wobec Wnioskodawczyni roszczeń po uwzględnieniu inwentarza.

W dniu 3 lutego 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała od banku PIT-8C o wysokości przychodu wynikającego z umorzenia kredytu po zmarłym ojcu w kwocie 55.666 zł 08 zł.

Wnioskodawczyni nigdy nie czerpała korzyści majątkowych z zaciągniętych przez ojca kredytów. Dodatkowo Wnioskodawczyni została narażona na koszty, ponieważ bank mimo faktu posiadania zerowego spisu inwentarza przez Wnioskodawczynię, skierował sprawę do Komornika. Wnioskodawczyni musiała pokryć koszty postępowań Komorniczych zupełnie bezzasadnych.

Wnioskodawczyni podpisała akt notarialny o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza aby ustrzec się konsekwencji działań nieodpowiedzialnego człowieka, niestety nie udało się.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 1031 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.) w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.

Z art. 1032 § 1 ww. Kodeksu wynika, że spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacił niektóre długi spadkowe, a nie wiedział i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za niespłacone długi spadkowe tylko do wysokości różnicy między wartością stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów spadkowych, które spłacił.

Z § 2 tego przepisu wynika natomiast, że spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacając niektóre długi spadkowe, wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe. Nie dotyczy to spadkobiercy niemającego pełnej zdolności do czynności prawnych oraz spadkobiercy, co do którego istnieje podstawa do jego ubezwłasnowolnienia.

Z zacytowanych przepisów wynika, że co do zasady przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe. Ograniczenie to nie ma znaczenia, jeżeli stan czynny spadku pozwala na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, mogą być one realizowane w dowolnej kolejności, według chwili zgłoszenia, daty wymagalności itp. Jeżeli jednak długi spadkowe przekraczają wartość aktywów, szczególnego znaczenia nabiera określenie sposobu realizacji zobowiązań aktywa te przekraczających. W zasadzie spadkobierca nie ma prawnego obowiązku ustalania istnienia długów spadkowych, w każdym jednak przypadku - przed przystąpieniem do spłacania wierzycieli - powinien zapoznać się ze spisem inwentarza. Niezapoznanie się z tym spisem powoduje, że z powodu własnej niedbałości nie może się powołać na brak wiedzy o istnieniu długów spadkowych. Nadto, spadkobierca ma obowiązek uwzględnienia wszystkich wierzytelności obciążających masę spadkową, o których powziął wiadomość przed przystąpieniem do ich zaspokojenia.

W literaturze podkreśla się, że jeżeli spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacił niektóre długi spadkowe, nie wiedząc o istnieniu innych długów, ponosi on odpowiedzialność za niespłacone długi tylko do wysokości różnicy między wartością ustalonego w spisie inwentarza stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił. Stąd też, jeżeli zaspokojone długi spadkowe wyczerpują wartość aktywów spadku, spadkobierca zostaje zwolniony z odpowiedzialności wobec innych wierzycieli, o których istnieniu nie wiedział.

Jeżeli natomiast spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacając niektóre długi spadkowe wiedział o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi on odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe. Spłacanie niektórych długów spadkowych ze świadomym pomijaniem innych długów powoduje ustawowe rozszerzenie granic odpowiedzialności spadkobiercy. Spadkobierca wprawdzie w dalszym ciągu ponosi odpowiedzialność ograniczoną, jednakże odpowiadać będzie ponad wartość stanu czynnego spadku. Powstaje bowiem obowiązek zaspokojenia wierzycieli, o których wiedział, w takiej wysokości, w jakiej byłby zobowiązany ich zaspokoić, gdyby wszystkie długi spłacał należycie.

W świetle przedstawionych wyjaśnień oraz zacytowanych przepisów stwierdzić należy, że w sytuacji umorzenia zobowiązań zmarłego ojca, wobec braku możliwości ich pełnego zaspokojenia z majątku spadkowego, przy spełnieniu warunków do zastosowania ograniczonej odpowiedzialności spadkobierców, o której mowa w zacytowanych wyżej przepisach Kodeksu cywilnego, wobec Wnioskodawczyni nie powstało zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych. Na skutek czynności umorzenia w tak zaistniałych warunkach nie uzyskała Ona bowiem w swoim majątku żadnego przysporzenia – ani w postaci zwiększenia aktywów ani w postaci zmniejszenia pasywów – które mogłoby być potraktowane w kategorii przychodu, o którym mowa w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.