Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
2461-IBPB-2-2.4511.760.2016.1.HS
z 9 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 oraz art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) oraz § 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, stwierdza, że stanowisko Zainteresowanych przedstawione we wniosku wspólnym z 8 sierpnia 2016 r. (data otrzymania 9 sierpnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania za prawo własności działki przejętej na cel publiczny – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 sierpnia 2016 r. otrzymano wniosek wspólny o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania za prawo własności działki przejętej na cel publiczny.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 10 kwietnia 1978 r. spadkodawca nabył działkę nr 1008. Część tej działki została przejęta z mocy prawa na rzecz Powiatu na podstawie decyzji Starosty z 28 września 2012 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej „Rozbudowa drogi powiatowej (…).” utrzymaną w mocy decyzją Wojewody z 27 grudnia 2012 r. Po podziale część przejętej działki uzyskała nr 1008/1. Spadkodawca zmarł 15 kwietnia 2013 r., a 27 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku, który na podstawie ustawy nabyli wprost: wdowa w udziale wynoszącym 4/16 oraz czwórka dzieci każde w udziale wynoszącym 3/16. Nabyty spadek został przez każdego spadkobiercę w terminie zgłoszony we właściwym urzędzie skarbowym. Następnie, 29 listopada 2013 r. na podstawie ugody sądowej, spadkobiercy dokonali działu spadku po zmarłym i podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przyznali prawo własności wszystkich nieruchomości na wyłączną własność żonie spadkodawcy – wdowie. W dniu 21 sierpnia 2013 r. z urzędu zostało wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia i wypłaty odszkodowania za działkę nr 1008/1. Ostateczna decyzja w sprawie odszkodowania zapadła 22 marca 2016 r. W dniu 6 kwietnia 2016 r. odszkodowanie zostało wypłacone odpowiednio każdemu ze spadkobierców.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie:

Czy od otrzymanego odszkodowania każdy ze spadkobierców powinien zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych?

Zdaniem Zainteresowanych, odszkodowania za nieruchomości lub ich części zajęte pod drogi publiczne mogą korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem zwolnione z podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu m.in. odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie. Budowa drogi publicznej jest z pewnością celem uzasadniającym wywłaszczenie nieruchomości lub jej części, dlatego właściciel działki, który otrzymał odszkodowanie z tego tytułu, a także jego spadkobiercy, mogą korzystać z tego z ww. zwolnienia. Z art. 21 ust. 1 pkt 29 wynika, że zwolnienie nie dotyczy przypadku, jeśli wywłaszczony nabył nieruchomość w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę co najmniej o 50% niższą od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia. Jeśli spełniona zostanie tylko jedna z tych przesłanek albo gdy żadna z nich nie zostanie spełniona, uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia. Przepis art. 21 ust. 1 pkt 29 mówi o nabyciu, a zatem zarówno odpłatnym (np. zakup) jak i nieodpłatnym (np. spadek, darowizna) przejęciu prawa własności nieruchomości. Ponieważ nieruchomość została otrzymana w spadku, czyli nieodpłatnie – w ocenie Zainteresowanych – nie została spełniona druga z przesłanek przesądzająca o opodatkowaniu odszkodowania. To znaczy, że nawet jeśli ziemia została nabyta przed upływem dwóch lat od wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego, ale w drodze spadku lub darowizny, to odszkodowanie za nią wypłacone na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami będzie zwolnione z opodatkowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Zainteresowanych w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy – przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Z treści przedstawionego wniosku wynika, że Zainteresowanym jako spadkobiercom zmarłego 15 kwietnia 2013 r. spadkodawcy – wywłaszczonego właściciela działki nr 1008/1 – przyznane zostało odszkodowanie za przejęcie na rzecz budowy drogi ww. nieruchomości. Do wywłaszczenia ww. nieruchomości doszło na podstawie decyzji Starosty z 28 września 2012 r. W dniu 21 sierpnia 2013 r. z urzędu zostało wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia i wypłaty odszkodowania za działkę nr 1008/1. Ostateczna decyzja w sprawie odszkodowania zapadła 22 marca 2016 r., a 6 kwietnia 2016 r. zostało wypłacone odszkodowanie odpowiednio każdemu ze spadkobierców.

W międzyczasie, tj. 29 listopada 2013 r. spadkobiercy dokonali na podstawie ugody sądowej działu spadku i podziału majątku wspólnego w ten sposób, że prawo własności wszystkich nieruchomości przyznali na wyłączną własność żonie spadkodawcy.

W tym miejscu Organ wyjaśnia, że dokonanie działu spadku i podziału majątku wspólnego nie ma w rozpatrywanej sprawie znaczenia, bowiem z wniosku wynika, że przedmiotem działu spadku były wszystkie nieruchomości, a nie prawo do roszczeń z tytułu wywłaszczonej działki nr 1008/1.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy – wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania z uregulowanego w tym przepisie zwolnienia jest zatem otrzymanie m.in. odszkodowania, które przyznane zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Przy czym przedmiotowe zwolnienie nie będzie przysługiwało, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

• nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego,
• cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania.
  
  

W przypadku, gdy spełniony zostanie tylko jeden ze wskazanych warunków albo nie zostanie spełniony żaden z nich, uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia.

W niniejszej sprawie nie można ustalić ceny nabycia nieruchomości gdyż roszczenia związane z nieruchomością Zainteresowani nabyli w drodze spadku. Nie zostały wiec spełnione warunki wyłączające zwolnienie, choć nie z powodu nabycia nieruchomości w spadku jak wskazano we własnym stanowisku, ale z powodu nabycia w spadku roszczeń dotyczących wywłaszczonej nieruchomości.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1774 ze zm.) – ustawa określa zasady wywłaszczania nieruchomości i zwrotu wywłaszczonych nieruchomości.

W myśl art. 6 pkt 1 ww. ustawy – celami publicznymi w rozumieniu ustawy jest m.in. wydzielanie gruntów pod drogi publiczne, drogi rowerowe i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego, a także łączności publicznej i sygnalizacji.

Zgodnie z art. 112 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami – przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 122a, art. 124 ust. 1b, art. 124b, art. 125 i art. 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Z art. 128 ust. 1 ww. ustawy wynika, że – wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Art. 129 ust. 5 pkt 3 ww. ustawy stanowi, że – starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu gdy nastąpiło pozbawienie praw do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie.

Zgodnie z art. 130 ust. 1 – wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw, a w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 i art. 106 ust. 1, według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Przepis art. 134 stosuje się odpowiednio.

Z kolei stosownie do art. 134 ust. 1 – podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi, z zastrzeżeniem art. 135, wartość rynkowa nieruchomości.

Z zacytowanych przepisów wynika prawo wywłaszczonego właściciela nieruchomości do odszkodowania za pozbawienie go prawa własności oraz zasady ustalania jego wysokości.

Zatem, jeżeli podstawę przyznania Zainteresowanym odszkodowania stanowiły przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami uznać należy, że jakkolwiek stanowi ono przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych to jednak po jego otrzymaniu nie wystąpi obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Odszkodowanie takie mieści się bowiem w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a zatem korzysta ze zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w tym przepisie. W analizowanej sytuacji spełnione są bowiem wszystkie warunki niezbędne do zastosowania tego zwolnienia i jednocześnie nie występują przesłanki, które by możliwość takiego zwolnienia wykluczały.

W związku z powyższym Zainteresowani nie są zobowiązani do zapłaty podatku z tytułu otrzymanego odszkodowania.

Podsumowując, przychód uzyskany przez Zainteresowanych z tytułu odszkodowania wypłaconego w związku z przejęciem działki nr 1008/1 na cele realizacji inwestycji drogowej, korzysta ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pod warunkiem, że podstawę przyznania Zainteresowanym odszkodowania stanowiły przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Stanowisko Zainteresowanych należało uznać za prawidłowe, niemniej częściowo z innych względów, wskazanych w uzasadnieniu niniejszej interpretacji.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Zainteresowanych i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie postępowania oraz Zainteresowanym przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie – w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.