INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 07 grudnia 2009r. (data wpływu do tut. Biura – 14 grudnia 2009r.), uzupełnionym w dniu 21 stycznia 2010r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych:

• w zakresie zwolnienia z opodatkowania renty wyrównawczej i odszkodowania (zadośćuczynienia) – jest prawidłowe,
• w zakresie zwolnienia z opodatkowania odsetek – jest nieprawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 14 grudnia 2009r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania renty wyrównawczej, odszkodowania i odsetek przyznanych wyrokiem Sądu na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

Z uwagi na braki formalne wniosku pismem z dnia 07 stycznia 2010r. Znak: IBPB II/1/415-974/09/BJ wezwano wnioskodawcę do jego uzupełnienia. Przedmiotowy wniosek uzupełniono w dniu 21 stycznia 2010r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W 2000r. wnioskodawca uległ ciężkiemu wypadkowi. W związku z odniesionym przez niego kalectwem, całkowitą niezdolnością do samodzielnej egzystencji wnioskodawca wystąpił na drogę sądową o odszkodowanie. Po 6 latach toczącego się procesu o odszkodowanie w 2007r. wnioskodawca otrzymał od Firmy Ubezpieczeniowej zadośćuczynienie w wysokości 9.231,91 zł (częściowe utracenie dochodów za okres od października 2000r. do grudnia 2006r.), z której to kwoty zapłacił podatek w rozliczeniu rocznym za 2007r. W wyroku sądowym z dnia 12 lutego 2009r. przyznano wnioskodawcy odszkodowanie za cierpienie, ból oraz rentę wyrównawczą wraz z odsetkami ustawowymi za okres wskazany w wyroku.

W piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku (data wpływu do tut. Biura - 21 stycznia 2010r.), wnioskodawca wyjaśnił, iż w dniu 10 marca 2000r. pracując na terenie bazy trolejbusowej uległ wypadkowi komunikacyjnemu. Sprawca wypadku został uznanym winnym i skazany prawomocnym wyrokiem karnym Sądu Rejonowego. Na skutek wypadku wnioskodawca utracił na stałe całkowicie zdolność do pracy i został uznany za inwalidę I grupy z koniecznością stałej opieki przez drugą osobę. Wnioskodawca przeszedł kilkanaście operacji i przez wiele miesięcy przebywał na leczeniach szpitalnych i rehabilitacyjnych. Do chwili obecnej wnioskodawca pozostaje pod ścisłą opieką lekarską a wydający pisemną opinię lekarze stwierdzili, iż rozmiar bólu i cierpień fizycznych związanych ze skutkami wypadku był bardo duży i trwa do chwili obecnej. Wnioskodawca wystąpił do Sądu Okręgowego z pozwem o wypłatę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, którą Sąd przyznał w wysokości 100.000 zł na podstawie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego oraz rentę wyrównawczą od dnia 9 czerwca 2006r. na podstawie art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego. Renta wyrównawcza wyliczona została w sprawie w kwotach netto, a więc po uwzględnieniu potrącenia podatku od dochodów wnioskodawcy. Wyrok Sądu z dnia 12 lutego 2009r. wnioskodawca dołączył do wniosku. Wnioskodawca wskazał, iż otrzymane w 2007r. zadośćuczynienie nie było wypłacone na podstawie wyroku lub ugody, lecz zwrócił się on do Firmy Ubezpieczeniowej o wypłatę na jego rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i rentę wyrównawczą pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego. Firma Ubezpieczeniowa w niewielkim stopniu uznała roszczenie wnioskodawcy twierdząc, że w 70% przyczynił się on do wypadku i wnioskodawca musiał z dalszymi roszczeniami o zadośćuczynienie i rentę zwrócić się do Sądu Okręgowego, który uwzględnił w zasądzonych kwotach wypłaconą część roszczenia przez Firmę Ubezpieczeniową. Wyżej wymienione kwoty nie były wypłacane na podstawie ubezpieczenia osobowego tylko na podstawie podanej wyżej podstawy prawnej. Wnioskodawca wyjaśnił też, iż Firma Ubezpieczeniowa wypłacała należne mu kwoty na tej podstawie, że była ubezpieczycielem OC przedsiębiorstwa, którego pracownik spowodował wypadek drogowy, w wyniku którego wnioskodawca doznał licznych obrażeń ciała.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy wnioskodawca słusznie zapłacił w 2007r. podatek dochodowy od zadośćuczynienia otrzymanego od Firmy Ubezpieczeniowej...
2. Czy wnioskodawca jest zobowiązany w rozliczeniu rocznym za 2009r. zapłacić podatek...
   
   

Zdaniem wnioskodawcy, renta wyrównawcza i odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu. Wnioskodawca uważa, iż nie powinien być obciążony za wypłacone mu kwoty bowiem zadośćuczynienie za krzywdę, ból i cierpienia fizyczne nie powinno podlegać jakimkolwiek potrąceniom, natomiast renta wyrównawcza była wyliczona na podstawie otrzymywanych przez niego dochodów netto a więc już po potrąceniu podatku dochodowego. Kolejne potrącenie podatku od renty wyrównawczej bądź odsetek od ww. renty oznaczałoby, że podatek ten potrącany by był podwójnie. Pierwszy raz po ustaleniu dochodów netto do wyliczenia renty wyrównawczej i drugi raz już po wypłacie renty wyrównawczej. Sytuacja taka – zdaniem wnioskodawcy byłaby absolutnie bezzasadna tym bardziej, iż z uwagi na jego, ustalone przez Sąd 50% przyczynienie się do wypadku, zarówno zadośćuczynienie jak również renta wyrównawcza została o 50% obniżona w stosunku do faktycznej utraty dochodów i należnego wnioskodawcy z tytułu wypadku zadośćuczynienia.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2000r., Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym w 2007r., wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15,
   
   

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym w 2009r., wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Z kolei w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3c powołanej ustawy wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Zgodnie z treścią art. 444 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Natomiast w myśl art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Stosownie do art. 445 § 1 Kodeksu w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonywały przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w 2007r. W konsekwencji pojęcie odszkodowania odnosiło się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz. 1151 ze zm.) zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w postępowaniu, o którym mowa w art. 16, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy zatem stwierdzić, iż otrzymane przez wnioskodawcę w 2007r. od Firmy Ubezpieczeniowej, będącej ubezpieczycielem OC przedsiębiorstwa, którego pracownik spowodował wypadek drogowy, w wyniku którego wnioskodawca doznał licznych obrażeń ciała, zadośćuczynienie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy od podatku dochodowego od osób fizycznych. Skoro - jak wynika z wniosku - wnioskodawca zapłacił od ww. zadośćuczynienia podatek dochodowy w rozliczeniu rocznym za 2007r., winien zatem złożyć korektę zeznania podatkowego za ten rok wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast przyznana wnioskodawcy wyrokiem Sądu z dnia 12 lutego 2009r. na podstawie art. 444 § 2 i art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego renta wyrównawcza oraz kwoty pieniężne z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę mają charakter odszkodowawczy, a zatem korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym:

• w przypadku renty na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• natomiast w przypadku zadośćuczynienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy.
  
  

Wobec powyższego, stanowisko wnioskodawcy w tym zakresie jest prawidłowe.

Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne – co miało miejsce w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww. świadczeń – zwalnia od opodatkowania jedynie odszkodowania, tj. świadczenia polegające na naprawieniu szkody na rzecz poszkodowanego.

Na zasadzie wyjątku w art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały zwolnione z podatku jedynie odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty.

Ponieważ wypłacana renta i odszkodowanie tytułem zadośćuczynienia, nie stanowi przychodu z tego źródła, odsetki będące należnością odrębną od odszkodowania i renty nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania.

Przychodami, zgodnie z zapisem art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 – 14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Mając na uwadze powyższe, wypłacone odsetki zgodnie z dyspozycją art. 9 ust. 1 w związku z art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowią przychód podlegający opodatkowaniu, który zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 cytowanej ustawy należy wykazać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata odsetek.

Wobec powyższego, stanowisko wnioskodawcy w tej kwestii jest nieprawidłowe.

Do wniosku wnioskodawca dołączył dokumenty. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawcę i jego stanowiskiem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.