INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. u. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. u. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Gminy X przedstawione we wniosku z dnia 16 lutego 2010 r. (data wpływu 23 lutego 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania za grunty przeznaczone pod inwestycje drogowe w roku 2010 – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 lutego 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania za grunty przeznaczone pod inwestycje drogowe w roku 2010.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Gmina X otrzyma w roku 2010 odszkodowanie od Skarbu Państwa za grunty przejęte pod budowę obwodnicy miasta. Inwestycja ta jest zadaniem rządowym, realizowanym przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Y Zgodnie z zapisem art. 27 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, Gmina jest zobowiązana przekazać nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe autostrad, za które przysługuje Gminie odszkodowanie. w roku 2009 Gmina na podstawie decyzji Wojewody Y otrzymała odszkodowanie za grunty przejęte pod budowę obwodnicy w ciągu drogi krajowej. Odszkodowanie Gmina otrzymała od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad po uprawomocnieniu się decyzji. Tego typu sytuacja będzie miała miejsce również w roku 2010.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy od otrzymanego odszkodowania za grunty przejęte pod budowę obwodnicy miasta, Gmina powinna odprowadzić podatek od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, przeniesienie własności nie ma nic wspólnego z obrotem gospodarczym podlegającym VAT. Przejęcie majątku między organami administracji rządowej i samorządowej dokonywane w celu realizacji zadań publicznych nie powinno być traktowane jako obrót gospodarczy opodatkowany podatkiem VAT.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 5 ust 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. u. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów rozumie się (art. 7 ust. 1 ww. ustawy) przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a przez świadczenie usług (art. 8 ust. 1 cyt. ustawy) każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, która nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych. bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zatem w rozumieniu ww. ustawy, usługą jest każde niebędące dostawą towarów świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania, przy czym spełniony musi być warunek, iż usługa ma charakter świadczenia wzajemnego. Wnioskodawca uważa, iż w przedstawionym przypadku warunek ten nie został spełniony, gdyż odszkodowanie nie stanowi odpłatności za skonkretyzowane świadczenie.

Jak bowiem wynika z art. 27 ustawy z 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (t. j. Dz. u. z 2004 r. Nr 273 poz. 2703 ze zm.):

1. nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe autostrad, stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego, stają się z mocy prawa, własnością Skarbu Państwa z dniem w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji dotycząca tych nieruchomości stała się ostateczna,
2. za nieruchomości, o których mowa w ust. 1, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje odszkodowanie, ustalone według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości,
3. Wojewoda, w drodze decyzji stwierdza nabycie nieruchomości przez Skarb Państwa oraz ustala odszkodowanie.

Trudno w takiej sytuacji mówić, by odszkodowanie było świadczeniem wzajemnym.

Inną okolicznością przemawiającą za przyjęciem tezy, iż w przedstawionym przypadku nie mamy do czynienia z czynnością objętą zakresem opodatkowania VAT jest fakt, że Gmina nie działa w tym przypadku w charakterze podatnika VAT. Opodatkowaniu VAT podlegają bowiem wyłącznie czynności wykonywane przez podatnika, którego zamiarem jest prowadzenie działalności gospodarczej opodatkowanej VAT, podjęte w ramach tej działalności (art. 15 cyt. ustawy), a w tym przypadku przeniesienie własności nieruchomości następuje z mocy prawa.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. u. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary – stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy – rozumie się rzeczy ruchome jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Według art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż przeniesienie prawa własności w zamian za odszkodowanie nieruchomości gruntowej (będącej w świetle ww. przepisów towarem) stanowi de facto dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy. w takim przypadku bowiem odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie prawa własności towaru, czyniąc wspomnianą dostawę towaru faktycznie odpłatną.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika podatku od towarów i usług działającego w tym charakterze.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza – stosownie do art. 15 ust. 2 cyt. ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Konieczność implementacji przepisów prawa wspólnotowego do prawa krajowego wymusiła na ustawodawcy odrębne określenie statusu organów władzy publicznej. i tak na podstawie art. 15 ust. 6 ww. ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z przytoczonego przepisu wynika, że organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy działają w charakterze podatników tylko wtedy, gdy:

• wykonują czynności, które nie mieszczą się w ramach ich zadań albo

• wykonują czynności, które wprawdzie mieszczą się w ramach ich zadań, jednak są wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Jak stanowi natomiast § 12 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. u. Nr 224, poz. 1799), zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Wskazać również należy, iż na podstawie art. 11f ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. u. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.), decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

W myśl art. 12 ust. 4 cyt. ustawy, nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

1. własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
2. własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

nbspnbsp - z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Stosownie do treści ust. 4a powołanego przepisu, decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (t. j. Dz. u. z 2004 r. Nr 256, poz. 2571 ze zm.), nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe autostrad, stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego, stają się, z mocy prawa, własnością Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji dotycząca tych nieruchomości stała się ostateczna. Jak stanowi ust. 2 przepisu, za nieruchomości, o których mowa w ust. 1, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje odszkodowanie, ustalone według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. w myśl natomiast ust. 3 cyt. przepisu, wojewoda, w drodze decyzji, stwierdza nabycie nieruchomości przez Skarb Państwa oraz ustala odszkodowanie.

Jak stanowi natomiast art. 44 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, w okresie obowiązywania tej ustawy do lokalizacji autostrad oraz nabywania nieruchomości pod autostrady nie stosuje się art. 21-37 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Należy zauważyć, że w myśl art. 45 ust. 2 ww. ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. przepisy rozdziałów 1 – 5 tej ustawy tracą moc z dniem 31 grudnia 2020 r.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Gmina X otrzyma w roku 2010 odszkodowanie od Skarbu Państwa za grunty przejęte pod budowę obwodnicy miasta. Inwestycja ta jest zadaniem rządowym, realizowanym przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Y Gmina na podstawie decyzji Wojewody Y otrzyma odszkodowanie za grunty przejęte pod budowę obwodnicy w ciągu drogi krajowej. Odszkodowanie Gmina otrzyma od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad po uprawomocnieniu się decyzji.

W analizowanym przypadku w roli organu władzy publicznej wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej występuje organ dokonujący wywłaszczenia. Organem tym może być wojewoda lub starosta (na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – t. j. Dz. u. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm. i ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych), dokonujący wywłaszczenia w imieniu Skarbu Państwa. Czynność wykonywana przez organ dokonujący wywłaszczenia nie stanowi dostawy towaru, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednakże w przedmiotowej sprawie podmiotem, który dokonuje dostawy towaru jest dotychczasowy właściciel nieruchomości, czyli Gmina. Zbywając nieruchomość Gmina nie realizuje ani zadań własnych, ani zadań zleconych.

Zatem Gmina wydając nieruchomość za odszkodowaniem realizuje odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy i nie może, w tym zakresie skorzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług. Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego nie może również skorzystać w tym zakresie ze zwolnienia od podatku, wskazanego w § 12 ust. 1 pkt 12 ww. rozporządzenia.

Przepis art. 29 ust. 1 ustawy stanowi, że podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i ust. 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczonych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

W analizowanym przypadku kwotę należną z tytułu dostawy stanowi ustalone odszkodowanie.

Podstawowa stawka podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Oprócz stawki podstawowej, na wybrane grupy towarów i usług, ustawodawca przewidział stawki preferencyjne, a także zwolnienie od podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:

1. dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
2. pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Natomiast przez pierwsze zasiedlenie – art. 2 pkt 14 ustawy – rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

1. wybudowaniu lub
2. ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Ponadto w myśl art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:

1. w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
2. dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Wskazać jednocześnie należy, iż w myśl art. 29 ust. 5 ustawy, w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.

A zatem grunty zabudowane podlegają opodatkowaniu według stawki właściwej dla budynku lub budowli na nich posadowionych.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz opisane zdarzenie przyszłe wskazać należy, iż przeniesienie z mocy prawa prawa własności nieruchomości gruntowej w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. w konsekwencji przeniesienie prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie jest czynnością zdefiniowaną w art. 5 ust. 1 ustawy, i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wskazać jednakże należy, iż w sytuacji gdy przedmiotem dostawy będzie nieruchomość niezabudowana ale przeznaczona pod zabudowę (utworzenie obwodnicy) albo też nieruchomość zabudowana budynkiem lub budowlą nie spełniająca przesłanek do skorzystania z preferencyjnej stawki podatku lub ze zwolnienia od podatku, wówczas przedmiotowa transakcja winna być opodatkowana 22% stawką podatku VAT. Natomiast w przypadku gdy opisana sprawa będzie dotyczyć nieruchomości zabudowanej, spełniającej przesłanki, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lub pkt 10a ustawy, wówczas transakcja związana z nieruchomością korzystać będzie ze zwolnienia od podatku od towarów i usług i na Wnioskodawcy nie spocznie obowiązek odprowadzenia od tej czynności podatku VAT.

Niniejszą interpretacją został załatwiony wniosek w części dotyczącej opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania za grunty przeznaczone pod inwestycje drogowe w roku 2010 w zdarzeniu przyszłym sprawy. Rozstrzygnięcie w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania za grunty przeznaczone pod inwestycje drogowe w roku 2009 o cechach stanu faktycznego zostało zawarte w interpretacji nr ILPP1/443-197/10-2/MK z dnia 14 maja 2010 r.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. u. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.