Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB1/4511-167/16/MPŁ
z 19 maja 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 11 lutego 2016 r. (data wpływu 19 lutego 2016 r.) uzupełnionym w dniu 13 maja 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wygaśnięcia zobowiązania wskutek konfuzji – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 lutego 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wygaśnięcia zobowiązania wskutek konfuzji. Wniosek uzupełniono w dniu 13 maja 2016 r.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawczyni podlega w Polsce tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

W przyszłości Wnioskodawczyni zostanie wspólnikiem spółki osobowej, która przyjmie formę spółki jawnej (dalej: Spółka). Spółka prowadzić będzie działalność na terenie Polski.

W przyszłości wspólnicy Spółki mogą zadecydować o zakończeniu działalności Spółki. W takim przypadku zamknięcie Spółki może zostać przeprowadzone w tzw. „trybie uproszczonym”, czyli w wyniku jednomyślnej uchwały wspólników bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego na podstawie art. 67 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych (dalej: KSH). Zgodnie z tym przepisem w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.

W przypadku wystąpienia powyższej sytuacji majątek Spółki zostanie podzielony pomiędzy wspólników, stosownie do postanowień umowy Spółki.

Na dzień rozwiązania Spółki, Spółka może posiadać wierzytelności, w tym wierzytelności z tytułu udzielonych Wnioskodawczyni pożyczek.

W związku z rozwiązaniem Spółki, wierzytelności te uległyby tzw. „konfuzji”, tj. wygaśnięciu z powodu połączenia w rękach Wnioskodawczyni zarówno wierzytelności pochodzącej z udziału w majątku rozwiązywanej Spółki, jak i zobowiązania z tytułu ww. pożyczek.

Ponadto, w uzupełnieniu wniosku wskazano, że:

1. Spółka, której Wnioskodawczyni zostanie wspólnikiem, będzie prowadzić działalność gospodarczą m.in. w zakresie udzielania pożyczek.
2. Na wierzytelności Spółki względem Wnioskodawczyni, o których mowa we wniosku, będą składać się wierzytelności z tytułu udzielonych Wnioskodawczyni przez tę Spółkę pożyczek (poza wierzytelnościami pożyczkowymi Spółka nie będzie miała innych wierzytelności względem Wnioskodawczyni).
3. Na wierzytelności, o których mowa we wniosku, będą składać się tylko należności główne z tytułu pożyczek (kwota główna pożyczki). Odsetki z tytułu tych pożyczek zostaną spłacone przed rozwiązaniem Spółki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym zdarzeniu przyszłym wygaśnięcie zobowiązania Wnioskodawczyni wobec Spółki poprzez konfuzję następującą w wyniku nabycia wierzytelności wobec Wnioskodawczyni w ramach rozwiązania Spółki spowoduje powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych po stronie Wnioskodawczyni?

Zdaniem Wnioskodawczyni, wygaśnięcie zobowiązania Wnioskodawczyni wobec Spółki poprzez konfuzję następującą w wyniku nabycia wierzytelności wobec Wnioskodawczyni w ramach rozwiązania Spółki nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych po stronie Wnioskodawczyni.

Stosownie do treści art. 67 KSH, w przypadkach określonych w art. 58 KSH należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki. Tym samym, spółka osobowa może zostać rozwiązana również bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, o ile wspólnicy uzgodnili inny niż likwidacja sposób zakończenia jej działalności – przewidując taką możliwość w umowie spółki lub w inny sposób wyrażając swoją zgodną wolę.

Ustawa o PIT w przepisach dotyczących skutków podatkowych likwidacji spółki osobowej nie wskazuje, aby dotyczyły one tylko jednego z wymienionych w KSH trybów likwidacji spółki. Wobec powyższego, przepisy ustawy o PIT dotyczące skutków podatkowych likwidacji spółki osobowej powinny być rozumiane szeroko, tzn. obejmować wszelkie dopuszczalne sposoby rozwiązania spółki osobowej dostępne w świetle przepisów KSH.

W konsekwencji, rozwiązanie spółki osobowej bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego powinno powodować takie same konsekwencje podatkowe na gruncie Ustawy PIT, jak likwidacja związana z przeprowadzeniem postępowania likwidacyjnego.

Art. 14 ust. 3 pkt 12 lit. b) ustawy o PIT wyłącza z przychodów podatkowych przychody z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki, jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja: prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej, prowadzonych samodzielnie działów specjalnych produkcji rolnej, spółki niebędącej osobą prawną lub nastąpiło wystąpienie wspólnika z takiej spółki, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej.

Z powyższego wynika jednoznacznie, że przychód nie powstaje w dacie otrzymania przez Wnioskodawczynię składników majątku Spółki w związku z jej likwidacją (rozwiązaniem), lecz dopiero w momencie ewentualnego odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją (rozwiązaniem) Spółki - o ile zbycie to nastąpi przed upływem sześciu lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja (rozwiązanie) Spółki do dnia ich odpłatnego zbycia i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

W wyniku likwidacji lub rozwiązania Spółki bez przeprowadzania likwidacji wierzytelność Spółki wobec Wnioskodawczyni przejdzie na Wnioskodawczynię, więc Wnioskodawczyni stanie się jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem.

W przypadku, gdy dochodzi do połączenia wierzyciela i dłużnika, wzajemne prawa ulegają wygaśnięciu. W sytuacji opisanej przez Wnioskodawczynię dojdzie zatem do wygaśnięcia jej zobowiązania nie w wyniku umorzenia, lecz poprzez podjęcie decyzji o rozwiązaniu bez przeprowadzania likwidacji Spółki i podziale jej majątku pomiędzy wspólników. Zatem wygaśnięcie zobowiązania Wnioskodawczyni nastąpi z mocy prawa, wskutek skumulowania w rękach jednego podmiotu praw przysługujących wierzycielowi i obowiązków dłużnika (tzw. konfuzja), a nie w wyniku zwolnienia z długu.

Wnioskodawczyni pragnie zaznaczyć, że w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do umorzenia lub przedawnienia zobowiązań w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o PIT. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy, za przychody z działalności gospodarczej uznaje się wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 6, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy.

Należy również podkreślić, że konfuzja nie wypełnia dyspozycji art. 11 ust. 1 ustawy PIT, w myśl którego przychodami (z zastrzeżeniem przewidzianych w tym przepisie wyjątków) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W konsekwencji powyższego, w przedstawionym zdarzeniu przyszłym, wygaśnięcie zobowiązania Wnioskodawczyni wobec Spółki poprzez konfuzję, następującą w wyniku nabycia wierzytelności przysługującej Wnioskodawczyni w wyniku rozwiązania spółki, na skutek połączenia w rękach tej samej osoby prawa i obowiązku, nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż na gruncie przepisów ustawy PIT jest to czynność prawna neutralna podatkowo.

Powyższe stanowisko znajduje pełne potwierdzenie w licznych interpretacjach organów podatkowych, przykładowo:

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi:

• w interpretacji indywidualnej z dnia 18 stycznia 2016 r., sygn. IPTPB3/4511-240/15 4/GG,
• w interpretacji indywidualnej z dnia 8 stycznia 2016 r., sygn. IPTPB3/4511-199/15 4/AC,

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu:

• w interpretacji indywidualnej z dnia 15 stycznia 2016 r., sygn. ILPB4/4510-1-566/15 2/MC,

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie:

• w interpretacji indywidualnej z dnia 15 stycznia 2016 r., sygn. IPPB1/4511-1456/15 2/AM,
• w interpretacji indywidualnej z dnia 12 stycznia 2016 r., sygn. IPPB1/4511-1379/15 4/MT,
• w interpretacji indywidualnej z dnia 7 stycznia 2016 r. sygn. IPPB1/4511-1424/15-2/EC,

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1030 z późn. zm.) spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.

Stosownie do przepisu art. 4 § 1 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych określenie spółka osobowa oznacza spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną.

W myśl art. 58 ww. ustawy rozwiązanie spółki powodują:

1. przyczyny przewidziane w umowie spółki,
2. jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,
3. ogłoszenie upadłości spółki,
4. śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
5. wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,
6. prawomocne orzeczenie sądu.

Stosownie do treści art. 67 § 1 Kodeksu spółek handlowych, w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.

Spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej. Co do zasady dochody spółek osobowych nie stanowią zatem odrębnego przedmiotu opodatkowania. Wyjątkiem w tym zakresie są dochody spółek komandytowo-akcyjnych, które od 1 stycznia 2014 r. podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. W przypadku pozostałych spółek osobowych opodatkowaniu podlegają tylko dochody poszczególnych wspólników tych spółek. Sposób opodatkowania dochodu z udziału w spółce osobowej będzie uzależniony od cywilnoprawnego statusu danego wspólnika. Jeżeli wspólnikiem spółki osobowej jest osoba fizyczna, to dochód z udziału w tej spółce będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Przepis art. 5a pkt 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o spółce niebędącej osobą prawną – oznacza to spółkę niebędącą podatnikiem podatku dochodowego.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 cytowanej ustawy za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Co do zasady, do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej należą wszystkie przychody osiągane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, określone w art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyjątkiem przychodów wymienionych w art. 14 ust. 3 tej ustawy.

Stosownie do treści art. 14 ust. 3 pkt 10 ww. ustawy, do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji takiej spółki.

Natomiast w myśl art. 14 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przez środki pieniężne, o których mowa w ust. 3 pkt 10 i 11, rozumie się również wartość wierzytelności uprzednio zarachowanej jako przychód należny, pomniejszonej o należny podatek od towarów i usług oraz wierzytelności z tytułu udzielonej przez spółkę niebędącą osobą prawną pożyczki – z wyjątkiem wierzytelności z tytułu odsetek od opóźnionej zapłaty oraz wierzytelności z tytułu odsetek od takiej pożyczki, jeżeli wierzytelności te zostały spłacone na rzecz otrzymującego je wspólnika.

Tym samym, wierzytelności z tytułu pożyczki udzielonej przez spółkę niebędącą osobą prawną (nie będące wierzytelnościami z tytułu odsetek od opóźnionej zapłaty oraz wierzytelnościami z tytułu odsetek od takiej pożyczki), otrzymane przez wspólnika z tytułu likwidacji bądź rozwiązania tej spółki traktowane są jak środki pieniężne i w konsekwencji nie stanowią przychodu do opodatkowania.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że w przyszłości Wnioskodawczyni zostanie wspólnikiem spółki osobowej, która przyjmie formę spółki jawnej (dalej: Spółka). Spółka prowadzić będzie działalność na terenie Polski.

W przyszłości wspólnicy Spółki mogą zadecydować o zakończeniu działalności Spółki. W takim przypadku zamknięcie Spółki może zostać przeprowadzone w tzw. „trybie uproszczonym”, czyli w wyniku jednomyślnej uchwały wspólników bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego na podstawie art. 67 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych (dalej: KSH). Zgodnie z tym przepisem w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.

W przypadku wystąpienia powyższej sytuacji majątek Spółki zostanie podzielony pomiędzy wspólników, stosownie do postanowień umowy Spółki.

Na dzień rozwiązania Spółki, Spółka może posiadać wierzytelności, w tym wierzytelności z tytułu udzielonych Wnioskodawczyni pożyczek.

W związku z rozwiązaniem Spółki, wierzytelności te uległyby tzw. „konfuzji”, tj. wygaśnięciu z powodu połączenia w rękach Wnioskodawczyni zarówno wierzytelności pochodzącej z udziału w majątku rozwiązywanej Spółki, jak i zobowiązania z tytułu ww. pożyczek.

Ponadto, z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że:

1. Spółka, której Wnioskodawczyni zostanie wspólnikiem, będzie prowadzić działalność gospodarczą m.in. w zakresie udzielania pożyczek.
2. Na wierzytelności Spółki względem Wnioskodawczyni, o których mowa we wniosku, będą składać się wierzytelności z tytułu udzielonych Wnioskodawczyni przez tę Spółkę pożyczek (poza wierzytelnościami pożyczkowymi Spółka nie będzie miała innych wierzytelności względem Wnioskodawczyni).
3. Na wierzytelności, o których mowa we wniosku, będą składać się tylko należności główne z tytułu pożyczek (kwota główna pożyczki). Odsetki z tytułu tych pożyczek zostaną spłacone przed rozwiązaniem Spółki.

Odnosząc się do powyższego, należy stwierdzić, że przez instytucję konfuzji (łac. confusio) rozumie się instytucję prawa cywilnego, powodującą wygaśnięcie prawa podmiotowego (wierzytelności Sp. Jawnej wobec Wnioskodawczyni) na skutek połączenia w rękach tej samej osoby prawa (wierzytelności Sp. Jawnej wobec Wnioskodawczyni) i związanego z nim obowiązku (zobowiązania Wnioskodawczyni wobec Sp. Jawnej). Konfuzja praw wynikających z zobowiązań i należności nie została explicite wskazana w prawie cywilnym jako instytucja, określająca sposób wygasania zobowiązań, ale wynika z doktryny i orzecznictwa sądowego, na gruncie prawa cywilnego.

Tak więc sam fakt zaistnienia konfuzji polegającej na zbiegu u tej samej osoby dłużnika i wierzyciela w wyniku którego dochodzi do wygaśnięcia tych praw (zobowiązania i wierzytelności) na gruncie prawa cywilnego, nie stanowi podstawy do stwierdzenia, że ze swej istoty nie powoduje ona powstania przychodu na gruncie prawa podatkowego.

Wobec braku w prawie podatkowym szczególnych regulacji dotyczących wygasania wierzytelności w wyniku konfuzji, kierując się autonomią prawa podatkowego, która pozwala na kwalifikowanie określonych zdarzeń prawnych inaczej niż kwalifikują je inne dziedziny prawa – wygaśnięcie wierzytelności w wyniku konfuzji należy potraktować, jako szczególny rodzaj jej spłaty. Wygasa bowiem ona w zamian za ekwiwalentne wygaśnięcie zobowiązań, pomimo, że oba te zdarzenia występują u jednej osoby.

W niniejszej sprawie nastąpi wygaśnięcie wierzytelności z tytułu pożyczek udzielonych wspólnikowi przez Spółkę Jawną (kwota główna pożyczki).

Zgodnie z cyt. art. 14 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do wierzytelności otrzymanych przez Wnioskodawczynię z tytułu rozwiązania Sp. Jawnej zastosowanie znajdzie art. 14 ust. 3 pkt 10 ww. ustawy, wierzytelności te traktować zatem należy jako środki pieniężne otrzymane z tytułu likwidacji Sp. Jawnej.

W konsekwencji, z tytułu wygaśnięcia (konfuzji) zobowiązania Wnioskodawczyni wobec Spółki, po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Wnioskodawczynię interpretacji indywidualnych wskazać należy, że dotyczą one tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, w określonym stanie faktycznym czy zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, iż nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.