2013.12.19 - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP1/443-860/13-2/MK
z 19 grudnia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 5 września 2013 r. (data wpływu 23 września 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku w związku z fakturami VAT dokumentującymi bezumowne korzystanie z nieruchomości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 września 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku w związku z fakturami VAT dokumentującymi bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Na podstawie umowy cesji praw i obowiązków Wnioskodawca jest stroną umowy dzierżawy nieruchomości rolnej od Agencji Nieruchomości Rolnych. W roku 1993 dziadek zawarł z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa umowę dzierżawy nieruchomości rolnej, na czas określony 10 lat, tj. do 30 grudnia 2003 r. W roku 1995, w związku ze śmiercią dzierżawcy, za zgodą wydzierżawiającego, na podstawie aneksu do umowy dzierżawy, w miejsce dzierżawcy wstąpił ojciec Wnioskodawcy. W roku 2008, na podstawie umowy cesji praw i obowiązków w miejsce dzierżawcy wstąpił Wnioskodawca. Nieruchomość rolna była wykorzystywana do prowadzenia działalności rolniczej.

Zgodnie z umową dzierżawy zawartą przez dziadka Wnioskodawcy i obowiązującą w niezmienionym brzmieniu dla ojca, umowa może zostać przedłużona na kolejne okresy pod warunkiem, że przed upływem czasu jej obowiązywania którakolwiek ze stron wystąpi z wnioskiem o przedłużenie umowy. Do grudnia 2003 r. ojciec Wnioskodawcy nie wystąpił z wnioskiem o przedłużenie terminu obowiązywania umowy dzierżawy. Uczynił to dopiero w roku 2004 i wówczas to został zawarty aneks do umowy przedłużający jej obowiązywanie do 30 grudnia 2013 r. W związku ze zbliżającym się końcem terminu obowiązywania umowy dzierżawy, Wnioskodawca zamierza wystąpić z wnioskiem o jej przedłużenie na okres kolejnych 10 lat. Należy się spodziewać, że jak w poprzednich sprawach (Zainteresowany dzierżawi od Agencji szereg nieruchomości rolnych), Agencja Nieruchomości Rolnych odmówi przedłużenia umowy dzierżawy, gdyż stoi na stanowisku, że nie można zawrzeć ważnej umowy, ponieważ poprzedni aneks (tj. ten z roku 2004) zawarty przez ojca Wnioskodawcy, został zawarty z naruszeniem przepisów prawa, tj. ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa.

W związku z poniesionymi kosztami uprawy, po zakończeniu obowiązywania aneksu, tj. po 30 grudnia 2013 r. Wnioskodawca nie zamierza zwracać przedmiotu dzierżawy co najmniej do czasu przyszłorocznych zbiorów, tj. do sierpnia 2014 r., nawet w sytuacji pisemnego wezwania Wnioskodawcy przez Agencję Nieruchomości Rolnych do zwrotu nieruchomości. Od dnia odmowy wydania nieruchomości Agencja Nieruchomości Rolnych naliczy Wnioskodawcy odszkodowanie za bezumowne użytkowanie nieruchomości w wysokości pięciokrotności wywoławczej wysokości czynszu powiększając ją o podatek od towarów i usług.

W uzasadnieniu swojego interesu prawnego w otrzymaniu niniejszej interpretacji Wnioskodawca wskazał, że z początkiem roku 2014 Wnioskodawca rozważa zarejestrowanie się jako czynny podatnik VAT w związku z prowadzoną działalnością rolniczą, celem odliczenia naliczonego podatku od towarów i usług wynikającego z faktur otrzymanych od Agencji Nieruchomości Rolnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy po zarejestrowaniu dla potrzeb podatku od towarów i usług będzie przysługiwało Wnioskodawcy prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez Agencję Nieruchomości Rolnych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntów stanowiących własność Agencji Nieruchomości Rolnych w przypadku, gdy pomimo braku zgody na przedłużenie umowy i mimo wezwań do wydania zwrotu nieruchomości Zainteresowany będzie nadal korzystał z nieruchomości rolnej bez zgody właściciela?

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanej sytuacji nie będzie Wnioskodawcy przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Jeżeli Agencja odmówi przedłużenia umowy dzierżawy gdyż prawnie jest ono niemożliwe i zażąda zwrotu przedmiotu umowy, a pomimo tego będzie Wnioskodawca nadal korzystał z gruntu (bez zgody właściciela) odszkodowanie nie będzie podlegać opodatkowaniu. W opinii Zainteresowanego, bezumowne korzystanie z gruntów nie stanowi świadczenia usług, lecz odszkodowanie, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy wziąć pod uwagę, że o tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości, bez żadnej umowy i bez zgody właściciela korzysta z nieruchomości, a właściciel tej nieruchomości dążąc do jej odzyskania podejmie w tym kierunku kroki, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieodparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość odszkodowania – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody. Wnioskodawca zwraca uwagę, że stanowisko przedstawione powyżej potwierdzają liczne interpretacje organów podatkowych m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 4 maja 2012 r. sygn. IBPP1/443-104/12/LSz.

Tym samym, skoro czynność opisana powyżej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie będzie Wnioskodawcy przysługiwało prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT wynikającego z otrzymanych faktur, pomimo planowanego zarejestrowania się jako czynny podatnik. Wynika to wprost z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, w myśl którego nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów.

Z uwagi na powyższe unormowania, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Taki szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), dalej k.c.

Należy wskazać, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się również przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Natomiast kwestię bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 222 § 1 i § 2 k.c. zgodnie, z którymi właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jej posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu – od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 cyt. k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

O tym, czy bezumowne korzystanie z analizowanych gruntów podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność podlega opodatkowaniu jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową.

W przypadku, gdy rzecz (np. nieruchomość) została objęta w posiadanie przez podmiot nieuprawniony, a właściciel rzeczy dążąc do uregulowania stanu niezgodnego z jego wolą wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieodparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje stan, w którym przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania lub po wygaśnięciu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu (dzierżawy) – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z opisu sprawy wynika, że w dniu 12 lutego 2013 r. na podstawie umowy cesji praw i obowiązków Wnioskodawca stał się stroną umowy dzierżawy nieruchomości rolnej od Agencji Nieruchomości Rolnych. W roku 1993 dziadek Wnioskodawcy zawarł z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa umowę dzierżawy nieruchomości rolnej, na czas określony 10 lat, tj. do 30 grudnia 2003 r. W roku 1995, w związku ze śmiercią dzierżawcy, za zgodą wydzierżawiającego, na podstawie aneksu do umowy dzierżawy, w miejsce dzierżawcy wstąpił ojciec Wnioskodawcy. W roku 2008, na podstawie umowy cesji praw i obowiązków w miejsce dzierżawcy wstąpił Wnioskodawca. Nieruchomość rolna była wykorzystywana do prowadzenia działalności rolniczej. Zgodnie z umową dzierżawy zawartą przez dziadka Wnioskodawcy i obowiązującą w niezmienionym brzmieniu dla ojca, umowa może zostać przedłużona na kolejne okresy pod warunkiem, że przed upływem czasu jej obowiązywania którakolwiek ze stron wystąpi z wnioskiem o przedłużenie umowy. Do grudnia 2003 r. ojciec Wnioskodawcy nie wystąpił z wnioskiem o przedłużenie terminu obowiązywania umowy dzierżawy. Uczynił to dopiero w roku 2004 i wówczas to został zawarty aneks do umowy przedłużający jej obowiązywanie do 30 grudnia 2013 r. W związku ze zbliżającym się końcem terminu obowiązywania umowy dzierżawy, Wnioskodawca zamierza wystąpić z wnioskiem o jej przedłużenie na okres kolejnych 10 lat. Należy się spodziewać, że jak w poprzednich sprawach (Zainteresowany dzierżawi od Agencji szereg nieruchomości rolnych), Agencja Nieruchomości Rolnych odmówi przedłużenia umowy dzierżawy, gdyż stoi na stanowisku, że nie można zawrzeć ważnej umowy, gdyż poprzedni aneks (tj. ten z roku 2004) zawarty przez ojca Wnioskodawcy, został zawarty z naruszeniem przepisów prawa, tj. ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. W związku z poniesionymi kosztami uprawy, po zakończeniu obowiązywania aneksu, tj. po 30 grudnia 2013 r. Wnioskodawca nie zamierza zwracać przedmiotu dzierżawy co najmniej do czasu przyszłorocznych zbiorów, tj. do sierpnia 2014 r., nawet w sytuacji pisemnego wezwania Wnioskodawcy przez Agencję Nieruchomości Rolnych do zwrotu nieruchomości. Od dnia odmowy wydania nieruchomości Agencja Nieruchomości Rolnych naliczy Wnioskodawcy odszkodowanie za bezumowne użytkowanie nieruchomości w wysokości pięciokrotności wywoławczej wysokości czynszu powiększając ją o podatek od towarów i usług.

Wnioskodawca wskazał, że z początkiem roku 2014 rozważa zarejestrowanie się jako czynny podatnik VAT w związku z prowadzoną działalnością rolniczą, celem odliczenia naliczonego podatku od towarów i usług wynikającego z faktur otrzymanych od Agencji Nieruchomości Rolnych.

W przedmiotowej sprawie w pierwszej kolejności należy ustalić więc, czy opisane we wniosku odszkodowanie dochodzone od Wnioskodawcy za bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ustawy.

Odnosząc się do sytuacji przedstawionej we wniosku należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie będziemy mieć do czynienia z tzw. „dorozumianym przedłużeniem umowy”, bowiem, w analizowanej sprawie, pomimo faktu, że Agencja Rolna nie wyrazi zgody na kontynuowanie umowy dzierżawy gruntu Wnioskodawca nadal będzie użytkował grunt rolny. Z opisu sprawy nie wynika, aby Wydzierżawiający grunt wystąpił w sprawie do sądu. Zainteresowany w pełni zdaje sobie sprawę z konsekwencji finansowych takiego postępowania i uprawnień jakie w takiej sytuacji będą przysługiwać Agencji Nieruchomości Rolnych. Niemniej świadomie zakłada utrzymanie użytkowania (dzierżawienia) nieruchomości do celów rolnych, aż do czasu zakończenia w roku 2014 zbiorów plonów rolnych. W konsekwencji powyższego wykorzystywanie nieruchomości po zakończeniu umowy dzierżawy gruntu rolnego do momentu wytoczenia przez Agencję Nieruchomości Rolnej powództwa sądowego o wydanie nieruchomości, stanowić będzie usługę, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Uznanie żądanych przez Agencję należności za odszkodowanie może nastąpić dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków prawnych mających skutkować odzyskaniem nieruchomości. Agencja Nieruchomości Rolnych nie powzięła zatem – jak wynika z opisu sprawy – wszystkich czynności mających na celu odzyskanie ww. nieruchomości. Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego łączącego obie strony, bądź na tolerowanie ujawnionej sytuacji.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie wystąpi porozumienie wyrażające wolę kontynuowania umowy i w rezultacie będziemy mieć do czynienia ze świadczeniem czynności w jej ramach. Występuje tu czynność, co do której pomiędzy jej stronami zostanie zawarta umowa (porozumienie) wyrażająca wolę jej świadczenia.

W związku z powyższym, uznać należy, że spełnione zostały przesłanki pozwalające potraktować żądane przez Agencję Nieruchomości Rolnych odszkodowanie za opodatkowane podatkiem od towarów i usług wynagrodzenie z tytułu świadczonych usług.

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Towary i usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, niewymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej podlegają opodatkowaniu stawką w wysokości 22%, z wyjątkiem tych, dla których w ustawie lub przepisach wykonawczych określono inną stawkę (art. 41 ust. 13 ustawy).

Jak stanowi art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Z powyższego wynika, że w przypadku gdy ani ustawa, ani przepisy wykonawcze nie przewidują dla danego świadczenia obniżonej stawki, bądź zwolnienia należy je opodatkować według 23% stawki podatku.

Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Na podstawie § 13 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2013 r., poz. 247 ze zm.), zwalnia się od podatku dzierżawę gruntów przeznaczonych na cele rolnicze, a także zbycie prawa użytkowania wieczystego tych gruntów.

Należy jednak zauważyć, że z opisu sprawy wynika że grunt będący przedmiotem wniosku (przedmiotem dzierżawy) jest przeznaczony na cele rolnicze. Jak wskazał Wnioskodawca nieruchomość rolna była wykorzystywana do prowadzenia działalności rolniczej, jeszcze przez dziadka Wnioskodawcy. Sam Zainteresowany uzyskał grunt na podstawie cesji praw i obowiązków. Ponadto, sam zamierza w roku 2014 zebrać plony rolne z gruntu. W świetle powyższego Wnioskodawca wykorzystywał grunt do celów rolniczych i w takim charakterze.

Zatem usługa, będąca przedmiotem niniejszego wniosku, świadczona przez Agencję Nieruchomości Rolnych na rzecz Wnioskodawcy została wymieniona w przepisach o podatku od towarów i usług jako objęta zwolnieniem od podatku od towarów i usług.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że do momentu wystąpienia przez Agencję Nieruchomości Rolnych, na drogę powództwa sądowego o wydanie przez Wnioskodawcę nieruchomości, w opisanym kształcie sprawy wystąpi wzajemne tolerowanie sytuacji i kontynuacja dotychczasowego stosunku prawnego.

W konsekwencji czego odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości stanowić będzie zapłatę za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, które podlegać będzie zwolnieniu od podatku VAT – na podstawie § 13 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia – ze względu na rolny cel użytkowania nieruchomości.

Przepis art. 86 ust. 1 ustawy określa, że podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, to jest wykorzystywanie zakupionych towarów lub usług do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Według art. 88 ust. 4 ustawy, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni (…).

Na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Jak wykazano wcześniej należność z tytułu dzierżawy nieruchomości rolnej będzie stanowić odpłatną usługę o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, a przez to będzie czynnością określoną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie mniej ze względu na rolny charakter i rolne przeznaczenie oraz wykorzystanie gruntu objętego umową dzierżawy, usługa ta będzie korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie § 13 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia.

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ustawy, uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Ponadto art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy wyklucza odliczenie w odniesieniu do faktur dokumentujących transakcje niepodlegające opodatkowaniu albo zwolnione od podatku. W omawianej sprawie warunki uprawniające do odliczenia nie są spełnione, gdyż Wnioskodawca będzie w przyszłości zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT, a nabyte usługi będą podlegały opodatkowaniu, ale korzystały ze zwolnienia, a tym samym faktury je dokumentujące nie będą zawierały podatku naliczonego.

Zatem Zainteresowany nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego od usługi nazwanej przez Wnioskodawcę bezumownym korzystaniem z nieruchomości gruntowej należącej do Agencji Nieruchomości Rolnych, a będącej w efekcie typową usługą dzierżawy, bowiem usługa ta korzysta ze zwolnienia od podatku VAT.

Reasumując, Wnioskodawca po zarejestrowaniu dla potrzeb podatku od towarów i usług nie będzie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez Agencję Nieruchomości Rolnych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntów stanowiących własność Agencji Nieruchomości Rolnych, będących faktycznie fakturami dokumentującymi dzierżawę gruntów wykorzystywanych na cele rolnicze.

W tym miejscu organ podatkowy wyjaśnia, że uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe, bowiem w przedstawionym we wniosku własnym stanowisku w sprawie oceny prawnej zdarzenia przyszłego, Zainteresowany używa pojęcia „nie podlega opodatkowaniu”. Tut. Organ pragnie zaznaczyć, że pomimo identycznego skutku podatkowego dla podatnika podatku od towarów i usług (brak konieczności wykazania podatku należnego z tytułu dzierżawy gruntu lub bezumownego korzystania) – pojęcia „nie podlega opodatkowaniu” i „zwolnione od podatku” nie są tożsame, a w rozpatrywanej sprawie ma miejsce sytuacja, w której przedmiotowa usługa bezumownego korzystania (kontynuowana dzierżawa gruntu) jest zwolniona od podatku VAT. W tej sytuacji Wnioskodawcy de facto nie przysługuje prawo do odliczenia podatku od towarów i usług, ale z innej – niż wskazana przez Zainteresowanego – części przepisu art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin