INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko reprezentowanej przez Doradcę Podatkowego Pana M., przedstawione we wniosku z dnia 1 lipca 2013 r. (data wpływu 19 lipca 2013 r.) uzupełnionym pismem z dnia 22 października 2013 r. (data wpływu 24 października 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji zamiany nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 lipca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji zamiany nieruchomości. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 22 października 2013 r. (data wpływu 24 października 2013 r.) o doprecyzowanie przedstawionego stanu faktycznego oraz potwierdzenie uiszczenia brakującej opłaty za wydanie interpretacji indywidualnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni w dniu 12 stycznia 2007 r. na podstawie umowy darowizny nabyła 1/2 udziału od swojego męża posiadającego 2/3 prawa własności w nieruchomości o powierzchni 0,1056 ha położonej w L. zabudowanej budynkiem handlowo-usługowym o powierzchni 247 m² i budynkiem handlowo-usługowym o powierzchni 157 m² .

W dniu 17 czerwca 2013 r. Wnioskodawczyni na podstawie aktu notarialnego dokonała zamiany nieruchomości w ten sposób, że od drugiej strony czynności, będącej deweloperem prowadzącym działalność gospodarczą w zamian za powyższy udział w nieruchomości nabyła 7806/28594 udziału w nieruchomości położonej w L. odpowiadającej wielkości lokalu mieszkalnego o łącznej powierzchni użytkowej 78,06 m², który to lokal został wyodrębniony ww. aktem notarialnym.

Wartość obydwu nieruchomości stanowiącej przedmiot zamiany została ustalona na kwotę 200.000,00 zł, z tym, że w przypadku lokalu mieszkalnego kwota ta została zwiększona o 8% podatku VAT (+ 16.000,00 zł).

W uzupełnieniu wniosku Zainteresowana wskazała, że:

• prowadzi działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami i jest czynnym podatnikiem podatku VAT,
• przedmiotowa nieruchomość nie służyła jej do jakiejkolwiek działalności gospodarczej, był to częściowy udział w nieruchomości stanowiącej współwłasność męża i przekazany przez współmałżonka z intencją osobistej „lokaty”.
• nie otrzymywała pożytków z tytułu współudziału w nieruchomości
• nie dokonywała w przeszłości dostaw nieruchomości zarówno jako osoba fizyczna jak też przedsiębiorca (zakresem działania Wnioskodawczyni jest wyłącznie pośrednictwo w obrocie a nie obrót nieruchomościami sensu stricto).
• nie występowała z publiczną ofertą zamiany przedmiotowej nieruchomości. Propozycja wyszła od jednego z współudziałowców ww. nieruchomości, jednocześnie dewelopera budującego domy mieszkalne z lokalami do sprzedaży. Zainteresowana nie zamierzała wyzbyć się w jakiejkolwiek formie posiadanego udziału w nieruchomości, traktując otrzymaną darowiznę jako „lokatę”, jednak propozycja wysunięta przez współudziałowca zamiany posiadanego udziału na odrębny lokal mieszkalny była dla Wnioskodawczyni interesująca również jako „lokata”.
• nie planuje w przyszłości dokonywać dostaw innych nieruchomości.
  
  

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawczyni prawidłowo zastosowała wskazane przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i prawidłowo uznała brak obowiązku w podatku VAT...

Zdaniem Wnioskodawczyni, czynność opisana w stanie faktycznym nie stanowi przedmiotu opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1; art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ w tym przypadku nie jest ona podatnikiem podatku VAT (czynność zamiany ww. nieruchomości nie została dokonana w ramach prowadzonej przez Zainteresowaną działalności gospodarczej, przedmiotem zamiany był udział w majątku osobistym i odrębnym).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem od towarów podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z ww. przepisami, nieruchomość zarówno gruntowa jak i zabudowana spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jej sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Problematyka współwłasności została uregulowana w art. 195-221 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Ze współwłasnością mamy do czynienia wtedy, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. W przypadku współwłasności nieruchomości określonej w częściach ułamkowych, każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w nieruchomości.

Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności (art. 46 § 1 k.c.).

Podkreślić należy, że współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli (art. 198 k.c.). Rozporządzanie udziałem polega na tym, że współwłaściciel może zbyć swój udział.

Natomiast w myśl art. 603 k.c., przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Zatem w przypadku zamiany obie strony przenoszą na siebie wzajemnie własność rzeczy, występując zarówno w charakterze dostawcy, jak i w charakterze nabywcy. Przepis art. 604 Kodeksu cywilnego daje dyspozycję odpowiedniego stosowania do zamiany przepisów o sprzedaży.

Umowa zamiany jest umową wzajemną, bardzo zbliżoną do umowy sprzedaży. Różnica w stosunku do umowy sprzedaży polega na tym, że w miejsce świadczenia ceny pojawia się obowiązek drugiej strony przeniesienia własności rzeczy. Ze względu na wzajemny charakter umowy, wartość świadczonych rzeczy powinna być ekwiwalentna.

Zamiana nieruchomości skutkuje przeniesieniem prawa do rozporządzania zamienianymi nieruchomościami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 158 ww. ustawy Kodeks cywilny, umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione. Zatem umowa przeniesienia własności nieruchomości (również w drodze zamiany) jest czynnością cywilnoprawną.

Zgodnie z ww. przepisami zbycie udziału we współwłasności nieruchomości w tym także w formie zamiany jest traktowane jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – mocą art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy, że dostawa towarów (w tym przypadku zamiana udziału we współwłasności nieruchomości) podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy, mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Niezbędnym do uznania dostawy towarów za działalność gospodarczą jest, aby w momencie jej dokonania podatnik miał zamiar dokonywać czynności wielokrotnie. Jeżeli podmiot dokonuje zamiany udziału we współwłasności nieruchomości, a okoliczności nie wskazują, że czynności te wykonywane są z zamiarem ich powtarzania (kontynuowania) i nie zmierzają do nadania im stałego (zorganizowanego) charakteru, to nie można stwierdzić, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu powołanego wyżej art. 15 ust. 2 ustawy.

Dodatkowo należy wskazać, że działalność gospodarcza powinna cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, bowiem związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym. Nie jest natomiast działalnością handlową, a zatem i gospodarczą sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W kontekście powyższego należy stwierdzić, że nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje sprzedaży majątku osobistego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży. Ponadto, dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Podkreślić przy tym należy, że zwłaszcza w przypadku działalności gospodarczej w zakresie handlu, zamiar częstotliwego wykonywania czynności ujawniony być musi już w momencie nabycia towaru, a nie w momencie jego sprzedaży. Nie można pominąć, że pod pojęciem „handel” należy rozumieć dokonywany w sposób zorganizowany zakup towarów w celu ich odsprzedaży. Jeżeli zatem dana czynność została wykonana poza zakresem działań producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika, czy wykonującego wolny zawód to w świetle cytowanego powyżej art. 15 ust. 2 ustawy nie można podmiotu dokonującego dostawy uznać za podatnika VAT z tytułu wykonania takiej czynności i to bez względu na to, czy czynność tę wykonał jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy.

Taka właśnie sytuacja występuje w przypadku sprzedaży przez osobę fizyczną majątku prywatnego. Sprzedaż własnego majątku, który nie został nabyty z przeznaczeniem do działalności handlowej, zarówno w całości, jak i w częściach, jednemu lub wielu nabywcom, z zyskiem lub bez, nie może być uznana za działalność handlową ze skutkiem w postaci uznania tej osoby za podatnika VAT.

W rozumieniu powyższych twierdzeń pomóc mogą również zapisy orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 2007 r., sygn. akt I FPS 3/07, w myśl którego formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, a także okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności bez każdorazowego ustalenia, czy w odniesieniu do konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika podatku VAT.

W kwestii opodatkowania dostawy nieruchomości istotne jest, czy w świetle zaprezentowanego we wniosku stanu sprawy Wnioskodawczyni w celu dokonania zamiany udziału we współwłasności nieruchomości podjęła aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawcę w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, co skutkuje koniecznością uznania jej za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od towarów i usług, czy też zamiana nastąpiła w ramach zarządu majątkiem prywatnym. Zwykłe nabycie lub sprzedaż/zamiana rzeczy nie stanowi wykorzystywania w sposób ciągły majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu dochodu w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – Dz. U. UE L 347.1 ze zm. – (a tym samym art. 15 ust. 2 ustawy) jako, że jedynym przychodem z takich transakcji może być ewentualny zysk ze sprzedaży/zamiany tej rzeczy.

W tym miejscu – dla wyjaśnienia zakresu zwykłego wykonywania prawa własności – konieczne jest sięgnięcie do zapisów prawa cywilnego, tj. ustawy Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 140 ustawy Kodeks cywilny, w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Rozporządzanie rzeczą jest drugim spośród wymienionych wyraźnie w art. 140 k.c. uprawnień właściciela do rozporządzania rzeczą (ius disponendi). Podkreślić także należy, iż ustawodawca nie definiuje używanego pojęcia rozporządzenia. Nie klasyfikuje też postaci rozporządzenia. W literaturze zaś podkreśla się zazwyczaj, że chodzi o uprawnienie do wyzbycia się własności i uprawnienie do obciążania prawa własności. Wyzbycie się własności w pierwszym rzędzie obejmuje dokonywaną (inter vivos) czynność przeniesienia własności, dalej zaś czynność rozporządzenia testamentowego (…) (Edward Gniewek „Kodeks cywilny, Księga Druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze, 2001, Komentarz do art. 140 k.c.).

Z powyższych wyjaśnień wynika zatem, że dokonanie sprzedaży/zamiany określonej rzeczy materialnej stanowi naturalny (oczywisty, podstawowy) element wykonywania prawa własności.

Z opisu sprawy wynika, Wnioskodawczyni w dniu 12 stycznia 2007 r. na podstawie umowy darowizny nabyła 1/2 udziału od swojego małżonka posiadającego 2/3 prawa własności w nieruchomości o powierzchni 0,1056 ha położonej w L. zabudowanej budynkiem handlowo-usługowym o powierzchni 247 m² i budynkiem handlowo-usługowym o powierzchni 157 m².

W dniu 17 czerwca 2013 r. Wnioskodawczyni na podstawie aktu notarialnego dokonała zamiany nieruchomości w ten sposób, że od drugiej strony czynności, będącej deweloperem prowadzącym działalność gospodarczą w zamian za powyższy udział w nieruchomości nabyła 7806/28594 udziału w nieruchomości położonej w L. odpowiadającej wielkości lokalu mieszkalnego o łącznej powierzchni użytkowej 78,06 m², który to lokal został wyodrębniony ww. aktem notarialnym.

Wartość obydwu nieruchomości stanowiącej przedmiot zamiany została ustalona na kwotę 200.000,00 zł, z tym, że w przypadku lokalu mieszkalnego kwota ta została zwiększona o 8% podatku VAT (+ 16.000,00 zł).

Zainteresowana wskazała również, że:

• prowadzi działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami i jest czynnym podatnikiem podatku VAT,
• przedmiotowa nieruchomość nie służyła jej do jakiejkolwiek działalności gospodarczej, był to częściowy udział w nieruchomości stanowiącej współwłasność męża i przekazany przez współmałżonka z intencją osobistej „lokaty”.
• nie otrzymywała pożytków z tytułu współudziału w nieruchomości
• nie dokonywała w przeszłości dostaw nieruchomości zarówno jako osoba fizyczna jak też przedsiębiorca (zakresem działania Wnioskodawczyni jest wyłącznie pośrednictwo w obrocie a nie obrót nieruchomościami sensu stricto).
• nie występowała z publiczną ofertą zamiany przedmiotowej nieruchomości. Propozycja wyszła od jednego z współudziałowców ww. nieruchomości, jednocześnie dewelopera budującego domy mieszkalne z lokalami do sprzedaży. Zainteresowana nie zamierzała wyzbyć się w jakiejkolwiek formie posiadanego udziału w nieruchomości, traktując otrzymaną darowiznę jako „lokatę”, jednak propozycja wysunięta przez współudziałowca zamiany posiadanego udziału na odrębny lokal mieszkalny była dla Wnioskodawczyni interesująca również jako „lokata”.
• nie planuje w przyszłości dokonywać dostaw innych nieruchomości.
  
  

W przedmiotowej sprawie uznać należy, że Zainteresowana dokonując zamiany udziału we współwłasności nieruchomości na lokal mieszkalny nie będzie działała w charakterze podatnika, a czynność ta nie będzie nosiła znamion działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Bowiem ze względu na sposób nabycia nieruchomości – darowizna – należy uznać, że intencją Wnioskodawczyni w momencie nabycia nieruchomości nie był zamiar jej odsprzedaży. Jak wskazała Zainteresowana przedmiotowa nieruchomość nie służyła jej do jakiejkolwiek działalności gospodarczej, był to częściowy udział w nieruchomości stanowiącej współwłasność męża i przekazany przez współmałżonka z intencją osobistej „lokaty”. Ponadto, nie otrzymywała ona pożytków z tytułu współudziału w nieruchomości. Wnioskodawczyni nie dokonywała w przeszłości dostaw nieruchomości jak również nie planuje dokonywać takich dostaw w przyszłości. Zainteresowana nie występowała także z publiczną ofertą zamiany przedmiotowej nieruchomości.

Z powyższego wynika, że przedmiotowa nieruchomość nie została nabyta w celach handlowych, lecz prywatnych, a Zainteresowana zamieniając ją korzystać będzie z przysługującego jej prawa do rozporządzania własnym majątkiem, zatem czynność ta nie będzie oznaczać wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Reasumując, zamiana przez Wnioskodawczynię udziału we współwłasności nieruchomości na lokal mieszkalny nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji, Zainteresowana, w związku z zamianą udziału we współwłasności nieruchomości korzysta z przysługującego jej prawa do rozporządzania własnym majątkiem, co oznacza, że nie wypełnia przesłanek zdefiniowanych w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy i nie występuje w roli podatnika podatku od towarów i usług w stosunku do tych czynności. W rezultacie przedmiotowa czynność nie rodzi obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto, tut. Organ informuje, że w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.