Stan faktyczny:

Spółka na podstawie faktury wystawionej przez wynajmującego została zobowiązana do zapłaty odszkodowania z tytułu skrócenia okresu najmu nieruchomości. Zapłata odszkodowania jest zwią-zana ze zmianą miejsca prowadzenia działalności przez spółkę.

Stan faktyczny:

Zgodnie z art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonanie lub nienależytego wy-konania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okolicz-ności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zakres odpowiedzialności w prawie cywilnym zawiera art. 361 Kodeksu cywilnego, zgodnie z któ-rym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działa-nia lub zaniechania, z którego szkoda wynika. W powyższych granicach, w braku odmiennego prze-pisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Naprawienie szkody powinno zapewnić poszkodowanemu całkowitą kompensatę doznanego uszczerbku. Wysokość szkody wyznacza rozmiar obowiązku odszkodowawczego, określając jego górny pułap. Wyraża się to w zasadzie restytucji, która wskazuje na niedopuszczalność wzbogacenia się poszkodowanego na skutek uzyskania odszkodowania.

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określają art. 15 i 16 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.).

W myśl art. 15 ust. 1 tej ustawy kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osią-gnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Jednakże art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykony-wanych robót i usług.

Z cytowanego przepisu należy stwierdzić, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych, odszkodowań z tytułu:

• wad dostarczonych towarów lub wykonanych robót i usług,
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
• zwłoki w usunięciu wad towarów albo zwłoki w usunięciu wad wykonanych robót i usług.

Z brzmienia analizowanego przepisu wynika, że dotyczy on jedynie zdarzeń spowodowanych wa-dliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej; wada jest w tym przypadku podstawową przyczyną eliminacji poniesionych kosztów z kosztów podatkowych.

W świetle powyższego odszkodowanie, które wynikało z ugodowego rozwiązania umowy łączącej strony, w związku z niewykonaniem umowy przez spółką nie stanowi odszkodowań, o których mo-wa w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 15 lutego 1992r.

Jednocześnie zauważyć należy, iż wydatki Podatnika mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Oznacza to, że Podatnik ma możliwość odliczenia od przychodu, dla celów podatkowych, wszelkich kosztów, pod tym jednak warunkiem, że wykaże ich bezpośredni związek z prowadzoną działalnością tzn., że ich poniesienie ma lub może mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.

W wyroku z dnia 13.12.1996r., sygn. akt SA/Łd 2683/95, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził „w obrocie gospodarczym występują przypadki, w których strona zmuszona jest odstąpić od umowy, aby zapobiec stracie mogącej wyniknąć z jej wykonania. Jest to kwestia ryzyka związanego z pro-wadzeniem działalności gospodarczej. Tego ryzyka nie można przenosić przy użyciu przepisów po-datkowych na Skarb Państwa (...). Uznanie za koszt uzyskania przychodu kary umownej – tak w celu zapobieżenia stracie (lub jej zmniejszenia), jak również dla stworzenia warunków do zawarcia innej, być może korzystniejszej umowy, byłoby sprzeczne z przepisami prawa podatkowego” (podobne sta-nowisko wyrażone zostało także w wyrokach z dnia: 16.05.1997r., sygn. akt III SA 1747/95, 18.05.1995r., sygn. akt SA/Kr 1768/94, 11.09.2002r., sygn. akt I SA/Gd 2122/99, 12.03.1999r., sygn. akt I SA/Po 1362/98, 24.08.2001r., sygn. akt I SA/Łd 1215/99).

Zatem, należy uznać, iż zapłacone odszkodowanie z tytułu ugodowego rozwiązania umowy łączącej strony umowy, nie stanowi kosztu uzyskania przychodu w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Celem zapłaty odszkodowania było bowiem uwolnienie się od zo-bowiązania, a nie osiągnięcie przychodu.