Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
3063-ILPB1-1.4511.262.2016.1.AMN
z 6 grudnia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 17 października 2016 r. (data wpływu 19 października 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 października 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Zakład Usług Komunalnych administruje i zarządza Komunalnym Zasobem Mieszkaniowym. Do zadań Zakładu Należy między innymi zawieranie w imieniu i na rzecz Gminy – Wnioskodawcy – umów najmu, pobieranie i naliczanie należności czynszowych oraz windykacja należności z tytułu czynszu lub odszkodowań za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego w rozumieniu art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (zwanym dalej odszkodowaniem).

Zakład Usług Komunalnych co miesiąc wystawia faktury za czynsz najemcom, jednakże niektórzy najemcy stają się dłużnikami z tego tytułu, gdyż ich sytuacja życiowa nie pozwala na rozliczenie należności.

Gmina planuje stworzyć program odpracowywania zaległości czynszowych przez zlecenie prac porządkowych i pielęgnacyjnych terenów zielonych z ustaloną wartością świadczenia. Pomiędzy dłużnikiem a Gminą zostanie podpisana umowa o spłacie zadłużenia, w wyniku której wynagrodzenie nie będzie wypłacane gotówkowo dłużnikowi, a zostanie przekazane przez Gminę na spłatę zadłużenia względem Zakładu Usług Komunalnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy regulowanie zobowiązań finansowych (zaległości czynszowych) poprzez wykonanie świadczenia rzeczowego oraz umorzenie odsetek ustawowych naliczonych od kwoty tych zobowiązań stanowi przychód dłużnika, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy w związku z odpracowaniem zobowiązań finansowych (zaległości czynszowych) przez dłużników oraz umorzenia odsetek ustawowych, naliczonych od kwot odpracowanego długu jednostka samorządowa (Gmina) ma obowiązek sporządzić informację PIT-8C o wysokości przychodów z innych źródeł?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, wykonywanie świadczeń rzeczowych w miejsce zobowiązań finansowych wynikających z opłat czynszowych (odszkodowań), naliczonych odsetek ustawowych i kosztów sądowych i komorniczych dochodzenia tych zobowiązań nie stanowią źródła przychodu dla dłużników. Zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego, jeśli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenia, zobowiązanie wygasa, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania − poza umową stron – jest wykonanie świadczenia przez dłużnika. Ponadto w myśl art. 659 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu czynsz, przy czym może on być oznaczony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju.

Program, który planuje zrealizować Gmina adresowany jest do wszystkich najemców mieszkalnych lokali komunalnych, lecz dotyczyć będzie osób zalegających z opłatami za mieszkanie. Tym samym wszyscy dłużnicy, którzy spełnią warunki określone w programie będą mogli skorzystać z przewidzianych ulg.

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenie rzeczowe jakim jest odpracowanie zaległych opłat czynszowych oraz umorzenie odsetek od odpracowanych kwot nie powodują po stronie dłużników przysporzenia majątkowego i nie stanowią źródła przychodów na podstawie art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również nie powstaje obowiązek podatkowy.

W związku z powyższym Gmina jako płatnika nie jest zobowiązana do sporządzania dłużnikom informacji PIT-8C po zakończeniu roku podatkowego, który to obowiązek wskazany jest w art. 42a ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W świetle powyższych przepisów za przychody należy uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Stosownie do art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Zakład Usług Komunalnych, do którego zadań należy m.in. zawieranie w imieniu i na rzecz Gminy (Wnioskodawcy) umów najmu, pobieranie i naliczanie należności czynszowych oraz windykacja należności z tytułu czynszu lub odszkodowań za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego w rozumieniu art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego – co miesiąc wystawia faktury za czynsz najemcom, jednakże niektórzy najemcy stają się dłużnikami z tego tytułu, gdyż ich sytuacja życiowa nie pozwala na rozliczenie należności. Gmina planuje stworzyć program odpracowywania zaległości czynszowych przez zlecenie prac porządkowych i pielęgnacyjnych terenów zielonych z ustaloną wartością świadczenia. Pomiędzy dłużnikiem a Gminą zostanie podpisana umowa o spłacie zadłużenia, w wyniku której wynagrodzenie nie będzie wypłacane gotówkowo dłużnikowi, a zostanie przekazane przez Gminę na spłatę zadłużenia względem Zakładu Usług Komunalnych.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Z powyższego wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1610), osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (art. 18 ust. 2 ww. ustawy).

Natomiast w myśl art. 18 ust. 3 ww. ustawy, osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem datio in solutum jest wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań (w tym przypadku z tytułu zaległości czynszowych lub odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy czy łączącego strony stosunku prawnego wynikającego z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów – w tym w formie odpracowania − są dla dłużnika obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Faktu tego nie zmienia to, że umowy najmu mogą być wypowiadane i rozwiązywane przez Wnioskodawcę, wskutek czego ustaje łączący strony stosunek prawny najmu, bowiem byłego lokatora wiąże z właścicielem lokalu – wynikający z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego - nienazwany stosunek prawny polegający na tym, że były lokator jest zobowiązany uiszczać na rzecz Wnioskodawcy do czasu opróżnienia lokalu odszkodowanie za jego zajmowanie bez tytułu prawnego.

W niniejszej sprawie przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie powstaje również z tytułu umorzenia odsetek ustawowych naliczonych od kwot odpracowanego długu (zaległości czynszowych). Należy bowiem zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, że w sytuacji, gdy program, który planuje realizować Gmina adresowany jest do wszystkich najemców mieszkalnych lokali komunalnych, a w szczególności wszystkie osoby, które zalegają z opłatami za mieszkanie mogą na warunkach określonych w tym programie skorzystać z ulg w nich przewidzianych, to takie skorzystanie z ulgi w postaci umorzenia odsetek ustawowych naliczonych od kwot odpracowanego długu nie powoduje przysporzenia majątkowego u osoby, na rzecz której zostało dokonane.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że po stronie najemców jak i osób, które nie posiadają tytułu prawnego do lokalu a zajmują lokale komunalne bez tytułu prawnego nie powstaje przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zobowiązań z tytułu zaległego czynszu lub odszkodowania oraz w związku z umorzeniem odsetek ustawowych naliczonych od kwoty tych zobowiązań (od kwoty odpracowanego długu). Wnioskodawca nie ma zatem obowiązku poboru z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz nie ma obowiązku sporządzenia informacji PIT-8C.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Administracji Skarbowej w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.