Stan faktyczny

Spółka prowadzi działalność w zakresie usług leasingu. W latach 1998-2000 Spółka zawarła umowy leasingu, których przedmiotem było oddanie leasingobiorcy do odpłatnego używania wskazanego przedmiotu leasingu (maszyny, środki transportu) przez określoną w umowie liczbę miesięcy. Umowy leasingu zawierały również warunki przedterminowego jej zakończenia. Leasingobiorca zobowiązany był zwrócić przedmiot w terminie i miejscu określonym przez leasingodawcę. W razie opóźnienia zwrotu, leasingodawca występował o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z przedmiotu, będącego w posiadaniu leasingobiorcy, w wysokości netto miesięcznych czynszów leasingowych wynikających z zawartej umowy.

Ocena prawna stanu faktycznego

Z przedstawionego przez Podatnika stanu faktycznego sprawy wynika, iż obciążył on leasingobiorcę za bezumowne korzystanie z przedmiotu leasingu za okresy sprzed 1 maja 2004r. tj. w okresie obowiązywania przepisów ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.).

W pierwszym opisanym przez Pytającego przypadku, obciążył on leasingobiorcę w sierpniu 2004r. jednakże dłużnik nie dokonał zapłaty na rzecz leasingodawcy do dnia złożenia przedmiotowego zapytania, w drugim przypadku leasingobiorca obciążony notą księgową w październiku 2003r. uregulował należność w czerwcu 2004r. tj. pod rządami ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535).

Wykonanie przez podatnika określonych czynności powoduje obowiązek rozliczenia podatku według przepisów obowiązujących w dniu wykonania tych czynności.

Zatem w przypadku czynności, które wykonane zostały przez podatników przed dniem 1 maja 2004r. podlegają one regulacjom prawnym obowiązującym w momencie ich wykonania czyli przed dniem 1 maja 2004r. przepisom ustawy z dnia 8 stycznia 1993r.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) opodatkowaniu podlega m.in. sprzedaż i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Przez usługi zgodnie z art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. rozumie się:

1. usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej,
2. roboty budowlano-montażowe,
3. sprzedaż praw lub udzielanie licencji i sublicencji w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej,
4. oddanie do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej,
5. udzielanie licencji lub upoważnianie do korzystania z licencji oraz przeniesienie autorskiego prawa majątkowego w rozumieniu przepisów prawa autorskiego - w odniesieniu do programu komputerowego,

W opisanej sytuacji wykonywana czynność bezumownego korzystania z rzeczy nie jest usługą leasingu, a jest zobowiązaniem do tolerowania sytuacji bezumownego korzystania z rzeczy.

Należy zatem przyjąć, iż pomiędzy leasingodawcą a leasingobiorcą powstaje zobowiązanie wzajemne polegające na tym, że w zamian za to, że leasingodawca toleruje fakt korzystania z przedmiotu leasingu przez leasingobiorcę mimo, iż umowa wygasła lub została przedterminowo zakończona, leasingobiorca dokona w zamian wypłaty odszkodowania w wysokości czynszów leasingowych związanych z nie zwróconym w określonym terminie przedmiotem leasingu.

W świetle obowiązujących przepisów ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. bezumowne korzystanie z przedmiotu leasingu nie stanowiło przed 1 maja 2004r. czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT i to niezależnie od terminu uregulowania odszkodowania przez leasingobiorcę.

Dopiero w ustawie z dnia 11 marca 2004r. rozszerzono katalog usług definiując w art. 8 ustawy pojęcie świadczenia usług jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jednakże w opisanych przez Podatnika przypadkach zastosowanie będą miały przepisy ustawy z dnia 8 stycznia 1993r., kiedy to bezumowne korzystanie z przedmiotu leasingu (niezależnie od uregulowania odszkodowania przez leasingobiorcę) nie było czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tak więc ich wykonanie przed 1 maja 2004r. nie powodowało powstania obowiązku podatkowego i obowiązku wystawienia faktur VAT.