Z treści wniosku wynika, że w dniu 22 stycznia 2014 r. wydana została decyzja w sprawie umorzenia postępowania podatkowego w zakresie podatku od spadków i darowizn, prowadzonego w sprawie opodatkowania nabycia spadku po zmarłej w 2002 r. A. B. W trakcie postępowania Wnioskodawczyni złożyła bowiem oświadczenie, że w lokalu mieszkalnym, będącym przedmiotem spadku, będzie zamieszkiwać przez okres 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego. W związku z powyższym, na skutek zastosowania art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, postępowanie stało się bezprzedmiotowe.

Wobec tak przedstawionego zdarzenia wyjaśnić należy, że stosownie do art. 924 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121) spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a zgodnie z art. 925 tej ustawy spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

W rezultacie, w opisanej sytuacji, z uwagi na nabycie spadku w 2002 r. zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

W myśl z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r., podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem spadku.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.

Natomiast zgodnie z dyspozycją wyrażoną w art. 6 ust. 1 pkt 1 przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje on z chwilą przyjęcia spadku. Jak z kolei stanowi art. 6 ust. 4 jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Gdy nabycie w drodze darowizny nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność dokonania tej darowizny.

Podstawa opodatkowania określona została w art. 7 ust. 1 ustawy, a stanowi ją wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym:

1. w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej,
2. w drodze spadku przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej,
3. w drodze spadku przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, sprawujące przez co najmniej dwa lata opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie umowy zawartej z nim przed organem gminy,

1. nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Wskazana ulga, zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy;
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:

1. od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
2. od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Celem norm zawartych w treści ww. art. 16 jest nieobciążanie osób najbliższych darczyńcy oraz bliskich i najbliższych spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat.

Ulga ta przysługuje po spełnieniu wszystkich warunków wskazanych w omawianym przepisie. Naruszenie chociaż jednego z nich powoduje utratę przez podatnika prawa do ulgi, co skutkuje ustaleniem przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego podatku od spadków i darowizn. Nie stanowi jednak podstawy do utraty prawa do ulgi fakt zbycia lokalu mieszkalnego, przy nabyciu którego skorzystano z ulgi mieszkaniowej, jeżeli nabywca – pomimo zbycia – będzie w nim dalej zamieszkiwać, przez wymagany okres.

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 7 ww. ustawy nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji m.in. zbycie udziału w budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Pamiętać jednak należy, że obie z przedstawionych przesłanek muszą wystąpić łącznie.

Ponieważ przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia „konieczność zmiany warunków mieszkaniowych” interpretując to pojęcie odwołać się należy do orzecznictwa sądów administracyjnych. Zgodnie z nim konieczność zmiany warunków mieszkaniowych w rozumieniu art. 16 ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdyż chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany, a zatem konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas, gdy zachodzi nagła, nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik, np. w sytuacji, gdy warunki mieszkaniowe wymagają poprawy. Uzasadnieniem zbycia lokalu będzie więc konieczność ulokowania uzyskanych w ten sposób środków w inwestycję mającą na celu poprawę warunków mieszkaniowych, a dochowanie tego przeznaczenia należy rozumieć jako warunek zachowania ulgi.

Taka sytuacja nie ma miejsca w niniejszej sprawie. We wniosku wskazano bowiem, że Spółdzielnia Mieszkaniowa wystąpiła do sądu z wnioskiem o przejęcie na własność nieruchomości w trybie art. 984 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101 z późn. zm.) ze względu na zadłużenie czynszowe. Wskazany przepis związany jest z egzekucją z nieruchomości, a więc z postępowaniem prowadzonym przez komornika pod nadzorem sądu, a zmierzającym do przymusowego wykonania zobowiązania dłużnika. Nie można więc uznać, że w niniejszej sprawie do czynienia mamy z nieoczekiwaną sytuacją, w jakiej znalazła się Wnioskodawczyni, której efektem jest konieczność zmiany warunków mieszkaniowych. Jest to wręcz efekt długotrwałego działania (a właściwie zaniechania) Wnioskodawczyni, polegającego na niewywiązywaniu się z obowiązku uiszczania czynszu, które zmusiło podmiot uprawniony – Spółdzielnię Mieszkaniową – do konieczności wystąpienia na drogę sądową (a w dalszej konieczności na drogę postępowania egzekucyjnego).

W świetle powyższych wyjaśnień uznać więc należy, że sprzedaż lokalu mieszkalnego, przy nabyciu którego Wnioskodawczyni skorzystała z ulgi na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w drodze egzekucji z nieruchomości przeprowadzonej przez komornika, spowoduje utratę prawa do ulgi, w sytuacji gdy po zbyciu Wnioskodawczyni w lokalu tym nie będzie już zamieszkiwać. Nieuzasadnione, w świetle art. 16 ust. 7 ustawy zbycie, z jakim możemy mieć do czynienia w opisanej sprawie, połączone z koniecznością opuszczenia przez Wnioskodawczynię tego lokalu oznaczać będzie, że właściwy w sprawie naczelnik urzędu skarbowego zobowiązany będzie do ustalenia zobowiązania podatkowego Wnioskodawczyni (a nie Spółdzielni Mieszkaniowej). To bowiem Wnioskodawczyni jest podatnikiem podatku od spadków i darowizn i to Ona była adresatem decyzji o umorzeniu postępowania podatkowego w związku z niewystąpieniem podstawy opodatkowania na skutek zastosowania wskazanej wyżej preferencji podatkowej. W efekcie natomiast to Wnioskodawczyni zobowiązana będzie do zapłaty podatku od spadków i darowizn wynikającego z decyzji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.