W odpowiedzi na pismo z dnia 16.01.2004r., uzupełnione dnia 25.02.2004r. w sprawie stosowania przepisów w podatku od towarów i usług VAT do nabytych w drodze spadku kosztów zastępstwa procesowego przez żonę zmarłego Radcy prawnego, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Gorzowie Wlkp. w trybie art. 14a Ordynacji Podatkowej uprzejmie informuje;

Pomoc prawna świadczona przez radców prawnych jest traktowana jako usługa prawnicza, która zgodnie z określonym w art. 2 zakresem przedmiotowym ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.) podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Wyjątek stanowią usługi adwokackie i radcowskie, dotyczące spraw cywilnych i karnych prowadzonych z urzędu, które są zwolnione z opodatkowania – § 67 pkt 16 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 z późn. zm.).

Kwota otrzymanego wynagrodzenia radcy prawnego za zastępstwo procesowe, jako wynagrodzenie za świadczenie usług przez podatnika od towarów i usług, działającego we własnym imieniu i na własny rachunek (prowadzącego kancelarię prawniczą na własny rachunek) podlega opodatkowaniu podatkiem VAT – stawka podatku 22%.

Z przedstawionego przez Spółdzielnię stanu faktycznego wynika, że:
Radca prawny reprezentował kancelarię prawniczą, która w stosunku do Spółdzielni była sprzedawcą usług i wystawiała zgodnie z umową faktury VAT – jedną miesięcznie za obsługę prawną, drugą za prowadzenie spraw sądowych, której częstotliwość wystawienia była uzależniona od ściągalności kosztów sądowych od pozwanych przez Spółdzielnię.

Pytania Spółdzielni brzmią:
- „jak należy postąpić w przypadku, gdy Radca prawny był podatnikiem, płatnikiem podatku VAT, a na koszty zastępstwa procesowego wystawiał faktury VAT, nie dożył jednak momentu wydania ostatecznego postanowienia Sądu, ani ściągnięcia kosztów od strony”,
- „na jakiej podstawie Spółdzielnia powinna rozliczyć się z żoną zmarłego Radcy prawnego, która wraz z synem nabyła spadek po #189; części z dobrodziejstwem inwentarza”.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Gorzowie Wlkp. podziela stanowisko Spółdzielni, iż koszty sądowe uzyskane przez Spółdzielnię z tytułu zastępstwa procesowego winny być przekazane spadkobiercom, a przekazanie tych pieniędzy nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Jest to kwota wynagrodzenia za wykonaną przez Radcę prawnego usługę zastępstwa prawnego. Za świadczenie tej usługi Radca wystawił (przed śmiercią) na rzecz Spółdzielni fakturę VAT, opodatkowując tę usługę podatkiem VAT w wysokości 22%.W przypadku gdy z tytułu świadczenia tej usługi podatek należny nie został rozliczony za życia spadkodawcy, wówczas kwestia ta powinna być elementem postępowania z udziałem spadkobierców (art. 97 i następne ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa).
Fakt wypłaty wynagrodzenia na rzecz spadkobierców powinna zdaniem tut. organu podatkowego wynikać ze stosownego dokumentu kasowego, bądź polecenia przelewu, do którego powinno się dołączyć odpis prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.