Ad 1. Z przedstawionego przez podatnika stanu faktycznego wynika, iż podatnik zamierza dokonać zakupu towarów od podmiotu zagranicznego z siedzibą na Ukrainie, a następnie dokonać sprzedaży tych towarów na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terenie Włoch. Towar nie będzie w żaden sposób przechodził przez obszar państwa polskiego, lecz będzie bezpośrednio transportowany z Ukrainy do Włoch. W ocenie podatnika nie jest to eksport towarów i do takiej czynności nie stosuje się przepisów ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem VAT podlega sprzedaż towarów i usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, eksport i import. W przypadku, gdy podatnik nabywa towary za granicą i za granicą dokonuje ich sprzedaży, a towar nigdy nie przekracza granicy Polski, to ich sprzedaż nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jednocześnie, podatnik rozważa zakup towarów od podmiotu zagranicznego z siedzibą na Ukrainie, a następnie dokonanie ich sprzedaży na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terenie Włoch, przy czym towar ten po dokonaniu zakupu wejdzie na polski obszar celny. Podatnik uważa, iż do dnia 30.04.2004r. zaistnieje eksport towarów ze stawką 0% zaś po 1.05.2004r. jako transakcja wewnątrzwspólnotowa również zastosowanie będzie miała stawka VAT 0%.

W omawianym przypadku będą miały zastosowanie przepisy ustawy o VAT z dnia 8 stycznia 1993 r. obowiązujące do dnia 30 kwietnia 2004 r. dotyczące eksportu towarów, gdzie zgodnie z art. 4 pkt. 4 przez eksport towarów rozumie się potwierdzony przez graniczny urząd celny wywóz towarów z polskiego obszaru celnego i zgodnie z art.18 ust. 4 stawkę podatku 0% stosuje się pod warunkiem, że podatnik przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany miesiąc otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza państwową granicę RP.

Od 1 maja 2004r. zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004r. (Dz. U. Nr 54, poz. 535) przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów rozumie się wywóz towarów z terytorium Polski na terytorium innego państwa członkowskiego UE, jeżeli temu wywozowi towarzyszy przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów ma miejsce co do zasady, gdy jest dokonywana przez podatnika podatku od towarów i usług na rzecz podatnika VAT z innego państwa członkowskiego lub osobę prawną nie będącą takim podatnikiem, zidentyfikowanym dla potrzeb transakcji wewnatrzwspólnotowych w innym państwie członkowskim (art. 13 ust. 1 i 2 powyższej ustawy). Ponadto, zgodnie z art. 42 ust. 1 pkt 1 i 2, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%, pod następującymi warunkami: 1) Dostawa została wykonana na rzecz podmiotu, posiadającego status podatnika VAT w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, 2) Podatnik poda na fakturze VAT prawidłowe numery identyfikacyjne VAT (swój i kontrahenta) wraz z dwuliterowym kodem państwa, 3) Towary zostaną wysłane lub wywiezione z terytorium Polski do miejsca przeznaczenia w innym państwie członkowskim UE, 4) Podatnik będzie posiadał dowód, określony zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, potwierdzający wywiezienie towarów z Polski.

Jeżeli którykolwiek z ww. warunków (lub innych określonych w ustawie ww.) nie zostanie spełniony, należy naliczyć i rozliczyć podatek na terenie Polski wg stawki obowiązującej na te towary w Polsce.

Ad 2. Podatnik zamierza po dniu 1.05.2004 r. dokonać zakupu towarów na terenie Estonii, a następnie dokonać sprzedaży tych towarów na rzecz podmiotu mającego siedzibę na terenie Austrii. Towar nie będzie w żaden sposób przechodził na obszar państwa Polskiego, lecz będzie bezpośrednio transportowany z Estonii do Austrii z pominięciem terytorium państwa polskiego. Wg podatnika nie jest to eksport towarów czy też transakcja wewnątrzwspólnotowa i do takiej czynności nie stosuje się przepisów ustawy VAT.

W handlu wewnątrzwspólnotowym w sytuacji, gdy podmiotami w nich uczestniczącymi są podatnicy z różnych państw członkowskich, występują transakcje trójstronne. Powyższe regulują przepisy art. 135-138 ustawy o VAT z dnia 11 marca 2004r. Procedura uproszczona, z jakiej może podatnik skorzystać, pozwala podmiotowi pośredniczącemu w łańcuchu transakcji trójstronnej na uniknięcie konieczności rejestracji dla celów VAT w państwie członkowskim, do którego towar jest dostarczany. Podmiot korzystający z procedury uproszczonej nie wykazuje również wewnatrzwspólnotowego nabycia towarów w kraju, w którym jest zarejestrowany dla VAT, ani w kraju do którego towary są przywożone. Dostawa towarów jest natomiast rozliczana przez ostatecznego odbiorcę. Na fakturze wystawianej przez podmiot pośredniczący (podatnik) w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej trzeba m.in. zaznaczyć, że jest to procedura uproszczona i że podatek zostanie rozliczony przez ostatecznego odbiorcę (§ 12 ust. 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004r. Dz. U. Nr 97, poz. 971). Pośrednik ponadto, wykazuje w ewidencji ustalone wynagrodzenie (marżę) za dostawy w ramach procedury uproszczonej, wykazuje w ewidencji nazwę i adres ostatniego w kolejności podatnika podatku od wartości dodanej a następnie rozlicza transakcje w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym nabycie oraz dostawa z tytułu wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej zostały dokonane.

Ad 3. Podatnik zamierza po 1.05.2004 r. zawrzeć umowę pośrednictwa z podmiotem zagranicznym z siedzibą we Włoszech. Przedmiotem umowy będzie pozyskanie przez podatnika dla tego podmiotu kontrahenta, który zaoferuje mu do sprzedaży określone towary. Wiadomym już jest, iż kontrahent, który oferuje do sprzedaży towary będące w zainteresowaniu podmiotu zagranicznego jest również podmiotem zagranicznym z siedzibą na Łotwie oraz na Ukrainie. Zadaniem podatnika jest wykonanie czynności (w tym pobytowych na terenie Włoch, Łotwy i Ukrainy) mających na celu doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy tymi dwoma podmiotami, skutkiem czego podmiot z Łotwy bądź Ukrainy dokona sprzedaży bezpośredniej na rzecz swego kontrahenta z Włoch. Podatnik zamierza w tym celu zawrzeć umowę pośrednictwa z klientem z Włoch, przewidującą prowizję od wartości dostawy towarów na jego rzecz od podmiotu z Łotwy lub Ukrainy.

Wątpliwość podatnika sprowadza się co do stawki podatku VAT jaka winna być ujęta na fakturze za pośrednictwo wystawionej podmiotowi z Włoch. Sądzi, iż możliwe jest tu stosowanie stawki VAT obowiązującej w państwie będącym siedzibą podmiotu na rzecz którego wykonywać będzie usługę i wówczas usługę tą należałoby potraktować jako pozostającą poza zakresem VAT w Polsce, co oznacza przerzucenie na nabywcę usługi obowiązku rozliczenia podatku.

Powyższe czynności wykonywane przez podatnika nie są wymienione w art. 5 ustawy o VAT z dnia 11 marca 2004r. w zakresie opodatkowania. W przypadku świadczenia usług, co do zasady, za miejsce świadczenia uznaje się miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub stałe miejsce prowadzenia działalności (art. 27 ust. 1 ww ustawy). Od zasady ogólnej zostały wprowadzone pewne odstępstwa. W niektórych przypadkach miejsce świadczenia może być uzależnione od miejsca faktycznego świadczenia tych usług, od rodzaju lub przedmiotu związanego ze świadczonymi usługami, czy też od nabywcy danej usługi i jego sprzedaży.

Zgodnie z § 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004r w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 97 poz. 970), w przypadku usług wykonywanych przez pośredników, działających w imieniu i na rzecz osób trzecich, związanych bezpośrednio z dostawą towarów, miejscem świadczenia tych usług jest miejsce dokonania dostawy towarów, z zastrzeżeniem ust. 2 który mówi, iż miejscem świadczenia usługi może być terytorium państwa członkowskiego które wydało nabywcy numer identyfikacji na potrzeby podatku.

W art. 106 ust. 2 ustawy o VAT wskazano, iż jeżeli miejscem opodatkowania powyższych czynności jest terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska lub terytorium państwa trzeciego, czynności te dokumentuje się fakturami, wystawionymi w trybie przepisów polskiej ustawy, lecz nie wykazuje na nich polskiego podatku od towarów i usług, gdyż w powyższym przypadku zobowiązanym do naliczenia i odprowadzenia podatku będzie zagraniczny usługobiorca, według przepisów obowiązujących w jego kraju.

W przypadku gdy usługi krajowego podatnika są opodatkowane w innym kraju, istnieje możliwość – podobnie jak przy uprzednio obowiązującej przy eksporcie usług stawce 0% - odliczenie podatku związanego z ich świadczeniem (art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT).