Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
1061-IPTPB2.4511.373.2016.2.SR
z 10 sierpnia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 29 kwietnia 2016 r. (data wpływu 4 maja 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 19 lipca 2016 r. (data wpływu 25 lipca 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek od odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 maja 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek od odszkodowania.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 12 lipca 2016 r., Nr 1061-IPTPB2.4511.373.1.SR, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 13 lipca 2016 r. (data doręczenia 15 lipca 2016 r.). W dniu 25 lipca 2016 r. wpłynęło uzupełnienie wniosku (data nadania 21 lipca 2016 r.).

We wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 18 października 2011 r. Wnioskodawczyni uległa wypadkowi na uszkodzonym chodniku. Okres leczenia przebiegał od dnia wypadku do marca 2012 r. Po zakończeniu leczenia i ustaleniu podmiotu odpowiedzialnego za stan nawierzchni, Wnioskodawczyni zwróciła się do Towarzystwa Ubezpieczeń … Oddział w …, który ubezpiecza Miejski Zarząd Dróg i Mostów w …, z roszczeniem za zaistniały wypadek. Ubezpieczyciel, pomimo wielokrotnej interwencji Rzecznika Ubezpieczonych, w żaden sposób nie chciał uznać swojej odpowiedzialności oddalając kolejne odwołania, argumentując to w sposób abstrakcyjny, np. „biorąc pod uwagę prędkość poruszania się było możliwe ominięcie ubytku”.

W maju 2013 r. sprawa trafiła do Sądu Okręgowego w …, gdzie wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2014 r., sygn. akt …, uznano winę Zarządcy Drogi, a tym samym odpowiedzialność … jako ubezpieczyciela. Po złożonej przez … apelacji, Sąd Apelacyjny w … wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2015 r. podtrzymał stanowisko Sądu Okręgowego w … z tym jednak, że zmniejszył wysokość odszkodowania. W sentencji wyroku Sąd Apelacyjny w … napisał, że wysokość odszkodowania jest rekompensatą za ból i cierpienie jakie Wnioskodawczyni doznała na skutek wypadku, a także rekompensatą za utratę zdrowia i ewidentne pogorszenie sprawności fizycznej, a jego wysokość mieści się granicach tzw. sprawiedliwości społecznej. Jednocześnie Sąd nakazał wypłatę odsetek od wysokości odszkodowania, od dnia w którym roszczenie powinno być zrealizowane tj. od dnia 21 lutego 2012 r. Wyrok ogłoszony przez Sąd Apelacyjny w … był prawomocny w chwili ogłoszenia i w dniu 20 kwietnia 2015 r. został przez Towarzystwo Ubezpieczeń … zrealizowany. Ubezpieczyciel wypłacił Wnioskodawczyni należność główną w kwocie 18 245 zł oraz odsetki ustawowe w kwocie 7 201 zł 53 gr, co stanowiło razem 25 446 zł 53 gr.

Wnioskodawczyni nadmienia, że zasądzona kwota nie obejmowała odszkodowania za utracone dochody, pomimo że prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, a w okresie od dnia wypadku do zakończenia leczenia nie pracowała, nie pobierała zasiłku chorobowego (jest na rencie rodzinnej), a także nie zawiesiła działalności.

Zaistniały wypadek spowodował u Wnioskodawczyni trwały uszczerbek na zdrowiu, a ogólna sytuacja w jakiej się wówczas znalazła doprowadziła Ją do ciężkiej choroby.

Uzyskane dochody za 2015 r. Wnioskodawczyni rozliczyła na początku lutego 2016 r. PIT-8C od Towarzystwa Ubezpieczeń … (na kwotę 7 201 zł 53 gr tytułem wypłaconych odsetek) Wnioskodawczyni otrzymała w dniu 2 marca 2016 r.

Wnioskodawczyni zauważa, że zgodnie z informacją zamieszczoną na stronie Rzecznika Finansów: „W związku z powyższym, z uwagi na występujące rozbieżności w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, każdy poszkodowany i ubezpieczony powinien sam rozstrzygnąć czy otrzymane odsetki za zwłokę w wypłacie kwoty odszkodowania lub świadczenia są przychodem opodatkowanym, które należy wykazać w zeznaniu rocznym w pozycji „inne przychody”, czy też jednak podlegają zwolnieniu tak jak wypłacone odszkodowanie, a w związku z tym nie ma konieczności wykazywania ich w zeznaniu rocznym.”

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):

Czy, mając na uwadze art. 21 ust. 1 pkt 3-4 ustawy o podatku dochodowym, odsetki za nieterminową wypłatę zadośćuczynienia za ból i cierpienie, niestanowiące źródła dochodu, powinny zostać opodatkowane?

Zdaniem Wnioskodawczyni (ostatecznie sformułowanym w uzupełnieniu wniosku), wysokość odszkodowania jakie Wnioskodawczyni otrzymała było zadośćuczynieniem i rekompensatą za utratę zdrowia oraz ból i cierpienie jakiego doznała na skutek wypadku. Wnioskodawczyni nadmienia, że do dnia dzisiejszego odczuwa skutki tego wypadku  jest zmuszona do stałego zakupu środków przeciwbólowych, maści itp. Z kolei stres, jaki temu towarzyszył, przyczynił się do wystąpienia u Wnioskodawczyni choroby nowotworowej, zdiagnozowanej w marcu 2013 r. Odszkodowanie nie zawierało utraconego dochodu.

Według opinii Sądu roszczenie powinno być zrealizowane przez Ubezpieczyciela po jego zgłoszeniu tj. 21 lutego 2012 r., a oddalanie roszczenia było jedynie próbą uniknięcia odpowiedzialności przez Towarzystwo Ubezpieczeń … W związku z powyższym Sąd nakazał wypłacenie odsetek od kwoty głównej od dnia, w którym roszczenie powinno być wypłacone, czyniąc je tym samym integralną częścią tego odszkodowania. W związku z powyższym Wnioskodawczyni uważa, że podatek od odsetek byłby dla Niej krzywdzący. Odsetki dotyczyły zwłoki ubezpieczyciela w związku ze zgłoszonym zdarzeniem, za które był odpowiedzialny, a nie dotyczą dochodu. Wnioskodawczyni wskazuje, że istniejące interpretacje dotyczące opodatkowania odsetek za zwłokę wzajemnie się wykluczają. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 stycznia 2007 r. (sygn. akt II FSK 36/06) stwierdził, że „Posłużenie się w zapisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz. U. z 1991 r., Nr 80, poz. 350, z późn. zm.) jedynie pojęciem odszkodowania, bez użycia słowa odsetki powoduje, iż jedynie te pierwsze (odszkodowania), a nie te ostatnie (odsetki), mogą być uznane za zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych”, co jest sprzeczne z najnowszym orzecznictwem, gdyż w wyroku NSA z dnia 17 stycznia 2014 r. (sygn. akt II FSK 289/12), zostało wskazane, że: „(...) odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną  a co za tym idzie, podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób”. Jednocześnie, w tym samym orzeczeniu stwierdzono, że odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela z tytułu utraty zdrowia oraz związane z nim odsetki za zwłokę nie podlegają obowiązkowi podatkowemu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3, i art. 30f są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Należy podkreślić, że użyte w art. 20 ust. 1 ww. ustawy sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Nie jest bowiem możliwym, aby przewidzieć każdy rodzaj przychodu, który wystąpi. Tym samym z faktu, że ustawodawca nie wymienił wprost odsetek jako źródła przychodu nie można wywodzić wniosku, że odsetki nie podlegają opodatkowaniu. Gdyby tak było, to niektóre rodzaje odsetek nie zostałyby wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z opodatkowania.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 18 października 2011 r. Wnioskodawczyni uległa wypadkowi na uszkodzonym chodniku. Po zakończeniu leczenia Wnioskodawczyni zwróciła się do Towarzystwa Ubezpieczeń, które ubezpieczało Miejski Zarząd Dróg i Mostów, z roszczeniem za zaistniały wypadek. Ubezpieczyciel, pomimo wielokrotnej interwencji Rzecznika Ubezpieczonych, w żaden sposób nie chciał uznać swojej odpowiedzialności oddalając kolejne odwołania. W maju 2013 r. sprawa trafiła do Sądu Okręgowego, gdzie wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2014 r., uznano winę Zarządcy Drogi, a tym samym odpowiedzialność Ubezpieczyciela. Po złożonej przez Ubezpieczyciela apelacji, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2015 r. podtrzymał stanowisko Sądu Okręgowego z tym jednak, że zmniejszył wysokość odszkodowania. W wyroku Sąd Apelacyjny napisał, że wysokość odszkodowania jest rekompensatą za ból i cierpienie jakie Wnioskodawczyni doznała na skutek wypadku, a także rekompensatą za utratę zdrowia i ewidentne pogorszenie sprawności fizycznej a jego wysokość mieści się granicach tzw. sprawiedliwości społecznej. Jednocześnie Sąd nakazał wypłatę odsetek od wysokości odszkodowania, od dnia w którym roszczenie powinno być zrealizowane tj. od dnia 21 lutego 2012 r. Wyrok ogłoszony przez Sąd Apelacyjny był prawomocny w chwili ogłoszenia i w dniu 20 kwietnia 2015 r. został zrealizowany. Ubezpieczyciel wypłacił Wnioskodawczyni należność główną w kwocie 18 245 zł oraz odsetki ustawowe w kwocie 7 201 zł 53 gr, co wyniosło razem 25 446 zł 53 gr. Wnioskodawczyni nadmienia, że zasądzona kwota nie obejmowała odszkodowania za utracone dochody, pomimo że prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, a w okresie od dnia wypadku do zakończenia leczenia nie pracowała, nie pobierała zasiłku chorobowego (jest na rencie rodzinnej), a także nie zawiesiła działalności. Zaistniały wypadek spowodował u Wnioskodawczyni trwały uszczerbek na zdrowiu, a ogólna sytuacja w jakiej się wówczas znalazła doprowadziła Ją do ciężkiej choroby. Uzyskane dochody za 2015 r. Wnioskodawczyni rozliczyła na początku lutego 2016 r.

Wnioskodawczyni otrzymała od ubezpieczyciela w dniu 2 marca 2016 r. informację PIT-8C na kwotę 7 201 zł 53 gr tytułem wypłaconych odsetek.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą zadośćuczynienia czy też odszkodowania a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania odsetek, jako odszkodowania lub zadośćuczynienia, na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwolnienie od podatku dochodowego odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.
   
   

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba, że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego).

Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą wymagalności należności głównej i datą jej wypłaty nie są wliczane do wartości należności. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r., poz. 101, z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z należnością (roszczeniem) główną (np. z długiem, zobowiązaniem). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (zapłatą długu). Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań, stąd też nie można ich traktować jako odszkodowania, gdyż takim świadczeniem nie są.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym „Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe” (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r., szgn akt III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155).

Z tych też względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy wyraźnie o tym stanowi (konkretnie odnosi się do odsetek).

I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119 i pkt 130 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

• odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776),
  

• odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1,
  

• odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta,
  

• odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  
  

W świetle powyższego należy przyjąć, że ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w jego ocenie zasługują na szczególną ochronę.

Zatem skoro ustawodawca nie zamieścił w katalogu zwolnień odsetek przysługujących od zasądzonych świadczeń, określonych przez Wnioskodawczynię w opisie stanu faktycznego, to należy stwierdzić, że odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również pokreślić, że wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na względzie także art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.), zgodnie z którym każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy, co wynika z art. 217 Konstytucji. Tym samym, każdy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania (w tym także ulga podatkowa) nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Wnioskodawczyni w swoim stanowisku przywołuje stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2014 r. (sygn. akt II FSK 289/12), które, zdaniem Wnioskodawczyni potwierdza, że na podstawie zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu nie będą podlegać także odsetki od odszkodowań otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Orzeczenie to dotyczy jednak odmiennego stanu faktycznego, tj. zakwalifikowania do przychodów z określonego źródła odpłatnego zbycia nieruchomości odsetek za opóźnioną zapłatę ceny sprzedawanej nieruchomości i nie może być brane pod uwagę w tej sprawie.

Wbrew twierdzeniu Wnioskodawczyni, nie można utożsamiać odsetek za zwłokę ze świadczeniem odszkodowawczym, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Należy wskazać, że wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem nie wykonania zobowiązań. Roszczenie o odsetki przysługuje bowiem wierzycielowi, w związku z samym faktem opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, nie jest ono zależne od winy dłużnika i jest zasadne także wtedy, gdy po stronie wierzyciela nie wystąpiła jakakolwiek szkoda. W orzecznictwie sądów powszechnych przyjmuje się, że roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie ma względem roszczenia zasadniczego charakter akcesoryjny, a odszkodowanie i odsetki za opóźnienie z chwilą ich powstania stanowią odrębne i niezależne od siebie roszczenia i nie mogą na siebie wzajemnie oddziaływać. Odsetki od odszkodowania pozostają co prawda w pewnym związku z należnością główną, jednak należy zaznaczyć, że zaspokajają odrębne roszczenie, którego podstawową przesłanką nie jest szkoda. Nie można więc przyjąć, że odsetki są odszkodowaniem i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych przewidzianych dla odszkodowań.

Stanowisko Organu potwierdza orzecznictwo sądów, zgodnie z którym roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r., sygn. akt III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

NSA w wyroku z 9 stycznia 2007 r. (sygn. akt II FSK 36/06) stwierdził, że Posłużenie się w zapisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350 ze zm.) jedynie pojęciem odszkodowania, bez użycia słowa odsetki powoduje, iż jedynie te pierwsze (odszkodowania), a nie te ostatnie (odsetki), mogą być uznane za zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Dodatkowo, wskazać należy, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 24 stycznia 2008 r. sygn. akt II FSK 1629/06 uznał, że: (...) Odsetki należne w razie uchybienia przez dłużnika terminowi świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) należy traktować jako wynagrodzenie za przedłużone i pozbawione podstaw prawnych korzystanie z cudzego kapitału. Inaczej rzecz ujmując, jest to odszkodowanie za pozbawienie wierzyciela możliwości dysponowania kapitałem, a tym samym pozbawienie go spodziewanych z tego tytułu korzyści (np. przez korzystną lokatę) (...). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że głównym motywem legislacyjnym uregulowania takiego jak w art. 481 § 1 K.c. jest uznanie, że wierzyciel ponosi przez opóźnienie co najmniej szkodę w postaci odsetek, na jakie mógłby ulokować otrzymaną w terminie sumę (wyrok z dnia 24 kwietnia 1997 r. sygn. akt II CKN 118/97, OSP 1998, Nr 1, poz. 3, z glosą A. Szpunara). Odsetki zatem są kompensatą tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej. Prowadzi to do konkluzji, że odsetki otrzymane na podstawie wyroku z tytułu opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) stanowią odszkodowanie dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono i jako takie nie są wolne od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stanowisko Organu potwierdza również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 27 października 2015 r. sygn. akt I SA/Kr 1502/15, w którym stwierdzono, że „Skarżący oparł swoją interpretację na treści ww. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2014 r., II FSK 289/12 i przekonaniu, że odsetki za zwłokę w wypłacie przyznanego przez sąd odszkodowania powinny być traktowane tak samo jak odszkodowanie, a tym samym powinny być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Skarżący wskazywał też na szczególną funkcję odsetek, co dodatkowo powinno przemawiać za zwolnieniem podatkowym. W ocenie Sądu, skarżący tak naprawdę pomija istniejące w tym zakresie, przepisy podatkowe. Niewątpliwie art. 21 ust.1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z podatku jedynie „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie”. Nie zostały więc w nim wymienione „odsetki” za zwłokę. Odszkodowanie jest czymś innym niż odsetki związane z opóźnieniem w jego wypłacie. Przyczyną wypłaty odszkodowania jest poniesienie szkody przez uprawnionego; natomiast źródłem obowiązku wypłaty odsetek jest niedotrzymanie terminu wypłaty odszkodowania przez zobowiązanego. Słusznie organ podkreślał, że cywilistycznie rozróżnia się odszkodowanie jako roszczenie główne od odsetek za zwłokę jako roszczenie uzupełniające (tzw. roszczenie akcesoryjne)”.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Dlatego też nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa, należy stwierdzić, że kwota zasądzonych odsetek ustawowych wyrokiem Sądu Okręgowego oraz wyrokiem Sądu Apelacyjnego, otrzymanych z tytułu nieterminowej wypłaty odszkodowania za poniesione krzywdy, nie podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b oraz pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie są to bowiem kwoty z tytułu ubezpieczenia, lecz odsetki od zasądzonych przez Sąd świadczeń, z tytułu ubezpieczenia w postaci odszkodowania wypłaconego z opóźnieniem przez ubezpieczyciela. W konsekwencji, zasądzonych odsetek na podstawie wyroku Sądu za nieterminową wypłatę odszkodowania i zadośćuczynienia, nie można utożsamiać ze świadczeniem z tytułu ubezpieczenia, dlatego też tego rodzaju odsetki nie mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie wskazanych wyżej przepisów. Omawiane odsetki nie korzystają także z innych zwolnień wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119 i pkt 130 cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie mieszczą się w kategoriach tam wymienionych. Odsetki te stanowią dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł określony w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten Wnioskodawczyni, stosownie do art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, winna wykazać w rozliczeniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymała zasądzone odsetki, tj. 2015 r. i zapłacić należny z ww. tytułu podatek dochodowy.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie informuje się, że niniejsza interpretacja – zgodnie z treścią zapytania – dotyczy wyłącznie możliwości zwolnienia z opodatkowania odsetek zasądzonych na podstawie wyroku sądowego, nie dotyczy natomiast możliwości zwolnienia z opodatkowania samej kwoty odszkodowania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.