Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBI/2/423-648/14/JD
z 26 sierpnia 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 3 lipca 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 26 maja 2014 r. (wpływ do tut. Biura 30 maja 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wypłaconego pacjentowi zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powstałą w związku z błędem lekarskim (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 maja 2014 r. do tut. Organu wpłynął wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wypłaconego pacjentowi zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powstałą w związku z błędem lekarskim.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (dalej także „Szpital”) udziela świadczeń zdrowotnych w zakresie profilaktyki, diagnozowania, leczenia, rehabilitacji. Głównym płatnikiem za świadczone usługi jest Narodowy Fundusz Zdrowia. Szpital działa na podstawie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. 2013, poz. 217) oraz statutu. Podstawowym celem statutowym jest ochrona zdrowia, więc na podstawie art. 17 ust.1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (zwanej dalej „Ustawą”) szpital korzysta ze zwolnienia przedmiotowego w części przeznaczonej na te cele.

Pacjent Szpitala wystąpił z pozwem o zapłatę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Na podstawie wyroku Sądu Okręgowego zasądzono od Szpitala na rzecz powoda sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Szpital wypłacił, zgodnie z treścią wyroku, pacjentowi zadośćuczynienie za doznaną krzywdę powstałą w związku z błędem lekarskim.

Szpital wyłączył z kosztów uzyskania przychodów wypłacone na rzecz pacjenta zadośćuczynienie na podstawie art. 16 ust. 1 Ustawy, jednocześnie odprowadzając podatek dochodowy od osób prawnych.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w świetle art. 15 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Szpital postępuje prawidłowo odprowadzając podatek dochodowy od osób prawnych, wyłączając z kosztów uzyskania przychodów wypłacane na rzecz pacjenta zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, powstałą w związku z błędem lekarskim, na podstawie art. 16 ust. 1 tejże ustawy? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Zdaniem Wnioskodawcy, w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, dalej „Ustawa”) ustawodawca zawarł legalną definicję kosztów uzyskania przychodów. W myśl tego przepisu, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów, wymienionych w art. 16 ust. 1 Ustawy. Mając na względzie powyższą definicję powszechnie przyjmuje się, że aby jakiś wydatek osoby prawnej na gruncie podatku dochodowego mógł być uznany za koszt podatkowy odliczany od przychodu muszą być łącznie spełnione następujące warunki:

• wydatek taki musi być rzeczywiście (faktycznie) poniesiony;
• celem poniesienia owego wydatku powinno być osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów;
• wydatek ów nie może znajdować się na liście negatywnej wydatków niemogących być zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów, zawartej w art. 16 ust.1 Ustawy.
  
  

Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, to pomiędzy tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła. Wydatki zaliczone do kosztów uzyskania przychodów muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania podatnika. Każde zdarzenie należy rozpatrywać i oceniać indywidualnie.

Dotychczas w swej praktyce, mimo istotnych wątpliwości natury prawnej, z zachowaniem jednak ostrożności, Szpital odprowadzał podatek dochodowy od osób prawnych i wyłączał, na postawie art. 16 ust. 1 Ustawy, koszty związane z wypłatą pacjentowi zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z kosztów uzyskania przychodów. Ponadto jako podmiot którego podstawowym celem statutowym jest ochrona zdrowia, korzystał ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 Ustawy. Tak też uczynił w sprawie, której dotyczy niniejsze pytanie.

Przepisy Ustawy nie przewidują bezpośredniego wyłączenia wydatków wynikających z wypłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z kosztów uzyskania przychodów. Wobec tego istotnym dla dokonania oceny możliwości zaliczenia wskazanych wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest ustalenie, czy powyższe wydatki zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Mając powyższe na uwadze, jak również istnienie rozbieżności interpretacyjnych organów podatkowych powodujących istotne wątpliwości Szpitala w niniejszej sprawie, po gruntownym przeanalizowaniu stanu faktycznego, prawnego oraz treści dotychczas wydanych interpretacji indywidualnych w analogicznych sprawach, mając również na względzie dotychczasową ostrożność Szpitala, Szpital prezentuje następujące stanowisko w sprawie.

Odszkodowania są sposobem naprawienia szkody, w tym m.in. szkody wynikającej z deliktów. W myśl art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm. zwanej dalej „kc”), kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Z kolei zgodnie z art. 430 kc, kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

Podstawą roszczenia o zadośćuczynienie jest krzywda, czyli szkoda niemajątkowa. Zadośćuczynienie może być przyznane poszkodowanemu tylko w wypadkach wyraźnie wskazanych w ustawie. Jest nim m.in. przepis art. 445 kc, który w związku z art. 444 § 1 kc przewiduje przyznanie poszkodowanemu zadośćuczynienia pieniężnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Zdaniem Szpitala, wypłacona przez Szpital kwota zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z błędem lekarskim wiąże się pośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą i stanowi koszty uzyskania przychodów Szpitala, zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy. Powyższe wnioski wynikają przede wszystkim z ze specyfiki działalności Szpitala, oraz konieczności wypłaty zadośćuczynienia w wypadkach przewidzianych przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Tym samym zadośćuczynienie powinno zostać zakwalifikowane jako wydatek związany z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjenta, co w konsekwencji stanowi, że jest to wydatek związany z funkcjonowaniem Szpitala poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851, dalej „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop. Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w tym celu, nawet wówczas gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty.

Zatem do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Podatnik, zaliczając dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów, winien wykazać jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz to, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub że wydatek ten jest związany z konkretnym przedsięwzięciem gospodarczym.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą zawarty został w art. 16 ust. 1 updop. Należy jednak pamiętać, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 16 updop, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

1. został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
2. jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
3. pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
4. poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
5. został właściwie udokumentowany,
6. nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
   
   

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w art. 16 ust. 1 updop, stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo – skutkowym z osiąganymi przychodami. Właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

• przeznaczenie wydatku ( jego celowość, zasadność dla funkcjonowania podmiotu ) oraz
• potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu.
  
  

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że pacjent Szpitala wystąpił z pozwem o zapłatę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Na podstawie wyroku Sądu Okręgowego zasądzono od Szpitala na rzecz powoda sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Szpital wypłacił, zgodnie z treścią wyroku, pacjentowi zadośćuczynienie za doznaną krzywdę powstałą w związku z błędem lekarskim.

Zgodnie art. 16 ust. 1 pkt 16 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowej składki ubezpieczeniowej w przypadku stwierdzenia pogorszenia warunków pracy. W myśl art. 16 ust. 1 pkt 17 updop, kosztów uzyskania przychodu nie stanowią koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań. Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 18 updop, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar.

Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 19 updop stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar, opłat i odszkodowań oraz odsetek od tych zobowiązań z tytułu:

• nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska,
• niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
  
  

Natomiast w myśl art. 16 ust. 1 pkt 22 updop, wyłączone z kosztów uzyskania przychodów zostały kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Z powyższego wynika więc, że inne wydatki będące zadośćuczynieniem, skoro nie zostały wyłączone z kosztów podatkowych na mocy art. 16 updop, mogą stanowić, co do zasady, koszt uzyskania przychodu na gruncie art. 15 ust. 1 updop.

Mając na uwadze fakt, że każdy poniesiony przez podatnika wydatek należy oceniać indywidualnie, stwierdzić należy, że wydatki poniesione z tytułu wypłaty zadośćuczynienia na rzecz powoda, mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów jako wydatki związane z funkcjonowaniem Wnioskodawcy (decydujące znaczenie ma związek poniesionego wydatku z zachowaniem źródła przychodów).

W kontekście rozpatrywanej sprawy, podnieść należy, że istotne znaczenie mają także uregulowania na gruncie prawa cywilnego. Zgodnie z art. 430 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 121), kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności. Natomiast z treści art. 444 Kodeksu cywilnego wynika, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu (§ 1). W myśl art. 444 § 2 ww. ustawy, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa (§ 3). W myśl art. 445 § 1 ww. ustawy, (…) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W świetle powyższego, mając na uwadze specyfikę działalności Wnioskodawcy, stwierdzić należy, że wypłata zadośćuczynienia wynika wprost z przepisów prawa i powinna zostać zakwalifikowana jako wydatek związany z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjenta, co w konsekwencji stanowi, że jest to wydatek związany z funkcjonowaniem Szpitala. Ponadto należy dodatkowo nadmienić, że Szpital – jako jednostka, której celem jest szeroko rozumiana ochrona zdrowia ludzkiego - jest zobowiązany do należytej staranności, jak i stosowania zasad etyki zawodowej.

Jak wynika z treści art. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 159 ze zm.), przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie jest obowiązkiem organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Z kolei art. 8 ww. ustawy stanowi, że pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.

Jednocześnie zaznaczyć należy, że Wnioskodawca jako podmiot, którego podstawowym celem statutowym jest ochrona zdrowia, posiada możliwość korzystania ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. W związku z tym, przedmiotowy wydatek będzie miał wpływ na kształtowanie wysokości dochodu wolnego od opodatkowania.

Reasumując, biorąc pod uwagę opisany we wniosku stan faktyczny oraz treść powołanych wyżej przepisów, stwierdzić należy, że Wnioskodawca na zasadzie ryzyka ponosi odpowiedzialność za szkody spowodowane działalnością personelu medycznego; tym samym koszty związane z wypłatą zasądzonego zadośćuczynienia mogą stanowić koszty uzyskania przychodów Wnioskodawcy.

Stanowisko Wnioskodawcy jest zatem prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

W zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 wydano odrębną interpretację.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j Dz.U. z 14 marca 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.