2015.10.15 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/4512-679/15-2/IZ
z 15 października 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Strony  przedstawione we wniosku z dnia 8 lipca 2015 r. (data wpływu 15 lipca 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 lipca 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sp. z o.o. (dalej: Spółka) prowadzi w Polsce program lojalnościowy PAYBACK (dalej: Program) mający na celu zwiększanie satysfakcji konsumentów i budowanie ich lojalności względem firm biorących udział w Programie (dalej: Partnerzy), jak również zwiększanie obrotów Partnerów.

Podstawą funkcjonowania Programu jest zawieranie przez Spółkę z Partnerami umów o świadczenie kompleksowych usług w zakresie uczestnictwa w Programie. Przedmiotem niniejszego wniosku są rozliczenia pomiędzy Spółką a jednym z Partnerów (dalej: Partner A), wynikające z zakończenia umowy o świadczenie usług w zakresie uczestnictwa w Programie, zawartej pomiędzy Spółką a Partnerem A (dalej: Umowa).

Istotne postanowienia Umowy

Umowa z Partnerem A zawarta została na czas nieokreślony, z zastrzeżeniem, że każda ze stron może w dowolnym czasie złożyć oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy. Okres wypowiedzenia Umowy wynosi 24 miesiące i biegnie od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy do ostatniego dnia 24 miesiąca.

Dodatkowo, zgodnie z postanowieniami Umowy, w przypadku zasadniczej zmiany strategii Partnera A, jest on uprawniony do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy. W takim przypadku okres wypowiedzenia wynosi 12 miesięcy i biegnie od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym oświadczenie o wypowiedzeniu zostało złożone do ostatniego dnia 12 miesiąca.

Zasadnicza zmiana strategii Partnera A rozumiana jest w świetle Umowy jako podjęcie przez Partnera A decyzji o zaniechaniu kontynuowania działań w zakresie programów lojalnościowych, takich jak Program.

Jednocześnie, zgodnie z brzmieniem Umowy, w takim przypadku Partner A, jest zobowiązany do zapłaty słusznego odszkodowania na rzecz Spółki w związku z zakończeniem współpracy w kwocie określonej w Umowie. Zapłata słusznego odszkodowania nie wiąże się z jakimikolwiek świadczeniami ze strony Spółki wobec Partnera A

Umowa zawiera również klauzulę wyłączności, co oznacza, że Spółka nie może bez wcześniejszej, pisemnej zgody Partnera A zawierać innych umów o świadczenie usług w zakresie Programu z podmiotami prowadzącymi działalność konkurencyjną wobec Partnera A. Dodatkowo, zgodnie z przyjętą w Umowie klauzulą poufności Partner A nie może w okresie obowiązywania Umowy prowadzić własnego programu lojalnościowego oraz uczestniczyć w jakimkolwiek programie lojalnościowym innym niż Program.

Zakończenie współpracy z Partnerem A

Spółka została poinformowana przez Partnera A o konieczności zakończenia współpracy ze Spółką w zakresie Programu z zachowaniem wyłącznie 12-miesięcznego terminu wypowiedzenia.

Powodem wypowiedzenia umowy przez Partnera A w niniejszym przypadku było przejęcie Partnera A przez inny podmiot gospodarczy, co wiąże się z faktycznym zakończeniem w najbliższym czasie prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej przez Partnera A. W konsekwencji dalsze kontynuowanie współpracy na podstawie Umowy stanie się niemożliwe.

W związku z wypowiedzeniem Umowy przez Partnera A, zgodnie z postanowieniami Umowy opisanymi powyżej, Spółce wypłacone zostało słuszne odszkodowanie w wysokości określonej w Umowie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy otrzymane przez Spółkę słuszne odszkodowanie z tytułu rozwiązania Umowy przez Partnera A podlega opodatkowaniu VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy

W ocenie Spółki, otrzymane przez Spółkę słuszne odszkodowanie z tytułu rozwiązania Umowy przez Partnera A nie podlega opodatkowaniu VAT.

Uwagi ogólne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

W ocenie Spółki, z cytowanych wyżej przepisów wynika, że aby dana czynność (dostawa towarów, czy też świadczenie usług) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego. Otrzymana zapłata powinna być zatem konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. Taka wykładnia wskazanych przepisów znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie organów podatkowych (por. np. interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2015 r., nr IPPP3/4512-121/15-4/RD).

Brak świadczenia Spółki na rzecz Partnera A związanego ze słusznym odszkodowaniem

W przedstawionym stanie faktycznym, otrzymanie słusznego odszkodowania przez Spółkę nie wiąże się z wykonaniem jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego przez Spółkę na rzecz Partnera A. Nie jest to także płatność będąca bezpośrednim następstwem wykonania jakiegokolwiek świadczenia. Odszkodowanie stanowi finansową rekompensatę dla Spółki za powstałą stratę i nie mieści się w katalogu czynności opodatkowanych VAT. Kary umowne (odszkodowania) nie stanowią wobec tego dostawy towarów ani świadczenia usług - nie podlegają tym samym opodatkowaniu VAT, co potwierdza również orzecznictwo organów podatkowych (por. interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 1 sierpnia 2014 r., nr IPPP1/443-593/14-2/ISZ).

W niniejszej sprawie, nie można, w szczególności, uznać, że otrzymane przez Spółkę słuszne odszkodowanie stanowi wynagrodzenie za zgodę na wypowiedzenie Umowy przez Partnera A. Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Umowa zawarta została zawarta na czas nieoznaczony i obu stronom przysługuje nieodpłatnie prawo jej wypowiedzenia w każdym czasie (z zachowaniem okresu wypowiedzenia wskazanego w Umowie).

W przedstawionym stanie faktycznym konieczność wypowiedzenia umowy nie jest spowodowana decyzją Spółki ani Partnera, ale okolicznością obiektywną, która nie zależała od woli stron Umowy, a skutecznie uniemożliwia świadczenie usług przez Spółkę na rzecz Partnera A w przyszłości. Zakończenie prowadzenia samodzielnej działalności przez Partnera A nie stanowi bowiem jego decyzji, ale stanowi skutek przejęcia Partnera A przez inny podmiot gospodarczy. Zaprzestanie świadczenia usług w tym przypadku nie jest również uzależnione od zgody Spółki jako usługodawcy, ale wynika z faktu, że dalsze świadczenie tych usług jest po prostu niewykonalne.

Dodatkowo, Spółka zwraca uwagę, że aby dana czynność była uznana za usługę na gruncie VAT, musi ona przynosić korzyść określonemu podmiotowi, tak aby mógł on być uważany za konsumenta usługi, co potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (por. wyrok Trybunału z dnia 29 lutego 1996 r., C-215/94). W niniejszej sprawie Partnera A nie można uznać za beneficjenta usługi świadczonej przez Spółkę, gdyż, jak wskazano powyżej, przekazanie odszkodowania nie skutkuje przysporzeniem po stronie Partnera A.

Powyższe przemawia za uznaniem, że słuszne odszkodowanie nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług, skoro nie istnieje żadne świadczenie ekwiwalentne wobec tego odszkodowania.

Słuszne odszkodowanie jako rekompensata za szkodę

W ocenie Spółki słuszne odszkodowanie nie mieści się w katalogu czynności opodatkowanych wymienionym w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, gdyż stanowi wyłącznie zrekompensowanie strat poniesionych przez Spółkę w związku z wypowiedzeniem przez Partnera A Umowy bez zachowania wskazanego w Umowie okresu wypowiedzenia.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika bowiem, że wypowiedzenie Umowy bez zachowania 24-miesięcznego okresu wypowiedzenia powoduje szkodę dla Spółki, która kompensowana jest słusznym odszkodowaniem.

Atrakcyjność Programu dla Partnerów jest bezpośrednio uzależniona od liczby i rozpoznawalności innych podmiotów biorących udział w Programie. Zatem każde odejście jednego z Partnerów powoduje, że dla pozostałych Partnerów program staje się niejako automatycznie mniej atrakcyjny.

Jednocześnie, jak wynika z opisu stanu faktycznego, Umowa zawiera klauzulę wyłączności, przez co Partner A jest jedynym pomiotem uczestniczącym w Programie, który działa w określonej branży (jest niejako reprezentantem tej branży w Programie). Długi okres wypowiedzenia przewidziany w Umowie powinien zabezpieczać atrakcyjność Programu poprzez umożliwienie Spółce równoległego prowadzenia negocjacji z innymi podmiotami w trakcie trwającego okresu wypowiedzenia. Negocjacje z potencjalnym partnerem jest procesem długotrwałym i skomplikowanym, co oznacza, że w praktyce niemożliwe jest nagłe zastąpienie jednego partnera innym.

Z tego względu skrócenie okresu wypowiedzenia zwiększa ryzyko, że Spółka nie zdąży pozyskać do Programu innego podmiotu działającego w tej samej branży, co Partner A i przez to przez pewien okres Program będzie mniej atrakcyjny dla Partnerów i ostatecznych konsumentów, co niekorzystnie wpłynie na wynik finansowy i wizerunek Spółki.

W tym miejscu należy jeszcze raz podkreślić, że z orzecznictwa organów podatkowych jednoznacznie wynika, że kara umowna pełniąca funkcję odszkodowawczą (rekompensacyjną) za poniesione straty nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu VAT wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT - wobec tego nie podlegają opodatkowaniu VAT (por. m.in. interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 18 lipca 2013 r., nr IBPP1/443-330/13/Lsz).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 oraz w art. 8 ww. ustawy.

I tak, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ze złożonego wniosku wynika, że Spółka prowadzi w Polsce program lojalnościowy PAYBACK (dalej: Program) mający na celu zwiększanie satysfakcji konsumentów i budowanie ich lojalności względem firm biorących udział w Programie (dalej: Partnerzy), jak również zwiększanie obrotów Partnerów. Podstawą funkcjonowania Programu jest zawieranie przez Spółkę z Partnerami umów o świadczenie kompleksowych usług w zakresie uczestnictwa w Programie. Przedmiotem niniejszego wniosku są rozliczenia pomiędzy Spółką a jednym z Partnerów (Partner A), wynikające z zakończenia umowy o świadczenie usług w zakresie uczestnictwa w Programie, zawartej pomiędzy Spółką a Partnerem A.

Spółka została poinformowana przez Partnera A o konieczności zakończenia współpracy ze Spółką w zakresie Programu z zachowaniem wyłącznie 12-miesięcznego terminu wypowiedzenia. Powodem wypowiedzenia umowy przez Partnera A w niniejszym przypadku było przejęcie Partnera A przez inny podmiot gospodarczy, co wiąże się z faktycznym zakończeniem w najbliższym czasie prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej przez Partnera dalsze kontynuowanie współpracy na podstawie Umowy stanie się niemożliwe.

W związku z wypowiedzeniem Umowy przez Partnera A, zgodnie z postanowieniami Umowy opisanymi powyżej, Spółce wypłacone zostało słuszne odszkodowanie w wysokości określonej w Umowie.

Spółka ma wątpliwość, czy otrzymane odszkodowanie z tytułu rozwiązania Umowy przez Partnera A podlega opodatkowaniu VAT.

W tym miejscu należy wskazać, że termin „kary umownej” czy „odszkodowania” nie został zdefiniowany w ustawie o VAT. W związku z tym, należy posiłkować się regulacjami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.).

Zagadnienie kar umownych reguluje przepis art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę.

Z postanowień art. 361 § 1 ww. ustawy wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2 ww. artykułu).

Na podstawie ww. przepisu odszkodowanie uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto pomiędzy zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Zatem ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Kwestia odszkodowania stanowiącego rekompensatę za przedterminowe rozwiązanie umowy była przedmiotem analizy Trybunału Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 15 grudnia 1993 r. w sprawie Lubbock Fine & Co. przeciwko Commissioners of Customs and Excise (C‑63/92). W orzeczeniu tym Trybunał nie uznał za prawidłowe zastosowania innych zasad opodatkowania VAT dla „wynagrodzenia należnego jednej stronie od drugiej w związku z rezygnacją z najmu” niż dla czynszu opłacanego w ramach umowy najmu nieruchomości. Zatem z tego rozstrzygnięcia Trybunału wynika, że odszkodowanie stanowiące rekompensatę za przedterminowe rozwiązanie umowy najmu przez wynajmującego stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT.

Kara umowna, stanowiąca surogat odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania musi wiązać się z powstałą szkodą, a samo odstąpienie od umowy obowiązku zapłaty odszkodowania, choćby w postaci kary umownej, nie rodzi. Podobnie – już na tle okoliczności niniejszej sprawy – można stwierdzić, że samo wcześniejsze rozwiązanie umowy za porozumieniem stron nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody. Zaś określenie, że jest to kara umowna w związku z rozwiązaniem umowy przed terminem także szkody tej nie określa. Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nieistotne jest jak strony porozumienia określają przekazane wynagrodzenie, lecz to jakie skutki wywiera otrzymane wynagrodzenie.

Należy jednocześnie wskazać, że nazwanie przez Wnioskodawcę należnego wynagrodzenia z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy „odszkodowaniem” nie ma przesądzającego znaczenia dla określenia konsekwencji podatkowych tego zdarzenia. Nie jest istotna nazwa lecz rzeczywisty charakter świadczenia.

W rozpatrywanej sprawie Strony zawarły co prawda umowę na czas nieokreślony, ale umowa ta przewidywała z uwagi na zasadniczą zmianę strategii partnera, z zachowaniem terminów w niej określonych, możliwość jej wcześniejszego rozwiązania przez Partnera A. W takim przypadku kontrahent Spółki, zgodnie z postanowieniami umowy zobowiązany jest do zapłaty Wnioskodawcy wynagrodzenia w związku z zakończeniem współpracy.

W tym miejscu wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie wcześniejsze rozwiązanie umowy oraz wypłacenie wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy, prowadzi do zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku w inny sposób niż pierwotnie było to przewidziane, nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez którąś ze stron umowy z ciążących na niej obowiązków. Należy w tym miejscu podkreślić, że kontrahent Spółki był uprawniony do wypowiedzenia umowy w dowolnym terminie, (zobowiązany był jedynie do zachowania terminu wypowiedzenia), o czym świadczą zapisy umowne. W przedmiotowej sprawie nie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania. Zachowania obu podmiotów są zachowaniami wynikającymi bezpośrednio z łączącej ich umowy, na mocy której uzgodnili, że umowa zawarta na czas nieokreślony może być rozwiązana wcześniej.

Zatem otrzymanego wynagrodzenia należnego Wnioskodawcy nie można uznać za zadośćuczynienie za utracone korzyści. Stanowi ono formę wynagrodzenia za Jego działanie – tj. wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy. Zgodę na zaniechanie określonej czynności (odstąpienie od zawartej umowy o świadczenie kompleksowych usług w zakresie uczestnictwa w Programie), za którą Wnioskodawca otrzymał określoną kwotę pieniężną należy więc traktować jako świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W analizowanej sprawie istnieje zatem bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem, a otrzymanym wynagrodzeniem. Określone bowiem w niniejszych okolicznościach jako odszkodowanie wynagrodzenie należne Wnioskodawcy jest ściśle związane z uzyskaniem korzyści przez kontrahenta (Partnera A), który z uwagi na zmianę strategii gospodarczej posiadał interes we wcześniejszym rozwiązaniu umowy. Partner A jest beneficjentem usługi świadczonej przez Wnioskodawcę, a więc tym samym spełniona jest przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności przez Partnera A, a otrzymaniem przez niego świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji, czynność Wnioskodawcy w postaci wyrażenia zgody na wcześniejsze rozwiązanie zawartej umowy stanowi odpłatne świadczenie usług przez Stronę na rzecz kontrahenta – Partnera A, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Potwierdzeniem zajętego stanowiska może być orzeczenie NSA z dnia 7 lutego 2014 r. sygn. akt I FSK 1664/12, w którym to wyroku Sąd powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r. sygn. akt III CZP 39/12, cytując: ,,kara umowna jest związana z odpowiedzialnością odszkodowawczą za szkodę spowodowaną niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania niepieniężnego (poszczególnymi przejawami nienależytego wykonania zobowiązania). Odstąpienie od umowy nie jest ani nienależytym wykonaniem zobowiązania, ani niewykonaniem zobowiązania, lecz wykonaniem przez jedną ze stron stosunku obligacyjnego uprawnienia prawnokształtującego, realizowanego na podstawie postanowienia zawartego w umowie wzajemnej (art. 395 § 1 i art. 492 k.c.), albo wynikającego z przepisów ustawy”.

W świetle przywołanych przepisów i przedstawionych okoliczności, nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, że otrzymanie słusznego odszkodowania stanowi wyłącznie zrekompensowanie strat poniesionych przez Spółkę w związku z wypowiedzeniem przez Partnera A Umowy bez zachowania wskazanego w Umowie okresu wypowiedzenia i nie wiąże się z wykonaniem jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego przez Spółkę na rzecz Partnera A.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych prawa podatkowego nr: IBPP1/443-330/13/Lsz, IPPP1/443-593/14-2/ISZ, IPPP3/4512-121/15-4/RD zauważyć należy, że dotyczą one zdarzeń przyszłych odmiennych od przedstawionego we wniosku stanu faktycznego. Rozstrzygano w nich o opodatkowaniu wynagrodzenia otrzymanego z tytułu nienależytego bądź nieterminowego wykonania zawartych umów.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin