Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP1/443-887/12-4/RG
z 4 lutego 2013 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 12 listopada 2012 r. (data wpływu 14 listopada 2012 r.), uzupełnionym pismem z dnia 24 stycznia 2012r. (data wpływu 28 stycznia 2013r.) o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stawki podatku VAT dla usług:

  • wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez porady wykwalifikowanego instruktora, oraz wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora - jest nieprawidłowe;
  • wynajmu kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczną trawą, zadaszonego boiska z twardą powierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki a także udostępnianie stołów tenisa stołowego - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 listopada 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stawki podatku dla usług:

  • wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez porady wykwalifikowanego instruktora,
  • wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora,
  • wynajmu kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczną trawą, zadaszonego boiska z twardą powierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki a także udostępnianie stołów tenisa stołowego.

Wniosek uzupełniono w dniu 24 stycznia 2012 r. w zakresie doprecyzowania opisu zdarzenia przyszłego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Sp. z o.o. (dalej: Wnioskodawca) prowadzi obiekty sportowe udostępniając je swoim klientom, zarówno osobom indywidualnym, jak i zorganizowanym grupom. W ofercie Wnioskodawcy znajdują się m.in.

  1. możliwość korzystania z siłowni,
  2. wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona,
  3. wynajem zadaszonego boiska ze sztuczna trawą, a także zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią,
  4. wynajem sali z matami oraz ringu do sportów walki,
  5. udostępnianie stołów do tenisa stołowego.

Wnioskodawca planuje zmienić zasady korzystania z siłowni. Zamierza sprzedawać klientom 2 rodzaje karnetów na siłownie:

  • karnet A będzie uprawniał tylko do wstępu na siłownię i korzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora,
  • karnet B będzie uprawniał do wstępu na siłownię i korzystania ze znajdujących się tam urządzeń, a także skorzystania z możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora.

Usługa wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości zyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowana stawką VAT w wysokości 8% na podstawie art. 41 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług w związku z pozycją 186 załącznika nr 3 do tej ustawy. Na podstawie tych samych przepisów stawką obniżoną w wysokości 8% będzie opodatkowana usługa wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora. Należy podkreślić, że umieszczone pod pozycją 186 załącznika nr 3 pozostałe usługi związane z rekreacją - wyłącznie w zakresie wstępu są opodatkowane stawką 8% bez względu na symbol PKWiU. Przyporządkowanie opisanych powyżej usług do grupowania PKWiU przez Wnioskodawcę nie ma zatem znaczenia dla stawki VAT.

Natomiast wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczna trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego będzie opodatkowane stawką VAT w wysokości 8% na mocy art. 41 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług w związku z pozycją 179 załącznika nr 3 do tej ustawy. Zastosowanie stawki 8% do umieszczonych pod pozycją 179 załącznika Nr 3 usług związanych z działalnością obiektów sportowych będzie możliwe pod warunkiem sklasyfikowania pod symbolem PKWiU 93.11.10.0.

W wyjaśnieniach do PKWiU wskazano, iż grupowanie 93.11.10.0 obejmuje:

  • usługi związane z działalnością obiektów sportowych na otwartym powietrzu lub halowych obiektów sportowych, takich jak: stadiony i areny sportowe, lodowiska, baseny, boiska sportowe, pola golfowe, tory do gry w kręgle, korty tenisowe itp.,
  • usługi związane z działalnością torów wyścigowych dla samochodów, psów i koni,
  • usługi związane z organizowaniem i przeprowadzaniem imprez sportowych dla sportowców zawodowych lub amatorów z wykorzystaniem własnych, otwartych lub zamkniętych obiektów sportowych.

W wyjaśnieniach wprost wskazano, że grupowanie to obejmuje działalność obiektów sportowych na otwartym powietrzu lub halowych obiektów sportowych, a wymienione tam obiekty zostały przykładowo, nie w sposób wyczerpujący.

Innymi słowy, nawet jeśli dany obiekt nie znajduje się w wyliczeniu, to będzie go dotyczyło omawiane grupowanie pod warunkiem, że będzie to obiekt sportowy na otwartym powietrzu lub halowy obiekt sportowy. Wnioskodawca dysponuje tylko halowymi obiektami sportowymi, którymi są:

  • korty do tenisa ziemnego
  • korty do squasha,
  • korty do ricochetu,
  • korty do badmintona,
  • zadaszone boisko ze sztuczna trawą,
  • zadaszone boisko z twardą nawierzchnią,
  • sala z matami,
  • ring do sportów walki.

W ramach odrębnego obiektu sportowego klient może skorzystać ze stołów do tenisa stołowego.

Usługi związane z działalnością tych obiektów sportowych Wnioskodawca klasyfikuje do grupowania PKWiU 93.11.10.0. Do samodzielnego przyporządkowania danej działalności uprawnia Wnioskodawcę wspomniany we wniosku o interpretację oraz w wezwaniu Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie trybu udzielania informacji dotyczących standardów klasyfikacyjnych (Dz. Urz. GUS z2005 r. Nr 1, poz. 11).

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

  1. Czy zakup jednorazowego biletu wstępu albo karnetu uprawniającego do wstępu na siłownię, skorzystanie ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowany stawką VAT w wysokości 8%?
  2. Czy zakup jednorazowego biletu wstępu albo karnetu uprawniającego do wstępu na siłownię, skorzystanie ze znajdujących się tam urządzeń, z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowany stawką VAT w wysokości 8%?
  3. Czy wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczną trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego będzie opodatkowane stawką VAT w wysokości 8%?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1. Zakup jednorazowego biletu wstępu lub karnetu uprawniającego do wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowany stawką VAT w wysokości 8%;

Ad. 2. Zakup jednorazowego biletu wstępu lub karnetu uprawniającego do wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowany stawką VAT w wysokości 8%;

Ad. 3. Wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczną trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępniania stołów do tenisa stołowego będzie opodatkowane stawką VAT w wysokości 8%.

Ad. 1 i 2

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej także u.p.t.u, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:

  • odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
  • eksport towarów,
  • import towarów,
  • wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
  • wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów, w świetle art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  • przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  • zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  • świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednocześnie w okresie od dnia 1 stycznia 2011r. do dnia 31 grudnia 2013r. na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy wprowadzonego art. 19 pkt 5 ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578 ze zm.) oraz zmienionego art. 9 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726), stawka podatku, o której mowa w art, 41 ust 1 i 13, art. 109 ust. 21 art. 110, wynosi 23%, z zastrzeżeniem art. 146f.

Należy zaznaczyć, że zarówno w przepisach ustawy, jak i w rozporządzeniach wykonawczych do niej przewidziano możliwość zastosowania obniżonych stawek podatku i zwolnień od podatku.

Stosownie do art. 41 ust 2 ustawy dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 7%, z zastrzeżeniem ust 12 i art. 114 ust. 1.

Natomiast w myśl art. 146a pkt 2 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011r. do dnia 31 grudnia 2013r„ z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy, wynosi 8%.

Opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 8% podlegają towary i usługi wymienione w załączniku nr 3 do ustawy. I tak, w poz. 186 przedmiotowego załącznika mieszczą się „pozostałe usługi związane z rekreacją - wyłącznie w zakresie wstępu”.

Dodatkowo ustawodawca wskazał, że ww. usługi podlegają opodatkowaniu preferencyjną stawką podatku bez względu na symbol PKWiU.

Należy jednakże zauważyć, iż od 1 stycznia 2011 r. w załączniku nr 3 do ustawy - tytuł drugiej kolumny otrzymał brzmienie „Symbol PKWIU 2008”. Tym samym obowiązującą dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług od dnia 1 stycznia 2011 r. stała się Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług z roku 2008, stanowiąca załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz. U. Nr 207, poz. 1293 ze zm.).

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oferuje m.in. usługi polegające na korzystaniu z siłowni, na które sprzedaje bilety wstępu/karnety. Planuje się wprowadzenie biletów uprawniających do jednorazowego wstępu, jak i karnetów na określoną (karnet limitowany) lub nieokreśloną (karnet open) liczbę wstępów w danym okresie. Przewiduje się możliwość sprzedaży zarówno biletów, jak i karnetów dwojakiego rodzaju:

  • bilet lub karnet A będzie uprawniał do wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora, zaś
  • bilet lub karnet B będzie uprawniał do wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń i uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora.

Cena netto biletów jednorazowych i karnetów będzie uzależniona od tego, czy w skład możliwości, z których może skorzystać kupujący znajduje się trening z instruktarzem.

Należy zauważyć, iż w przepisach ustawy nie definiuje się pojęcia „wstępu”. W konsekwencji należy sięgnąć do wykładni językowej, aby poznać jego znaczenie. Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN SA, strona internetowa www.sjp.pwn.pl), pod pojęciem tym należy rozumieć „możliwość wejścia gdzieś”.

Oznacza to, iż preferencyjną stawkę podatku należy stosować w przypadku, gdy opłata za wstęp jest związana z dostępem do określonego obiektu czy sprzętu różnego rodzaju, tak jak to ma miejsce w przypadku np. siłowni. W sytuacji tego rodzaju opłaty nie ma natomiast znaczenia forma w jakiej dokumentowane jest uiszczenie tej opłaty (karnet czy bilet). Pojęcia wstępu nie można natomiast utożsamiać z uczestniczeniem w zajęciach sportowo-rekreacyjnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z tym, że w ramach usług wstępu znajduje się zarówno możliwość wejścia do sali, w której znajduje się siłownia, jak i skorzystania ze znajdujących się tak urządzeń, nie ma wątpliwości, że w takim przypadku będzie można stosować stawkę VAT w wysokości 8%. W przypadku, gdyby obniżona stawka miała zastosowanie tylko w przypadku, gdy kupujący bilet albo karnet mogą tylko wejść do sali, ale już nie mieli możliwości korzystać z urządzeń, to okazałoby się, że poz. 186 okazałaby się zbędna, ponieważ zbliżałaby się z poz. 179 załącznika, tj. usługi sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 93.11.10.0 „usługi związane z działalnością obiektów sportowych”. Wtedy poz. 186 należałoby rozumieć jako usługi związane z działalnością obiektów sportowych z tym, że bez konieczności rozważania klasyfikacji PKWiU. Przyjęcie takiego rozumowania oznaczałoby, że pozycja 186 miałaby szerszy zakres niż poz. 179, a co za tym idzie poz. 179 okazałaby się zbędna. Przyjęcie takiej wykładni jest nie do przyjęcia, ponieważ zgodnie z jedną z reguł wykładni przepisów, nie można dokonywać takiej wykładni, która prowadzi do tego, że pewien przepis lub przepisy staną się zbędne. Ta reguła wykładni wiąże się z założeniem racjonalnego prawodawcy.

Stanowisko zgodne z prezentowanym przez Wnioskodawcę prezentują także organy podatkowe, m.in.:

  • Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 15 lipca 2012 r., sygn. ILPP1/443-583/11-4/AW,
  • Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji Indywidualnej z 12 grudnia 2011 r., sygn. ILPP4/443-631/11-2/EWW,
  • Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 30 listopada 2011r., sygn. IPPP1/443-1374/11-2/ISZ.

Zdaniem Wnioskodawcy także zakup jednorazowego biletu wstępu albo karnetu uprawniającego do wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, a także uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowany stawką VAT w wysokości 8% również zgodnie z poz. 186 załącznika nr 3 do u.p.t.u. Pojęcie wstępu nie ogranicza się tylko do biernego uczestniczenia z uwagi na argumentacje przedstawioną powyżej, ale okoliczność, że nabywca karnetu bądź biletu skorzysta z instruktażu osoby wykwalifikowanej nie powinna przesądzać o zastosowaniu wyższej stawki VAT. Pomoc instruktora nie jest bowiem jednoznaczna z treningiem personalnym. Taki instruktor nie może poświęcać jednej osobie całości swojego czasu, a jedynie objaśnia jak prawidłowo korzystać z urządzeń znajdujących się w siłowni. Zastosowanie jednakowej stawki podatku VAT dla obu sytuacji, tj. treningu indywidulanego z instruktorem oraz doraźnej pomocy osobie, która chce poznać zasady prawidłowego korzystania z urządzeń lub też upewnić się, że korzysta z nich prawidłowo, zaś zasadniczo ćwiczy sama jest nieuzasadnione i stanowi naruszenie zasady równości. Nie można bowiem osób znajdujących się w różnych sytuacjach traktować jednakowo.

Reasumując, zakup biletu wstępu lub karnetu uprawniającego do wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowane stawką VAT w wysokości 8%, zgodnie z poz. 186 załącznika nr 3 do ustawy. Również zakup jednorazowego biletu wstępu albo karnetu uprawniającego do wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowany stawką VAT w wysokości 8%.

Ad. 3

Zdaniem Wnioskodawcy wynajem kartów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczna trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego będzie opodatkowane stawką VAT w wysokości 8% z uwagi na treść poz. 179 załącznika numer 3 do ustawy o podatku od towarów i usług.

W poz. 179 tego załącznika znajdują się usługi sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 93.11.10.0 „usługi związane z działalnością obiektów sportowych”.

Należy zaznaczyć, że w myśl obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r. przepisu art. 5a u.p.t.u., towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5 u.p.t.u., wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne. Art. 5a ustawy został dodany do niej na podstawie art. 1 pkt 2 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2011 r. ustawy z dnia 29 października 2010r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 226, poz. 1476). Podkreślić w tym miejscu należy, iż konsekwencją wejścia w życie tego przepisu jest uchylenie obowiązującego do dnia 31 grudnia 2010 r. art. 8 ust. 3 i ust. 4 ustawy.

Dla określenia wysokości stawki podatku od towarów i usług do czynności, których przedmiotem są poszczególne towary i usługi, ustawodawca odsyła do klasyfikacji statystycznych wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, powołując w przepisach dotyczących obniżonych stawek podatku oraz w załącznikach do ustawy symbole PKWiU.

Do prawidłowego zaklasyfikowania określonych czynności do właściwych grupowań statystycznych obowiązany jest podatnik. Stosownie do pkt 1 Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie trybu udzielania informacji dotyczących standardów klasyfikacyjnych (Dz. Urz. GUS z 2005 r. Nr l, poz. 11), zgodnie z zasadami metodycznymi klasyfikacji zasadą jest że zainteresowany podmiot sam klasyfikuje prowadzoną działalność, swoje produkty (wyroby, usługi), towary, środki trwałe i obiekty budowlane według zasad określonych w poszczególnych klasyfikacjach i nomenklaturach, wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów lub stosowanych bezpośrednio na podstawie przepisów Wspólnoty Europejskiej. Wynika to z faktu, że właśnie usługodawca posiada wszystkie informacje niezbędne do właściwego zaliczenia usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU, tj. informacje dotyczące charakteru usługi.

W przypadku trudności w ustaleniu właściwego grupowania zainteresowany podmiot może zwrócić się z wnioskiem o wskazanie zaklasyfikowania rodzaju prowadzonej działalności, wyrobu lub usługi, środka trwałego lub obiektu budowlanego i wydanie informacji do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Głównego Urzędu Statystycznego.

Zdaniem Wnioskodawcy, wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczna trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego należy zaklasyfikować pod symbolem PKWiU 93.11.10.0 „usługi związane z działalnością obiektów sportowych”.

Co więcej, zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Rady Ministrów, wprowadza się do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług (PKWiU), stanowiącą załącznik do rozporządzenia. Z przepisów ww. rozporządzenia wynika, iż w sekcji R mieszczą się „Usługi kulturalne, rozrywkowe, sportowe i rekreacyjne”.

W dziale 93 „usługi związane ze sportem, rozrywką i rekreacją” mieszczącym się w sekcji R wymienione zostały:

93.1 Usługi związane ze sportem

  • 93.11 Usługi związane z działalnością obiektów sportowych,
  • 93.12 Usługi związane z działalnością klubów sportowych,
  • 93.13 Usługi związane z działalnością obiektów służących poprawie kondycji fizycznej,
  • 93.19 Pozostałe usługi związane ze sportem.

W wyjaśnieniach do PKWiU wskazano, iż grupowanie 93.11.10.0 obejmuje:

  • usługi związane z działalnością obiektów sportowych na otwartym powietrzu lub halowych obiektów sportowych, takich jak: stadiony i areny sportowe, lodowiska, baseny, boiska sportowe, pola golfowe, tory do gry w kręgle, korty tenisowe itp.,
  • usługi związane z działalnością torów wyścigowych dla samochodów, psów i koni,
  • usługi związane z organizowaniem i przeprowadzaniem imprez sportowych dla sportowców zawodowych lub amatorów z wykorzystaniem własnych, otwartych lub zamkniętych obiektów sportowych.

Ponadto, należy mieć bowiem na uwadze, iż wskazane przepisy u.p.t.u. stanowią implementację pkt 14, załącznika III Dyrektywy Rady 112/2006/WE z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie Wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE.L06.347.1., zwana dalej „Dyrektywą 112”), na podstawie którego obniżona stawka VAT ma zastosowanie do „korzystania z obiektów sportowych”. Załącznik nr III Dyrektywy 112 stanowi wykaz dostaw towarów i świadczenia usług, do których można zastosować stawki obniżone, o których mowa w art. 98.

Zgodne z tym przepisem, państwa członkowskie mogą stosować jedną lub dwie stawki obniżone. Stawki obniżone mają zastosowanie wyłącznie do dostaw towarów i świadczenia usług, których kategorie są określone w załączniku III.

Stanowisko zgodne z wyrażonym przez Wnioskodawcę prezentują także organy podatkowe, m.in.:

  • Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 28 marca 2012r., sygn. IPPP2/443-398/11-4/AK,
  • Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 30 sierpnia 2010r., sygn. IBPP2/443-478/10/ICz.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczna trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego będzie opodatkowane stawką VAT w wysokości 8%.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za:

  • nieprawidłowe w zakresie stawki podatku VAT dla usług wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez porady wykwalifikowanego instruktora, oraz wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora
  • prawidłowe w zakresie stawki podatku VAT dla usług wynajmu kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczną trawą, zadaszonego boiska z twardą powierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki oraz udostępnianie stołów tenisa stołowego.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Stosownie do art. 5a ustawy, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Dla określenia wysokości stawki podatku od towarów i usług do czynności, których przedmiotem są poszczególne towary i usługi, ustawodawca odsyła do klasyfikacji statystycznych wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, powołując w przepisach dotyczących obniżonych stawek podatku oraz w załącznikach do ustawy symbole PKWiU. Do prawidłowego zaklasyfikowania określonych czynności do właściwych grupowań statystycznych obowiązany jest podatnik.

Stosownie bowiem do pkt 1 Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 stycznia 2005r. w sprawie trybu udzielania informacji dotyczących standardów klasyfikacyjnych (Dz. Urz. GUS Nr 1, poz. 11), zgodnie z zasadami metodycznymi klasyfikacji zasadą jest, że zainteresowany podmiot sam klasyfikuje prowadzoną działalność, swoje produkty (wyroby, usługi), towary, środki trwałe i obiekty budowlane według zasad określonych w poszczególnych klasyfikacjach i nomenklaturach, wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów lub stosowanych bezpośrednio na podstawie przepisów Wspólnoty Europejskiej. Wynika to z faktu, że właśnie m.in. producent, bądź usługodawca posiada wszystkie informacje niezbędne do właściwego zaliczenia produktu, czy usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU, tj. informacje dotyczące rodzaju użytego surowca, technologii wytwarzania lub przeznaczenia wyrobu, bądź zakresu świadczonych usług.

Od dnia 1 stycznia 2011 r., na potrzeby podatku od towarów i usług stosuje się Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz. U. Nr 207, poz. 1293 ze zm.).

Stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, zarówno w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewiduje dla niektórych czynności obniżone stawki podatku, a także zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone między innymi w art. 43 ustawy. Jednakże, z treści złożonego wniosku nie wynika, aby Wnioskodawca spełniał warunki określone w tym przepisie, uprawniające do skorzystania ze zwolnienia od podatku w zakresie czynności będących przedmiotem wniosku.

Natomiast, w myśl art. 41 ust. 2 ustawy, dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy, stawka podatku wynosi 7%, z zastrzeżeniem ust. 12 i art. 114 ust. 1.

Na mocy art. 146a pkt 1 i 2 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f:

  1. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%;
  2. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy, wynosi 8%.

W załączniku nr 3 do ustawy, stanowiącym wykaz towarów i usług, opodatkowanych stawką podatku w wysokości 8%, wskazano:

  • pod poz. 179, sklasyfikowane w grupowaniu PKWiU 93.11.10.0 – usługi związane z działalnością obiektów sportowych,
  • pod poz. 186, bez względu na symbol PKWiU – pozostałe usługi związane z rekreacją – wyłącznie w zakresie wstępu.

Z przepisów ww. rozporządzenia w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) wynika, iż w sekcji R mieszczą się „Usługi kulturalne, rozrywkowe, sportowe i rekreacyjne”. W dziale 93 „usługi związane ze sportem, rozrywką i rekreacją” mieszczącym się w sekcji R wymienione zostały:

93.1 Usługi związane ze sportem:

  • 93.11 Usługi związane z działalnością obiektów sportowych,
  • 93.12. Usługi związane z działalnością klubów sportowych,
  • 93.13 Usługi związane z działalnością obiektów służących poprawie kondycji fizycznej,
  • 93.19 Pozostałe usługi związane ze sportem.

W wyjaśnieniach do PKWiU wskazano, iż grupowanie 93.11.10.0 obejmuje:

  • usługi związane z działalnością obiektów sportowych na otwartym powietrzu lub halowych obiektów sportowych, takich jak: stadiony i areny sportowe, lodowiska, baseny, boiska sportowe, pola golfowe, tory do gry w kręgle, korty tenisowe itp.,
  • usługi związane z działalnością torów wyścigowych dla samochodów, psów i koni,
  • usługi związane z organizowaniem i przeprowadzaniem imprez sportowych dla sportowców zawodowych lub amatorów z wykorzystaniem własnych, otwartych lub zamkniętych obiektów sportowych.

Z okoliczności przedstawionych we wniosku wynika, iż Wnioskodawca prowadzi obiekty sportowe udostępniając je swoim klientom, zarówno osobom indywidualnym, jak i zorganizowanym grupom. W ofercie Wnioskodawcy znajdują się m.in.: możliwość korzystania z siłowni, wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, wynajem zadaszonego boiska ze sztuczna trawą, a także zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, wynajem sali z matami oraz ringu do sportów walki, udostępnianie stołów do tenisa stołowego. W ramach odrębnego obiektu sportowego klient może skorzystać ze stołów do tenisa stołowego.

Wnioskodawca planuje zmienić zasady korzystania z siłowni. Zamierza sprzedawać klientom 2 rodzaje karnetów na siłownie:

  • karnet A będzie uprawniał tylko do wstępu na siłownię i korzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora,
  • karnet B będzie uprawniał do wstępu na siłownię i korzystania ze znajdujących się tam urządzeń, a także skorzystania z możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora.

Usługa wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez możliwości zyskania porady wykwalifikowanego instruktora będzie opodatkowana stawką VAT w wysokości 8% na podstawie art. 41 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług w związku z pozycją 186 załącznika nr 3 do tej ustawy. Na podstawie tych samych przepisów stawką obniżoną w wysokości 8% będzie opodatkowana usługa wstępu na siłownię, skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora. Należy podkreślić, że umieszczone pod pozycją 186 załącznika nr 3 pozostałe usługi związane z rekreacją - wyłącznie w zakresie wstępu są opodatkowane stawką 8% bez względu na symbol PKWiU. Przyporządkowanie opisanych powyżej usług do grupowania PKWiU przez Wnioskodawcę nie ma zatem znaczenia dla stawki VAT.

Natomiast, wynajem kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczna trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego będzie opodatkowane stawką VAT w wysokości 8% na mocy art. 41 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług w związku z pozycją 179 załącznika nr 3 do tej ustawy. Zastosowanie stawki 8% do umieszczonych pod pozycją 179 załącznika Nr 3 usług związanych z działalnością obiektów sportowych będzie możliwe pod warunkiem sklasyfikowania pod symbolem PKWiU 93.11.10.0. Wnioskodawca dysponuje tylko halowymi obiektami sportowymi, którymi są: korty do tenisa ziemnego, korty do squasha, korty do ricochetu, korty do badmintona, zadaszone boisko ze sztuczna trawą, zadaszone boisko z twardą nawierzchnią, sala z matami, ring do sportów walki. W ramach odrębnego obiektu sportowego klient może skorzystać ze stołów do tenisa stołowego. Usługi związane z działalnością tych obiektów sportowych Wnioskodawca klasyfikuje do grupowania PKWiU 93.11.10.0.

Biorąc pod uwagę ww. przepisy oraz przedstawione przez Wnioskodawcę okoliczności stwierdzić należy, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę polegające na wynajmie kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczną trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego - zaliczone przez Wnioskodawcę do grupowania PKWiU 93.11.10.0 „Usługi związane z działalnością obiektów sportowych” - zostały wymienione po poz. 179 załącznika nr 3 do ustawy. Wobec tego ww. usługi będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT w wysokości 8%, zgodnie z art. 41 ust. 2 w zw. z art. 146a pkt 2.

Natomiast jeśli chodzi o usługi wstępu na siłownię i korzystania ze znajdujących się tam urządzeń zarówno bez możliwości uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora, jak i z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora należy zauważyć, że pojęcia usług w zakresie wstępu (o którym mowa w poz. 186 załącznika nr 3 do ustawy) nie można utożsamiać z pojęciem „biletu wstępu” uprawniającego do uczestniczenia w zajęciach sportowo-rekreacyjnych, które prowadzone są na zasadzie czynnego uczestnictwa w nich. Wstęp do siłowni nie uprawnia korzystającego do wstępu jedynie w sensie wejścia gdzieś, jak to ma miejsce np. w przypadku kupienia biletu do kina, lecz obejmuje również czynne uczestnictwo w zajęciach sportowo – rekreacyjnych oraz lub umożliwia korzystanie z pomieszczeń i urządzeń.

Z tych też względów opłaty pobierane za wstęp na siłownię, zarówno w sytuacji gdy klient nie korzysta jak i korzysta z porad instruktora nie mogą być uznane za opłatę za wstęp, lecz przede wszystkim za możliwość korzystania z dostępnych urządzeń i pomieszczeń. Dodatkowo należy również wskazać, iż opłata w sytuacji gdy klient korzysta z porad instruktora obejmuje również jego wynagrodzenie, do którego zadań należy zapewnienie instruktażu jak właściwie korzystać z poszczególnych urządzeń siłowni oraz nadzoru nad zapewnieniem bezpieczeństwa użytkownikom siłowni.

Wobec powyższego, skoro „wstęp do siłowni” upoważniać będzie do skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń to z tych też względów opłaty pobierane z tego tytułu nie będą uznawane za opłaty za wstęp, lecz przede wszystkim za możliwość skorzystania z dostępnych urządzeń. Natomiast treść poz. 186 Załącznika nr 3 do ustawy o VAT przewiduje zwolnienie wyłącznie w zakresie wstępu i niczego więcej. Daje to możliwość wejścia i biernego uczestniczenia w usłudze związanej z rekreacją, tj. przebywania, oglądania i słuchania. Natomiast nabycie usług wstępu na siłownię stanowi usługę w szerszym zakresie niż „wstęp”. Dlatego też, dla usług wstępu na siłownię Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało w tym przypadku uprawnienie do zastosowania preferencyjnej 8% stawki podatku od towarów i usług, wynikającej z art. 41 ust. 2 w związku z pozycją 186 załącznika nr 3 ustawy o podatku od towarów i usług.

Reasumując, usługi polegające na wynajmie kortów do tenisa ziemnego, squasha, ricochetu, badmintona, zadaszonego boiska ze sztuczną trawą, zadaszonego boiska z twardą nawierzchnią, sali z matami oraz ringu do sportów walki, a także udostępnianie stołów do tenisa stołowego - zaliczone przez Wnioskodawcę do grupowania PKWiU 93.11.10.0 „Usługi związane z działalnością obiektów sportowych” - będą podlegały opodatkowaniu stawka preferencyjną w wysokości 8%, zgodnie z art. 41 ust. 2 w związku z art. 146a pkt 2 ustawy. Natomiast, usługi wstępu na siłownię i skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń, bez porady wykwalifikowanego instruktora oraz wstępu na siłownię i skorzystania ze znajdujących się tam urządzeń z możliwością uzyskania porady wykwalifikowanego instruktora, opodatkowane będzie podstawową stawką podatku 23%, na podstawie art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, które nie zostały objęte pytaniem – nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 oraz art. 14f § 2 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Należy jednocześnie podkreślić, iż niniejsza interpretacja nie rozstrzyga kwestii poprawności dokonanego przez Wnioskodawcę zaklasyfikowania świadczonych przez niego usług według PKWiU. Tut. organ nie jest bowiem właściwy do weryfikacji poprawności dokonanej przez Wnioskodawcę klasyfikacji usług według PKWiU, gdyż jak to już wcześniej wskazano, zgodnie z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 stycznia 2005r. w sprawie trybu udzielania informacji dotyczących standardów klasyfikacyjnych (Dz. Urz. GUS Nr 1, poz. 11) zasadą jest, że zainteresowany podmiot sam klasyfikuje m.in. swoje usługi według zasad określonych w poszczególnych klasyfikacjach i nomenklaturach wprowadzonych rozporządzeniami Rady Ministrów lub stosowanych bezpośrednio na podstawie przepisów Wspólnoty Europejskiej. W przypadku trudności w ustaleniu właściwego grupowania Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług zainteresowany podmiot może zwrócić się o udzielenie informacji w tym zakresie do Urzędu Statystycznego. Tak więc to Wnioskodawcę obciąża obowiązek i ryzyko prawidłowego sklasyfikowania wykonywanych przez niego usług, a w razie wątpliwości Wnioskodawca może w tym zakresie zwrócić się do Urzędu Statystycznego.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualny błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślenia wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Tut. Organ podkreśla, iż stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Wobec powyższego, interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i tylko do nich się zawężają. Nie stanowią natomiast powszechnie obowiązującego prawa. Interpretacje organów podatkowych wydawane są w indywidualnych sprawach podatników w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy prawa i stan faktyczny/zdarzenie przyszłe przedstawiony przez podatnika. Bez znaczenia dla sprawy jest więc powoływanie się we wniosku o wydanie interpretacji podatkowej na inne interpretacje. Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z art. 14a ustawy Ordynacja podatkowa, Minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości UE (interpretacje ogólne). Stosownie do art. 14e § 1 Minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości UE.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj