Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDIT1-1.4012.901.2017.1.DM
z 7 lutego 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 18 grudnia 2017 r. (data wpływu 28 grudnia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

• braku uznania za podatnika z tytułu odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu oraz dokumentowania otrzymanego wynagrodzenia za pomocą faktury – jest nieprawidłowe,
• prawa do zwolnienia podmiotowego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 grudnia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania za podatnika z tytułu odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu, prawa do korzystania ze zwolnienia podmiotowego oraz dokumentowania otrzymanego wynagrodzenia za pomocą faktury.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wraz z mężem jest Pani współwłaścicielem na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej nieruchomości gruntowych - 12 działek gruntu. To jest 1. No 43/64, 2. No 43/62, 3. No 34/16, 4. No 43/66, 5. No 43/25, 6. No 43/27, 7. No 43/33, 8. No 43/33, 9. No 44/39, 10. No 43/35, 11. No 43/41, 12. No 43/37.

Na działkach o Nr 43/25 i 43/66 planowane jest w najbliższym czasie ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu. Wraz z małżonkiem jest Pani obecnie w trakcie negocjacji z P Sp. z o.o. Służebność przesyłu ma zostać ustanowiona za jednorazowym wynagrodzeniem. Stroną umowy ze spółką będą oboje małżonkowie.

Działki o numerach 43/25 i 43/66 nie stanowią składnika majątku (środek trwały) prowadzonej przez męża działalności gospodarczej, czyli są działkami rolnymi za wyjątkiem części odrolnionej pod budynkiem. Z tytułu prowadzenia tej działalności Pani małżonek jest czynnym podatnikiem podatku VAT.

Nie prowadzi Pani działalności gospodarczej i nie jest podatnikiem podatku VAT ani czynnym, ani zwolnionym.

Na części działce o Nr 43/66 stanowiącej w części składnik majątku prowadzonej przez męża działalności gospodarczej były poczynione nakłady w tym odrolnienie i wybudowanie zakładu –P. Jak wynika z aktu notarialnego, na podstawie którego zakupiona została ww. działka, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego działka ta była przeznaczona w części na poszerzenie drogi krajowej Nr …, a w pozostałej części jako teren projektowanej zabudowy usługowej o niewielkiej uciążliwości oraz w części pod wymaganą strefę bezpieczeństwa gazociągu wysokiego ciśnienia.

Na części, która została odrolniona na mocy Decyzji Starostwa Powiatowego z dnia 7 listopada 2007 r. został zbudowany zakład. Powierzchnia obejmuje grunty pod budynkiem, utwardzone place i dojazdy, drogę dojazdową i teren pod zbiornikiem gazu o łącznej powierzchni 0,9600 ha. Pozostała część w dalszym ciągu jest nieodrolniona i grunty są gruntami rolnymi stanowiącymi wspólnotę majątkową.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy w związku z ustanowieniem odpłatnej służebności przesyłu na działkach Nr 43/66 i Nr 43/25, stanowiących majątek wspólny małżonków i niewykorzystywanych w działalności gospodarczej męża poza częścią działki 43/66, na której zlokalizowano częściowo zakład - część pod budynkiem odrolniona to 0,9600 ha i dodatkowo na części nieodrolnionej, działać będzie Pani w charakterze podatnika VAT?
2. Jeśli odpowiedź na pytanie Nr 1 byłaby twierdząca, to czy będzie Pani mogła korzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i ust. 9 ustawy o VAT?
3. Czy jeśli będzie Pani działać w charakterze podatnika podatku VAT, to czy będzie obowiązana do wystawienia faktury obejmującej 50% wynagrodzenia należnego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na działce, o której mowa w pytaniu Nr 1, tj. działce Nr 43/66, stanowiącej majątek wspólny małżonków i niewykorzystywanej w działalności gospodarczej Pani męża?

Zdaniem Wnioskodawcy, przywołującego art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 ustawy nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi być;

• wykonywana przez osobę działającą w charakterze podatnika podatku VAT;
• musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl zaś art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zasady wystawiania faktur zostały natomiast uregulowane w treści art. 106a-106q ustawy o VAT.

I tak zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

• sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
• sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
• wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
• otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Ad. 1. W przedmiotowej sprawie pierwszą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest ustalenie, czy w związku z planowanym ustanowieniem służebności przesyłu działać będzie Pani w charakterze podatnika VAT i czy otrzymane przez nią wynagrodzenie z ww. tytułu będzie stanowić czynność podlegającą opodatkowaniu VAT na podstawie art. 8 ust. 1 ww. ustawy.

Mając na uwadze stan faktyczny sprawy oraz przepisy art. 305¹-305⁴ Kodeksu cywilnego, regulujące instytucję służebności przesyłu wskazać należy, że ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się z zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy zalicza się również grunty) do celów zarobkowych może zyskać charakter odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, jeśli ww. towary wykorzystywane będą do celów zarobkowych w sposób ciągły (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).

W niniejszej sprawie zostanie ustalone jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na będącej przedmiotem niniejszego zapytania działce 43/25 i 43/66 stanowiącej majątek wspólny małżonków i niewykorzystywanej przez Panią w sposób ciągły do celów zarobkowych. Jeśli natomiast w dalszej przyszłości ustanowiona zostałaby służebność przesyłu na kolejnych działkach stanowiących majątek wspólny małżonków i niewykorzystywanych w działalności gospodarczej Pani męża i z tego tytułu również przysługiwałoby małżonkom jednorazowe wynagrodzenie, to - w Pani ocenie - także i wówczas - nie można byłoby mówić o wykorzystywaniu gruntów do celów zarobkowych w sposób ciągły.

Reasumując, nie będzie Pani działać w charakterze podatnika VAT i ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu nie będzie stanowiło czynności podlegającej regulacjom ustawy o VAT.

Ad. 2. Gdyby natomiast organ podatkowy uznał, że w związku z ustanowieniem odpłatnej służebności przesyłu będzie Pani działać jednak w charakterze podatnika VAT, to wówczas – w Pani ocenie – może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT, o ile nie przekroczy limitów wskazanych w ww. przepisach.

Jak wynika z art. 113 ust. 1 ustawy zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. W myśl natomiast art. 113 ust. 9 ustawy o VAT zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1. Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 9, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę (art. 113 ust. 10 ustawy o VAT).

Ad. 3. Na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną, bowiem żaden z przepisów ustawy nie zabrania im prowadzenia tej działalności jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami, z których jedno lub oboje prowadzi działalność gospodarczą istniała ustawowa wspólność majątkowa.

Jeżeli przedmiotem czynności jest rzecz stanowiąca majątek wspólny małżonków, to podatnikiem podatku od towarów i usług, w okolicznościach wskazanych w art. 15 ustawy, będzie ten małżonek, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu, czyli ten, który dokonuje jej we własnym imieniu (jest stroną czynności prawnej). Natomiast jeżeli małżonkowie dokonają czynności wspólnie, to każdy z nich z osobna będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

Jeśli uznana zostałaby Pani za działającą w charakterze podatnika VAT (także zwolnionego podmiotowo z tego podatku), to z uwagi na fakt, iż stroną umowy z P Sp. z o.o. byliby oboje małżonkowie, obowiązana byłaby Pani do wystawienia faktury obejmującej 50% wynagrodzenia należnego małżonkom za ustanowienie służebności przesyłu na działce Nr 43/25 i 43/66 stanowiącej majątek osobisty małżonków i niewykorzystywanej w działalności gospodarczej męża, poza częścią działki 43/66. Nie byłaby natomiast Pani obowiązana do wykazania w przedmiotowej fakturze 50% kwoty wynagrodzenia należnego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na działce Nr 43/66 odrolnionej o powierzchni 0,9600 ha, która stanowi środek trwały w działalności gospodarczej jej męża i jest przez niego wykorzystywana na potrzeby tej działalności. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na tej działce winno być w całości rozliczone na fakturze wystawionej przez Pani męża.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest:

• nieprawidłowe – w zakresie uznania za podatnika z tytułu odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu oraz dokumentowania otrzymanego wynagrodzenia za pomocą faktury,
• prawidłowe – w zakresie prawa do zwolnienia podmiotowego.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z przepisu art. 7 ust. 1 ww. ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cyt. wyżej art. 8 ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu, przy czym należy zwrócić uwagę na ust. 1 pkt 2 tego artykułu, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z powyższym, przez świadczenie usług należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zaznaczenia wymaga fakt, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki, tj. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia, a świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Podatnicy, o których mowa w ust. 1 i 9, mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego w ust. 1 i 9 pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności - przed dniem wykonania tej czynności (art. 113 ust. 4 ww. ustawy).

Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę (art. 113 ust. 5 ww. ustawy).

W myśl art. 113 ust. 9 cyt. ustawy zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.

Stosownie do art. 113 ust. 10 ustawy jeżeli faktyczna wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 9, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia sprzedaży od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia określonego w ust. 1 (art. 113 ust. 11 ustawy).

W przedmiotowej sprawie pierwszą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest ustalenie, czy otrzymane przez Panią wynagrodzenie za odpłatne ustanowienie służebności przesyłu podlega, czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Instytucja służebności przesyłu uregulowana została w art. 305¹-305⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459 z późn. zm.), zwanej dalej K.c.

W świetle art. 305¹ K.c., nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W art. 49 § 1 K.c. wskazano, że urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Na podstawie art. 305² § 1 K.c., jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

W art. 305² § 2 K.c. postanowiono, że jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu to rodzaj służebności gruntowej, o czym jednoznacznie przesądza art. 305⁴ K.c., zgodnie z którym do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Pojęcie służebności gruntowej zdefiniowane zostało w art. 285 § 1 K.c. Zgodnie z tym przepisem, nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

W tym miejscu należy także przytoczyć przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2017 r., poz. 682). W myśl art. 31 § 1 tej ustawy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W czasie trwania wspólności majątkowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego, jak również nie może rozporządzać lub zobowiązywać się do rozporządzenia udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

W myśl art. 36 § 1 oraz § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.

Na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną, bowiem żaden z przepisów ustawy nie zabrania im prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa.

Jeżeli zatem przedmiotem czynności jest rzecz stanowiąca majątek wspólny małżonków, to podatnikiem podatku od towarów i usług, w okolicznościach wskazanych w art. 15 ww. ustawy, będzie ten małżonek, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu, czyli ten, który dokonuje jej we własnym imieniu (jest stroną czynności prawnej). Natomiast jeżeli małżonkowie dokonają czynności wspólnie, to każdy z nich z osobna będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa wskazać należy, że odpłatne ustanowienie służebności przesyłu (jako rodzaju służebności gruntowej) wiąże się ze zobowiązaniem właściciela gruntu do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, będąc jednocześnie czynnością polegającą na wykorzystywaniu towaru (do towarów w świetle art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług zalicza się również grunty) dla celów zarobkowych (realizowaną za wynagrodzeniem), zyskuje charakter odpłatnej usługi, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ponieważ, jak wynika z wniosku, planowane jest zawarcie umowy w zakresie ustanowienia służebności przesyłu na działkach gruntu nr 43/25 i 43/66 będących współwłasnością małżonków, przy czym stronami umowy będą z jednej strony małżonkowie, tj. Pani i Pani małżonek, natomiast z drugiej strony spółka z o.o., a ponadto czynności te będą dokonane za wynagrodzeniem należnym obu małżonkom – współwłaścicielom gruntów, to oboje – co do zasady – są zobowiązani do rozliczenia w zakresie podatku od towarów i usług od otrzymanego wynagrodzenia, w części przypadającej na każdego z małżonków.

Uwzględniając powyższe, jak również przedstawiony opis zdarzenia przyszłego wskazać należy, że poprzez ustanowienie służebności przesyłu na rzecz podmiotu trzeciego, będzie Pani świadczyć w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (definicja działalności gospodarczej nie odnosi się do sposobu regulowania należności, a zatem bez względu czy wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu wypłacane jest jednorazowo, czy okresowo, spełnia przesłankę świadczenia usług w ramach działalności gospodarczej) usługi definiowane w art. 8 ust. 1 tej ustawy. Czynności te ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy. Otrzymane od przedsiębiorcy świadczenie pieniężne stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę, dającą wypłacającemu je przedsiębiorcy wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości. Z tych też względów, z tytułu wykonywanych czynności będzie Pani uznana za podatnika podatku VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Potwierdzeniem tego jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 września 2011 r., sygn. akt I FSK 362/10 w którym rozpatrując kwestię, czy ustanowienie w formie aktu notarialnego służebności przesyłu, obciążającej nieruchomość skarżącej, w postaci gruntu wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego, za ustalonym w akcie notarialnym wynagrodzeniem, podlegać będzie u skarżącej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy Sąd stwierdził, że „Ustanowienie służebności przesyłu na gruncie skarżącej oznacza, że w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego, będzie ona wykorzystywała lub też powstrzymywała się od uprawy gruntu w sposób ciągły w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ustanowienie służebności nastąpiło za jednorazowym wynagrodzeniem, co spełnia warunek odpłatności świadczenia”.

Tym samym stanowisko, zgodnie z którym nie będzie Pani działać w charakterze podatnika VAT i ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu nie będzie stanowiło czynności podlegającej regulacjom ustawy o VAT uznać należy za nieprawidłowe.

Ustosunkowując się z kolei do kwestii zwolnienia od podatku, należy zauważyć, że z tytułu świadczonych na mocy postanowień umownych czynności dotyczących służebności przesyłu, jest Pani podatnikiem podatku od towarów i usług, jednakże, w sytuacji – jak wskazano we wniosku – nieprzekroczenia limitów określonych w art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług, będzie Pani mogła korzystać ze zwolnienia podmiotowego określonego w ww. art. 113 ustawy, do momentu przekroczenia tej kwoty, pod warunkiem niewykonywania czynności, o których mowa w art. 113 ust. 13 ustawy.

Tym samym stanowisko w zakresie możliwości korzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług uznano za prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do zagadnienia związanego z dokumentowaniem opisanej we wniosku czynności, należy zauważyć, że dokumentem wystawianym dla potrzeb udokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów usług jest faktura. Regulacje w zakresie fakturowania zawarte są w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług, a także w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. poz. 1485).

Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
3. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
4. otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Jak stanowi art. 106b ust. 2 ww. ustawy podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

Jednakże stosownie do art. 106b ust. 3 cyt. ustawy na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, oraz otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem tych czynności, z wyjątk

• jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Należy podkreślić, że przepis art. 106b ustawy posługuje się pojęciem „podatnika”, nie zaś pojęciem „podatnika VAT czynnego”. Konsekwencją tego jest powstanie, co do zasady, obowiązku dla podmiotu niezarejestrowanego jako podatnik VAT czynny (w tym również dla podatników zwolnionych od podatku od towarów i usług) do wystawienia faktury VAT dokumentującej wykonywaną przez niego czynność podlegającą opodatkowaniu, o ile nabywca wystąpi z takim żądaniem.

Zatem w przypadku dokumentowania sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 ustawy lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy, podatnik, co do zasady zobowiązany jest do wystawienia faktury na żądanie nabywcy, o ile żądanie wystawienia faktury zgłoszone zostało w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Żądanie wystawienia faktury po upływie 3 miesięcy nie rodzi po stronie sprzedawcy obowiązku wystawienia faktury. Wskazać należy, że wystawienie faktury po upływie trzymiesięcznego terminu jest prawem, a nie obowiązkiem podatnika i to do niego należy decyzja dotycząca jej wystawienia.

Mając na względzie powołane przepisy, jak również uwzględniając, że przysługuje Pani prawo do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego od podatku (z którego jak wskazuje treść wniosku zamierza Pani skorzystać), wskazać należy, że jeżeli będzie Pani korzystała z prawa do zwolnienia określonego w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług, to stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy, nie będzie zobowiązana do udokumentowania za pomocą faktury usługi służebności przesyłu. Jeżeli jednak z żądaniem wystawienia faktury wystąpi podatnik (kontrahent będący podatnikiem VAT), wówczas zobowiązana Pani będzie udokumentować przedmiotową usługę fakturą wystawioną na ten podmiot. A zatem fakturę dla realizowanych usług będzie zobowiązana Pani wystawić jedynie na wyraźne żądanie nabywcy, tj. spółki z o.o. (zgłoszone w odpowiednim terminie przewidzianym w ustawie). Jeśli nabywca nie będzie żądać faktury, to nie będzie jej Pani zobowiązana wystawiać.

Ponieważ, jak wskazano w opisie sprawy, służebność przesyłu ma zostać ustanowiona na gruncie będącym współwłasnością małżonków, a ponadto jej ustanowienie nastąpi za wynagrodzeniem należnym obu małżonkom – współwłaścicielom gruntów (stronami umowy będą oboje małżonkowie), to oboje – co do zasady – są zobowiązani do rozliczenia w zakresie podatku VAT otrzymanego wynagrodzenia z tytułu wspólnego ustanowienia służebności gruntowej posiadanego na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej gruntu, w części przypadającej na każdego z małżonków. Oznacza to, że w przypadku obowiązku udokumentowania czynności ustanowienia służebności przesyłu, winna Pani wystawić fakturę w wysokości udziału przypadającego na jej rzecz. Bez znaczenia w opisanych okolicznościach pozostaje okoliczność, że część przedmiotowego gruntu (część działki nr 43/66) jest wykorzystywana do prowadzenia działalności Pani małżonka będącego podatnikiem VAT czynnym.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie fakturowania otrzymanego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu należało uznać za nieprawidłowe.

Stosownie do treści art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem w przedmiotowej sprawie powyższa interpretacja indywidualna nie wywiera skutku prawnego dla Pani małżonka.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.