Wnioskująca w latach 1997-2000 nabyła akcje spółki poprzez objecie kolejnych ich emisji w całości za wkład gotówkowy w wysokości 53.613.049,87 zł. W 2001r. ogłoszono likwidację spółki, której akcje nabył Podatnik. Z uwagi na złą sytuację finansową likwidowanej firmy i pogłębiające się zadłużenie (strata za lata 1997-2002 wyniosła 54.495.000,00 zł), Wnioskująca zmuszona była uznać, iż ma miejsce trwała utrata wartości posiadanych akcji. Na skutek powyższego, wartość akcji wg cen ich nabycia w latach 2000-2001, została w całości zaliczona w koszty finansowe, obciążając rachunek wyników Podatnika za te lata. Dokonując aktualizacji wyceny przedmiotowych akcji dla celów bilansowych, nie zaliczono zmniejszenia ich wartości do kosztów uzyskania przychodów. Podatnik chcąc uniknąć ponoszenia dalszych kosztów spowodowanych potrzebą finansowania procesu likwidacji, zawarł umowę sprzedaży 83,49 % ogółu akcji spółki w likwidacji za kwotę 85.000,00 zł.

Na tle takich okoliczności Spółka występuje z zapytaniem, czy w momencie uzyskania przychodu ze sprzedaży akcji koszty poniesione na ich nabycie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych? Jednocześnie wyrażając własne stanowisko w sprawie, Podatnik uważa, że w świetle obowiązujących przepisów brak podstaw do uznania, iż w przypadku sprzedaży posiadanych akcji, Spółka nie będzie mogła zaliczyć wydatków poniesionych na nabycie tych akcji do kosztów uzyskania przychodów. Ponadto zdaniem Spółki przy przedmiotowej sprzedaży cena umowna, jaka została ustalona w wyniku negocjacji stron (85.000,00 zł), powinna być uznana za odpowiadającą przychodowi ze sprzedaży akcji. Na potwierdzenie swojego stanowiska Podatnik zlecił wykonanie wyceny spółki w likwidacji w celu ustalenia realnej wartości posiadanego pakietu akcji, nie odbiegającej od wartości rynkowej.

Dokonując oceny prawnej stanowiska Wnioskującej należy stwierdzić:

Można zgodzić się ze stanowiskiem Spółki, że w świetle obowiązujących przepisów prawa podatkowego brak jednoznacznego przepisu wskazującego, że wydatków poniesionych na nabycie akcji nie można uznać za koszty uzyskania przychodów. Podkreślić jednak należy, że żaden z przepisów nie określa także, że każdy wydatek na nabycie akcji stanowi koszt uzyskania przychodów przy ich zbyciu. Zagadnienie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie akcji przy ustalaniu dochodu z ich zbycia należy rozpatrywać w oparciu o następujące przepisy prawne:

W myśl art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.). dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków m.in. na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce oraz innych papierów wartościowych; wydatki te są jednak kosztem uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych.

Na mocy przytoczonego powyżej przepisu podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki na nabycie akcji przy ustalaniu dochodu z ich zbycia. Przepis ten stanowi zatem o regule potrącalności kosztów - koszty są potrącalne w momencie zbycia akcji.

Należy jednak w tym momencie odnieść się także do istoty kosztów uzyskania przychodu. Na podstawie art. 15 ust. 1 cyt. wyżej ustawy z dnia 15.02.1992r. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Na podkreślenie zasługuje fakt, że kwalifikacji wydatku do kosztów uzyskania przychodów dokonuje sam podatnik, a nie organ podatkowy. W myśl powszechnie akceptowanej zasady w polskim prawie podatkowym ciężar udowodnienia danego faktu spoczywa na tym podmiocie, który z tego faktu wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Zasadność zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów, jak i wysokość uzyskanego przychodu winna udowodnić zatem Spółka

W przypadku zbycia akcji w drodze sprzedaży przychodem, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Ustawodawca zastrzega jednak, że jeżeli przyjęta cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych praw majątkowych, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Organ podatkowy wezwie wówczas strony umowy do zmiany ustalonej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, którą określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie prawami tego samego rodzaju, z uwzględnieniem w szczególności czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem Spółki, że o ile np. w przypadku akcji notowanych na giełdzie, wyceny rynkowej dokonuje się na giełdzie, to w przypadku udziałów lub akcji nienotowanych na giełdzie nie ma tak obiektywnych kryteriów wyceny. A zatem wartość akcji bądź udziałów określona w umowie o ich zbyciu ze względu na charakter akcji (udziałów) będzie ustalona w oparciu o inne kryteria.

Na potwierdzenie prawidłowości wysokości uzyskanego przychodu ze sprzedaży akcji, Spółka w celach dowodowych słusznie więc sporządziła wycenę likwidowanej spółki.

Zbywający akcje może ponieść stratę z tytułu zbycia posiadanych praw majątkowych, a uzyskany wynik finansowy będzie uzależniony od bardzo wielu czynników.

Przy kwalifikacji do kosztów uzyskania przychodów wydatków na zakup akcji, Podatnik winien udowodnić zasadność swego działania przy zakupie przedmiotowych akcji. Powinien on wykazać, że inwestując w ten sposób kierował się kryterium rachunku ekonomicznego. Skoro ustawodawca, jak wskazano wyżej, wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodu z celem - osiągnięciem przychodów, to ponoszone koszty winny ten cel realizować lub co najmniej zakładać jako realny. Wyrażenie "w celu osiągnięcia przychodów" oznacza bowiem, że wydatek musi być poniesiony w taki sposób, by racjonalnie działający przedsiębiorca mógł spodziewać się z dużym prawdopodobieństwem uzyskania przychodu w wysokości pozwalającej na realizację celu prowadzonej działalności gospodarczej, a więc osiągnięcia dochodu.

W świetle przytoczonego stanu faktycznego, Spółka winna udowodnić, że dokonując zakupu przedmiotowych akcji w latach 1997-2000 (przy złej sytuacji finansowej zakupionej firmy– jak wskazano „strata za lata 1997-2002 wynosi 54.495.000 zł”) oczekiwała istotnych korzyści z tego zdarzenia gospodarczego.

Ocenę transakcji zakupu akcji należy dokonać z uwzględnieniem przepisów art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, regulujących postępowanie w razie występowania związków gospodarczych pomiędzy podmiotami zawierającymi transakcję.

W przypadku transakcji sprzedaży akcji Spółka wskazała w zapytaniu, że kupujący nie jest podmiotem powiązanym w jakikolwiek sposób z Podatnikiem.

W świetle przedstawionych wyżej wyjaśnień przedmiotowe zagadnienie należy rozstrzygnąć w oparciu o wszechstronną analizę czynników, które spowodowały sprzedaż akcji po cenie określonej w umowie, co spowodowało powstanie straty na sprzedaży praw majątkowych.

Przeprowadzenie tak szerokiej, wszechstronnej analizy okoliczności faktycznych i prawnych przez Spółkę jest konieczne także z uwagi na uprawnienia organu podatkowego zawarte w art. 24 b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 1997r. Nr 137, poz. 926 ze zm.), w myśl którego organy podatkowe, rozstrzygając sprawy podatkowe, pominą skutki podatkowe czynności prawnych, jeżeli udowodnią, że z dokonania tych czynności nie można było oczekiwać innych istotnych korzyści niż wynikające z obniżenia wysokości zobowiązania podatkowego, zwiększenie straty, (...).

Udzielając odpowiedzi na zapytanie Podatnika w trybie art. 14a ustawy Ordynacja podatkowa, powiązano przedstawiony stan faktyczny z odpowiednimi normami prawnymi i określono przesłanki, którymi należy się kierować przy ustalaniu dochodu bądź straty ze sprzedaży posiadanych praw majątkowych. Tym samym stwierdzić należy, że jeżeli działanie Spółki przy zakupie akcji było oparte o kryterium rachunku ekonomicznego, transakcje zawierane były przez podmioty niepowiązane, okoliczności przyjęcia tak niskiej ceny sprzedaży akcji w stosunku do ceny ich zakupu były zasadne a uwarunkowania przemawiały za dokonaniem transakcji, to prawidłowe jest uznanie za koszt uzyskania przychodów wydatków na nabycie akcji w momencie ich sprzedaży.