Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP1/4512-100/15/BM
z 11 maja 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 9 stycznia 2015 r. (data wpływu 3 lutego 2015 r.), uzupełnionym pismem z 16 marca 2015 r. (data wpływu 19 marca 2015 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy o zarządzanie podlega podatkowi od towarów i usług - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 lutego 2015 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy o zarządzanie podlega podatkowi od towarów i usług.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 16 marca 2015 r. (data wpływu 19 marca 2015 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 26 lutego 2015 r. znak: IBPP1/4512-100/15/BM.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą od 12 października 2010 r. Jest czynnym podatnikiem VAT składającym kwartalne deklaracje VAT-7K. W ramach prowadzonej działalności świadczy między innymi usługi finansowe oraz usługi doradcze i usługi zarządzania. W dniu 29 czerwca 2012 r. Wnioskodawca podpisał umowę o zarządzanie ze Spółką Akcyjną. Przedmiotem niniejszej umowy są usługi zarządzania zgodnie z obowiązującym kodeksem spółek handlowych, statutem spółki oraz regulaminem zarządu. Z tego tytułu Wnioskodawca wystawiał faktury VAT z 23% stawką VAT. Zgodnie z punktem 5 ppkt 1 umowa została zawarta na czas określony do dnia odbycia zwyczajnego walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za 2014 rok, natomiast w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy zgodnie z pkt 5 ppkt 2 Wnioskodawcy przysługuje odszkodowanie z tego tytułu. W dniu 27 sierpnia 2014 r. uchwałą nwz Wnioskodawca został odwołany z członka zarządu, co spowodowało wcześniejsze rozwiązanie łączącej Wnioskodawcę umowy. Zgodnie z przywołanym powyżej pkt 5 ppkt 2 Wnioskodawca wystawił notę obciążeniową z tytułu przysługującego mu odszkodowania. Kwota należnego odszkodowania nie zawiera VAT.

W uzupełnieniu z 16 marca 2015 r. Wnioskodawca wskazał, że:

W odpowiedzi na pytania tut. Organu „Z czyjej winy nastąpiło wcześniejsze rozwiązanie ww. umowy o zarządzanie. Czy winę za wcześniejsze rozwiązanie umowy ponosił Wnioskodawca (jeśli tak to jaką?) czy też inne osoby/podmioty/Spółka (jeśli inne podmioty to należy wskazać jakie i jaką winę ponoszą?), Co było bezpośrednią przyczyną rozwiązania ww. umowy o zarządzanie z Wnioskodawcą? Dlaczego Wnioskodawca został odwołany z funkcji członka zarządu, co było przyczyną tego odwołania? Jaką przyczynę odwołania Wnioskodawcy z funkcji członka zarządu wskazano w uchwale nadzwyczajnego walnego zgromadzenia z 27 sierpnia 2014 r.”, Wnioskodawca wskazał, że uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Akcjonariuszy nr 1/08/2014 z 27 sierpnia 2014 r. Wnioskodawca został odwołany z Członka Zarządu Spółki. Uchwała ta ograniczyła skład Zarządu do 1 osoby. W ww. uchwale nie podano przyczyny odwołania Wnioskodawcy. W związku z powyższym trudno wskazywać winę którejkolwiek ze stron. Konsekwencją odwołania w trybie określonym w uchwale nr 1/08/2014, jest roszczenie Wnioskodawcy wobec Spółki wynikające z punktu 5 ppkt 2 umowy z dnia 29 czerwca 2012 roku - odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy.

W odpowiedzi na pytania tut. Organu „Czy w pkt 5 ppkt 2 umowy o zarządzanie ze Spółką Akcyjną wskazano konkretnie za co przysługuje wypłata odszkodowania z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy. Czy wypłata odszkodowania przysługuje np. za zgodę Wnioskodawcy na wcześniejsze rozwiązanie umowy lub za powstrzymanie się od czynności konkurencyjnych przez Wnioskodawcę po rozwiązaniu umowy o zarządzanie ze Spółką, czy też za inne działanie/powstrzymywanie się/ tolerowanie czynności (jakie?), Jeśli przedmiotowe odszkodowanie dotyczy powstrzymania się od czynności konkurencyjnych przez Wnioskodawcę to czy istnieją przypadki (jeśli tak to jakie?), że odszkodowanie dotyczące powstrzymania się od czynności konkurencyjnych przez Wnioskodawcę nie zostanie wypłacone Wnioskodawcy lub że Wnioskodawca będzie musiał je zwrócić”, Wnioskodawca wskazał, że w przywołanym pkt 5 ppkt 2 umowy wskazano, że w przypadku odwołania z funkcji w Zarządzie, Wnioskodawcy przysługuje odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy w wysokości kwoty obowiązującej do końca kadencji. Nie określono innych warunków ograniczających wypłatę odszkodowania lub jego późniejszy zwrot.

Brak wypłaty przysługującego Wnioskodawcy odszkodowania skutkowałby oddaniem ww. wierzytelności na drogę sądową oraz windykację komorniczą co spowodowałoby wzrost kosztów Spółki w postaci kosztów sądowych, egzekucyjnych oraz odsetek ustawowych.

Na przedmiotowe odszkodowanie obejmujące cały okres odszkodowawczy, została wystawiona 1 nota obciążeniowa płatna jednorazowo.

Odszkodowanie rekompensuje Wnioskodawcy szkodę w postaci niedotrzymania przez Spółkę terminu obowiązywania umowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W związku z przedstawionym stanem faktycznym Wnioskodawca zwraca się z zapytaniem, czy odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy o zarządzanie podlega podatkowi od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie, nie może być uznane za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jest to zadośćuczynienie za wyrządzoną szkodę lub za utracone korzyści (tak jest w przypadku Wnioskodawcy). Czynność ta nie została wymieniona w art. 5 ustawy o VAT. Odszkodowanie nie jest dostawą towarów, nie jest też świadczeniem usług ani powstrzymaniem się od czynności. Zgodnie z art. 8 ustawy przez świadczenie usług uważa się każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, prawnych lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawę towarów, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych oraz zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Natomiast dostawa towarów zgodnie z art. 7 ustawy to przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. A zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy za towary uznaje się wszystkie rzeczy, ich części oraz wszelkie postacie energii. Jak widać żaden z przytoczonych artykułów ustawy, nie uznaje odszkodowania jako czynności podlegającej opodatkowaniu VAT i taką czynnością nie jest. Dlatego też dokumentem potwierdzającym otrzymanie odszkodowania winna być nota księgowa, obciążeniowa obejmująca kwotę bez VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8. ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z powołanych regulacji wynika, że usługą jest każde świadczenie wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). W przypadku uznania danego świadczenia za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, winien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść.

Zatem, jeśli zaniechanie pewnych czynności za „odszkodowaniem” przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi – co do której istnieje zgoda stron – takie działanie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług powinno być uznane za usługę. Tak więc dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie tego ostatniego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 121) rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 K.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 K.c.).

W myśl postanowień art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej powołanych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują natomiast przepisy Działu II Kodeksu cywilnego - „Skutki niewykonania zobowiązań”.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych.

Z cytowanego wyżej art. 483 § 1 kodeksu cywilnego wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań (wyrok SN z 8 sierpnia 2008r., V CSK 85/08). Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczoną redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Istotą kary umownej jest bowiem rekompensata, zadośćuczynienie. Nie jest to płatność za świadczenie, lecz wyrównanie wyrządzonej szkody. Brak jest zatem ekwiwalentności, wzajemności jaka zachodzi pomiędzy świadczeniem usługi a wynagrodzeniem za te usługi. Otrzymana kara umowna nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podmiotu, który je otrzymuje. Z uwagi na powyższe regulacje prawne należy wskazać, iż kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy o VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
3. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
4. otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.
   
   

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca 29 czerwca 2012 r. podpisał umowę o zarządzanie ze Spółką Akcyjną. Przedmiotem niniejszej umowy są usługi zarządzania zgodnie z obowiązującym kodeksem spółek handlowych, statutem spółki oraz regulaminem zarządu. Zgodnie z punktem 5 ppkt 1 umowa została zawarta na czas określony do dnia odbycia zwyczajnego walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za 2014 rok, natomiast w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy zgodnie z pkt 5 ppkt 2 Wnioskodawcy przysługuje odszkodowanie z tego tytułu. W dniu 27 sierpnia 2014 r. uchwałą NWZ Wnioskodawca został odwołany z członka zarządu, co spowodowało wcześniejsze rozwiązanie łączącej Wnioskodawcę umowy. Uchwała ta ograniczyła skład Zarządu do 1 osoby. W ww. uchwale nie podano przyczyny odwołania Wnioskodawcy. W związku z powyższym trudno wskazywać winę którejkolwiek ze stron. Konsekwencją odwołania w trybie określonym w uchwale nr 1/08/2014, jest roszczenie Wnioskodawcy wobec Spółki wynikające z punktu 5 ppkt 2 umowy z dnia 29 czerwca 2012 roku - odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy. W pkt 5 ppkt 2 umowy wskazano, że w przypadku odwołania z funkcji w Zarządzie, Wnioskodawcy przysługuje odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy w wysokości kwoty obowiązującej do końca kadencji. Nie określono innych warunków ograniczających wypłatę odszkodowania lub jego późniejszy zwrot.

Brak wypłaty przysługującego Wnioskodawcy odszkodowania skutkowałby oddaniem ww. wierzytelności na drogę sądową oraz windykację komorniczą co spowodowałoby wzrost kosztów Spółki w postaci kosztów sądowych, egzekucyjnych oraz odsetek ustawowych.

Na przedmiotowe odszkodowanie obejmujące cały okres odszkodowawczy, została wystawiona 1 nota obciążeniowa płatna jednorazowo.

Odszkodowanie rekompensuje Wnioskodawcy szkodę w postaci niedotrzymania przez Spółkę terminu obowiązywania umowy.

Aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za „odszkodowanie”, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Zgodnie ze stanem faktycznym opisanym we wniosku Spółka Akcyjna poprzez rozwiązanie umowy zarzadzania nie uzyskuje żadnych bezpośrednich korzyści w związku z wypłaceniem na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania, co oznacza, iż w przedmiotowym przypadku nie mamy do czynienia z odpłatnym świadczeniem usług.

Tym samym odszkodowanie wypłacone przez Spółkę Akcyjną na rzecz Wnioskodawcy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zaś Wnioskodawca nie jest zobowiązany do wystawienia z tego tytułu faktury VAT.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż odszkodowanie wypłacone przez Spółkę Akcyjną na rzecz Wnioskodawcy jako zadośćuczynienie z tytułu wcześniejszego rozwiązania ww. umowy nie mieści się w katalogu czynności wymienionych art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Wobec powyższego, brak jest podstaw do wystawienia faktury, o której mowa w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT w celu udokumentowania otrzymania ww. odszkodowania.

Wnioskodawca w celu udokumentowania otrzymania ww. odszkodowania może wystawić inny dokument np. notę księgową, która jest uniwersalnym dokumentem księgowym służącym dokumentowaniu transakcji w sytuacji, gdy nie mają zastosowania przepisy ustawy VAT. Nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów. Należy jednak stwierdzić, iż brak jest przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku VAT dla dokumentowania tych czynności notami księgowymi.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy zawarte we wniosku, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zaznaczyć należy, że niniejsza interpretacja indywidualna traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.