1. Umowy zawarte przed 01.05.2004r.

W ślad za pismem Ministra Finansów z dnia 27.03.2007r. nr PT10-812-167/2007/MR/432 oraz w związku z uchwałą NSA z dnia 08.01.2007r. sygn. akt I FPS 1/06, uprzejmie informuje się, iż opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed dniem 1 maja 2004r., gdy taka czynność nie podlegała podatkowi od towarów i usług po wejściu w życie ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) ani nie zawiera w sobie należnego podatku, ani też nie powinna być powiększona o taki podatek na podstawie przepisów tej ustawy.

W wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem (towarem - w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy) na rzecz użytkownika wieczystego, co pozwala mu rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki jak w przypadku właściciela tego gruntu, jak również z możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot, tak jak ma to miejsce w przypadku dokonywania sprzedaży gruntu przez właściciela.

Z uwagi na uznanie użytkowania wieczystego za prawo rzeczowe o charakterze zbliżonym do prawa własności, a nie do praw rzeczowych ograniczonych, nie było konieczne odrębne wymienianie tego prawa w definicji dostawy zawartej w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, stosownie do art. 5 (3)(b) VI Dyrektywy Rady, tak jak ma to miejsce w przypadku praw wymienionych w pkt 5 tego przepisu. Z pierwszej części definicji "dostawy towaru", zawartej w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT (część zdania zakończona drugim przecinkiem) wynika, że obejmuje ona w znaczeniu podatkowym ustanowienie prawa użytkowania wieczystego, które daje użytkownikowi wieczystemu prawo do rozporządzania gruntem jak właściciel, czyli w sposób podobny pod względem skutków ekonomicznych do właściciela.

Konsekwencją stanowiska, że oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów będzie stwierdzenie, że w przypadku gdy taka czynność nastąpiła przed dniem 1 maja 2004 r. (tj. przed tym dniem dokonano wpisu prawa użytkowania wieczystego w księdze wieczystej na podstawie zawartej w formie aktu notarialnego umowy o ustanowieniu tego prawa) nie podlega ona obecnie podatkowi od towarów i usług. W przypadku dostawy towarów zasadą jest bowiem, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru (art. 19 ust. 1 ustawy o VAT). W momencie zaś ustanowienia użytkowania wieczystego ta czynność nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Tym samym opłaty dotyczące czynności niepodlegającej opodatkowaniu nie mogą być objęte podatkiem od towarów i usług po wejściu w życie nowej regulacji prawnej.

Zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlegają czynności oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych na postawie umów zawartych przed 01.05.2004r.Jednakże wobec faktu wystawienia faktur z wykazanym w nich podatkuiem VAT, należy zapłacić uwidoczniony na fakturze podatek należny i to niezależnie od tego, czy faktury zostały wystawione przed, czy po dniu 01.05.2004r., gdyż:

• w odniesieniu do faktur wystawionych przed dniem 01.05.2004r. - zgodnie z art.33 ustawy z dnia 08.01.1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) w przypadku gdy podatnik wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest zobowiązany do jego zapłaty także wówczas, gdy dana sprzedaż nie była objęta obowiązkiem podatkowym albo została zwolniona z podatku;
• w odniesieniu do faktur wystawionych po dniu 01.05.2004r. - zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

W tym miejscu należy zauważyć, że przepis § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25.05.2005r. (Dz. U. Nr 95, poz. 798 ze zm.) w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług umożliwia wystawienie faktury korygującej. Przepis ten stanowi, że fakturę korygującą wystawia się, gdy podwyższono cenę po wystawieniu faktury lub w razie stwierdzenia pomyłki w cenie, stawce lub kwocie podatku bądź w jakiejkolwiek innej pozycji faktury. Mając na względzie powyższe przepisy Podatnik może wystawić faktury korygujące do faktur, w których naliczył nienależny podatek VAT.

Przepis § 16 ust. 4 w. cyt. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25.05.2005r. stanowi, iż sprzedawca jest obowiązany posiadać potwierdzenie odbioru faktury korygującej przez nabywcę; nie dotyczy to eksportu towarów, przypadków określonych w § 11 ust. 2 pkt 3, wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz dostawy towarów, dla której miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju. Potwierdzenie odbioru faktury korygującej stanowi podstawę do obniżenia kwoty podatku należnego w rozliczeniu za miesiąc, w którym sprzedawca otrzymał to potwierdzenie.

2. Umowy zawarte po 01.05.2004r.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.Prawo wieczystego użytkowania jest prawem rzeczowym, którego treść i granice określone zostały zasadniczo w przepisach Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art. 232 Kodeksu cywilnego, grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność gmin lub ich związków, mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym. Zatem oddanie w wieczyste użytkowanie nieruchomości gruntowych na podstawie umów zawartych po 1 maja 2004r. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie stanowią o anulowaniu faktury, niemniej jednak praktyka i orzecznictwo dopuszcza w wyjątkowych przypadkach taką możliwość. Taka sytuacja może mieć miejsce wówczas, gdy wystawiona faktura nie dokumentuje rzeczywistej sprzedaży (nie doszło do realizacji umowy) i faktura nie została wprowadzona do obrotu prawnego. Tylko łączne spełnienie tych warunków daje podatnikowi możliwość anulowania wystawionej faktury. Jak wynika ze stanu faktycznego oddanie w wieczyste użytkowanie nieruchomości gruntowych miało miejsce, a użytkownicy bądź nie dokonali zapłaty za nie, bądź nie odebrali faktur.Ponieważ doszło do realizacji umowy nie ma możliwości w tej sytuacji anulowania wystawionych faktur pomimo, że część z nich nie została wprowadzona do obrotu prawnego.

Jeżeli chodzi o faktury nie zapłacone przez nabywców tut. Organ stwierdza, że brak zapłaty nie ma wpływu na fakt wystawienia faktury i nie uprawnia do jej korygowania, a tym bardziej nie uprawnia do jej anulowania, a co za tym idzie brak jest podstaw do skorygowania złożonych deklaracji VAT-7.