INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki akcyjnej reprezentowanej przez Pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 25 lutego 2008 r. (data wpływu 11.03.2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 marca 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca dokonuje obciążenia podmiotów z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej. Działanie takie zgodne jest z regulacją ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 89, poz. 625 ze zm.). Norma art. 57 ust. 1 cytowanej ustawy wskazuje bowiem, iż w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci, przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobrane paliwo lub energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych. Opłata z tytułu nielegalnego poboru energii jest sankcją za pominięcie układu pomiarowego, a jej wysokość ustalana jest według Taryfy dla energii elektrycznej, a nie na podstawie faktycznego jej poboru (w przypadku Wnioskodawcy jest to „Taryfa X na 2008 r.” zatwierdzona przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 18 grudnia 2007 r.). Elementami przedmiotowej opłaty są: szacunkowo określona ilość ukradzionej energii w przeliczeniu na prawdopodobny okres kradzieży wraz z ujęciem kWh pobranej przez urządzenia elektryczne będące w posiadaniu osoby bądź firmy kradnącej energię. Tak ustalona szacunkowo kwota stanowi bazę wyjściową do ostatecznego ustalenia opłaty sankcyjnej poprzez jej wielokrotność. Kradzież energii elektrycznej to działanie niepożądane z punktu widzenia dostawcy. Odbywa się bez jego wiedzy i aprobaty oraz zakłóca planową dostawę energii. Jest to czynność polegająca na pobieraniu energii bez zawarcia umowy lub z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo - rozliczeniowego oraz na ingerencji w ten układ mającej wpływa na fałszowanie pomiarów dokonanych przez układ pomiarowo – rozliczeniowy. Wysokość kwoty, jaką ma zapłacić dany podmiot uzależniona jest od grupy do jakiej podmiot byłby zakwalifikowany jako odbiorca, a także okresu nielegalnego poboru energii.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

W jakim momencie Spółka powinna rozpoznać przychód z tytułu opłat pobieranych za nielegalny pobór energii elektrycznej...

Zdaniem Wnioskodawcy, Spółka powinna rozpoznać przychód z tytułu opłat za nielegalny pobór energii elektrycznej w momencie otrzymania zapłaty. Przedmiotowe opłaty nie stanowią przedmiotu działalności gospodarczej Wnioskodawcy i nie można ich traktować jako dodatkowego źródła przychodów osiąganego z prowadzonej działalności. Stanowią one jedynie formę w jakiej Wnioskodawca zabezpiecza utracone korzyści i pokrywa poniesione w związku z tym szkody z tytułu kradzieży energii elektrycznej.

Regulacja art. 12 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) wskazuje na dwa możliwe momenty wystąpienia u podatnika przychodu podatkowego. Pierwszy, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 wskazanej ustawy to moment otrzymania zapłaty, gdy przychodem są np. otrzymane pieniądze oraz drugi, gdy zgodnie z art. 12 ust. 3, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Wskazane przepisy stosować należy alternatywnie, w zależności od tego, czy chodzi o przychody z działalności gospodarczej, czy przychody z tą działalnością niezwiązane.

W opinii Spółki, kwestią najistotniejszą w przedmiotowej sprawie jest wskazanie, czy opłaty pobierane za nielegalny pobór energii to odszkodowanie, od którego Spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy z chwilą faktycznego otrzymania zapłaty, czy też przychód należny z działalności gospodarczej. Zdaniem Wnioskodawcy, opłaty pobierane za nielegalny pobór energii z całą pewnością nie mają charakteru zapłaty za wykonaną usługę, ale charakter kary pieniężnej. Mają charakter odszkodowawczy, a ich celem jest wyrównanie wyrządzonej kradzieżą szkody. Spółka traktuje opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej jako odszkodowanie, co jest zgodne z linią orzecznictwa polskich sądów administracyjnych wypowiadających się w temacie nielegalnego poboru energii elektrycznej. Co prawda orzeczenia sądów dotyczyły kwestii opodatkowania opłat za nielegalny pobór energii elektrycznej podatkiem od towarów i usług, niemniej, istotne jest potwierdzenie, iż w opinii sądów opłaty te mają charakter odszkodowania, a nie wynagrodzenia.

Dla przykładu, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 24 lipca 2007 r. sygn. III SA/Gl 732/07 wskazał na sankcyjny lub odszkodowawczy charakter opłaty pobieranej za nielegalny pobór energii elektrycznej. W opinii sądu, opłata ta ustalana jest ryczałtowo i nie ma związku z faktycznym zużyciem energii i jej ceną. Dlatego też, opłata za kradzież energii nie może być traktowana jako wynagrodzenie za dostarczony towar. Podobnie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 5 maja 2007 r. sygn. I SA/Gd 654/05 stwierdzając, iż organy podatkowe nie powinny pobierać podatku od towarów i usług od opłaty nałożonej w związku z bezumownym pobieraniem energii. Uzyskanie przez dostawcę wynagrodzenia, które ma formę odszkodowania z tytułu strat poniesionych przy nielegalnym poborze energii nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ nielegalny pobór energii nie prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W tym miejscu podkreślić należy, iż norma art. 278 § 5 w zw. z art. 51 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) wskazuje, iż kradzież energii jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 5, co nie daje podstaw do utożsamiania nielegalnego poboru energii – z dostawą energii. Nie można w związku z tym mówić, iż w takim przypadku mamy do czynienia z odpłatnością dostawy. W kwestii charakteru wspomnianych opłat wypowiedział się również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 listopada 2002 r. sygn. akt IV KKN 570/99 (opublikowane w: OSNKW 2003/1-2/10), stwierdzając, że dopuszczenie się przez odbiorcę nielegalnego poboru energii, tj. czynu niedozwolonego w rozumieniu art. 415 k. c., powoduje zaistnienie stosunku cywilnoprawnego o charakterze zobowiązaniowym między dostawcą energii a jej odbiorcą. Po stronie dostawcy powstaje wówczas roszczenie do odbiorcy o wyrównanie szkody. Ponadto Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 maja 2004 r. sygn. akt III SA 2559/02 podkreślał, iż artykuł 57 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne wprowadza szczególny rodzaj odszkodowania obciążającego odbiorcę względem dostawcy oraz szczególny sposób obliczenia tego odszkodowania.

Z powyższego wynika, iż opłaty za kradzież energii zawierają w sobie element odszkodowawczy, gdyż bez wątpienia zakład energetyczny w związku z kradzieżą poniósł szkodę. Kary (opłaty) pobierane za zachowanie się podmiotu pozostające w sprzeczności z prawem oraz ich wysokość, ustalona jest jako wielokrotność normalnych opłat za dostawę energii elektrycznej, co w podstawowym zakresie uregulowane zostało przez ustawodawcę w rozdziale 7 ustawy Prawo energetyczne, zatytułowanym „Kary pieniężne”. Odszkodowanie jest więc świadczeniem o szczególnym charakterze, z uwagi na to, iż ma za zadanie wyrównać uszczerbek, jakiego doznał podmiot na skutek tego, iż jego prawnie chronione dobra i interesy zostały naruszone. Taka klasyfikacja opłat pobieranych za nielegalny pobór energii elektrycznej, jest zbieżna ze stanowiskiem Spółki. W Jej opinii, opłata ta pełni funkcję odszkodowania mającego na celu wyrównanie wyrządzonej szkody. Świadczenie w postaci odszkodowania nie jest więc wynagrodzeniem za świadczone usługi i nie może być traktowane tak samo jak przychody związane z działalnością gospodarczą.

Podsumowując, uzyskanie przez Spółkę odszkodowania, jakim jest opłata za nielegalny pobór energii elektrycznej jest jedynie sposobem zabezpieczenia interesów Wnioskodawcy (rekompensatą w związku z poniesioną szkodą lub utraconymi korzyściami) w przypadku nielegalnego poboru energii elektrycznej. Odszkodowania nie służą działalności zarobkowej Spółki i uzyskiwaniu dodatkowych korzyści. Ponadto, należy zwrócić uwagę na fakt, iż uzyskiwanie przez Spółkę przedmiotowych opłat – odszkodowań, zachodzi w przypadku określonych zdarzeń, których Spółka nie tylko nie jest w stanie zaplanować, ale również nie ma wpływu na ich wystąpienie. Odszkodowanie należne Spółce nie spełnia więc wymogów określonych w art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, gdyż nie jest związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Spółkę. Nie spełnia również wymogów określonych w art. 12 ust. 3a wskazanej ustawy, bowiem nie jest świadczeniem otrzymanym w zamian za wydanie rzeczy, zbycie praw majątkowych czy wykonanie usługi.

Z uwagi na powyższe, w opinii Spółki, przychód z tytułu opłat pobieranych za nielegalny pobór energii elektrycznej, powinien zostać rozpoznany na zasadzie (kasowej), przewidzianej w przepisie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. z chwilą faktycznego otrzymania przez Wnioskodawcę tych opłat.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zasady określające moment uzyskania przychodu dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych regulują przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.).

Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Przepis ten wskazuje, że przychód podatkowy u podatnika rozpoznawany jest wg zasady kasowej. Wyjątek od tej zasady wprowadza art. 12 ust. 3 ww. ustawy, który stanowi, że za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Z treści art. 12 ust. 3a cytowanej ustawy wynika z kolei, że za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. 2006 Nr 89, poz. 625) w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobrane paliwo lub energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca dokonuje obciążenia podmiotów opłatami za nielegalny pobór energii elektrycznej zgodnie z ww. ustawą Prawo energetyczne. Wysokość przedmiotowych opłat ustalana jest na podstawie „Taryfy X na 2008 r.” zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, nie zaś na podstawie faktycznego poboru energii elektrycznej. Zwrócić należy uwagę, że w przedstawionym przypadku wpłacane kwoty są świadczeniem szczególnego rodzaju, mającym na celu wyrównanie szkody wyrządzonej Spółce na skutek tego, że jej prawnie chronione dobra i interesy zostały naruszone. Należy stwierdzić, iż pobierane przez Spółkę opłaty mają charakter odszkodowawczy. Są to odszkodowania umowne, wynikające z ww. Taryfy.

Kwestią wymagającą wyjaśnienia w niniejszej sprawie jest, czy ww. opłaty (odszkodowania), uzyskane przez Spółkę z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, w warunkach przedstawionych w stanie faktycznym, stanowić będą przychód z momentem otrzymania pieniędzy (metoda kasowa), czy też w dniu, w którym następuje wymagalność tych odszkodowań (metoda memoriałowa). Nie ulega wątpliwości, iż przedmiotem działalności gospodarczej Spółki jest świadczenie usług w zakresie dostawy energii elektrycznej. W tym też kierunku zorganizowana została jej ciągła aktywność. Uzyskiwanie przedmiotowych opłat (odszkodowań) wiąże się wyłącznie z przypadkami nielegalnego poboru energii elektrycznej, mających związek z przedmiotem Jej działalności. Wnioskodawca słusznie wskazuje, iż uzyskiwanie tych opłat (odszkodowań) zachodzi w przypadku określonych zdarzeń, których Spółka nie jest w stanie zaplanować, ale również nie ma wpływu na ich wystąpienie.

Dlatego pojawienie się pewnego zdarzenia w kontekście prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, np. uzyskanie opłaty o charakterze odszkodowawczym z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, nie oznacza automatycznie, iż zdarzenie to ma bezpośredni związek z tą działalnością w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis ten nie może mieć zastosowania przy wypłacie ww. opłat (odszkodowań).

Reasumując powyższe wyjaśnienia, przychód z tytułu opłat (odszkodowań) należnych Spółce z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej powinien być rozpoznany na zasadzie przewidzianej w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. z chwilą faktycznego otrzymania przez Spółkę tych opłat.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.