Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB2/415-28/13/DSZ
z 10 kwietnia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 8 stycznia 2013 r. (data wpływu 10 stycznia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonych środków na zaspokojenie potrzeb rodziny – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 stycznia 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonych środków na zaspokojenie potrzeb rodziny.

W przedmiotowym wniosku przedstawiony został następujący stan faktyczny.

Dnia 29 sierpnia 2011 r. Wnioskodawca złożył pozew do Sądu Rejonowego o zobowiązanie żony do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, w którym jednocześnie wnioskował o zabezpieczenie roszczenia.

Postanowieniem z dnia 3 października 2011 r. Sąd Rejonowy oddalił ww. wniosek.

Dnia 26 października 2011 r. Wnioskodawca złożył zażalenie do Sądu Okręgowego na ww. postanowienie Sądu Rejonowego, ponieważ zaprezentowane przez Sąd I instancji stanowisko w Jego ocenie nie zasługiwało na aprobatę.

Postanowieniem z dnia 29 marca 2012 r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie, zabezpieczając na czas trwania postępowania roszczenie Wnioskodawcy, zobowiązując Jego żonę do uiszczenia kwoty 1200 zł (tysiąc dwieście złotych) miesięcznie począwszy od dnia 1 kwietnia 2012 r. wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, powołując się na przepis art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, że wyrażony w tym przepisie obowiązek przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny ma charakter alimentacyjny i wchodzi w zakres szerzej określonych, wynikających z treści art. 23 Kodeksu obowiązków wzajemnej pomocy oraz współdziałania dla dobra rodziny.

Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy nadał klauzulę wykonalności punktowi 1 postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 29 marca 2012 r. tj. zabezpieczono roszczenie Wnioskodawcy zobowiązujące pozwaną do uiszczania kwoty 1200 zł miesięcznie poczynając od 1 kwietnia 2012 r., płatne z góry do 10-go każdego miesiąca tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

Dnia 27 września 2012 r. Sąd Rejonowy wydał wyrok, zasądzając od żony Wnioskodawcy (pozwanej) na Jego rzecz kwotę 1500 zł miesięcznie, poczynając od 1 września 2011 r., płatne z góry do 10-go każdego miesiąca tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że bezsporne jest, iż obowiązek przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny jest obowiązkiem alimentacyjnym i podlega ogólnym regułom dotyczącym obowiązku alimentacyjnego przywołując art. 135 Kodeksu. W ocenie Sądu możliwości zarobkowe pozwanej oraz potrzeby uprawnionych pozwalają na ustalenie jej obowiązku alimentacyjnego na rzecz rodziny w wysokości 1500 zł miesięcznie.

Egzekucję alimentów na wniosek Wnioskodawcy na podstawie ww. tytułów wykonawczych prowadzi Komornik przy Sądzie Rejonowym.

Wnioskodawca zaznaczył ponadto, iż z żoną pozostaje w związku małżeńskim od 30 lipca 1994 r. Posiada z nią troje dzieci.

W sierpniu 1997 r. pojawiły się pierwsze sygnały świadczące o kryzysie małżeńskim na płaszczyźnie finansowej. Stąd też w związku z narastającymi problemami finansowymi z dniem 15 maja 1998 r. Wnioskodawca wyłączył umową z dnia 15 maja 1998 r. zawartą przed notariuszem łączący Go z żoną ustrój wspólności majątkowej na rzecz ustroju rozdzielności majątkowej. Wnioskodawca nadmienił, że zamieszkuje razem z żoną i dziećmi.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy środki na zaspokojenie potrzeb rodziny zasądzone postanowieniem Sądu Okręgowego oraz wyrokiem Sądu Rejonowego korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy odsetki od nieterminowych płatności rat środków na zaspokojenie potrzeb rodziny podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, zarówno środki na zaspokojenie potrzeb rodziny jak i odsetki od nieterminowych płatności rat nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przepis art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi bowiem, że wolne od podatku dochodowego są alimenty:

1. na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia (…),
2. na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a) (…).

Z wyżej cytowanego postanowienia i wyroku jednoznacznie wynika, że zasądzone środki na zaspokojenie potrzeb rodziny są świadczeniem alimentacyjnym. Z kolei odsetki od nieterminowych spłat rat środków na zaspokojenie potrzeb rodziny pełnią funkcję represyjno – odszkodowawczą, w związku z tym nie powinny być traktowane jako inne źródło przychodu, a zatem nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca podkreślił, że uzyskanie odpowiedzi na zadane we wniosku pytania jest dla Niego niezbędne ze względu na prawidłowe rozliczenie podatkowe za rok 2012.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł, do których kwalifikuje się przychód danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W pkt 9 tegoż przepisu wymieniono jako źródło przychodu – „inne źródła”.

Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1 tej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Zauważyć należy, że powołany wyżej przepis wymienia określone rodzaje przychodów stanowiące pewien katalog o charakterze otwartym, a tym samym nie rozstrzyga w sposób ostateczny co jest przychodem z „innych źródeł”. Użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności” przesądza, iż przedmiotowy katalog nie ma charakteru zamkniętego, wyczerpującego. Innymi słowy, przychody niemieszczące się w źródłach przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy i niewymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych przewidzianych w tej ustawie stanowią przychody z innych źródeł.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że alimenty co do zasady stanowią przychód w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie wszystkie alimenty, wszelako, podlegają jednak opodatkowaniu. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 127 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są alimenty:

1. na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
2. na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a), otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Z treści przedmiotowego wniosku wynika, że w dniu 29 sierpnia 2011 r. Wnioskodawca złożył pozew do Sądu Rejonowego o zobowiązanie żony do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, w którym jednocześnie wnioskował o zabezpieczenie roszczenia. Postanowieniem z dnia 3 października 2011 r. Sąd Rejonowy oddalił ww. wniosek. W dniu 29 marca 2012 r. Sąd Okręgowy zmienił ww. postanowienie i zabezpieczył na czas trwania postępowania roszczenie Wnioskodawcy, zobowiązując Jego żonę do uiszczenia kwoty 1200 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 kwietnia 2012 r. wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności. Z kolei, w dniu 27 września 2012 r. Sąd Rejonowy wydał wyrok, którym zasądził od żony Wnioskodawcy na Jego rzecz kwotę 1500 zł miesięcznie poczynając od dnia 1 września 2011 r., płatne z góry do 10-go każdego miesiąca tytułem zaspokojenia potrzeb rodziny z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

Odnosząc się do tak przedstawionego zagadnienia wyjaśnić należy, że zwrot „alimenty”, którego ustawodawca użył w treści art. 21 ust. 1 pkt 127 określając zakres przedmiotowy omawianego zwolnienia podatkowego, nie podlega dalszemu doprecyzowaniu w treści wskazanego przepisu. W rezultacie, przy pomocy wykładni rozstrzygnąć należy, czy powinno się rozumieć je w sposób wąski, wyłącznie przez pryzmat świadczeń alimentacyjnych o których mowa w art. 128 i nast. ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, czy też dopuszczalne jest szersze jego rozumienie, jako ogółu świadczeń o charakterze alimentacyjnym.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym przypadku zarówno stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej. Tym samym, każdy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania o której mowa w art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) nie może być interpretowany dowolnie, jak również uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Nie ulega wątpliwości, iż pomiędzy obowiązkiem ustanowionym w art. 27 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy a obowiązkiem alimentacyjnym określonym w art. 128 i nast. ww. ustawy istnieje podobieństwo. Jednakże podkreślić należy, iż o tożsamości obu omawianych obowiązków nie może być mowy.

Jakkolwiek świadczenie na zaspokojenie potrzeb rodziny może spełniać podobne cele, co świadczenie alimentacyjne, fakt ów nie upoważnia do formułowania tezy, że pomiędzy małżonkami – w czasie trwania małżeństwa – istnieje obowiązek alimentacyjny w ścisłym rozumieniu tego słowa. Obowiązek alimentacyjny dotyczy bowiem byłych małżonków oraz potrzeb „uprawnionego” (nie „rodziny”) i zależy od winy oraz istnienia niedostatku (art. 133 § 1 i 2 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy). Z punktu widzenia art. 27 ww. ustawy żadna z tych przesłanek nie ma znaczenia. Podłożem istnienia obowiązku łożenia świadczeń na potrzeby rodziny jest bowiem małżeństwo, jego trwanie, funkcjonowanie oraz potrzeby. Obowiązek ten powstaje z chwilą zawarcia związku małżeńskiego i trwa do czasu jego ustania – rozwiązania lub unieważnienia.

Należy w związku z tym przyjąć, że nawet jeżeli sądy zasądzając na podstawie art. 27 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, korzystają w uzasadnieniach swoich orzeczeń ze słów takich jak „alimenty” czy „charakter alimentacyjny” posługują się w tym kontekście pewnym umownie przyjętym skrótem myślowym.

Jak wynika z powyższych rozważań, pomimo faktu, że świadczenie na zaspokojenie potrzeb rodziny bez wątpienia jest świadczeniem o charakterze alimentacyjnym, nie można twierdzić, iż stanowi ono „alimenty” w rozumieniu art. 128 i nast. ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pomimo faktu, że obie instytucje pełnią w obrocie prawnym zbliżone funkcje, wykazane w toku dotychczasowej argumentacji istniejące pomiędzy nimi różnice sprawiają, iż nie można mówić o ich tożsamości.

Podkreślić należy, że również literalna interpretacja przepisów art. 2 ust. 1 pkt 7) oraz art. 21 ust. 1 pkt 127) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych prowadzi do wniosku, że ustawodawca w bezpośredni sposób rozgranicza od siebie oba omawiane świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że gdyby intencją prawodawcy było objęcie omawianym zwolnieniem środków łożonych na zaspokojenie potrzeb rodziny, z pewnością odpowiednie sformułowanie, istniejące w treści pierwszego z tych przepisów, znalazłoby się również w treści drugiego z nich. Z punktu widzenia racjonalnego ustawodawcy bez wątpienia nielogicznym byłoby bowiem posługiwanie się na łamach jednego aktu prawodawczego dwoma różnymi pojęciami celem oznaczenia jednej i tej samej instytucji prawnej.

W konsekwencji uznać należy, że zarządzone przez sąd środki na zaspokojenie potrzeb rodziny nie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Również odsetki za zwłokę stanowiące należność uboczną związaną z nieterminową wypłatą ww. świadczeń nie mieszczą się w dyspozycji żadnego ze zwolnień uregulowanych w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych co oznacza, że stanowią przychód podlegający opodatkowaniu.

Podkreślenia jednocześnie wymaga, iż zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 7) ww. ustawy, jej przepisów nie stosuje do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

Z treści przedmiotowego wniosku wynika, iż Wnioskodawca od dnia 30 lipca 1994 r. pozostaje ze swoją małżonką w związku małżeńskim. Wszelako, z dniem 15 maja 1998 r. na mocy umowy zawartej pomiędzy nimi przed notariuszem wyłączeniu uległ łączący ich ustrój wspólności majątkowej na rzecz ustroju rozdzielności majątkowej.

W związku z powyższym zauważyć należy, iż jakkolwiek co do zasady świadczenia przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny wynikające z przepisu art. 27 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, o tyle w przedmiotowej sytuacji regulacja ta nie będzie miała zastosowania. Art. 2 ust. 1 pkt 7) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy bowiem tylko tych świadczeń, które objęte są wspólnością majątkową małżeńską. W opisanym w przedmiotowym wniosku stanie faktycznym taka sytuacja nie ma miejsca – środki pieniężne są przenoszone bowiem pomiędzy majątkiem odrębnym męża oraz majątkiem odrębnym żony.

W związku z powyższym przyjąć należy, że przedmiotowe świadczenie z art. 27 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, jak również odsetki od nieterminowych wpłat ratalnych tego świadczenia, uzyskane przez Wnioskodawcę, stanowią dla Niego przychód z innych źródeł o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu według skali podatkowej zgodnie z art. 27 ust. 1 ww. ustawy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.