INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2005r., Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2007r. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 20.05.2010r. (data wpływu 31.05.2010r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 lipca 2010r. (data wpływu 22 lipca 2010r.) w odpowiedzi na wezwanie z dnia 08 lipca 2010r. Nr IPPP2/443-378/10-2/IG do uzupełnienia wniosku otrzymane w dniu 13 lipca 2010r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT zapłaty przez leasingobiorcę kwoty tytułem odszkodowania – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 07.06.2010r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT zapłaty przez leasingobiorcę kwoty tytułem odszkodowania, uzupełniony pismem z dnia 16 lipca 2010r. (data wpływu 22 lipca 2010r.) w odpowiedzi na wezwanie z dnia 08 lipca 2010r. Nr IPPP2/443-378/10-2/IG do uzupełnienia wniosku otrzymane w dniu 13 lipca 2010r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka jako Finansujący zawiera z kontrahentami (dalej: Korzystającymi) umowę leasingu. Prawa i obowiązki stron, okres obowiązania umowy, płatności warunki używania, utrzymania, naprawy i ubezpieczenia przedmiotu leasingu oraz konsekwencje utraty lub uszkodzenia przedmiotu leasingu, a także świadczenia odszkodowawcze zostały uregulowane w Umowie Leasingu (dalej: UL).

W zaistniałym stanie faktycznym Finansujący wypowiedział z winy Korzystającego umowę leasingu, przedmiot leasingu wrócił do Finansującego. W sytuacji, gdy Korzystający popadnie w zwłokę z płatnością co najmniej dwóch rat leasingowych (w wypadku innego trybu płatności niż comiesięczny - z zapłatą raty dłużej niż 30 dni) i mimo pisemnego upomnienia i wyznaczenia odpowiedniego terminu nie wykona obowiązku zapłaty rat, Finansujący uprawniony jest do wypowiedzenia skonkretyzowanego stosunku leasingu w trybie nadzwyczajnym przed upływem uzgodnionego podstawowego okresu leasingu (pkt. 12.2 UL). Wskutek wypowiedzenia skonkretyzowanego stosunku leasingu z ww. powodu, Finansujący uprawniony jest do roszczenia o naprawienie szkody poniesionej wskutek wypowiedzenia. Finansujący ma uzyskać w wyniku odszkodowania taką sytuację, w jakiej by się znajdował w wypadku niezakłóconego przebiegu skonkretyzowanych stosunków leasingu. Odszkodowanie, które jest zobowiązany zapłacić Korzystający składa się z: sumy niezapłaconych rat leasingowych od chwili skutecznego wypowiedzenia aż do końca podstawowego okresu leasingu, oraz dodatkowo spodziewanej wartości rynkowej przedmiotów leasingu po upływie podstawowego okresu leasingu, o ile Korzystający zobowiązał się do wykupu przedmiotu leasingu (pkt. 12.4 UL). Przy obliczaniu szkody Finansujący uwzględni korzyści utracone przez niego wskutek przedterminowego wypowiedzenia skonkretyzowanych stosunków leasingu, w szczególności zaś z tytułu odsetek. Zgodnie z UL Finansujący występuje do Korzystającego z żądaniem naprawienia szkody. Żądanie poza formą pisemną miało formę faktury VAT. Do wartości odszkodowania Finansujący nalicza podatek wg stawki 22%.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy zapłata przez Korzystającego kwoty tytułem naprawienia szkody wynikającej z pkt 12.4 podlega opodatkowaniu podatkiem VAT...
2. Czy w sytuacji, gdy kwota z tytułu naprawienia szkody nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT właściwe będzie jej ujęcie przez Finansującego na nocie księgowej...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy,

W myśl przepisów art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004r. (dalej ustawa o VAT) opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Na równi z dostawą towarów przepis art. 7 ust. 1 ustawy o VAT traktuje wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności jeśli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT świadczenie usług to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
  
  

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu stanowi co do zasady usługę w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

Konieczne jest mimo wszystko, aby zostały spełnione dwa warunki łącznie:

• w następstwie zobowiązania, w wyniku którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy.
  
  

W przypadku zaistnienia okoliczności przewidzianych w Umowie Leasingu w pkt 12.2, w tym m.in. zwłoki Korzystającego w zapłacie co najmniej 2 rat miesięcznych lub zwłoki w zapłacie dłuższej niż 30 dni, Finansujący po bezskutecznym pisemnym wezwaniu Korzystającego do zapłaty, ma prawo do wypowiedzenia umowy w trybie nadzwyczajnym. W wyniku wypowiedzenia leasingu przez Finansującego z winy Korzystającego, Finansujący ma prawo zgodnie z UL żądać uiszczenia pewnej kwoty tytułem naprawienia szkód.

Zdaniem Wnioskodawcy otrzymane świadczenie tytułem naprawienia szkody stanowi odszkodowanie. Pojęcie odszkodowania nie zostało zdefiniowane w ustawie o VAT. Zgodnie z art. 361 ustawy kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (dalej: k.c.), zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania z którego szkoda wynika. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Otrzymana przez Wnioskodawcę kwota nie stanowi zapłaty za świadczenie usług bądź też za dostawę towarów, wynika ona z nienależytego wywiązania się z warunków umowy leasingu. Ma na celu zgodnie z UL naprawić szkodę jaka powstała na skutek wypowiedzenia stosunku leasingu. Nie można jej potraktować jako wynagrodzenia za świadczoną usługę, gdyż kwota należna Finansującemu na podstawie UL wynika z niedotrzymania warunków umowy przez Korzystającego (zwłoka z zapłacie rat leasingowych). Zdaniem Wnioskodawcy wypłata świadczenia na rzecz spółki nie stanowi płatności w zamian za wzajemne świadczenie i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 01 kwietnia 2008 roku (III SA/Wa 166/07), nie można uznać, iż zapłata przez kontrahenta na rzecz strony odszkodowania stanowi przekazanie na jej rzecz towaru czy też wynagrodzenia za świadczone przez nią usługi. Istotą odszkodowania nie jest płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, nie można uznać odszkodowania za wynagrodzenie z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Konsekwencją nieuznania odszkodowania za wynagrodzenie za świadczenie usług jest stwierdzenie, że podatnik nie realizuje żadnego obrotu podlegającego opodatkowaniu podatkiem VAT. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Nieosiągnięcie obrotu skutkuje brakiem obowiązku rozliczenia podatku VAT z tytułu otrzymanego odszkodowania. Ze względu na fakt, iż zarówno odszkodowanie jak i kary umowne nie będą się bezpośrednio wiązać z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego do takiego zadośćuczynienia, tym samym nie jest możliwe opodatkowanie ich podatkiem VAT. Uzyskana przez spółkę kwota odszkodowania nie powodowała bezpośredniej korzyści ze strony Korzystającego, czyli podmiotu wypłacającego odszkodowanie.

Ad.2

Zdaniem Wnioskodawcy w tak zaistniałym stanie faktycznym błędem jest doliczenie do kwoty odszkodowania podatku VAT wg stawki 22% oraz wystawienie w celu ewidencjonowania otrzymanego odszkodowania faktury VAT. Stojąc na stanowisku że otrzymane od Korzystającego świadczenie tytułem naprawienia szkód powstałych na skutek wypowiedzenia umowy leasingu nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, należy stwierdzić, że w stosunku do ewidencjonowania otrzymanego świadczenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o VAT, a odszkodowanie takie powinno być udokumentowane za pomocą noty księgowej. Jest to uniwersalny dokument księgowy służący dokumentowaniu transakcji, dla których nie przewidziano odrębnych formularzy. Nota księgowa jest dokumentem wystawianym w rozrachunkach z kontrahentami właśnie w sytuacji, gdy nie mają zastosowania przepisy ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwana dalej „ustawa o VAT”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu.

W związku z powyższym uznać należy, iż pojęcie świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Zatem przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, które uprawniają stronę do odstąpienia od umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zawierania z kontrahentami umów leasingu. Zgodnie z warunkami leasingu Wnioskodawca ma uprawnienie do wypowiedzenia kontrahentowi umowy leasingu w sytuacji, gdy Korzystający popadnie w zwłokę z płatnością co najmniej dwóch rat leasingowych (w wypadku innego trybu płatności niż comiesięczny - z zapłatą raty dłużej niż 30 dni) i mimo pisemnego upomnienia i wyznaczenia odpowiedniego terminu nie wykona obowiązku zapłaty rat, w trybie nadzwyczajnym przed upływem uzgodnionego podstawowego okresu leasingu. Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca wypowiedział z winy Leasingobiorcy umowę leasingu. Przy obliczaniu szkody Finansujący uwzględni korzyści utracone przez niego wskutek przedterminowego wypowiedzenia skonkretyzowanych stosunków leasingu, w szczególności zaś z tytułu odsetek. Zgodnie z UL Finansujący występuje do Korzystającego z żądaniem naprawienia szkody. Żądanie poza formą pisemną miało formę faktury VAT. Do wartości odszkodowania Finansujący nalicza podatek wg stawki 22%.

Wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się do tego czy kwota uzyskana od Leasingobiorcy tytułem odszkodowania za naprawienie szkody wynikająca z zapisów UL podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa podatkowego tut. Organ podatkowy stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe. Otrzymana przez Wnioskodawcę kwota odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy leasingu nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. Z opisanego stanu faktycznego nie wynika, aby zachodził związek przyczynowy pomiędzy świadczoną usługą a otrzymaniem wynagrodzenia za tę usługę, bowiem uzyskana przez Wnioskodawcę kwota odszkodowania nie powodowała bezpośredniej korzyści ze strony Leasingobiorcy, czyli podmiotu wypłacającego odszkodowanie.

W związku z powyższym tut. Organ podatkowy stwierdza, że otrzymana kwota odszkodowania powinna być udokumentowana dokumentem innym niż faktura VAT, przewidzianym w przepisach ustawy o rachunkowości np. notą księgową.

Reasumując należy stwierdzić, iż zapłata przez Leasingobiorcę kwoty tytułem naprawienia szkody za przedwczesne rozwiązanie umowy leasingowej nie mieści się w katalogu czynności wymienionych art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako takie nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Biuro Krajowej Informacji Podatkowej, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.