W latach 2000, 2001 i 2003 podatnik został objęty Programem Motywacyjnym realizowanym przez PKN ORLEN S.A. W związku z powyższym otrzymał ofertę nabycia obligacji zamiennych serii A spółki PKN ORLEN S.A. Obligacje wystawiono na okaziciela, niezabezpieczone i nieoprocentowane. W październiku 2003r. podatnik dokonał zamiany w/w obligacji na akcje serii D powyższej spółki. Nominalna wartość akcji serii D była niższa od ceny emisji obligacji. W grudniu 2003r. podatnik zbył akcje.

Problematyka obrotu obligacjami jest normowana przede wszystkim przepisami ustawy o obligacjach z 29 czerwca 1995r. oraz ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi.
Obligację można określić jako papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, iż jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego. Świadczenia niepieniężne wynikające z dokumentu mogą polegać na realizacji przyznanego obligatariuszowi prawa do udziałów w przyszłych zyskach emitenta, prawie do zamiany obligacji na akcje spółki będącej emitentem, prawie pierwszeństwa do objęcia emitowanych w przyszłości akcji spółki.
Zamiana obligacji na akcje stanowi w rzeczywistości zamianę papierów wartościowych dokumentujących istniejące wierzytelności wynikające z tych papierów. Nie stanowi zatem zbycia papierów wartościowych.
Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. Nr 14 z 2000r., poz. 176 z późniejszymi zmianami), za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia tytułu własności udziałów w spółkach, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym także pochodnych instrumentów finansowych od papierów wartościowych.
Skoro zamiana obligacji na akcje nie jest równoznaczna ze zbyciem papierów wartościowych, powyższy przepis nie ma zastosowania w rozpatrywanej sprawie.

Przyjąć dalej należy, iż pokrycie kapitału akcyjnego przez obligatariusza w wyniku złożenia oświadczenia o zamianie obligacji na akcje ma charakter wkładu niepieniężnego. Akcja jest bowiem papierem wartościowym stwierdzającym udział kapitałowy w przedsiębiorstwie tworzącym spółkę akcyjną. Akcjonariusze otrzymują akcje albo w zamian za wniesione przez nich wkłady pieniężne albo za wkład rzeczowy tj. aport. Przedmiotem aportu mogą być (oprócz rzeczy) inne prawa majątkowe, przedmiotem wkładu niepieniężnego może być wszystko, co nie będąc pieniądzem przedstawia jakąkolwiek wartość ekonomiczną, wkładem niepieniężnym mogą być prawa bezwzględne lub względne, jeżeli są zbywalne i mogą zajmować w bilansie spółki pozycję aktywu. Obligacje co do zasady spełniają kryteria uznania ich za wkład niepieniężny. Są bowiem zbywalnym prawem majątkowym i są jako aktywa ujmowane w bilansie spółki. Zamiana obligacji na akcje ma zatem charakter wkładu niepieniężnego.
Zasady ustalania przychodów i kosztów uzyskania przychodu w przypadku obejmowania udziałów, akcji lub wkładów w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, zawarte zostały odpowiednio w art. 17 ust. 1 pkt 9 oraz art. 22 ust. 1 e pkt 2 lit a) ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych , w brzmieniu obowiązującym w 2003r.
Zgodnie z wyżej wymienionymi przepisami przychodem jest nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Koszt uzyskania przychodów z powyższego tytułu ustala sie na dzień objęcia udziałów (akcji) lub wkładów, w wysokości wartości nominalnej- w tym przypadku obligacji.
Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego nominalna wartość akcji serii D była niższa od ceny emisji obligacji, co powoduje, iż w wyniku zamiany obligacji na akcje podatnik nie uzyskał dochodu. Nie powstało zatem z powyższego tytułu zobowiązanie podatkowe.

Przychody z odpłatnego zbycia tytułu własności udziałów w spółkach, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym także pochodnych instrumentów finansowych od papierów wartościowych, stanowią źródło przychodów o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stosownie do regulacji zawartej w art. 52 pkt 1 lit. b) powyższej ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2003r., zwalnia się od podatku dochodowego w okresie od dnia 1 stycznia 2001r. do dnia 31 grudnia 2003r. dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, które są dopuszczone do publicznego obrotu papierami wartościowymi, nabytych na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych, albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie (...) przepisów ustawy -Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (...). Zwolnienie , o którym mowa powyżej nie ma zastosowania do opodatkowania dochodów uzyskanych po dniu 31 grudnia 2003r.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż zbyte przez podatnika akcje spółki PKN ORLEN S.A. są dopuszczone do publicznego obrotu oraz, że nie zostały nabyte na giełdzie papierów wartościowych, w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym jak też na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie (...) przepisów ustawy -Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Oznacza to, iż powyższe zwolnienie zastosowanie może mieć jedynie w przypadku, gdy akcje spółki nabyte zostały na podstawie publicznej oferty.

Pojęcie „publicznej oferty” nie zostało zdefiniowane przez ustawę podatkową. Przepisy normujące publiczny obrót papierami wartościowymi zawarte zostały w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997r.-Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (tekst jednolity Dz.U.z 2002 r, Nr 49 poz. 447 z późniejszymi zmianami). Kwestie publicznego charakteru oferty należy rozstrzygać na podstawie przepisów powyższej ustawy. Ustawa- Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi nie zawiera jednoznacznej definicji publicznej oferty. W tej sytuacji należałoby publiczny charakter oferty wywieść z treści art. 2 ustawy. „Definicja publicznego obrotu określa trzy elementy, które musza występować łącznie. Ustawowymi znamionami publicznego obrotu papierami wartościowymi są zatem:
- proponowanie nabycia lub przenoszenie praw
- z emitowanych w serii papierów wartościowych
- przy wykorzystaniu środków masowego przekazu lub w inny sposób, jeżeli proponowanie nabycia skierowane jest do więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata” ( R.Czerniawski- komentarz do art.2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r).

Wskazać ponadto należy, iż orzecznictwo Naczelnego Sądu Najwyższego stoi na stanowisku, iż ”... mówiąc o publicznym charakterze oferty należy mieć na względzie powszechny dostęp do akcji przez ogół społeczeństwa bez względu na liczbę osób, do których jest skierowana oferta. Jeżeli oferta nie jest skierowana od ogółu społeczeństwa, a do konkretnie oznaczonych adresatów, nawet jeśli ich liczba przewyższa 300 osób, to nie sposób mówić o ofercie publicznej w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z 21.07.1997r.- Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi.” (wyrok NSA z 27 maja 2003r. SA/Bk 1403/02)

Jeżeli zatem są spełnione powyższe przesłanki oferty publicznej, do uzyskanych w 2003r. przez podatnika dochodów ze zbycia akcji będzie miało zastosowanie zwolnienie, o którym mowa w art.52 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.