Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB3/4510-378/15-4/PK1
z 21 lipca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 23 kwietnia 2015r. (data wpływu 28 kwietnia 2015 r.), uzupełnionym w dniu 5 czerwca 2015 r. (data wpływu: 8 czerwca 2015 r.) na wezwanie organu z dnia 27 maja 2015 r. nr IPPB3/4510-378/15-2/PK1 (data doręczenia: 1 czerwca 2015 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do podatkowych kosztów uzyskania przychodów kwoty odszkodowania zapłaconego na rzecz ubezpieczyciela w związku z zakończeniem współpracy, w sytuacji, gdy z racji dokonanego połączenia Wnioskodawcy z innym podmiotem Wnioskodawca nie mógł być stroną umów ubezpieczenia z dwoma odrębnymi ubezpieczycielami, z uwagi na zawarty w powyższych umowach nakaz wyłączności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 kwietnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do podatkowych kosztów uzyskania przychodów kwoty odszkodowania zapłaconego na rzecz ubezpieczyciela w związku z zakończeniem współpracy, w sytuacji, gdy z racji dokonanego połączenia Wnioskodawcy z innym podmiotem Wnioskodawca nie mógł być stroną umów ubezpieczenia z dwoma odrębnymi ubezpieczycielami, z uwagi na zawarty w powyższych umowach nakaz wyłączności. W związku z brakami formalnymi organ wezwał pismem z dnia 27 maja 2015 r. nr IPPB3/4510-378/15-2/PK1 (data doręczenia: 1 czerwca 2015 r.) Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. W dniu 5 czerwca 2015 r. (data wpływu: 8 czerwca 2015 r.) wniosek został uzupełniony.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca (dalej: „Bank” bądź „Wnioskodawca”) jest bankiem mającym siedzibę na terytorium Polski wykonującym czynności bankowe w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.). Przez kilka ostatnich lat Bank współpracował z zakładem ubezpieczeniowym A (dalej jako: „Ubezpieczyciel A”) w zakresie działalności bancassurance. Współpraca ta polegała na oferowaniu przez Bank produktów ubezpieczeniowych poprzez zawieranie umów ubezpieczeń na życie oraz umów ubezpieczeń ogólnych z Ubezpieczycielem A na rzecz lub na rachunek klientów detalicznych, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw lub wykonywanie przez Bank na rzecz lub w imieniu Ubezpieczyciela A czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w stosunku do klientów wskazanych powyżej, jak również wykonywanie przez Bank na rzecz lub w imieniu Ubezpieczyciela A czynności polegających na promowaniu produktów ubezpieczeniowych.

W tym celu zawarto w roku 2010 z Ubezpieczycielem A na czas określony dwie umowy: umowę w zakresie Ubezpieczeń na Zycie oraz umowę w zakresie Ubezpieczeń Ogólnych. Umowy te zobowiązywały Bank do przestrzegania w okresie ich trwania nakazu wyłączności. Nakaz ten obejmował powstrzymanie się przez Bank od zawierania umów ubezpieczeń ogólnych oraz ubezpieczeń na życie na rzecz lub na rachunek klientów Banku z innymi ubezpieczycielami niż Ubezpieczyciel A oraz nakaz powstrzymania się przez Bank od wykonywania na rzecz lub w imieniu innych niż Ubezpieczyciel A ubezpieczycieli usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w stosunku do produktów ubezpieczeniowych konkurencyjnych, a w szczególności podobnych ze względu na zakres przedmiotowy.

Umowy przewidywały obowiązek uiszczenia przez Bank odszkodowania na rzecz Ubezpieczyciela A w razie naruszenia przez Bank postanowień tych umów oraz analogiczny obowiązek uiszczenia przez Ubezpieczyciela A odszkodowania na rzecz Banku w razie naruszenia przez niego postanowień tych umów. Jednym ze zdarzeń, które traktowano jako naruszenie umowy było naruszenie nakazu wyłączności. Zatem w razie podjęcia przez Bank decyzji o nawiązaniu współpracy z innym ubezpieczycielem niż Ubezpieczyciel A w zakresie określonym w podpisanych z nim umowach, doszłoby do naruszenie nakazu wyłączności, w czego konsekwencji Bank zostałby zobowiązany do zapłaty odszkodowania na rzecz Ubezpieczyciela A.

Bank w najbliższym czasie dokona przejęcia innego podmiotu, które odbędzie się w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030, ze zm., dalej: „KSH”). W wyniku tego przejęcia Bank stanie się następcą prawnym podmiotu przejmowanego.

Podmiot przejmowany posiada umowy podpisane z innym ubezpieczycielem (dalej: „Ubezpieczyciel B”) o analogicznym zakresie jak umowy podpisane przez Bank z Ubezpieczycielem A. Umowy te również przewidują nakaz wyłączności pod sankcją zapłaty przez podmiot przejmowany odszkodowania na rzecz ubezpieczyciela w razie naruszenia tego nakazu.

Tym samym w momencie połączenia Wnioskodawcy z podmiotem przejmowanym doszłoby do kolizji nakazów wyłączności przewidzianych w umowach ubezpieczeniowych zawartych przez Bank oraz zawartych przez podmiot przejmowany, co skutkowałoby koniecznością uiszczenia przez Bank dwukrotnej kwoty odszkodowania (za umowy, których stroną był Bank jak i za umowy, których stroną był podmiot przejmowany, a w stosunku do którego Bank stanie się następcą prawnym).

Bank przeanalizował aspekty prawne i dodatkowo warunki biznesowe wynikające z dotychczas funkcjonujących umów zawartych z Ubezpieczycielem A oraz warunki biznesowe jakie mógłby zaoferować Ubezpieczyciel B i podjął decyzję o skorzystaniu z oferty Ubezpieczyciela B godząc się tym samym na konieczność uiszczenia odszkodowania na rzecz Ubezpieczyciela A. Nowe umowy zaczęły obowiązywać 1 kwietnia 2015 r., jeszcze przed prawnym przejęciem podmiotu przejmowanego.

Argumentem dodatkowym za podjęciem decyzji o wyborze oferty Ubezpieczyciela B (oraz terminu wejścia w życie umów) był fakt, iż oferta Ubezpieczyciela B była dostosowana do wymogów wydanej przez Komisję Nadzoru Finansowego Rekomendacji U dotyczącej dobrych praktyk w zakresie bancassuracnce (dalej: „Rekomendacja U”), podczas gdy umowa z Ubezpieczycielem A musiałaby zostać istotnie zmodyfikowana w celu dostosowania do wymogów tej rekomendacji, z czym wiązałyby się dodatkowe koszty po stronie Wnioskodawcy. Wymogi wynikające z Rekomendacji U musiały zostać spełnione przez banki od 1 kwietnia 2015 r.

Niezależnie od powyższego Bank podjął negocjacje z Ubezpieczycielem A, w wyniku których wysokość odszkodowania, do którego zapłaty byłby zobowiązany umownie została zmniejszona. W celu usankcjonowania niższej kwoty odszkodowania strony podpisały dwa porozumienia o rozwiązaniu dotychczasowych umów w zakresie Ubezpieczeń Ogólnych oraz w zakresie Ubezpieczeń na Życie za odszkodowaniem uiszczanym przez Bank.

Porozumienia zawierają zapisy, z których wynika, że zapłata odszkodowania przez Bank wyczerpuje wszelkie roszczenia stron, w tym roszczenie Ubezpieczyciela A z tytułu naruszenia przez Bank nakazu wyłączności zastrzeżonego w pierwotnie podpisanych umowach.

Niezależnie od powyższego, umowy zawarte z Ubezpieczycielem B są korzystniejsze niż dotychczasowe umów z Ubezpieczycielem A w dwóch aspektach:

1. umowy z Ubezpieczycielem B przewidują - w porównaniu do umów z Ubezpieczycielem A - wyższe wynagrodzenie dla Banku za wykonywane w ramach tych umów czynności,
2. umowy z Ubezpieczycielem B przewidują - w porównaniu do umów z Ubezpieczycielem A - lepsze warunki dla Klientów Banku jeśli chodzi zakres ubezpieczenia oraz okres karencji (jest on krótszy), dzięki czemu Bank oferować będzie Klientom bardziej konkurencyjne produkty ubezpieczeniowe, co wpłynie na zwiększenie jego przychodów.
   
   

Odszkodowanie, o którym mowa powyżej zostało już zapłacone.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie jakie Bank zapłacił na rzecz ubezpieczyciela w związku z zakończeniem z nim współpracy stanowi koszt uzyskania przychodów?

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 15 ust. 1 updop do kosztów uzyskania przychodów zalicza się koszty poniesione w związku z uzyskaniem przychodu, zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów za wyjątkiem tych kosztów, które zostały wyszczególnione w negatywnym katalogu określonym w art. 16 ust. 1 updop.

Jedynym przepisem z negatywnego katalogu odnoszącym się do odszkodowań jest art. 16 ust. 1 pkt 22 updop, zgodnie z treścią którego nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Normy prawne określone w poszczególnych jednostkach redakcyjnych art. 16 ust. 1 updop są wyjątkami od zasady wynikającej z art. 15 ust. 1 updop, tym samym należy je interpretować ściśle. Oznacza to, że kary umowne lub odszkodowania (odstępne) wypłacane z tytułów innych niż wymienione w tym przepisie będą stanowić koszt uzyskania przychodów o ile związane są z przychodem, mają na celu zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodu.

Powyższe stanowisko potwierdzone zostało przez sądy administracyjne. Przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 kwietnia 2012 r., sygn. II FSK 1170/10 stwierdził, iż: „kary umowne i odszkodowania wypłacone z tytułów innych niż określone w art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. - co do zasady, jeżeli tylko miałyby związek z przychodem lub miałyby na celu zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów będą stanowić koszt uzyskania przychodów”.

Analogiczne stanowisko wynika z interpretacji np. Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy zaprezentowanej w interpretacji indywidualnej z dnia 15 września 2014 r. (nr ITPB3/423-279/14/PS) czy też Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 23 kwietnia 2014 r. (nr ILPB3/423-30/11/14-S/EK).

W interpretacjach podatkowych wyrażone zostało także stanowisko, iż zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, „nie mogą podlegać te kary umowne, których powstanie było następstwem celowego (świadomego) działania podatnika lub wynikało z jego zaniedbań” (tak Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 8 marca 2013 r., nr. IBPB1/1/415-967/13/BK).

W ocenie Wnioskodawcy nie jest możliwe uznanie przedstawionego w opisie stanu faktycznego odszkodowania jako wydatku niestanowiącego kosztu uzyskania przychodów gdyż jego powstanie nie jest konsekwencją zaniedbań, świadomego działania ani zaniechania ze strony Wnioskodawcy. Wręcz przeciwnie, fakt podjęcia decyzji o zmianie ubezpieczyciela, z którym Wnioskodawca współpracuje w zakresie oferowania swoim Klientom usług ubezpieczenia był konsekwencją z jednej strony analizy biznesowej ofert dwóch ubezpieczycieli pod względem tego, która z nich jest korzystniejsza (zarówno dla Klientów jak i dla Wnioskodawcy), a z drugiej strony był podyktowany chęcią uniknięcia podwójnego kosztu wynikającego ze zdublowania zapisów umownych o nakazie wyłączności.

Jak zostało przedstawione w opisie stanu faktycznego umowy zawarte z Ubezpieczycielem B są korzystniejsze niż dotychczasowe umów z Ubezpieczycielem A w dwóch aspektach. Po pierwsze umowy te przewidują - w porównaniu do umów z Ubezpieczycielem A - wyższe wynagrodzenie dla Banku za wykonywane w ramach tych umów czynności, po drugie zaś lepsze warunki dla Klientów Banku jeśli chodzi zakres ubezpieczenia oraz okres karencji (jest on krótszy).

Skoro więc wybór lepszej jakościowo oferty wiązał się z koniecznością poniesienia kosztu (odszkodowania) to ten koszt powinien zostać uznany za koszt uzyskania przychodu, gdyż spełnia on warunek związku z uzyskaniem przychodu. Lepsza oferta ubezpieczeniowa dla Klientów pozwala na przyjęcie, iż więcej Klientów zdecyduje się na ofertę produktową Wnioskodawcy a nie konkurencyjnych banków co przyniesie w efekcie większe przychody podatkowe. Z drugiej strony oferta Ubezpieczyciela B jako korzystniejsza dla Wnioskodawcy w warstwie uzyskiwanego wynagrodzenia prowizyjnego wprost przyczynia się do bezpośredniego zwiększenia przychodów podatkowych Wnioskodawcy.

Poniesionego kosztu odszkodowania nie dało się uniknąć z uwagi na wspomnianą w opisie stanu faktycznego kolizję nakazów wyłączności przewidzianych w umowach ubezpieczeniowych zawartych przez Wnioskodawcę oraz zawartych przez podmiot przejmowany. Podkreślić należy, że gdyby Wnioskodawca nie podjął decyzji opisanej w opisie stanie faktycznego to mógłby albo kontynuować współpracę z Ubezpieczycielem A wypowiadając (już jako następca prawny podmiotu przejmowanego) umowę z Ubezpieczycielem B, czego skutkiem byłaby konieczność poniesienia odszkodowania na rzecz tego ubezpieczyciela albo nie podejmować żadnych kroków związanych z wypowiedzeniem, ale zobowiązany byłby wówczas do zapłaty podwójnej kwoty odszkodowania, na rzecz obu ubezpieczycieli. Tym samym podjęcie decyzji, o której mowa w stanie faktycznym było działaniem racjonalnym i ekonomicznie uzasadnionym, gdyż zmierzało do uniknięcia niepotrzebnego dublowania kosztów, a wybór ubezpieczyciela, z którym kontynuowana będzie współpraca podyktowany był jakością przedstawionej oferty (co przekłada się na spodziewane wyższe przychody). Zapłaconego przez Wnioskodawcę odszkodowania nie można więc uznać za koszt poniesiony w efekcie zaniedbań Wnioskodawcy.

Nie można także postawić Wnioskodawcy zarzutu, że sam przyczynił się do powstania omawianego kosztu z tytułu odszkodowania, gdyż nie zadbał w przeszłości o to, aby pierwotne umowy z Ubezpieczycielem A przewidywały odpowiednią opcję rozwiązania umowy bez wypłaty odszkodowania. W momencie zawierania tych umów nikt nie był jednak w stanie przewidzieć, że w przewidywalnej przyszłości dojdzie do takiej sytuacji jaka faktycznie miała miejsce (przejęcie innego podmiotu i związana z tym kolizja nakazu wyłączności wynikająca z umów zawartych przez oba podmioty). Poza tym, decyzja o współpracy z jednym ubezpieczycielem na wyłączność była standardem rynkowym i podyktowana była przesłankami biznesowymi, a przede wszystkim możliwością uzyskania korzystniejszych warunków współpracy w porównaniu z alternatywnymi opcjami (współpraca z więcej niż jednym ubezpieczycielem bez wyłączności dla któregokolwiek z nich).

Nie należy także zapominać o wymogach Rekomendacji U, przy wdrażaniu której Wnioskodawca musiałby ponieść koszty związane z dostosowaniem umów z Ubezpieczycielem A do wymogów tej rekomendacji. Podczas gdy umowy z Ubezpieczycielem B były już dostosowane do wymogów tej rekomendacji, w związku z tym Wnioskodawca uniknął zbędnych kosztów.

Reasumując, przedstawione argumenty skłaniają Wnioskodawcę do stanowiska, iż poniesione wydatki na uiszczenie odszkodowania na rzecz Ubezpieczyciela A stanowią koszt uzyskania przychodów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.