INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana …, przedstawione we wniosku z dnia 15 lipca 2008 r. (data wpływu 23 lipca 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia kosztów uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 lipca 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia kosztów uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest inwestorem giełdowym. Wszystkie transakcje przeprowadza za pośrednictwem Domu Maklerskiego. Dom Maklerski dostarcza Zainteresowanemu roczne rozliczenie kosztów, zawarte w treści dokumentu PIT-8C, co stanowi podstawę do wyliczenia należnego podatku od uzyskanego zysku giełdowego. W rozliczeniu kosztów transakcyjnych Dom Maklerski stosuje zasadę transakcji zamkniętych. Oznacza to, że wartościami odniesienia są w tym przypadku koszty uzyskania akcji (ich zakupu) oraz wielkość przychodu wynikająca z faktu ich sprzedaży. Zasady są czytelne, ale nie są niestety, uniwersalne. W sztywnych zasadach rozliczeń nierozwiązany został problem ustalania rzeczywistych kosztów uzyskania prawa poboru, w przypadku nowych emisji uwzględniających ten sposób przydziału emitowanych akcji.

Według interpretacji Domu Maklerskiego wartość akcji uzyskanych z tytułu wykupu należnego prawa poboru równa jest ich cenie emisyjnej – obrazem tej interpretacji są roczne rozliczenia kosztów. Dom Maklerski nie uwzględnia, w przyjętym sposobie rozliczania następujących faktów:

1. prawo poboru posiada konkretną wartość, która powinna być wyliczana indywidualnie dla każdego inwestora giełdowego, zależną od wartości nabycia akcji uprawniających do uzyskania tego prawa
2. prawo poboru jest odrębnym papierem wartościowym, podlegającym takim samym regułom jak akcje
3. prawo poboru winno być od momentu wykupienia ewidencjonowane, a nie jest, w zawartości portfela akcji, w zakresie ilościowo – wartościowym, a średnia cena akcji uzyskanych z wykupu praw poboru winna być sumą jednostkowej ceny uzyskania prawa poboru i jednostkowej ceny emisyjnej wykupywanych akcji (takiej zgodności w portfelowym wykazie nie ma).

Przyjęte, przez Dom Maklerski, zasady wypaczają roczne rozliczenia kosztów. W przypadku, gdy inwestor uzyska prawo poboru oraz je wykupi jednocześnie sprzedając akcje, które musiał posiadać w dniu ustalenia prawa poboru w jednym okresie sprawozdawczym, a akcje nowej emisji, które uzyskał z wykupu prawa poboru, sprzeda w następnym okresie sprawozdawczym wykazane wyniki są kuriozalne. W pierwszym okresie pokazuje się wygenerowane duże straty, aby w następnym okresie wykazać niewspółmierne do rzeczywistości zyski. Jedyną przyczyną takich przekłamań jest nie uwzględnienie rzeczywistych kosztów uzyskania prawa poboru. Poza przekłamaniem wyników ekonomicznych ustala się nierzetelną podstawę opodatkowania, narażając tym samym inwestora giełdowego na zapłatę podatku większego, niż wynika to z faktycznie uzyskanych zysków (pamiętając, że zyski można jednorazowo zmniejszyć jedynie o maksimum 50% poniesionych wcześniej strat).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Dom Maklerski winien każdorazowo wyliczać rzeczywistą wartość uzyskania prawa poboru, a tym samym czy wartość ta winna być zaewidencjonowana w zawartości posiadanego portfela akcji, czy końcowe rozliczenie kosztów winno nastąpić dopiero w momencie ich konsumpcji, a więc w momencie sprzedaży uzyskanych z wykupu praw poboru...

Zdaniem Wnioskodawcy, ustawa o obrocie instrumentami finansowymi rozróżnia pojęcie „akcji” od „prawa do akcji” jako dwóch różnych papierów wartościowych. Poprzez pojęcie „praw do akcji” rozumie się, że jest to papier wartościowy, który nie posiada formy dokumentu, uprawniający do otrzymania akcji nowej emisji spółki, po dopełnieniu koniecznych czynności prawnych (np. rejestracje sądowe). „Prawo do akcji” jest odrębnym papierem wartościowym, podlegającym takim samym regułom jak akcje, łącznie z odrębnym obrotem giełdowym.

Podstawową wytyczną ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest stwierdzenie, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania przychodów albo też zabezpieczenie źródła przychodów. Określony wydatek można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wtedy, gdy ma on wpływ na osiągane przez podatnika przychody, a więc gdy istnieje związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy poniesionym wydatkiem a uzyskanym przychodem.

W przypadku obrotu giełdowego, odpłatnego zbywania akcji lub też praw do akcji, kosztami uzyskania przychodów są koszty bezpośrednio związane z przedmiotową transakcją, a więc np.: koszt zakupu akcji, koszt uzyskania prawa do akcji. Kosztami dodatkowymi są np. koszt obsługi konta w biurze maklerskim, prowizje pobierane przez biuro od przeprowadzonych transakcji.

Wnioskodawca uważa, że koszt uzyskania prawa poboru winien być każdorazowo wyliczany, w zakresie wielkości rzeczywistej, przez prowadzące rachunek giełdowy biuro maklerskie, dla każdego inwestora giełdowego indywidualnie. Końcowe rozliczenie kosztów uzyskania prawa poboru następować winno w momencie odpłatnego zbycia akcji, uzyskanych z racji wykupu prawa poboru. Wykazywana w portfelu posiadanych akcji średnia cena zakupu akcji nowej emisji, pozyskanych z wykupu praw poboru, winna korespondować z poniesionymi kosztami uzyskania: koszt uzyskania prawa poboru + koszt wykupu praw poboru – cena emisyjna.

Reklamacje złożone przez Zainteresowanego w Domu Maklerskim, żądające korekty wyliczeń zawartych w PIT-8C z tytułu pominięcia ustalenia rzeczywistej wartości uzyskanych praw poboru i skorygowania wyliczonych kosztów nie zostały uwzględnione.

Dla zobrazowania obowiązującego w Domu Maklerskim systemu obliczeń i graniczących z absurdem wyliczanych kosztów (podstawy opodatkowania) Wnioskodawca przedstawia przykład liczbowy:

• przykładowe obliczenie przeprowadzono dla nowej emisji akcji NFI XX S.A. (dzisiejszy XY NFI S.A) serii B, objętej prawem poboru z 2006 roku.
• w obliczeniach pominięto kwestię kosztów dodatkowych.

Inwestor giełdowy posiadał, w zawartości swojego portfela akcyjnego, po zakończeniu sesji w dniu 21 czerwca 2006 roku, 10 000 sztuk akcji NFI XX S.A., serii A, które zakupił w obrocie giełdowym za kwotę 66 940,00 zł (ustalenie prawa poboru przewidziane było na dzień 26 czerwca 2006 roku, więc zgodnie z systemem rozliczeń KDPW dzień 21 czerwca 2006 roku był faktycznym terminem wykazania stanu posiadania akcji, uprawniającym do wejścia w nową emisję z prawem poboru). Fakt ten upoważniał go do objęcia 10000 sztuk jednostkowych praw poboru, z których każde pozwalało wykupić 4 akcje w cenie emisyjnej równej 0,20 zł/1 akcja – łącznie więc mógł wykupić 40000 sztuk akcji za kwotę 8 000,00 zł. W dniu 21 czerwca 2006 roku kurs akcji zamknięty został na poziomie 4,93 zł/1 akcja, a w dniu 22 czerwca 2006 roku po odjęciu wartości prawa poboru kurs odniesienia wyniósł 1,15 zł/1 akcję.

Posiadane 10000 sztuk akcji serii A inwestor sprzedał w dniu 22 czerwca 2006 roku, po odjęciu wartości prawa poboru, za kwotę 15.100,00 zł (po 1,51zł/1 akcję). Posiadane uprawnienia wynikające z ustalonego prawa poboru zostały przez inwestora wykupione, w pełnej wysokości (40000 sztuk za kwotę 8.000,00 zł w miesiącu sierpniu 2006 roku). Zakupione akcje weszły do normalnego obrotu giełdowego w dniu 16 października 2006 roku, po zasymilowaniu serii A i B. Inwestor przetrzymał je do 2007 roku i sprzedał w pakiecie 40000 sztuk za kwotę 120.800,00 zł czyli po 3,02 zł/1 akcję.

Dom Maklerski rozliczył transakcję w następujący sposób:

PIT-8C za 2006 rok

• poniesione koszty z tytułu zakupu akcji - 66.940,00 zł
• poniesione koszty z tytułu wykupu prawa poboru - 8.000,00 zł
• przychód z tytułu zbycia akcji - 15.100,00 zł
• przeniesienie wartości niesprzedanych akcji na 2007 rok - 8.000,00 zł
• strata - 51.840,00 zł

PIT-8C za 2007 rok

• poniesione koszty z tytułu zakupu akcji – 2006 rok - 8.000,00 zł
• przychód z tytułu zbycia akcji - 120.800,00 zł
• zysk - 112.800,00 zł

Stąd należny do zapłacenia podatek za 2007 rok wynosi: (112.800,00- 51.840,00 x 0,5)x0,19= 16.507,20 zł.

Jest to sytuacja absurdalna, ponieważ rzeczywiście osiągnięty zysk, na przestrzeni lat 2006 i 2007 wynosi:

• poniesione koszty z tytułu zakupu akcji: 66.940 + 8.000,00= 74.040,00 zł
• przychód z tytułu zbycia akcji: 15.100,00 zł = 120.800,00 zł = 135.900,00 zł
• zysk: 60.960,00 zł

Stąd należny do zapłacenia podatek wynosi 11.582,40 zł.

Wykazany błąd w rozliczeniu kosztów spowodowany jest pominięciem ustalenia wartości rzeczywistej uzyskanego prawa poboru. Wartość rzeczywista winna być ustalana indywidualnie – zależy od kosztów zakupu akcji uprawniających inwestora do skorzystania z prawa poboru. Podawane przez GPW wartości pośrednie są jedynie informacją dotyczącą aktualnie kształtującego się kursu (odcięcie wartości prawa poboru w odniesieniu do kursu z dnia ustalenia pp, ustalenia kursu pp w przypadku jego giełdowych notowań w odniesieniu do aktualnego kursu akcji spółki). W podanym przykładzie rzeczywista wartość uzyskanego prawa poboru wynosi 51.840,00 zł (wykazana strata za 2006 rok).

Za tę kwotę inwestor otrzymał możliwość zakupu 40000 sztuk akcji serii B w cenie emisyjnej po 0,20 zł za akcję. Stąd też ostateczna wartość wykupionych z przysługującego prawa poboru 40000 sztuk akcji wynosi: 51.840,00 zł + 8.000,00 zł = 59.840,00 zł.

Dom Maklerski winien był rozliczyć transakcję w sposób następujący:

PIT-8C za 2006 rok

• poniesione koszty z tytułu zakupu akcji - 66.940,00 zł
• poniesione koszty z tytułu wykupu praw poboru - 8.000,00 zł
• przychód z tytułu zbycia akcji - 15.100,00 zł
• przeniesienie wartości niesprzedanych akcji na 2007 rok - 59.840,00 zł
• zysk, strata - 0,00 zł

PIT-8C za 2007 rok

• poniesione koszty z tytułu zakupu akcji w 2006 roku - 59.840,00 zł
• przychód z tytułu zbycia akcji - 120.800,00 zł
• zysk - 60.960,00 zł

Z powyższego Zainteresowany wyciągnął następujące wnioski:

1. faktycznie poniesione koszty uzyskania prawa poboru winny być każdorazowo przez Dom Maklerski wyliczone i rozliczone w ramach przychodu powstałego ze zbycia akcji uzyskanych z wykupu pp, w dowolnym okresie sprawozdawczym. W podanym przykładzie rzeczywisty koszt uzyskania pp wynosił: 51.840,00 zł : 10000 = 5 184 zł za 1 pp, a koszt 1 akcji z tytułu wykupu pp wynosił 59.840,00 zł : 40000 = 1,496 zł za akcję (w przedstawionych wyliczeniach rocznych Dom Maklerski przyjął wartość 0,20 zł za akcję),
2. przyjęty przez Dom Maklerski sposób rozliczania kosztów i wyliczania podstawy opodatkowania z pominięciem ustalenia rzeczywistych kosztów uzyskania prawa poboru sprawdza się jedynie w dwóch skrajnych przypadkach:

    - gdy wszystkie transakcje zakupu i sprzedaży mieszczą się w jednym okresie sprawozdawczo – rozliczeniowym,
    - gdy przysługujące prawo poboru przepadło, bo inwestor nie wykupił w obowiązującym terminie przysługujących akcji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), źródłem przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt. 8 lit. a) – c) ustawy. Stosownie zaś do przepisu art. 17 ust. 1 pkt 6a cyt. ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.

W myśl art. 5a pkt 11 cyt. ustawy ilekroć w ustawie jest mowa o papierach wartościowych – rozumie się przez to papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538). Natomiast w myśl art. 3 ust. 1 ww. ustawy papierami wartościowymi są m.in. akcje i prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz.1037, ze zm.).

Tak więc ustawa o obrocie instrumentami finansowymi wyraźnie rozróżnia pojęcie „akcji” od pojęcia „prawo poboru”. Zgodnie z art. 433 § 1 Kodeksu spółek handlowych prawo poboru nowych akcji jest prawem akcjonariusza ucieleśnionym w akcji. Jest to przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji spółki przez jej dotychczasowych akcjonariuszy proporcjonalnie do liczby akcji już posiadanych. W zależności od wielkości nowej emisji w stosunku do już zarejestrowanej liczby akcji, ustalany jest parytet, informujący, ile nowych akcji można nabyć będąc posiadaczem jednej akcji starej emisji. Korzystając z prawa poboru dotychczasowi akcjonariusze mają możliwość zachowania dotychczasowego stanu posiadania w spółce akcyjnej. Ważną cechą prawa poboru jest to, że może ono być przedmiotem obrotu na giełdzie jako samodzielny papier wartościowy. Oznacza to, że dotychczasowi posiadacze starych akcji mogą też zrezygnować z prawa objęcia nowych akcji sprzedając to prawo na giełdzie.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych, albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e.

Przy czym koszty te można podzielić na dwie grupy: bezpośrednio przypisane do konkretnej transakcji – np. koszt nabycia odpłatnie zbywanego papieru wartościowego, koszty poniesione przez podatnika związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie, w celu uzyskania, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (np. koszty prowizji, w tym kupna i sprzedaży, poniesione w roku związanych z prowadzeniem lub założeniem rachunki, koszty transferów, zdeponowania papierów, itp.).

Zatem aby określony wydatek można było zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów musi on mieć wpływ na osiągane przez podatnika przychody, a więc musi istnieć związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy poniesionym wydatkiem, a uzyskanym przychodem.

Reasumując, kosztami uzyskania przychodów przy odpłatnym zbyciu papierów wartościowych są koszty bezpośrednio przypisane do przedmiotowej transakcji oraz wydatki poniesione w roku podatkowym na obsługę rachunku maklerskiego.

Mając więc na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz cytowane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, iż wydatek poniesiony przez Zainteresowanego na zakup praw poboru do akcji stanowi koszty uzyskania przychodów w momencie sprzedaży przedmiotowych akcji.

Zgodnie z art. 14b § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Wydając interpretację w trybie ww. przepisu organ nie oblicza wysokości należnego podatku jak również wysokości kosztów uzyskania przychodów, w związku z tym Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu nie ustosunkował się do przedstawionych przez Wnioskodawcę obliczeń.

Mając powyższe na uwadze podkreślić należy również, iż organ podatkowy wydając interpretację indywidualną nie jest uprawniony do oceniania prawidłowości postępowania Domu Maklerskiego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.