Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-1-2/4510-383/15/AnK
z 23 października 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 11 sierpnia 2015 r. (data wpływu do tut. BKIP 14 sierpnia 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zapłacone przez Pogotowie odszkodowanie, zasądzone wyrokiem sądu, osobom poszkodowanym z powodu błędu lekarskiego popełnionego przez personel w ramach udzielania świadczeń zdrowotnych, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 sierpnia 2015 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zapłacone przez Pogotowie odszkodowanie, zasądzone wyrokiem sądu, osobom poszkodowanym z powodu błędu lekarskiego popełnionego przez personel w ramach udzielania świadczeń zdrowotnych, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wojewódzkie Pogotowie Ratunkowe jest samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej (dalej: „Pogotowie”) oraz jednostką sektora finansów publicznych. Nadzór nad działalnością Pogotowia sprawuje Zarząd Województwa. Pogotowie posiada osobowość prawną potwierdzoną przez Sąd Rejonowy wpisem do Rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Ponadto wpisane jest do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą prowadzonego przez Wojewodę. Obszarem działania Pogotowia jest województwo. Podstawowym celem Pogotowia jest udzielanie świadczeń zdrowotnych w formie medycznych czynności ratunkowych w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego i promocja zdrowia. Do zadań Pogotowia należy udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu ratownictwa medycznego zespołami ratownictwa medycznego (S), zespołami ratownictwa medycznego podstawowymi (P) wraz z dyspozytorniami oraz z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, zespołami transportu sanitarnego i w ambulatoriach ogólnych. Głównym płatnikiem za świadczone usługi medyczne jest Narodowy Fundusz Zdrowia. Wobec Pogotowia nie toczy się żadne postępowanie podatkowe, ani też postępowanie organu kontroli skarbowej.

Pacjent Pogotowia wystąpił z pozwem o zapłatę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Na podstawie wyroku Sądu Okręgowego zasądzono od Pogotowia na rzecz powoda sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z błędem lekarskim. Pogotowie wypłaciło pacjentowi w miesiącu sierpniu 2015 r. zasądzone kwoty wraz odsetkami zgodnie z treścią wyroku.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy Pogotowie działające w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu zapłacone odszkodowanie (należność główna, koszty zastępstwa procesowego, odsetki), na mocy wyroku sądowego, osobom poszkodowanym z powodu błędu lekarskiego popełnionego przez personel w ramach udzielania świadczeń zdrowotnych? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Zdaniem Wnioskodawcy, zasądzona wyrokiem sądowym na rzecz pacjentów samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej kwota stanowi zadośćuczynienie za szkody na zdrowiu, spowodowane błędami lekarskimi zatrudnionego przez Pogotowie personelu medycznego, może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, gdyż ewentualne skutki błędów w sztuce lekarskiej pozostają w bezpośrednim związku z prowadzoną przez Pogotowie działalnością w realizowaniu świadczeń zdrowotnych. Wydatek ten jest związany z podejmowanym ryzykiem przy leczeniu pacjenta, co w konsekwencji stanowi, iż jest to wydatek związany z funkcjonowaniem zakładu i stanowi koszty uzyskania przychodów Pogotowia, poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Pogotowie na zasadzie ryzyka ponosi odpowiedzialność za szkody spowodowane działalnością personelu medycznego, tym samym koszty związane z wypłatą zasądzonego zadośćuczynienia mogą stanowić koszty uzyskania przychodów Pogotowia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu, a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowo – skutkowy.

O tym, co jest celowe i potrzebne w prowadzonej działalności gospodarczej, decyduje podmiot prowadzący tę działalność, lecz nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodu i jako taki podlegać odliczeniu od postawy opodatkowania. Takimi kosztami bowiem nie mogą być wydatki enumeratywnie wymienione w art. 16 ust. 1 updop.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania albo zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
  
  

Zatem, wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 updop mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z osiągniętymi przychodami, w tym służą zachowaniu lub zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu osiągnięcia przychodów, nawet wówczas, gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty. Zatem do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały one prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Bezpośrednimi kosztami uzyskania przychodów są wydatki, które mogą przyczynić się do powstania konkretnego przychodu osiągniętego w danym momencie. Pośrednimi kosztami uzyskania przychodów są wydatki związane z całokształtem działalności podatnika i wywiązywaniem się przez niego z obowiązków nałożonych innymi przepisami prawa.

Zgodnie art. 16 ust. 1 pkt 16 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowej składki ubezpieczeniowej w przypadku stwierdzenia pogorszenia warunków pracy.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 17 updop kosztów uzyskania przychodu nie stanowią koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 18 updop do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar.

Z kolei przepis art. 16 ust. 1 pkt 19 updop stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar, opłat i odszkodowań oraz odsetek od tych zobowiązań z tytułu:

1. nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska,
2. niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
   
   

Odnosząc się natomiast do kwestii podatkowych związanych z zasądzonym odszkodowaniem oraz związanych z nim odsetek ustawowych, w świetle art. 16 ust. 1 pkt 22 updop, należy zauważyć że ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Z powyższego przepisu wynika więc wyraźnie, że nie stanowią kosztów podatkowych kary umowne i odszkodowania z tytułów wymienionych w ustawie, takich jak.:

• wady dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
• zwłoka w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
• zwłoka w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
  
  

Odnosząc się natomiast do specyfiki działalności Pogotowia, zauważyć należy, że zarówno regulacje ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 618 ze zm.), jak i ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t. j. Dz.U. z 2015 r., poz. 581 ze zm.) wskazują, że podmioty wykonujące działalność leczniczą udzielają świadczeń zdrowotnych. Zatem, w świetle powyższego, nie można traktować sposobu działania Pogotowia jako działalności o charakterze usługowym, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 updop. W konsekwencji, przepis art. 16 ust. 1 pkt 22 updop nie znajdzie zastosowania do odszkodowania oraz związanych z tym odszkodowaniem odsetek ustawowych, o których stanowi przedmiotowy wniosek.

W kontekście rozpatrywanej sprawy, wskazać również należy na uregulowania na gruncie prawa cywilnego. Zgodnie z art. 444 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.), w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Natomiast art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

W myśl art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, (…) sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W świetle powyższego, mając na uwadze specyfikę działalności Pogotowia, stwierdzić należy, że wypłata odszkodowania jako zadośćuczynienie za szkodę na zdrowiu wynika wprost z przepisów prawa i powinna zostać zakwalifikowana jako wydatek związany z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjentów, co w konsekwencji stanowi, iż jest to wydatek związany z funkcjonowaniem Pogotowia.

Jak wynika z treści art. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 159 ze zm.), przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie jest obowiązkiem organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Z kolei art. 8 ww. ustawy stanowi, że pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.

Mając na uwadze fakt, że każdy poniesiony przez podatnika wydatek należy oceniać indywidualnie, uznać należy, że wydatki dotyczące pokrycia kosztów na rzecz osoby poszkodowanej z powodu błędu lekarskiego, zasądzone wyrokiem sądu, tj. odszkodowanie, koszty zastępstwa procesowego i odsetki, mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 updop, jako wydatki związane z zachowaniem źródła przychodów.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1, zgodnie z którym zapłacone przez Pogotowie odszkodowanie, zasądzone wyrokiem sądu, wraz z kosztami zastępstwa sądowego i odsetkami, na rzecz pacjenta, może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienia się, że w zakresie pytania nr 2 została wydana odrębna interpretacja.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.