INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 2 kwietnia 2012 r. (data wpływu 26 kwietnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zakupu wierzytelności poniżej ich wartości nominalnej - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 kwietnia 2012 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zakupu wierzytelności poniżej ich wartości nominalnej.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka planuje w najbliższej przyszłości kupić wierzytelność. Wierzytelność ta powstała w związku ze świadczeniem usług, a zbywca wierzytelności rozpoznał przychód należny w momencie ich wyświadczenia. Planowana cena nabycia wierzytelności będzie niższa od jej nominalnej wartości. Wynika to z faktu, iż w związku z problemami finansowymi dłużnika, szanse na wyegzekwowanie wierzytelności są zmniejszone (tj. rynkowa wartości wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej). Spółka przejmie całkowite ryzyko nieściągalności nabywanej od zbywcy wierzytelności. Nie pobierze ponadto od zbywcy wierzytelności żadnych prowizji w związku z jej zakupem. Ww. transakcja pomiędzy stronami będzie miała charakter sporadyczny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy transakcja ta będzie podlegała pod zakres ustawy o podatku od towarów i usług jako świadczenie przez Spółkę usługi...

Zdaniem Wnioskodawcy, transakcja nabycia wierzytelności nie może być uznana za wyświadczenie na rzecz zbywcy wierzytelności jakiejkolwiek usługi, w szczególności, nie stanowi usługi ściągnięcia długu lub usługi factoringowej w rozumieniu art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji, planowana przez Spółkę umowa nabycia cudzej wierzytelności nie będzie podlegać zakresowi ustawy o podatku od towarów i usług.

Spółka powołała treść art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, po czym z brzmienia art. 43 ust. 15 pkt 1 tej ustawy wywiodła, iż opodatkowaniu podlegają czynności ściągania długów, w tym usługi factoringu. Stwierdziła, iż usługa ściągania długów, ani usługa factoringu, nie jest uregulowana w polskich przepisach prawa. Podniosła, że zwyczajowo uznaje się, iż usługa ściągania długu polega na zapewnieniu jego zapłaty na rzecz wierzyciela, w zamian za określone wynagrodzenie. Wskazała, iż doktryna rozróżnia dwa rodzaje factoringu: tzw. factoring właściwy i niewłaściwy. Pierwszy polega na zakupie cudzej wierzytelności i pełnym przejęciu ryzyka jej nieściągalności przez factora (nabywcę wierzytelności), natomiast drugi polega na warunkowym zakupie wierzytelności, tj. z zastrzeżeniem, że w przypadku braku możliwości jej wyegzekwowania, factor będzie miał prawo dochodzić od factoranta (zbywcy wierzytelności) zwrotu równowartości wypłaconych mu wcześniej kwot (tzw. zwrotne przeniesienie własności wierzytelności).

Podniosła, że w przypadku świadczenia usług ściągania długów lub usług factoringu, przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest wartość wynagrodzenia pobieranego za świadczenie ww. usług przez usługodawcę - czyli factora. Natomiast factorant nie może być uznany za usługodawcę, gdyż zbywając swoje własne wierzytelności handlowe, nie wykonuje na rzecz faktora żadnych usług.

Spółka wskazała, iż zdaniem niektórych przedstawicieli doktryny, z usługami factoringu w rozumieniu ww. ustawy mamy do czynienia dopiero w przypadku sprzedaży wierzytelności dokonywanych na podstawie zawartej stałej umowy, gdzie poza finansowaniem zbywcy, nabywca tych wierzytelności pełni dodatkowe funkcje, takie jak ściąganie wierzytelności czy też inne funkcje administracyjne (T. Chentosz, M. Świerczewski, Usługi faktoringu a VAT, Prz. Pod. 2004, nr 9, s. 13; a także pismo Ministerstwa Finansów z dnia 23 grudnia 2004 r., PP3-06021297/2004/AK/15198 BM6, Dor. Pod. 2005, nr 2, s. 60).

Zdaniem Spółki, sporadyczne czynności związane z nabywaniem wierzytelności i ich odsprzedawaniem, nie mogą być uznane za usługi factoringu, bądź usługi ściągania długów.

Spółka powołała fragment wyroku WSA w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2009 r. (I SA/Po 8/09, LEX nr 505749), z którego wynika, iż o usłudze ściągania długów nie można mówić w przypadku bezwarunkowego zbycia wierzytelności, w sytuacji gdy dalsze czynności nabywcy w związku z nabytą wierzytelnością nie mają żadnego wpływu na sytuację zbywcy.

Stwierdziła, że również w świetle orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r. w sprawie GFKL Financial Services AG (C 93/10), nabycie wierzytelności według ich wartości rynkowej, nie jest świadczeniem usług przez nabywcę, a więc nie podlega VAT. Zdaniem Trybunału, ustalona przez strony cena sprzedaży wierzytelności, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. W konsekwencji, różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie jest wynagrodzeniem za ewentualną usługę świadczoną przez nabywcę. W ocenie Spółki, z wyroku jednoznacznie wynika, że jeśli w ramach transakcji nie została wyodrębniona prowizja lub innego rodzaju premia, brak jest opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji nabycia wierzytelności.

Na potwierdzenie powyższego powołała również wyrok NSA w składzie 7 sędziów (sygn. akt I FPS 5/11 z dnia 19 marca 2012 r.), w którym podkreślono, że w przypadku cesji wierzytelności brakuje świadczenia wzajemnego oraz elementu odpłatności, które są niezbędnym warunkiem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Jeśli cena sprzedaży wierzytelności zostanie obniżona do ich realnej wartości, to usługa wykonana przez podmiot, który będzie windykował wierzytelności na rzecz sprzedającego, pozostaje poza opodatkowaniem tym podatkiem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Stosownie do brzmienia ust. 2 pkt 2 powyższego artykułu, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższego przepisu wynika zatem, iż nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych wprawdzie nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka planuje w najbliższej przyszłości kupić wierzytelność. Planowana cena nabycia wierzytelności będzie niższa od jej nominalnej wartości. Wynika to z faktu, iż w związku z problemami finansowymi dłużnika, szanse na wyegzekwowanie wierzytelności są zmniejszone (tj. rynkowa wartości wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej). Spółka przejmie całkowite ryzyko nieściągalności nabywanej od zbywcy wierzytelności. Nie pobierze od zbywcy wierzytelności żadnych prowizji w związku z jej zakupem. Ww. transakcja pomiędzy stronami będzie miała charakter sporadyczny.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołanego wyżej wyroku TSUE należy stwierdzić, że skoro cena, jaką Spółka zapłaci zbywcy wierzytelności będzie niższa od jej nominalnej wartości, a w związku z zakupem nie pobierze od zbywcy żadnych prowizji, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Spółka nie będzie również dokonywała nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, podlegającego opodatkowaniu, bowiem treść wniosku nie wskazuje, by nabywana przez Spółkę wierzytelność miała służyć do celów innych niż działalność gospodarcza.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie Spółka nie dokona czynności, która na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług podlega opodatkowaniu.

Podkreślić należy, iż niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe, co oznacza, iż w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.