Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPB2/4511-102/15-4/MP
z 28 maja 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 13 lutego 2015 r. (data wpływu 17 lutego 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 25 kwietnia 2015 r. (data wpływu 29 kwietnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w pracowniczym programie motywacyjnym:

• w części dotyczącej braku powstania po stronie Wnioskodawcy przychodu podlegającego opodatkowaniu w momencie przyznania Opcji w ramach programu motywacyjnego – jest prawidłowe,

• w części dotyczącej kwalifikacji przychodu z tytułu odpłatnego zbycia akcji (nabytych w ramach realizacji Opcji) do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych – jest prawidłowe,

• w pozostałym zakresie – jest nieprawidłowe,

• bezprzedmiotowe w odniesieniu do pytania nr 3.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 17 lutego 2015 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w pracowniczym programie motywacyjnym.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613), w związku z czym pismem z dnia 17 kwietnia 2015 r., Nr IPTPB2/4511-102/15-2/MP, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 w związku z art. 14h ww. ustawy, wystąpił do Wnioskodawcy o usunięcie braków w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie skutecznie doręczono w dniu 22 kwietnia 2015 r., natomiast pismem z dnia 25 kwietnia 2015 r., uzupełniono ww. wniosek (data nadania 28 kwietnia 2015 r.).

We wniosku opisano następujące zdarzenie przyszłe i stan faktyczny.

Wnioskodawca jest pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w xPoland Sp. z o.o. z siedzibą x w Polsce (dalej: „Spółka"). Spółka należy do Grupy X, światowego lidera xxx. Jest uczestnikiem pracowniczego programu (planu) motywacyjnego „Employee Stock Purchase Plan” (dalej: „ESPP”), organizowanego przez spółkę xxInc., Spółkę prawa amerykańskiego, z siedzibą w Stanach Zjednoczonych Ameryki (dalej: „xUSA”), przeznaczonego dla pracowników spółek z Grupy X. Zgodnie z regulaminem ESSP, programem tym, objęty może zostać (z pewnymi wyłączeniami) każdy pracownik, każdej ze spółek powiązanych z xUSA, w tym pracownicy xPoland. Przy czym uczestnictwo w programie jest dobrowolne. Program ten organizowany jest zwykle w 12-miesięcznych (rocznych) edycjach (tzw. Offering Period np. od 16 maja 2014 r. do 15 maja 2015 r.), przy czym należy uprzednio wyrazić zgodę przystąpienia (zapisania się) do danej edycji programu Obecnie Wnioskodawca bierze w nim udział i w przyszłości zamierza również przystępować do kolejnych edycji ww. planu ESPP.

Wyrażając zgodę na przystąpienie do ww. programu ESPP, pracownik zawiera z xUSA umowę, każdorazowo na okres danej edycji programu. Na jej mocy zgadza się przekazywać do xUSA, przez okres danej edycji, określoną część swojego wynagrodzenia za pracę uzyskiwanego od xPoland (nie więcej niż 10% wynagrodzenia, przy czym technicznie dokonywane jest to poprzez comiesięczne potrącenia z wynagrodzenia netto pracownika), dalej „alokowane środki”. W zamian za powyższe, pracownikowi (uczestnikowi) programu ESPP, w dniu rozpoczęcia danej edycji programu, przyznawana jest opcja dająca prawo do zakupu akcji xUSA (dalej: „Opcja”), określonych regulaminem - przyszłych terminach stanowiących daty realizacji Opcji tzw. Exercise Date (obecnie jest to data następująca po upływie każdorazowo 6 miesięcy, od rozpoczęcia danej edycji programu tj. 15 listopad oraz 15 maj lub, jeżeli te dni są w rozumieniu prawa amerykańskiego dniami wolnymi - następne dni robocze, jednak terminy te mogą ulec w przyszłości zmianie), po ustalonej w programie cenie zakupu, przy czym zakup akcji sfinansowany może być wyłącznie za kwotę odpowiadającą wartości alokowanych środków.

Samo przyznanie Opcji uczestnikowi programu ESPP, oraz posiadanie Opcji, nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi przywilejami. Szczególnie, posiadacz Opcji nie jest traktowany jak posiadacz akcji, czyli m.in. nie jest uprawniony do otrzymywania dywidendy i nie przysługuje mu prawo głosu. Uczestnikowi programu nie przysługuje również prawo do rozporządzania Opcją, w sposób inny niż realizacja Opcji (w szczególności nie może on sprzedawać lub przekazywać Opcji innym osobom).

Realizacja Opcji przez uczestnika programu ESPP, w określonych regulaminem dniach polega na nabyciu akcji xUSA (za równowartość alokowanych środków), za cenę zakupu odpowiadającą 85% ustalonej rynkowej wartości akcji xUSA (tzw. Fair Market Value), obowiązującej w dacie rozpoczęcia edycji programu lub w dacie realizacji Opcji, którakolwiek z tych wartości okaże się niższa (dalej: „Realizacja Opcji”). Od momentu odpowiedniego zaewidencjonowania nabytych akcji przez xUSA (lub wyznaczonego agenta xUSA), pracownik staje się akcjonariuszem xUSA, co wiąże się z uzyskaniem praw przysługujących akcjonariuszom, w tym w szczególności z prawem do dywidendy lub do zbycia akcji. Zdarza się, że Wnioskodawca dokonuje sprzedaży akcji niezwłocznie w tym samym dniu, w którym ma miejsce Realizacja Opcji.

Sama Realizacja Opcji następuje „automatycznie” (tzn. bez dodatkowej deklaracji uczestnika programu ESPP), w wyznaczonych regulaminem datach (akcje nabywane są za równowartość alokowanych Środków), jednak uczestnikowi przysługuje w każdym czasie prawo do obniżenia wysokości comiesięcznie alokowanych środków (w tym do 0%) lub do wycofania całości alokowanych środków w każdym momencie trwania umowy (w części, która nie została dotychczas przeznaczona na realizację Opcji), co równoważne jest z wygaśnięciem przyznanej Opcji. Możliwość realizacji Opcji uzależniona jest przy tym, od spełnienia warunku w postaci pozostawania pracownikiem xPoland. W przypadku ustania zatrudnienia w xPoland, Opcja podlega automatycznemu wygaśnięciu, a niewykorzystane alokowane środki są zwracane uczestnikowi. Alokowane środki nie podlegają oprocentowaniu, uczestnik nie ma prawa do odsetek z tego tytułu. XUSA przysługuje natomiast prawo do dysponowania alokowanymi środkami w dowolnych celach związanych z funkcjonowaniem spółki. Pracodawca, xPoland, nie bierze udziału w programie ESPP, w szczególności nie jest stroną umowy zawieranej przez Wnioskodawcę (uczestnika programu ESPP). XUSA nie ponosi kosztów tego programu. Program ten, nie jest elementem umowy o pracę zawartej przez Wnioskodawcę z X, a przyznawane i realizowane Opcje nie są elementem wynagrodzenia za pracę. Rola xPoland ogranicza się do dokonywania potrąceń z wynagrodzenia, na poczet alokowanych środków (za zgodą Wnioskodawcy, jako uczestnika programu) oraz przekazywania tych środków do XUSA. Wszelkie roszczenia pracowników związane z programem ESPP, nie podlegają rozpatrywaniu przez xPoland, a wyłącznie przez xUSA, jako organizatora i administratora programu (lub upoważnionego przez niego agenta).

Wnioskodawca jest rezydentem podatkowym w Polsce tj. osobą o nieograniczonym obowiązku podatkowym w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie obrotu akcjami lub innymi papierami wartościowymi.

W piśmie z dnia 25 kwietnia 2015 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku Wnioskodawca wskazał:

Wnioskodawcę wiąże stosunek pracy ze spółką XPoland, będącej spółką z Grupy X, powiązaną z xUSA.

W ramach pracowniczego programu motywacyjnego Wnioskodawca nabył prawo do zakupu akcji spółki xUSA („Opcja”) za cenę zakupu odpowiadającą 85% ustalonej rynkowej wartości akcji xUSA (tzw. Fair Market Value) obowiązującej w dacie rozpoczęcia edycji programu lub w dacie realizacji Opcji, którakolwiek z tych wartości okaże się niższa. Samo przyznanie Opcji uczestnikowi programu ESPP oraz posiadanie Opcji nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi przywilejami, w szczególności posiadacz Opcji nie jest traktowany jak posiadacz akcji, czyli m.in. nie jest uprawniony do otrzymywania dywidendy i nie przysługuje mu prawo głosu. Uczestnikowi programu nie przysługuje również prawo do rozporządzania Opcją w sposób inny niż realizacja Opcji (w szczególności nie może on sprzedawać lub przekazywać Opcji innym osobom). Kwestia ta, została przez Wnioskodawcę szczegółowo opisana we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.

Opcja została Wnioskodawcy przyznana w sierpniu 2013 r. W ramach pracowniczego programu motywacyjnego ESPP Wnioskodawca nabył akcje xUSA w maju 2014 r. oraz w listopadzie 2014 r.

Opcja może być uznana za pochodny instrument finansowy w rozumieniu art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawca uważa bowiem, że Opcja, której istota i cechy zostały szczegółowo przedstawione przez Niego w opisie stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego wniosku, spełnia definicję z art. 2 ust. 1 pkt 2) lit. c) ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, tj. stanowi inny instrument pochodny, którego instrumentem bazowym jest papier wartościowy (tu: akcja xUSA).

Koszt i realizacja pracowniczego planu motywacyjnego ESPP, obciąża spółkę xUSA.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku).

1. Czy w momencie przyznania Opcji, Wnioskodawcy (uczestnikowi programu ESPP) powstaje po Jego stronie przychód do opodatkowania na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?,
2. Czy w momencie realizacji Opcji w ramach programu ESPP, tj. zakupu akcji w określonych terminach za cenę zakupu odpowiadającą 85% ustalonej wartości rynkowej akcji (w zamian za wartość alokowanych środków), po stronie Wnioskodawcy nie powstanie przychód do opodatkowania?,
3. Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 jest pozytywna (tzn. w momencie realizacji Opcji nie powstanie przychód podatkowy), to pytanie nr 3 brzmi: czy w przypadku sprzedaży nabytych akcji uzyskany dochód ze sprzedaży akcji ustala się zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako różnica między przychodem ze sprzedaży akcji oraz kosztem uzyskania przychodu określonym zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38?,
4. Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 jest negatywna tzn. w momencie realizacji Opcji powstanie po stronie Wnioskodawcy przychód, to:
   1. do jakiego źródła przychodów należy zaliczyć powstały przychód i w jaki sposób określić przychód i dochód (podstawę opodatkowania) z tego tytułu na moment realizacji Opcji?
   2. czy w przypadku następczej sprzedaży ww. akcji (nabytych uprzednio w ramach realizacji Opcji), dochód ze sprzedaży akcji należy określić zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z uwzględnieniem art. 22 ust. 1d ww. ustawy?
   
   

Wnioskodawca w uzupełnieniu wniosku stwierdza, że w Jego przekonaniu pytania nr 3 i nr 4 stają się jednoznaczne w momencie, w którym tut. Organ wyda jednoznaczną interpretację sytuacji przedstawionej w pytaniu nr 2. Jednoznaczność pytań nr 3 i nr 4 wynika z faktu, że po wydaniu przez Organ interpretacji dotyczącej sytuacji przedstawionej w pytaniu nr 2, tylko jedno z pytań - nr 3 lub nr 4 - zachowuje sens, biorąc pod uwagę całościową interpretację przedstawianego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i tylko na jedno z dwóch powyższych pytań Wnioskodawca oczekuje odpowiedzi.

Zdaniem Wnioskodawcy:

1. W momencie przyznania Opcji w ramach programu ESPP nie powstaje przychód podatkowy na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
2. W momencie realizacji Opcji, tj. zakupu akcji za cenę zakupu odpowiadającą 85% ustalonej wartości rynkowej akcji, po stronie Wnioskodawcy nie powstanie przychód do opodatkowania.
3. Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 jest pozytywna (tzn. w momencie realizacji Opcji nie powstanie przychód), to w przypadku sprzedaży nabytych akcji dochód ze sprzedaży akcji, powinien zostać określony zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako różnica między przychodem ze sprzedaży akcji a kosztem uzyskania przychodu określonym zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38.
4. Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 jest negatywna (tzn. w momencie realizacji Opcji powstanie przychód podatkowy), to wówczas:
   1. powstały przychód z realizacji Opcji, należy zakwalifikować do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych (z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych), o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wartość tego przychodu należy określić zgodnie z art. 11 ust. 2b w związku z art. 11 ust. 2 lub ust. 2a pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako różnicę pomiędzy wartością rynkową akcji na dzień ich nabycia, a odpłatnością poniesioną przez podatnika na zakup akcji, natomiast wartość dochodu należy ustalić na podstawie art. 30b ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
   2. w przypadku sprzedaży akcji nabytych uprzednio w ramach realizacji Opcji, od których został określony przychód zgodnie z pkt a) powyżej, w momencie realizacji Opcji dochód ze sprzedaży tychże akcji, powinien zostać określony zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z uwzględnieniem art. 22 ust. 1d ww. ustawy.
   
   

Ad 1.

Opcja stanowi przykład pochodnego instrumentu finansowego. Zgodnie z art. 5a ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pochodne instrumenty finansowe, to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami pochodnymi (dalej: ustawa o OIP). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2) lit. c) ustawy o obrocie instrumentami pochodnymi: „Instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są: (...) 2) niebędące papierami wartościowymi: (...) c) opcje, kontrakty terminowe, swapy umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne”.

W doktrynie i judykaturze przyjmuje się zaś, że opcja jest pochodnym instrumentem finansowym dającym posiadaczowi prawo do zawarcia transakcji określonym instrumentem bazowym (a więc w tym np. do kupna akcji) w przyszłym terminie, po z góry określonej cenie.

Należy zauważyć, że w przypadku Opcji, która występuje w ramach programu ESPP jej (przyszła) wartość zależna jest od instrumentu bazowego w postaci papieru wartościowego tj. akcji xUSA, i samo otrzymanie Opcji nie wiąże się dla uczestnika z opłatami, czy innymi kosztami. Regulamin programu ESPP określa zaś precyzyjnie przyszłe daty wykonania przyznanego uczestnikowi prawa. Należy zatem uznać, że w ramach programu ESPP, pracownik (uczestnik) otrzymuje pochodny instrument finansowy w postaci Opcji.

Niemniej jednak, samo przyznanie Opcji pracownikowi (otrzymanie Opcji przez pracownika), w ramach programu ESPP, nie wiąże się z uzyskaniem przez niego w tym momencie jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego. Opcja ta, nie posiada bowiem na ten moment konkretnego wymiaru finansowego, jest jedynie prawem, które pracownik może zrealizować w przyszłości. Do czego może jednak nie dojść, np. w przypadku wycofania się pracownika z udziału w programie ESPP, lub w przypadku ustania zatrudnienia w xPoland. Ponadto, w momencie przyznania (otrzymania) Opcji nie jest znana wartość ani ilość akcji, które mogą zostać w wyniku jej realizacji nabyte. Opcja ta nie funkcjonuje jako towar (usługa), nie można jej nabyć. Może jedynie zostać przyznana uczestnikowi w ramach programu ESPP, a pracownik, któremu ją przyznano, nie może nią rozporządzać, w tym w szczególności nie może jej sprzedać lub przekazać innej osobie.

Podsumowując zatem przyznanie (otrzymanie) Opcji w ramach programu ESPP, nie skutkuje dla uczestnika programu ESPP (Wnioskodawcy) powstaniem w tym momencie jakiegokolwiek przychodu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stanowisko, zgodne z powyższym, prezentowane jest w indywidualnych interpretacjach wydawanych z upoważnienia Ministra Finansów w sprawach o zbliżonych stanach faktycznych. Przykładowo takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 12 marca 2014 r., Nr ILPB2/415-1173/13-3/JK, w której uznał, że „(...) brak konkretnego wymiaru finansowego Opcji w momencie ich przyznania Uczestnikom uprawnionym, uniemożliwia traktowanie ich w kategorii przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 ww. ustawy”. Podobne stanowisko zaprezentował również m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 28 marca 2014 r., Nr IPPB2/415-40/14-3/MK1.

Ad 2.

Zdaniem Wnioskodawcy, realizacja Opcji (rozumiana jako zakup z alokowanych środków akcji x USA w określonym programem terminie za cenę nabycia odpowiadającą 85% ustalonej wartości rynkowej akcji), nie powoduje powstania po stronie Wnioskodawcy przychodu podatkowego na ten moment. Przychód ten oraz dochód realizuje się w momencie sprzedaży akcji (papierów wartościowych) nabytych w ramach realizacji Opcji jako przychód z kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 oraz art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie dochód określa się na podstawie art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W orzecznictwie sądów administracyjnych, prezentowane jest ugruntowane stanowisko w zakresie opodatkowania dochodów uzyskiwanych przez pracowników, w ramach tzw. akcyjnych lub opcyjnych planów motywacyjnych, że samo preferencyjne nabycie akcji w ramach realizacji praw wynikających z takich planów, nie powoduje na ten moment realnego przysporzenia majątkowego dla uczestnika programu. Ewentualna korzyść ma w tym momencie charakter jedynie potencjalny, a realne przysporzenie, dochód do opodatkowania, realizuje się dopiero w momencie odpłatnego zbycia tych akcji przez uczestnika. Takie stanowisko zaprezentował m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w wyroku z dnia 4 marca 2014 r. (sygn. akt III SA/Wa 2462/13). Akcje są papierami wartościowymi inkorporującymi zarówno prawa, jak i obowiązki akcjonariusza, w stosunku do spółki będącej emitentem akcji. Moment uzyskania dochodu z akcji nie jest tożsamy z momentem ich nabycia, bez względu na formę tego nabycia (w tym przypadku w wyniku nieodpłatnego przekazania akcji w ramach programu motywacyjnego). Cechą papierów wartościowych, jakimi są akcje jest to, że generują dochód w przyszłości, w postaci dywidendy, czy też, w przypadku ich odpłatnego zbycia, w postaci różnicy pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztami poniesionymi na nabycie akcji. W momencie otrzymania akcji na preferencyjnych warunkach, przysporzenie, jakie z tego tytułu uzyskuje dana osoba, niezależnie od źródła i przyczyny uzyskania tego przysporzenia, jest jedynie potencjalne. (...) Stanowisko uznające jedynie potencjalny charakter dochodu uzyskiwanego w momencie otrzymania akcji, potwierdza także treść art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akacji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Wydatki takie, są jednak kosztem uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych udziałów, wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym dochodu z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także umorzenia jednostek uczestnictwa.

Podobne stanowisko zostało zaprezentowane również w wyroku prawomocnym WSA w Gdańsku, z dnia 29 lutego 2012 r. (sygn. akt I SA/Gd 1139/11, utrzymanym w mocy przez Naczelny Sąd Administracyjny z dnia 21 maja 2014 r., sygn. II FSK1428/12), czy w wyroku NSA z dnia 7 lutego 2014 r. (sygn. akt II FSK 347/12), zgodnie z którym „Nie może bowiem nasuwać wątpliwości, że opodatkowanie dochodu z realizacji planu akcyjnego i planu opcyjnego musi być jednakowe. W obydwu planach, beneficjent staje się właścicielem akcji spółki amerykańskiej, a następnie sprzedaje je w obrocie giełdowym. Różnica polega jedynie na tym, że w planie opcyjnym beneficjent w tym samym momencie nabywa i zbywa akcje, natomiast w planie akcyjnym objęcie akcji następuje wcześniej. (...) Beneficjent nie mógł zatem, uzyskać innych korzyści z tytułu nabycia akcji (...) niż osiągnięcie dochodu z ich sprzedaży. Należało zatem przyjąć, że realizacja prawa wynikających z opcji polegała na uzyskaniu opodatkowanego dochodu ze sprzedaży akcji. (...) opodatkowanie preferencyjnie nabywanych akcji już w momencie ich nabycia, nie wyłączy spod opodatkowania sprzedaży akcji. Nie ulega bowiem wątpliwości, że osoby uczestniczące w programie motywacyjnym, w sytuacji sprzedaży akcji uzyskają przychody z kapitałów pieniężnych i będą zobowiązane do określenia podstawy opodatkowania, jaką jest różnica pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży, a kwotą po jakiej te akcje zostały nabyte”.

Ponadto należy zauważyć, że do absurdu prowadziłaby sytuacja, w której uczestnik programu musiałby najpierw zapłacić podatek w związku z otrzymaniem akcji (nabytej nieodpłatnie lub po preferencyjnej cenie), w ramach realizacji opcji, a później np. poniósłby na jej sprzedaży stratę, co w rezultacie prowadziłoby do tego, że zapłaciłby podatek dochodowy od transakcji, która pod względem ekonomicznym generowałaby stratę. Oczywistość naruszenia w ten sposób konstytucyjnej zasady proporcjonalności, wykazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 lutego 2014 r., sygn. akt II FSK 419/12, który odnosząc się do kalkulacji przedstawionych w skardze kasacyjnej, wskazał, że „Symulacja ta obrazuje też trafność argumentacji skarżącego, że w przypadku przyjęcia poglądu Ministra Finansów, podatek dochodowy do zapłaty byłby wyższy od uzyskanego dochodu, co oczywiście naruszałoby przywołaną wyżej konstytucyjną zasadę proporcjonalności opodatkowania”. Tę problematykę celnie obrazuje również WSA w Warszawie w wyroku z dnia 24 kwietnia 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 2987/13, w którym wskazał, że „Należy również zwrócić uwagę, że cena rynkowa akcji spółek handlowych, zwłaszcza tych notowanych na giełdzie, podlega nieustannym zmianom. Nie można wykluczyć, że nawet w przypadku nabycia lub objęcia akcji po preferencyjnych cenach, a więc poniżej ceny rynkowej, późniejszy spadek wartości rynkowej tych akcji, byłby na tyle znaczący, że doprowadziłby do sytuacji, w której cena zbycia akcji byłaby niższa niż cena ich nabycia. Wówczas w istocie rzeczy mielibyśmy do czynienia nie z dochodem, lecz ze stratą, ponieważ koszty uzyskania przychodów przewyższałyby uzyskane przychody. Gdyby więc uprzednio, a więc w momencie nabycia akcji nastąpiło już opodatkowanie dochodu rozumianego jako różnica pomiędzy ceną rynkową akcji, a ceną (preferencyjną) objęcia lub nabycia tych akcji, to podatnik zapłaciłby podatek, pomimo że w sensie ekonomicznym i prawnym poniósł stratę, która nie podlegałaby w takim razie odliczeniu od przychodu uzyskanego z innego źródła przychodów”.

Ponadto, nie ulega wątpliwości, że ewentualne opodatkowanie podatnika w momencie zakupu akcji po preferencyjnej cenie a następnie opodatkowanie w momencie sprzedaży tychże akcji, prowadziłoby do podwójnego opodatkowania, co stoi w sprzeczności z normami konstytucyjnymi. Podwójne opodatkowanie dochodu z tego samego źródła (przychód z kapitałów pieniężnych) w okolicznościach niniejszej sprawy naruszałby konstytucyjną zasadę równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP. Konstytucyjna zasada równości wobec prawa, obowiązująca we wszystkich sferach funkcjonowania społeczeństwa, oznacza więc, że wszystkie charakteryzujące się określoną, istotną cechą podmioty prawa, których dotyczą konkretne normy prawne traktowane być muszą równo, tzn. według jednakowej miary (tak np. NSA w wyroku z dnia 18 maja 2011 r., sygn. akt II GSK 490/10). Takie stanowisko w sprawach o zbliżonych do niniejszego stanach faktycznych znajduje oparcie w bogatej linii orzeczniczej NSA (wyroki: z dnia 5 października 2011 r., sygn. akt II FSK 517/10; z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt II FSK 111/12; z dnia 7 lutego 2014, sygn. akt II FSK 419/12 i sygn. II FSK 419/12).

Przyjęcie wykładni, zgodnie z którą przychód (dochód), należy rozpoznać dwukrotnie: raz w momencie nabycia akcji oraz drugi raz w momencie zbycia tychże akcji dyskryminowałoby (co wykazano we wskazanym orzecznictwie NSA) osoby, które nabyły akcje nieodpłatnie. Osoby takie nie mogłyby wykazać żadnego kosztu uzyskania przychodu, ani w momencie nabycia akcji, ani w momencie ich zbycia. Ustalając podstawę opodatkowania (dochód) przy zbyciu akcji (papierów wartościowych), podatnik może bowiem w oparciu o literalne brzmienie art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obniżyć przychód o wydatki na nabycie papierów wartościowych (art. 23 ust. 1 pkt 38 ww. ustawy), a tych przecież by nie ponosił. Opodatkowany zostałby więc dochód z nabycia akcji, równy przychodowi z niego, a potem dochód ze zbycia akcji, ponownie bez jakiegokolwiek kosztu jego uzyskania. Analogiczna sytuacja miałaby miejsce w przypadku nabycia akcji po preferencyjnej cenie (częściowo odpłatnie), jedynie z tą różnicą, że koszty uzyskania przychodów mogłyby zostać rozpoznane jedynie częściowo w wysokości poniesionych wydatków na zakup akcji (preferencyjnej ceny zakupu).

Ponadto nie sposób uznać, że przedmiotowy zakup akcji xUSA w ramach programu ESPP za „preferencyjną” cenę ma charakter częściowo nieodpłatnego świadczenia na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem występuje tu również element świadczenia wzajemnego w postaci alokowania środków przez uczestnika w xUSA bez wynagrodzenia (odsetek) z tego tytułu. Pracownik nie może z tych środków korzystać (może je wprawdzie wycofać, jednak nie uzyska wtedy żadnej dodatkowej korzyści za okres, w którym te środki były alokowane, np. w postaci oprocentowania), natomiast xUSA ze środków tych korzystać może. Oczywistym być zatem powinno, iż „preferencyjna" cena realizacji Opcji (nabycia akcji) związana jest nierozerwalnie z faktem, że pracownik dokonuje uprzedniego alokowania środków w xUSA. Ponadto, zakup ten (realizacja Opcji) nie może mieć miejsca w dowolnym momencie, a wyłącznie w momentach odgórnie ustalonych w umowie programu ESPP, oraz uzależniony jest od spełnienia określonych warunków, w szczególności istnienia (kontynuowania) zatrudnienia w spółce z Grupy X.

Ponadto, można wskazać, że program ESPP cechuje się właściwościami typowymi dla programów lojalnościowych, w ramach których uczestnikom programów przyznawane są rabaty. W przypadku programu ESPP, mamy do czynienia niejako z 15% rabatem od ustalonej wartości rynkowej akcji. W przypadku takich programów, zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne są zgodne co do tego, że w przypadku, gdy z programu może korzystać szeroki krąg osób (jak w niniejszej sprawie, gdzie może to być praktycznie każdy pracownik każdej spółki powiązanej z xUSA), rabaty takie nie powodują powstania przychodu podatkowego dla uczestnika. Wskazuje się, że przychód nie powstanie wówczas, gdy krąg osób nie jest zamknięty wyłącznie do pracowników spółki udzielającej rabatu - a w niniejszej sprawie bez wątpienia podatnik/Wnioskodawca nie jest pracownikiem xUSA. O takim podejściu świadczy np. interpretacja indywidualna z dnia 16 lutego 2012 r., Nr IPPB2/415- 1023/11-2/AK, w której Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, że „(...) przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe nie ogranicza kręgu uprawnionych do korzystania z rabatu tylko do pracowników Wnioskodawcy. A zatem krąg uprawnionych do zakupów z rabatem, jest potencjalnie nieograniczony. Jeśli zatem grono beneficjentów (podmiotów) korzystających z rabatów, nie będzie ograniczone wyłącznie do pracowników, to przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych u pracowników wnioskodawcy nie powstanie”.

Podsumowując, w ocenie Wnioskodawcy, w momencie realizacji Opcji polegającej na nabyciu akcji za 85% ustalonej ceny rynkowej akcji (tj. z 15% rabatem), nie powstanie na ten moment przychód do opodatkowania na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie można bowiem mówić o powstaniu przysporzenia majątkowego dla Wnioskodawcy, w chwili, kiedy nabywa On akcje. W tym momencie osoba taka może bowiem dopiero liczyć na potencjalne przychody, jakie wygenerują się w przyszłości (o ile w ogóle powstaną). Wnioskodawca w momencie otrzymania akcji nie ma żadnej pewności co do wysokości przychodu, ani dochodu, gdyż realne przysporzenie powstanie dopiero w momencie sprzedaży nabytych uprzednio akcji. Co więcej, przysporzenie majątkowe może być znikome, lub w ogóle nie powstać w sytuacji, gdy otrzymane akcje stracą swoją wartość (w odniesieniu do momentu kiedy zostały nabyte) zanim zostaną sprzedane przez Wnioskodawcę. Tym samym przysporzenie majątkowe, jakie otrzymuje Wnioskodawca może zostać określone dopiero w momencie sprzedaży akcji, gdyż dopiero wtedy wiadomo, czy nabyte preferencyjnie akcje wygenerowały faktycznie zysk.

Ad. 3

W przypadku uznania przez organ, że stanowisko opisane w odpowiedzi na pytanie nr 2 jest prawidłowe (tj. że w momencie realizacji Opcji po stronie Wnioskodawcy nie powstaje przychód podatkowy), to wówczas w momencie następczej sprzedaży tychże akcji (nabytych uprzednio w ramach realizacji Opcji), uzyskany dochód ze sprzedaży akcji powinien zostać określony zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako różnica między:

• przychodem z kapitałów pieniężnych uzyskanym ze sprzedaży akcji (papierów wartościowych), o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a w związku z art. 17 ust. 2 oraz art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (cena sprzedaży akcji pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia np. prowizję brokera) oraz,
  

• kosztem uzyskania przychodu określonym zgodnie art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. wydatkami poniesionymi na nabycie akcji (poniesiona cena zakupu akcji oraz ewentualne wydatki związane z zakupem akcji np. prowizja brokera).
  
  

W tej sytuacji nie znajdzie zastosowania przepis art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który pozwala w przypadku sprzedaży praw, rzeczy lub innych świadczeń nabytych uprzednio nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, na uznanie za koszt uzyskania przychodu tej sprzedaży wartości przychodu z tzw. nieodpłatnego świadczenia lub świadczenia częściowo odpłatnego, określonego zgodnie art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Skoro w momencie realizacji Opcji nie powstał przychód, to w przypadku sprzedaży akcji (nabytych uprzednio w ramach realizacji Opcji) nie byłoby zasadne stosowanie wyżej powołanego przepisu art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad. 4

W przypadku uznania, że stanowisko Wnioskodawcy zawarte w odpowiedzi na pytanie nr 2 jest nieprawidłowe, tj. że w momencie realizacji Opcji powstaje dla Wnioskodawcy, jako uczestnika programu ESPP przychód podatkowy, to wówczas:

Ad. 4 pkt a) Powstały przychód należałoby zakwalifikować do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 oraz art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wskazano w uzasadnieniu stanowiska dotyczącego pytania nr 1, Opcja jest przykładem pochodnego instrumentu finansowego. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 17 ust. 1 pkt 10) wprost zalicza przychody z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych do przychodów z kapitałów pieniężnych. Z uwagi na fakt, że realizacja praw z Opcji w ramach programu ESPP polega na nabyciu („dostawie” instrumentu bazowego) akcji (a nie na otrzymaniu pieniędzy), wartość pieniężną takiego przychodu z tytułu otrzymanego świadczenia w postaci akcji nabytej po preferencyjnej cenie należałoby określić zgodnie z art. 11 ust. 2b w związku z art. 11 ust. 2 lub ust. 2a pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako przychód tzw. częściowo nieodpłatnego świadczenia. Żaden bowiem inny przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa, w jaki sposób ustalić przychód z realizacji praw z pochodnych instrumentów finansowych w sytuacji, gdy przychód ten uzyskiwany jest w formie świadczenia w naturze, nieodpłatnego świadczenia czy świadczenia częściowo nieodpłatnego. Zgodnie z ww. przepisem przychód ten określa się jako różnicę pomiędzy wartością świadczenia obliczoną według zasad art. 11 ust. 2 lub ust. 2a, czyli na podstawie rynkowej ceny stosowanej przy obrocie prawami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem w szczególności czasu i miejsca ich uzyskania, tj. ceny rynkowej akcji xUSA z dnia otrzymania akcji (w ramach realizacji Opcji), a odpłatnością ponoszoną przez podatnika, tj. ceną zakupu akcji xUSA poniesioną przez Wnioskodawcę. Za dochód (podstawę opodatkowania) z realizacji Opcji należałoby wówczas uznać - stosownie do art. 30b ust. 2 pkt 3) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - różnicę między sumą przychodów uzyskanych z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych (czyli wyżej określonym przychodem z tytułu częściowo nieodpłatnego świadczenia) a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a, tj. wydatkami związanymi z nabyciem Opcji (które w analizowanej sytuacji wynoszą „zero” z uwagi na fakt, że Opcje przyznawane są uczestnikom bez pobierania jakichkolwiek opłat czy wynagrodzenia z tego tytułu). Powyższy dochód podlega opodatkowaniu według 19% stawki PIT, przy czym nie ma obowiązku odprowadzania od tego dochodu zaliczek na podatek w trakcie roku. Dochód ten oraz podatek podlega rozliczeniu i zadeklarowaniu przez podatnika (Wnioskodawcę) w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-38, które należy złożyć do urzędu skarbowego po zakończeniu danego roku podatkowego – do 30 kwietnia następnego roku podatkowego - odpowiednio zgodnie z przepisami art. 30b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wyżej zaprezentowane stanowisko znajduje oparcie przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2011 r. (Nr ILPB2/415-271/11-2/JK) „Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 10 ww. ustawy, przychody z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych (nabycia akcji) stanowią przychód z kapitałów pieniężnych i w myśl postanowień ust. 1b tego artykułu przychód powstaje w momencie realizacji praw wynikających z opcji, tj. nabycia akcji. Podstawą opodatkowania - stosownie do art. 30b ust. 2 pkt 3 ustawy, jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z realizacji praw wynikających z takich opcji (różnica pomiędzy ceną instrumentu bazowego w dniu realizacji a kosztami zakupu akcji), a kosztami uzyskania przychodów określonych w art. 23 ust. 1 pkt 38a ustawy, tj. wydatkami związanymi z nabyciem opcji do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów.

Ad. 4 pkt b) Następcza sprzedaż akcji nabytych w ramach realizacji Opcji powinna być opodatkowana na podstawie art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 22 ust. 1d, tj. z zastosowaniem kosztów określonych w art. 23 ust. 1 pkt 38 (wydatków na nabycie akcji) oraz kosztów określonych w art. 22 ust. 1d ww. ustawy, tj. zaliczeniem do kosztów uzyskania przychodów wartości przychodu z tytułu częściowo nieodpłatnego świadczenia określonego zgodnie z art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powstałego na etapie realizacji Opcji (opisanym w pkt a powyżej).

Takie stanowisko wynika z konieczności uwzględnienia uprzednio określonego przychodu (dochodu) podlegającego opodatkowaniu na etapie realizacji Opcji (nabyciu preferencyjnym akcji) przy ustaleniu dochodu do opodatkowania ze sprzedaży tychże akcji celem uniknięcia podwójnego opodatkowania tego samego dochodu. Jak Wnioskodawca szczegółowo wykazał w uzasadnieniu stanowiska dotyczącego pytania nr 2, podwójne opodatkowanie dochodu w okolicznościach niniejszej sprawy naruszałoby konstytucyjną zasadę równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP.

Ponadto stanowisko, zgodnie z którym możliwe jest uwzględnienie art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów i dochodu ze sprzedaży akcji nabytych w drodze realizacji opcji w ramach pracowniczych planów motywacyjnych znajduje potwierdzenie w niektórych interpretacjach Ministra Finansów. Przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2011 r., Nr lLPB2/415-271/11-2/JK, w której uznał, że „(...) przy zbyciu akcji nabytych po preferencyjnej cenie w stosunku do ich ceny rynkowej z dnia nabycia, bądź w sposób nieodpłatny koszty uzyskania przychodu należy ustalić w oparciu o przepisy art. 23 ust. 1 pkt 38 w związku z art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (...) Z powyższego wynika, że dopiero z chwilą sprzedaży akcji ustala się koszty, które warunkują ich nabycie oraz sprzedaż. W praktyce istotną przesłanką zaliczenia poniesionego przez podatnika wydatku do kosztów uzyskania przychodu jest istnienie związku przyczynowo-skutkowego między tym wydatkiem, a osiągniętym przychodem. W sytuacji, gdy Wnioskodawca nabędzie akcje po cenie wykonania do kosztów uzyskania przychodu ze zbycia przedmiotowych akcji zaliczymy przychód, który uprzednio został opodatkowany jako przychód z tytułu objęcia akcji za opcje lub z tytułu objęcia akcji w ramach SU. Kosztami nabycia akcji będą również inne wydatki poniesione na nabycie, takie jak opłaty notarialne, podatek od czynności cywilnoprawnych, itp.”.

Reasumując, uznanie stanowiska zawartego w odpowiedzi na pytanie nr 2 za nieprawidłowe (tj. uznanie, że na moment realizacji Opcji powstaje przychód podatkowy po stronie Wnioskodawcy) prowadzi do wniosku, że w przypadku następczej sprzedaży akcji nabytych uprzednio w ramach realizacji Opcji możliwe i zasadne byłoby uwzględnienie jako kosztu uzyskania przychodu tej sprzedaży m.in. wartości kosztu, o której mowa w art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na koniec, Wnioskodawca pragnie wskazać, że wyłącznie uznanie stanowiska wyrażonego w odpowiedzi na pytanie nr 2 (i w konsekwencji na pytanie nr 3) zdaje test zgodności stosowania prawa podatkowego z konstytucyjnymi zasadami opodatkowania (wariant B w poniższych przykładach). Jako przykład, należy porównać rachunek ekonomiczny czterech możliwych wariantów w dwóch sytuacjach rynkowych. Dla uproszczenia rachunku, przykład obejmuje wyłącznie cenę zakupu i sprzedaży akcji.

Wariant A — podatnik nabywa akcje po cenie odpowiadającej wartości rynkowej, nie uzyskuje przychodu w momencie nabycia akcji, następnie sprzedaje akcje po cenie rynkowej i rozlicza podatek zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wariant B - podatnik dokonuje zakupu akcji w ramach realizacji Opcji, nie uzyskuje przychodu, ani dochodu w momencie realizacji Opcji (preferencyjnego zakupu akcji), następnie sprzedaje akcje po cenie rynkowej i rozlicza podatek zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wariant C - podatnik dokonuje zakupu akcji w ramach realizacji Opcji, uzyskuje przychód -dochód w momencie realizacji Opcji z kapitałów pieniężnych (wartość częściowo odpłatnego świadczenia), następnie sprzedaje akcje po cenie rynkowej i rozlicza podatek zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych bez uwzględnienia art. 22 ust. 1d.

Wariant D - podatnik dokonuje zakupu akcji w ramach realizacji Opcji, uzyskuje przychód/ dochód w momencie realizacji Opcji z kapitałów pieniężnych (wartość częściowo odpłatnego świadczenia), następnie sprzedaje akcje po cenie rynkowej i rozlicza podatek zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 22 ust. 1d.

W przypadku, gdy podatnik sprzedaje akcje po cenie wyższej niż cena zakupu, wprost widać, że w wyniku zastosowania Wariantu C następuje podwójne opodatkowanie, co obrazuje poniższa tabela:

Wariant C jest zatem oczywiście sprzeczny z zasadami prawa podatkowego i nie można go w ogóle brać pod uwagę.

Z powyższego przykładu można by wywnioskować, że rachunek ekonomiczny Wariantu D jest zbieżny z rachunkiem ekonomicznym Wariantu B, jednak nie w każdej sytuacji wniosek ten byłby prawidłowy. Zasada ta, nie sprawdzałaby się bowiem w przypadku, w którym podatnik sprzedałby akcje po cenie równej cenie zakupu (lub niższej od ceny zakupu), co obrazuje poniższa tabela:

Oto bowiem dochodzimy do wniosku, że w przypadku zastosowania Wariantu D, gdyby podatnik realnie nie uzyskał dochodu (lub nawet poniósł stratę) ze sprzedaży akcji, i tak musiałby zapłacić podatek z realizacji Opcji, co wprost przeczy konstytucyjnej zasadzie proporcjonalność opodatkowania.

Wnioskodawca zdaje sobie oczywiście sprawę, że zakup akcji, których wartość jest zmienna w czasie, wiąże się z ryzykiem, jednak w demokratycznym państwie prawa niemożliwa jest sytuacja, w której państwo wzbogaca się na stracie ponoszonej przez podatnika. Ponadto, charakter takiego opodatkowania wykraczałby poza ogólną zasadę podatku dochodowego (tj. opodatkowanie dochodu) i przypominałoby bardziej pewien rodzaj podatku obrotowego, w którym opodatkowany byłby sam fakt zakupu i sprzedaży akcji. Powyższego nie neguje przewidziana przez art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych możliwość rozliczania straty poniesionej przy sprzedaży akcji, bowiem podatnik może tej straty nie „wykorzystać”, jeżeli nie będzie w kolejnych latach wykonywał podobnych transakcji (lub również będzie wykazywał straty z tego tytułu).

W uzupełnieniu Wnioskodawca podkreśla, że przedstawiając własne stanowisko wraz ze szczegółowym uzasadnieniem oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego wyraźnie podkreślił, że w Jego przekonaniu odpowiedź na pytanie nr 2 jest pozytywna, tj. w momencie realizacji Opcji, nie powstanie po stronie Wnioskodawcy przychód do opodatkowania.

W obliczu powyższej interpretacji własnej w przekonaniu Wnioskodawcy, spośród pytań nr 3 i nr 4, sens zachowuje jedynie pytanie nr 3, które w odniesieniu do opisywanej sytuacji, jest jak najbardziej jednoznaczne. Wówczas brzmiało by ono:

• czy w przypadku sprzedaży nabytych akcji uzyskany dochód ze sprzedaży akcji ustala się zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako różnica między przychodem ze sprzedaży akcji oraz kosztem uzyskania przychodu określonym zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38?
  
  
  

Własne stanowisko dotyczące tak postawionego pytania nr 3 jest jasne i jednoznaczne. Zakładając poprawną interpretację własną sytuacji przedstawionej w pytaniu nr 2, Wnioskodawca nie oczekuje wówczas od Organu odpowiedzi na pytanie nr 4, które w obliczu powyższej interpretacji traci sens.

Wnioskodawca nie może jednak stwierdzić, że Jego interpretacja własna dotycząca sytuacji przedstawionej w pytaniu nr 2 jest poprawna. Obowiązek ten należy do Organu. Uzyskanie od Organu jednoznacznej interpretacji sytuacji przedstawionej w pytaniu nr 2, było jednym z celów wysłania przez Wnioskodawcę wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.

W przypadku gdyby Organ wydał interpretację zawierającą negatywną odpowiedź na pytanie nr 2, tj. w momencie realizacji Praw RSU powstanie po stronie Wnioskodawcy przychód do opodatkowania, to wówczas pytanie nr 3 traci sens, a pytanie nr 4 - znów jednoznaczne w obliczu takiej interpretacji brzmiało by następująco:

1. do jakiego źródła przychodów należy zaliczyć powstały przychód i w jaki sposób określić przychód i dochód (podstawę opodatkowania) z tego tytułu na moment realizacji Opcji?
2. czy w przypadku następczej sprzedaży ww. akcji (nabytych uprzednio w ramach realizacji Opcji), dochód ze sprzedaży akcji należy określić zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - z uwzględnieniem art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
   
   

Własne stanowisko dotyczące tak postawionego pytania nr 4 jest jasne i jednoznaczne. Wnioskodawca zakładając błędną interpretację własną sytuacji przedstawionej w pytaniu nr 2, nie oczekuje wówczas od Organu odpowiedzi na pytanie nr 3, które w obliczu powyższej interpretacji traci sens.

Stanowisko, zgodnie z którym to organ podatkowy ma obowiązek dokonania analizy wątpliwych przepisów podatkowych (również w sytuacji, w której odnoszą się one do przepisów z innych dziedzin prawa), jest powszechnie przyjęte przez sądy administracyjne. Na przykład w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 17 kwietnia 2014 r. (sygn. I SA/Sz 1524/13, wyrok prawomocny): „Bezspornie okoliczność wykładni pojęcia „podróże służbowe” była kwestią wstępną warunkującą udzielenie odpowiedzi na pozostałe pytania dotyczące bezpośrednio konsekwencji prawno-podatkowych. Nie ma racji organ podatkowy twierdząc, że kwestia ta wykracza poza zakres przedmiotowy pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. (...) jeżeli u podstaw stanowiska w niosko dawcy legła kwestia wymagająca zajęcia stanowiska organu na płaszczyźnie prawno-podatkowej (a tak w istocie było), Minister Finansów był zobowiązany do zajęcia stanowiska i podania argumentacji czy w opisanym stanie faktycznym stanowisko wnioskodawcy, co do tego, że otrzymywane przez pracowników z tytułu podróży służbowych należności korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego jest prawidłowe”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego w zakresie w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w pracowniczym programie motywacyjnym:

• w części dotyczącej braku powstania po stronie Wnioskodawcy przychodu podlegającego opodatkowaniu w momencie przyznania Opcji w ramach programu motywacyjnego – jest prawidłowe,

• w części dotyczącej kwalifikacji przychodu z tytułu odpłatnego zbycia akcji (nabytych w ramach realizacji Opcji) do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych – jest prawidłowe,

• w pozostałym zakresie – jest nieprawidłowe,

• bezprzedmiotowe w odniesieniu do pytania nr 3.
  
  

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W świetle powyższego przepisu, podatkiem dochodowym nie są objęte wyłącznie dochody wymienione w art. 21, 52, 52a i 52c ww. ustawy oraz dochody, od których zaniechano poboru podatku. Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r.), przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób, których skutkiem jest nieodpłatne – to jest nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu – przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Jednocześnie stosownie do art. 11 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r.), wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Na podstawie art. 11 ust. 2a ww. ustawy, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców,
2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu,
3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku,
4. w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
   
   

Zgodnie natomiast z art. 11 ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych w ust. 2 lub 2a, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest osobą o nieograniczonym obowiązku podatkowym w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie obrotu akcjami lub innymi papierami wartościowymi.

Wnioskodawca jest pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w xPoland Sp. z o.o. z siedzibą w Y., która to spółka należy do Grupy X- światowego lidera xxx.

Wnioskodawca jest uczestnikiem pracowniczego programu motywacyjnego „Employee Stock Purchase Plan” (ESPP), organizowanego przez spółkę xxxInc., spółkę prawa amerykańskiego z siedzibą w Stanach Zjednoczonych Ameryki (xUSA), przeznaczonego dla pracowników spółek z Grupy X.

Zgodnie z regulaminem ESSP, programem tym, objęty może zostać (z pewnymi wyłączeniami) każdy pracownik, każdej ze spółek powiązanych z xUSA, w tym pracownicy xPoland, przy czym uczestnictwo w programie jest dobrowolne. Program ten organizowany jest zwykle w 12-miesięcznych (rocznych) edycjach, przy czym należy uprzednio wyrazić zgodę przystąpienia (zapisania się) do danej edycji programu. Obecnie Wnioskodawca bierze w nim udział i w przyszłości zamierza również przystępować do kolejnych edycji ww. programu ESPP. Wyrażając zgodę na przystąpienie do ww. programu ESPP, pracownik (Wnioskodawca) zawiera z xUSA umowę, każdorazowo na okres danej edycji programu. Na jej mocy zgadza się przekazywać do xUSA, przez okres danej edycji, określoną część swojego wynagrodzenia za pracę uzyskiwanego od xPoland, tj. nie więcej niż 10% wynagrodzenia (dalej „alokowane środki”). W zamian za powyższe, pracownikowi (uczestnikowi) programu ESPP, w dniu rozpoczęcia danej edycji programu, przyznawana jest opcja dająca prawo do zakupu akcji xUSA w określonych regulaminem - przyszłych terminach stanowiących daty realizacji Opcji, po ustalonej w programie cenie zakupu, przy czym zakup akcji sfinansowany może być wyłącznie za kwotę odpowiadającą wartości alokowanych środków. Samo przyznanie Opcji uczestnikowi programu ESPP (Wnioskodawcy) oraz posiadanie Opcji, nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi przywilejami. Szczególnie, posiadacz Opcji (Wnioskodawca) nie jest traktowany jak posiadacz akcji, czyli m.in. nie jest uprawniony do otrzymywania dywidendy i nie przysługuje mu prawo głosu. Uczestnikowi programu nie przysługuje również prawo do rozporządzania Opcji w sposób inny, niż realizacja Opcji (w szczególności nie może on sprzedawać lub przekazywać Opcji innym osobom).

Realizacja Opcji przez uczestnika programu ESPP, w określonych regulaminem dniach polega na nabyciu akcji xUSA, za równowartość alokowanych środków, za cenę zakupu odpowiadającą 85% ustalonej rynkowej wartości akcji xUSA, obowiązującej w dacie rozpoczęcia edycji programu lub w dacie realizacji Opcji, tj. którakolwiek z tych wartości okaże się niższa (dalej: „Realizacja Opcji”). Od momentu odpowiedniego zaewidencjonowania nabytych akcji przez xUSA (lub wyznaczonego agenta xUSA), pracownik (Wnioskodawca) staje się akcjonariuszem xUSA, co wiąże się z uzyskaniem praw przysługujących akcjonariuszom, w tym w szczególności prawem do dywidendy lub prawem do zbycia akcji. Zdarza się, że Wnioskodawca dokonuje sprzedaży akcji niezwłocznie w tym samym dniu, w którym ma miejsce Realizacja Opcji. Sama Realizacja Opcji następuje „automatycznie”, tzn. bez dodatkowej deklaracji uczestnika programu ESPP, w wyznaczonych regulaminem datach (akcje nabywane są za równowartość alokowanych środków), jednak uczestnikowi przysługuje w każdym czasie prawo do obniżenia wysokości comiesięcznie alokowanych środków (w tym do 0%) lub do wycofania całości alokowanych środków w każdym momencie trwania umowy (w części, która nie została dotychczas przeznaczona na realizację Opcji), co równoważne jest z wygaśnięciem przyznanej Opcji. Możliwość realizacji Opcji uzależniona jest przy tym, od spełnienia warunku w postaci pozostawania pracownikiem xPoland. Alokowane środki nie podlegają oprocentowaniu, uczestnik nie ma prawa do odsetek z tego tytułu. xUSA przysługuje natomiast prawo do dysponowania alokowanymi środkami w dowolnych celach związanych z funkcjonowaniem spółki. Pracodawca, xPoland, nie bierze udziału w programie ESPP, w szczególności nie jest stroną umowy zawieranej przez Wnioskodawcę (uczestnika programu ESPP). xUSA nie ponosi kosztów tego programu. Program ten, nie jest elementem umowy o pracę zawartej przez Wnioskodawcę z X, a przyznawane i realizowane Opcje nie są elementem wynagrodzenia za pracę. Rola xPoland, ogranicza się do dokonywania potrąceń z wynagrodzenia na poczet alokowanych środków (za zgodą Wnioskodawcy, jako uczestnika programu) oraz przekazywania tych środków do xUSA.

Według Wnioskodawcy Opcja może być uznana za pochodny instrument finansowy w rozumieniu art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawca uważa bowiem, że Opcja spełnia definicję z art. 2 ust. 1 pkt 2) lit. c) ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, tj. stanowi inny instrument pochodny, którego instrumentem bazowym jest papier wartościowy (tu: akcja xUSA).

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających.

Stosownie do art. 17 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za datę powstania przychodu z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

Przez pochodne instrumenty finansowe, zgodnie z definicją zawartą w art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, rozumie się instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r., Nr 211, poz. 1384, z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są niebędące papierami wartościowymi:

1. tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,
2. instrumenty rynku pieniężnego,
3. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne,
4. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
5. opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, że są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu,
6. niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,
7. instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,
8. kontrakty na różnicę,
9. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.
   

Ponadto, zgodnie z art. 3 pkt 28a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, ilekroć w ustawie jest mowa o instrumentach pochodnych - rozumie się przez to opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentów finansowych, walut, stóp procentowych, rentowności, indeksów finansowych, wskaźników finansowych, towarów, zmian klimatycznych, stawek frachtowych, poziomów emisji, stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, a także innych aktywów, praw, zobowiązań, indeksów lub wskaźników (instrumentów bazowych) oraz instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego.

Przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi nie zawierają definicji legalnej opcji. Przewidują jedynie, że m.in. opcje kupna i sprzedaży instrumentów finansowych, opcje na stopy procentowe, opcje walutowe, opcje na takie opcje, stanowią instrumenty finansowe nie będące papierami wartościowymi (zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że opcja jest pochodnym instrumentem finansowym, dającym posiadaczowi prawo do zawarcia transakcji określonym instrumentem bazowym (a więc do kupna lub sprzedaży akcji, walut, indeksów giełdowych itd.) w przyszłym terminie, po z góry określonej cenie.

Źródłem powstania opcji jest kontrakt opcyjny, będący umową, w której jedna strona zobowiązuje się, na żądanie drugiej strony, do kupna lub sprzedaży w określonym momencie w przyszłości oznaczonej liczby akcji po z góry ustalonej cenie, albo do dokonania rozliczenia pieniężnego, gdzie nie ma miejsca faktyczna dostawa instrumentu bazowego, a jedynie realizacja kwoty pieniężnej odpowiadającej wartości tego instrumentu.

Innymi słowy, realizacja praw wynikających z opcji może nastąpić poprzez wybór jednego z dwóch następujących wariantów:

1. nabycie akcji (lub innego instrumentu bazowego) wystawcy opcji po cenie określonej w momencie przyznania opcji,
2. otrzymanie od wystawcy opcji kwoty rozliczenia odpowiadającej wartości instrumentu bazowego.
   
   

Mając na uwadze opisane zdarzenie przyszłe i stan faktyczny oraz przywołane uregulowania prawne stwierdzić należy, że samo przyznanie Wnioskodawcy (po spełnieniu warunków programu) przez spółkę z siedzibą w Stanach Zjednoczonych Ameryki - pochodnych instrumentów finansowych w postaci Opcji umożliwiających nabycie akcji spółki amerykańskiej, nie skutkuje po stronie Wnioskodawcy powstaniem przychodu do opodatkowania, bowiem jak wynika z treści wniosku na przyznane pochodne instrumenty finansowe nałożono szereg restrykcji, np. kupno akcji spółki amerykańskiej w określonym momencie i po określonej cenie; konieczność pozostawania pracownikiem spółki z Grupy X, opcje są niezbywalne, nie można ich sprzedawać lub przekazywać innym osobom. Samo przyznanie Opcji Wnioskodawcy oraz posiadanie Opcji nie wiąże się z żadnymi przywilejami, w szczególności posiadacz Opcji nie jest traktowany jak posiadacz akcji, czyli m.in. nie jest uprawniony do otrzymywania dywidendy i nie przysługuje mu prawo głosu.

Brak konkretnego wymiaru finansowego Opcji stanowiących pochodne instrumenty finansowe, w momencie ich przyznawania osobom uprawnionym (Wnioskodawcy), uniemożliwia traktowanie ich w kategorii przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 ww. ustawy.

W konsekwencji samo przyznanie Wnioskodawcy w ramach programu motywacyjnego - Opcji stanowiących pochodne instrumenty finansowe - niezbywalnych, umożliwiających nabycie w przyszłości (po preferencyjnej cenie) akcji spółki amerykańskiej, nie stanowi dla Wnioskodawcy przychodu w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Natomiast wbrew stanowisku Wnioskodawcy, w momencie realizacji Opcji, tj. nabycia akcji spółki amerykańskiej po cenie preferencyjnej (cenie niższej niż cena rynkowa) po stronie Wnioskodawcy powstaje przysporzenie majątkowe, które należy zakwalifikować do przychodów określonych w art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli do kapitałów pieniężnych.

Zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie realizacja Opcji przyznanych Wnioskodawcy w ramach programu motywacyjnego ESPP, polega na nabyciu akcji xUSA (za równowartość alokowanych środków), za cenę zakupu odpowiadającą 85% ustalonej rynkowej wartości akcji xUSA, obowiązującej w dacie rozpoczęcia edycji programu lub w dacie realizacji Opcji - którakolwiek z tych wartości okaże się niższa. Od momentu odpowiedniego zaewidencjonowania nabytych akcji przez xUSA (lub wyznaczonego agenta xUSA), Wnioskodawca staje się akcjonariuszem xUSA, co wiąże się z uzyskaniem praw przysługujących akcjonariuszom, w tym w szczególności z prawem do dywidendy lub do zbycia akcji.

Mając na uwadze zdarzenie przyszłe opisane we wniosku oraz powołany wyżej stan prawny stwierdzić należy, że z chwilą realizacji praw wynikających z niezbywalnych Opcji stanowiących pochodne instrumenty finansowe w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, w szczególności z chwilą nabycia akcji spółki amerykańskiej powstaje przychód, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Sposób uregulowania dochodów z tego źródła został uregulowany w art. 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Stosownie do art. 30b ust. 2 pkt 3 ww. ustawy dochodem, o którym mowa w ust. 1, jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38a.

W sytuacji opisanej przez Wnioskodawcę, nie wystąpi koszt uzyskania przychodu z tytułu realizacji pochodnych instrumentów finansowych, ze względu na fakt, że Wnioskodawca nie poniósł żadnych wydatków na ich nabycie, bo jak wskazał Opcje przyznawane są uczestnikom bez pobierania jakichkolwiek opłat czy wynagrodzenia z tego tytułu. Skoro zatem brak jest podstaw do rozpoznania kosztów uzyskania przychodu, to wartość dochodu będzie odpowiadać kwocie przychodu.

Dochodów, o których mowa w art. 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 oraz art. 30c (art. 30b ust. 5 ww. ustawy).

Na podatniku, który uzyskał dochód (poniósł stratę) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b ciąży obowiązek złożenia we właściwym urzędzie skarbowym zeznania według ustalonego wzoru (formularz PIT-38), w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (art. 45 ust. 1a pkt 1 w związku z art. 30b ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W tym samym terminie jest obowiązany do wpłaty należnego podatku wynikającego z zeznania (art. 45 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Należy wyjaśnić, że zbycie akcji nie stanowi realizacji Opcji, jest to kolejna czynność podlegająca opodatkowaniu. O powstaniu przychodu należy bowiem mówić zarówno w momencie realizacji Opcji, jak i w momencie sprzedaży akcji nabytych w wyniku ich realizacji. Przeniesienie momentu opodatkowania na czynność zbycia/sprzedaży (tak jak uważa Wnioskodawca), poprzez pominięcie realizacji Opcji, nie ma oparcia w obowiązujących przepisach prawnych. Wnioskodawca otrzymał Opcję dającą prawo zakupu akcji po określonej cenie. Istotą Opcji nie jest zatem sprzedaż tych akcji, ale ich nabycie za określoną cenę. Realizacja Opcji jest więc równoznaczna z nabyciem akcji po umówionej cenie. Tym samym przychód z tytułu realizacji opcji powstaje w dacie nabycia akcji spółki.

Reasumując, uzyskane przez Wnioskodawcę w związku z realizacją przyznanych pochodnych instrumentów finansowych w postaci niezbywalnych Opcji, na akcje spółki amerykańskiej, przysporzenie majątkowe wynikające z udziału w programie motywacyjnym stanowi przychód z kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowany 19% zryczałtowanym podatkiem w momencie realizacji instrumentu. Przychodem tym będzie wartość nabytych akcji w części, za którą odpłatności nie ponosił Wnioskodawca.

Stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie jest więc nieprawidłowe.

Natomiast w odniesieniu do kwestii, czy zbycie akcji nabytych w wyniku realizacji Opcji powoduje powstanie dochodu do opodatkowania stwierdzić należy, że ewentualne zbycie przez Wnioskodawcę akcji, które otrzyma w ramach realizacji programu motywacyjnego ESPP będzie stanowić źródło przychodu podlegające opodatkowaniu. Wśród źródeł przychodów, wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazano w pkt 7 kapitały pieniężne i prawa majątkowe. Szczegółowy zakres przychodów należących do kategorii przychodów z kapitałów pieniężnych wynika z art. 17 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W momencie odpłatnego zbycia akcji nabytych przez Wnioskodawcę w wyniku realizacji Opcji w ramach programu motywacyjnego ESPP, powstanie przychód z kapitałów pieniężnych, stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 17 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z:

1. odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych,
2. realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
   
   

Papierami wartościowymi – w rozumieniu art. 5a pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – są papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

W myśl przepisu art. 3 pkt 1 lit. a) ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, ilekroć w ustawie jest mowa o papierach wartościowych - rozumie się przez to akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.

Przy ustalaniu wartości przychodów, o których mowa w ust. 1 pkt 4 lit. c), pkt 6, 7, 9 i 10, stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 (art. 17 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z dyspozycją wyżej powołanego przepisu art. 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodów uzyskanych m.in. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Stosownie do treści art. 30b ust. 2 pkt 4 ww. ustawy, dochodem, o którym mowa w ust. 1, jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów (akcji) a kosztami uzyskania przychodów określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f oraz art. 23 ust. 1 pkt 38 i 38c,

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e.

Natomiast, zgodnie z powołanym przez Wnioskodawcę art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku odpłatnego zbycia nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych rzeczy lub praw, a także innych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych świadczeń, w związku z którymi, stosownie do art. 11 ust. 2-2b, określony został przychód, kosztem uzyskania przychodów z ich odpłatnego zbycia, z uwzględnieniem aktualizacji zgodnie z odrębnymi przepisami, jest:

1. wartość przychodu określonego w art. 11 ust. 2 i 2a albo
2. wartość przychodu określonego w art. 11 ust. 2b, powiększona o wydatki na nabycie częściowo odpłatnych rzeczy lub praw albo innych świadczeń,

- pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1.

Z brzmienia powołanego art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że ma on zastosowanie do przypadku odpłatnego zbycia nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych rzeczy lub praw, czy świadczeń w związku z którymi określony został przychód. Zatem, aby wartość przychodu z tytułu nabycia (objęcia) akcji mogła być uznana za koszt uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego zbycia akcji, niezbędnym jest by akcje te, zostały nabyte w sposób nieodpłatny lub częściowo odpłatnie w związku z którym, przychód został określony stosownie do art. 11 ust. 2-2b, a więc ww. świadczenie zostało opodatkowane przez podatnika np. jako przychód z innych źródeł, czy przychód ze stosunku pracy, co jednakże nie będzie miało miejsca w przedmiotowej sprawie.

W przedstawionym opisie zdarzenia przyszłego (stanu faktycznego) Wnioskodawca osiągnie przychód z tytułu realizacji pochodnych instrumentów finansowych (Opcji), który należy zakwalifikować do przychodów z kapitałów pieniężnych, zatem przepis art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie znajdzie zastosowania.

W rozpatrywanej sprawie nie ustalono przychodu w związku z nieodpłatnym nabyciem akcji, lecz przychód ustalono w związku z innym zdarzeniem, a mianowicie z realizacją Opcji, którym to przychodem jest wartość uzyskanych akcji w części, za którą Wnioskodawca nie poniósł odpłatności.

Zatem brak jest podstaw, aby opierając się na przepisie art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód z tytułu zbycia akcji można było pomniejszyć o przychód z tytułu realizacji Opcji.

Natomiast wskazać należy, że Wnioskodawca do kosztów uzyskania przychodu może zaliczyć – zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 - wyłącznie wartość wydatkowych środków na nabycie akcji (alokowanych środków).

Wobec powyższego, stwierdzić należy, że stanowisko Wnioskodawcy, w myśl którego dochód ze sprzedaży akcji należy określić zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 z uwzględnieniem art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - jest nieprawidłowe.

W przedstawionym opisie zdarzenia przyszłego (stanu faktycznego) Wnioskodawca osiągnie przychód z tytułu realizacji pochodnych instrumentów finansowych (Opcji), który należy zakwalifikować do przychodów z kapitałów pieniężnych, zatem przepis art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie znajdzie zastosowania do przychodu z odpłatnego zbycia akcji nabytych w ramach planu motywacyjnego RSU.

W rozpatrywanej sprawie nie ustalono bowiem przychodu w związku z nieodpłatnym nabyciem akcji, lecz przychód ustalono w związku z innym zdarzeniem, jakim jest realizacją Praw RSU, którym to przychodem jest wartość uzyskanych akcji.

Tym samym brak jest podstaw, aby stosownie do treści powołanego przez Wnioskodawcę art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód z tytułu odpłatnego zbycia akcji można było pomniejszyć o przychód z tytułu realizacji Praw RSU.

Mając powyższe na uwadze stanowisko Wnioskodawcy, w myśl którego dochód ze sprzedaży akcji należy określić zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 z uwzględnieniem art. 22 ust. 1d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należało uznać za nieprawidłowe.

W myśl art. 30b ust. 5 ww. ustawy, dochodów, o których mowa w ust. 1, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 oraz art. 30c.

Stosownie do art. 30b ust. 6 ww. ustawy, rozliczenie ww. dochodów następuje na zasadzie samoopodatkowania, tj. po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym (PIT-38), składanym do końca kwietnia roku następnego po roku podatkowym, wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym m.in. z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych i obliczyć należny podatek dochodowy.

Zgodnie z treścią art. 45 ust. 1a pkt 1 cytowanej ustawy, w terminie określonym w ust. 1 podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b.

W tym samym terminie, z zastrzeżeniem ust. 7, Wnioskodawca jest obowiązany wpłacić należny podatek dochodowy wynikający z zeznania, o którym mowa w ust. 1a pkt 1 (art. 45 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy).

Przepis art. 30b ust. 1 stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Jednakże zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo niezapłacenie podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji (art. 30b ust. 3 ww. ustawy).

W opisanym zdarzeniu przyszłym zastosowanie znajdą postanowienia umowy z dnia 8 października 1974 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (Dz. U. z 1976 r., Nr 31, poz. 178), ponieważ Wnioskodawca osiągnie przychód z tytułu odpłatnego zbycia akcji spółki amerykańskiej.

W myśl art. 14 ust. 1 umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym z Umawiających się Państw będzie zwolniona od opodatkowania w drugim Umawiającym się Państwie zysku ze sprzedaży, zamiany lub innej dyspozycji walorami kapitałowymi, chyba że:

1. zysk został osiągnięty przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym z Umawiających się Państw ze sprzedaży, zamiany lub innej dyspozycji mieniem wymienionym w artykule 7 niniejszej Umowy, położonym na terytorium drugiego Umawiającego się Państwa,
2. osoba osiągająca zysk, mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym z Umawiających się Państw, posiada zakład w drugim Umawiającym się Państwie i wartość majątkowa przynosząca zysk jest rzeczywiście związana z tym zakładem lub
3. osoba fizyczna osiągająca zysk, mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym z Umawiających się Państw, przebywa w drugim Umawiającym się Państwie przez okres lub okresy, sięgające łącznie lub przekraczające 183 dni w ciągu roku podatkowego.
   
   

Jak wynika z treści wniosku, Wnioskodawca jest osobą fizyczną mającą w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy. Z treści wniosku nie wynika, aby Wnioskodawca przebywał na terytorium Stanów Zjednoczonych przez okres przekraczający 183 dni. Tym samym, osiągnięty przez Wnioskodawcę dochód ze sprzedaży przedmiotowych akcji jest zwolniony z opodatkowania w Stanach Zjednoczonych Ameryki, natomiast podlega opodatkowaniu w Polsce, zgodnie z przywołanymi uregulowaniami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podkreślić jednocześnie należy, że brak możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia akcji przychodu, który podlega opodatkowaniu w związku z realizacją pochodnych instrumentów finansowych, bynajmniej nie świadczy o podwójnym opodatkowaniu tego samego dochodu. Wskazać bowiem należy, że o podwójnym opodatkowaniu można mówić w sytuacji kiedy ma miejsce opodatkowanie dwa razy dochodu uzyskanego z tego samego tytułu. Tymczasem opodatkowanie dochodu z tytułu realizacji pochodnych instrumentów finansowych oraz dochodu z tytułu odpłatnego zbycia akcji to dwie odrębne czynności, które ustawodawca wskazuje jako dwa różne zdarzenia powodujące obowiązek podatkowy. Zatem realizacja opcji jak i sprzedaż akcji nabytych w wyniku realizacji opcji są to dwie odrębne czynności, opodatkowane niezależnie jedna od drugiej. Zbycie akcji stanowi kolejną po realizacji opcji czynność, wymienioną wśród źródeł przychodów z kapitałów pieniężnych.

Reasumując, stwierdzić należy, że:

• Przyznanie Wnioskodawcy przez spółkę z siedzibą w Stanach Zjednoczonych Ameryki w ramach programu motywacyjnego ESPP pochodnych instrumentów finansowych w postaci Opcji umożliwiających nabycie akcji spółki amerykańskiej, nie będzie stanowić dla Wnioskodawcy źródła przychodu w podatku dochodowym od osób fizycznych.
  

W tym zakresie stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

• W momencie realizacji Opcji stanowiących pochodne instrumenty finansowe Wnioskodawca osiągnie przychód z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychodem tym będzie wartość nabytych akcji w części za którą odpłatności Wnioskodawca nie ponosił. Z uwagi na brak jest podstaw do rozpoznania kosztów uzyskania przychodu, wartość dochodu będzie odpowiadać kwocie przychodu.
  

• Ustalając dochód z ewentualnego odpłatnego zbycia akcji nabytych przez Wnioskodawcę w wykonaniu Opcji stanowiących pochodne instrumenty finansowe, który jak wynika z wyżej przywołanych uregulowań prawnych będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce – jako przychód z kapitałów pieniężnych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
  

W tym zakresie stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Wnioskodawca do kosztów uzyskania przychodu może zaliczyć zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 - wyłącznie wartość wydatkowych środków na nabycie akcji (alokowanych środków). Po zakończeniu roku podatkowego, w którym Wnioskodawca osiągnie dochód ze sprzedaży akcji, będzie obowiązany w zeznaniu podatkowym (PIT-38), składanym do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym, wykazać uzyskany dochód i obliczyć należny podatek dochodowy. W tym samym terminie Wnioskodawca będzie obowiązany wpłacić należny podatek dochodowy wynikający ze złożonego zeznania.

Natomiast, mając na uwadze fakt, że w odpowiedzi na pytanie nr 2 tut. Organ wskazał, że w momencie realizacji Opcji po stronie Wnioskodawcy powstanie przychód podatkowy – odpowiedź na pytanie nr 3 stała się bezprzedmiotowa.

Końcowo - odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego - wskazać należy, że orzeczenia te dotyczą tylko konkretnej, indywidualnej sprawy, jak również powołane wyroki dotyczą konkretnych spraw podatników osądzonych w określonym stanie faktycznym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast organy podatkowe mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

W odniesieniu zaś do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji organów podatkowych należy stwierdzić, że zapadły one w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.