POSTANOWIENIE

Na podstawie art. 14a §1 i §4 ustawy z dnia 29.08.1997r Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: z 2005r Dz.U. Nr 8, poz. 60) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19.05.2005r , uzupełnionego pismem z dnia 06.06.2005r, o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w sprawie opodatkowania czynności biegłego wykonywanych na zlecenie sądu lub prokuratora

stwierdzam, że

stanowisko przedstawione w tym wniosku jest nieprawidłowe w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego.

UZASADNIENIE

Podatnik wystąpił do tut. organu podatkowego o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w następującym stanie faktycznym:

Podatnik jest biegłym sądowym. Podatnik uważa, że biegły sądowy nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu „Ustawy o działalności gospodarczej” i nie zawiera z sądem lub prokuraturą umowy cywilnoprawnej na wykonanie opinii. Jego zdaniem czynności biegłego nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, a zatem w myśl art. 6 ustawy o VAT nie stosuje się do nich przepisów ustawy o VAT. W konsekwencji wykonywane przez niego czynności biegłego na zlecenie sądu lub prokuratora nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i nie są dokumentowane fakturą VAT. Podatnik uważa ponadto, że koszty związane z wykonaniem przez biegłego opinii, które wchodzą w skład wynagrodzenia oraz wynagrodzenie za udział biegłego w posiedzeniach sądu również nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Zdaniem podatnika gdyby uznać, że biegły sądowy jest podatnikiem podatku VAT wówczas koszty, które poniósł przy sporządzeniu opinii (np. bilet kolejowy) byłyby dwukrotnie opodatkowane podatkiem VAT. Ponadto pytający uważa, że jako podatnik VAT nie musi rejestrować działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę opisany stan faktyczny należy stwierdzić, że:

Zgodnie z art. 5 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 11.03.2004r o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. W myśl art. 8 ust.1 pkt.3 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt.1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem wynikającym z mocy prawa. Należy zatem zauważyć, iż sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie jest kryterium uznania, że świadczenie nie jest wykonywane w sposób samodzielny.

Oceny zakresu stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych przez biegłych na zlecenie sądu lub prokuratury należy dokonywać w świetle uregulowań zawartych w art. 15 cyt. ustawy pod kątem kryterium decydującym o uznaniu ich za podatników podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust.1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na to, że na potrzeby podatku od towarów i usług ustawodawca w art. 15 ust.2 ustawy zdefiniował pojęcie działalności gospodarczej szerzej, niż ma to miejsce w ustawie z dnia 2 lipca 2004r o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807).

W myśl art. 15 ust.3 pkt.3 ustawy o podatku VAT w brzmieniu obowiązującym do 31.05.2005r - za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt.2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

W związku z nowelizacją ustawy o podatku VAT, od 1 czerwca 2005r za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, podlegającą opodatkowaniu nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt.2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Przychody biegłych za wykonanie opinii na zlecenie sądu lub prokuratora kwalifikowane są do przychodów, o których mowa w art. 13 pkt. 6 w związku z art. 10 ust.1 pkt.2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd lub prokurator może zasięgnąć opinii biegłego. Opinia biegłego stanowi dowód w postępowaniu. Sąd odpowiada za wydany wyrok, natomiast nie odpowiada za sporządzenie opinii, która jest rezultatem pracy wykonanej przez biegłego. Odpowiedzialność w zakresie sporządzenia opinii ponosi biegły, którego opinia (zgodnie ze składanym przez niego ślubowaniem) ma być sumienna i bezstronna. Odpowiedzialność sporządzającego opinię regulują przepisy ustaw szczególnych np. ustawy z dnia 21.08.1997r o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: z 2004r Dz.U. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) w zakresie rzeczoznawców majątkowych lub ustawy z dnia 13.10.1994r o biegłych rewidentach i ich samorządzie (tekst jednolity: z 2001r Dz.U. Nr 31, poz. 359 z późn. zm) w zakresie biegłych rewidentów.

Jeszcze raz należy w tym miejscu zwrócić uwagę na to, że opodatkowaniu podatkiem VAT nie podlega wykorzystywany przez sąd przedmiot - dowód w postępowaniu (np.: opinia biegłego, nóż, próbka krwi, włos, narkotyk), ale czynności biegłego wykonywane na zlecenie sądu lub prokuratora, które mieszczą się w definicji usług, określonej przez ustawodawcę w art. 8 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 6 pkt.2 ustawy o VAT przepisów ustawy nie stosuje się do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Sporządzanie różnego rodzaju opinii i ekspertyz może być przedmiotem umów cywilnoprawnych. A zatem nawet w przypadku, gdy umowy cywilnoprawnej na wykonanie ekspertyzy lub opinii nie zawarto, to w przypadku tych czynności nie ma zastosowania art. 6 pkt.2 ustawy o VAT.

Stosownie do art. 29 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust.4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. W świetle powyższych przepisów wynagrodzenie biegłego (obejmujące wszystkie pozycje, które składają się na to wynagrodzenie) stanowi kwotę brutto, w której zawarty jest podatek VAT.

Zgodnie z art. 106 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust.2, 4 i 5 oraz art. 119 ust.10 i art. 120 ust. 16.

Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w ust. 8 art. 106 ustawy o VAT Minister Finansów określił szczegółowe zasady wystawiania faktur VAT, w tym faktur korygujących (np. w przypadku „obcięcia” przez sąd wynagrodzenia biegłego) w:

• rozporządzeniu z dnia 27.04.2004r w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 97, poz. 971) – obowiązującym do 31.05.2005r,
• rozporządzeniu z dnia 25.05.2005r w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 95, poz. 798) – obowiązującym od 01.06.2005r.

Z przepisów wykonawczych wynika, że faktury oznaczone wyrazami „FAKTURA VAT” wystawiają zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej.

Na podstawie art. 41 ust.1 ustawy o VAT czynności biegłego podlegają opodatkowaniu podstawową stawką podatku VAT w wysokości 22%, gdyż nie zostały wymienione w załącznikach do ustawy, ani w przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie.

W stanie prawnym obowiązującym do 31.05.2005r obowiązek podatkowy powstawał na zasadach ogólnych tj. z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wykonania usługi (art. 19 ust.4 ustawy o VAT).

Od 1 czerwca 2005r na podstawie § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 27.04.2004r w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.) w przypadku świadczenia usług na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Na podstawie art. 103 ust.1 ustawy o VAT podatnicy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego, z zastrzeżeniem ust.2-4 i art. 33.

Na zasadach określonych w rozdziale IX ustawy podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Na podstawie § 28 w związku z poz. 37 załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 roku w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 95, poz. 798), a w stanie prawnym do 31 maja 2005r na podstawie § 31 w związku z poz. 37 załącznika Nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004r w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 97, poz. 971) – w przypadku świadczenia usług rzeczoznawstwa, z wyłączeniem doradztwa rolniczego związanego z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego – nie mają zastosowania zwolnienia od podatku, określone w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku VAT.

W konsekwencji, jeśli biegły sądowy nie może korzystać ze zwolnienia podmiotowego określonego w art. 113 ust.1 i 9 ustawy o VAT, na podstawie art. 96 ust.1 ustawy obowiązany jest przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art.5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne.