Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
1061-IPTPB1.4511.158.2016.2.SJ
z 23 maja 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 10 lutego 2016 r. (data wpływu 15 lutego 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 5 maja 2016 r. (data wpływu 10 maja 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanych ustawowych odsetek od kwoty odszkodowania za szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 lutego 2016 r. do Izby Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanych ustawowych odsetek od kwoty odszkodowania za szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego.

Pismem z dnia 19 lutego 2016 r., Nr IBPB-2-1/4511-161/16/HK, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, na podstawie art. 170 § 1 w związku z art. 14h ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) przekazał ww. wniosek Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, celem załatwienia według właściwości, stosownie do § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) - data wpływu 23 lutego 2016 r.

Wniosek nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa w związku z czym pismem z dnia 25 kwietnia 2016 r., Nr 1061 IPTPB1.4511.158.2016.1.SJ, na podstawie art. 169 § 1 w związku z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 25 kwietnia 2016 r. (data doręczenia 28 kwietnia 2016 r.). Wnioskodawca uzupełnił ww. wniosek pismem z dnia 5 maja 2016 r. (data wpływu 10 maja 2016 r.), nadanym w dniu 5 maja 2016 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości ujętej w księdze wieczystej Nr … przy ul. … (gm. …) woj. …, w której skład wchodzą parcele Nr 839/144 oraz Nr 840/144. Na wskazanych wyżej nieruchomościach znajduje się budynek mieszkalny i inne zabudowania Wnioskodawcy. Nieruchomości oraz składniki budowlane Wnioskodawcy podlegały wpływom eksploatacji górniczej, w wyniku której obiekty budowlane zostały uszkodzone. Wnioskodawca oraz zakład górniczy prowadzili postępowanie ugodowe, w toku którego przedsiębiorca górniczy nie zaprzeczył odpowiedzialności za szkody górnicze. W dniu 29 lutego 2012 r., przedsiębiorca górniczy zaproponował Wnioskodawcy ugodę, uznając tym samym, co do zasady, ciążący na nim obowiązek naprawienia szkody. Do ugody jednak nie doszło, gdyż nadal sporna pozostawała kwota odszkodowania.

W związku z powyższym Wnioskodawca wystąpił do Sądu Okręgowego w … z powództwem o naprawienie szkody. Sprawa toczyła się w Sądzie Okręgowym w … Wydział II Cywilny, Ośrodek Zamiejscowy w … pod sygn. akt …. Sprawa zakończyła się wydaniem prawomocnego wyroku w dniu 8 października 2015 r., w którym Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej … S.A. w … na rzecz Wnioskodawcy kwotę 577 201,08 zł. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 lutego 2012 r. do dnia zapłaty. Sąd Okręgowy wskazał w uzasadnieniu, że w związku z uznaniem przez pozwaną Spółkę zasady odpowiedzialności za szkody dochodzone przez powoda, zasądzono na rzecz Wnioskodawcy także odsetki ustawowe od dnia 29 lutego 2012 r. do dnia zapłaty. Powyższy wyrok Sądu Okręgowego w … uprawomocnił się w dniu 20 listopada 2015 r. Następnie pozwana zapłaciła zasądzone kwoty, zarówno odszkodowania, jak i odsetki, w dniu 9 grudnia 2015 r. Kwota odsetek zapłacona przez pozwaną na rzecz Wnioskodawcy wyniosła: 255. 660,55 złotych.

Podstawą roszczenia Wnioskodawcy, uwzględnionego ww. wyrokiem z dnia 8 października 2015 r. był przepis art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2015 r., poz. 196, z późn. zm.), zgodnie z którym, jeżeli nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca dodał, że nie prowadził i nie prowadzi działalności gospodarczej. Uszkodzone składniki budowlane, za które przedsiębiorca górniczy wpłacił odszkodowanie, nie były wykorzystywane w działalności gospodarczej.

Na nieruchomości znajduje się budynek mieszkalny, w którym zamieszkuje Wnioskodawca z rodziną (budowa zakończona w 2006 r., za który nie wypłacono odszkodowania), zabudowania gospodarcze (wozownia-magazyn), związane z działalnością rolniczą (za które nie wypłacono odszkodowania) oraz pozostałe zabudowania (za które wypłacono odszkodowanie i które były objęte postępowaniem sądowym przed Sądem Okręgowym w … w sprawie o sygn. akt …). Przez „inne zabudowania” Wnioskodawca rozumie następujące zabudowania:

1. zabudowania gospodarcze (wozownia - magazyn) związane z działalnością rolniczą (za które nie wypłacono odszkodowania i które nie były objęte postępowaniem sądowym przed Sądem Okręgowym w … w sprawie o sygn. akt …;
2. zabudowania za które wypłacono odszkodowanie i które były objęte postępowaniem sądowym przed Sądem Okręgowym w … w sprawie o sygn. akt …, to następujące budynki i budowle:
   1. budynek mieszkalny z 1906 r.,
      
   2. budynek gospodarczy - chlewnia z 1906 r.,
      
   3. budynek chlewni z 1975 r.,
      
   4. stodoła,
      
   5. budynek chlewni z 1952 r.,
      
   6. wiata na maszyny,
      
   7. wiata,
      
   8. gnojownik,
      
   9. zbiornik na gnojownicę,
      
   10. szambo z kręgów,
       
   11. nawierzchnia asfaltowa,
       
   12. ogrodzenie,
       
   13. studnia,
       
   14. odwodnienie.
   
   

Za wszystkie budynki i budowle wskazane w punkcie 2) podpunktach od a) do n) przedsiębiorca górniczy - … S.A. - wypłacił odszkodowanie oraz od tego odszkodowania naliczone zostały odsetki, których dotyczy przedmiotowy wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji.

Składniki budowlane, wskazane powyżej w punkcie 1) i 2), znajdują się na nieruchomości, która stanowi wyłączną własność Wnioskodawcy. Składniki budowlane są częścią składową nieruchomości, zatem skoro cała nieruchomość stanowi wyłączną własność Wnioskodawcy, tym samym powyższe składniki budowlane (za które wypłacono odszkodowanie) także stanowią wyłączną własność Wnioskodawcy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy kwota pieniężna wypłacona Wnioskodawcy przez przedsiębiorcę górniczego (… S.A.), zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego w … Wydział II Cywilny, Ośrodek Zamiejscowy w …, w sprawie o sygn. akt …, tytułem odsetek ustawowych od kwoty odszkodowania za szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego, na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego - jest z mocy art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych objęta zwolnieniem przedmiotowym z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, odsetki od odszkodowania, podobnie jak samo odszkodowanie, są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skoro odszkodowanie zwolnione jest z opodatkowania, to kwota odsetek winna być również zwolniona z opodatkowania. Za taką interpretacją przepisów prawa podatkowego przemawia akcesoryjny i odszkodowawczy charakter odsetek zasądzanych na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, Wnioskodawca powinien otrzymać odszkodowanie w terminie, gdy pozwana kopalnia przyznała swoją odpowiedzialność za szkodę, zaś zwłoka, niemal trzyletnia, w wypłacie odszkodowania, rekompensowana jest zasądzanymi przez Sąd odsetkami od daty uznania roszczeń Wnioskodawcy. Odsetki te mają charakter odszkodowawczy.

Należy stwierdzić, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzają generalną zasadę, że odszkodowania są zwolnione z podatku (art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a, 3b, 3c, 3d, 4, 106 oraz w pkt 120 ustawy. Z punktu widzenia niniejszej sprawy istotne jest, że zwolnione z opodatkowania są odszkodowania otrzymane przez właściciela nieruchomości na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego (art. 21 ust. 1 pkt 3d ww. ustawy). Kwestia opodatkowania odszkodowania, w świetle ww. przepisu nie budzi sporów w praktyce. W orzecznictwie sądowo-administracyjnym przyjęto pogląd, zgodnie z którym, odsetki powinny dzielić los świadczenia głównego. Pogląd taki wyrażono w wyroku NSA z dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 289/12, w którym Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, cyt.: „(...) odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną - a co za tym idzie, podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób”.

Analiza treści wskazanego orzeczenia prowadzi do wniosku, że jeżeli sam przychód (w tym przypadku odszkodowanie za szkody górnicze) jest zwolniony z opodatkowania, to również odsetki od nieterminowej zapłaty nie podlegają opodatkowaniu. Sąd podkreślił w tym orzeczeniu akcesoryjny charakter odsetek w stosunku do świadczenia głównego. Skoro odszkodowania, niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie uznania, ugody czy też wyroku sądu, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - to również powinny zostać zwolnione z opodatkowania odsetki za zwłokę w wykonaniu zobowiązania cywilnoprawnego (np. wypłacone przez pozwanego na podstawie wyroku sądowego). Podobne stanowisko zajął NSA w sprawie o sygn. akt II FSK 290/12.

Wskazane wyżej orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego, wskazują na dwa aspekty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy - akcesoryjność oraz odszkodowawczy charakter odsetek. Kwestia ta ma istotne znaczenie bowiem pojęcie odsetek ma również inne zakresy znaczeniowe: „Kodeks cywilny nie określa również pojęcia odsetek. W literaturze najczęściej rozumie się przez nie wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy (albo też innych zamiennych rzeczy ruchomych) lub za obracanie własnymi pieniędzmi w cudzym interesie. Są to odsetki zwykłe, mające charakter kredytowy. Od tego rodzaju odsetek należy odróżnić odsetki za opóźnienie w wykonaniu zobowiązania pieniężnego (art. 481 § 1), które można traktować jako quasi-odszkodowanie, odszkodowanie ryczałtowe, czy też swoistą represję cywilną”. (T. Wiśniewski, Komentarz do Kodeksu Cywilnego, Księga trzecia Zobowiązania, t. 1, red. G. Bieniek, H. Ciepła, wyd. 10, Warszawa 2011, str. 67).

Należy zastrzec, że odsetki w pewnych sytuacjach mają charakter wynagrodzenia, zaś w innych sytuacjach mają charakter odszkodowawczy. Problem jest tym bardziej skomplikowany, że również roszczenie główne, przy którym zasądzane lub zastrzegane są odsetki może posiadać różną naturę, albowiem odsetki nie we wszystkich przypadkach zasądzane są obok świadczeń odszkodowawczych. Są one w pewnych przypadkach zasądzane obok, np. klasycznego wynagrodzenia. Jak się zdaje, tej różnicy w charakterze poszczególnych świadczeń nie dostrzegł NSA w Warszawie, który w wyroku z dnia 9 stycznia 2007 r., sygn. akt II FSK 36/06, przyjął przeciwny pogląd w sprawie opodatkowania odsetek. Otóż Sąd stwierdził, że „Posłużenie się w zapisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), jedynie pojęciem odszkodowania, bez użycia słowa odsetki powoduje, że jedynie te pierwsze (odszkodowania), a nie te ostatnie (odsetki), mogą być uznane za zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych”. W ocenie Sądu, gdyby ustawodawca chciał zwolnić z opodatkowania odsetki, uczynił by to wyraźnie wymieniając je w przepisie, tak jak uczynił od 1 stycznia 2001 r. w art. 21 ust. 1 pkt 95, zwalniając od podatku odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy (stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta). Wskazany w cytowanym orzeczeniu przykład zwolnienia z podatku odsetek określonych art. 21 ust. 1 pkt 95 powinien jednak stanowić podstawę przeciwnej argumentacji. Otóż w ocenie Wnioskodawcy, ustawodawca z innych względów wymienił expressis verbis świadczenie odsetkowe w pkt 95 przepisu. Ustawodawca uczynił tak z tego względu, że odsetki te mają charakter odszkodowawczy (za zwłokę w wypłacie wynagrodzenia) zaś samo świadczenie główne ma zgoła inny charakter - stanowi „wynagrodzenie za pracę”. Samo świadczenie główne nie podlega oczywiście zwolnieniu, gdyż jak każde wynagrodzenie podlega zasadniczo opodatkowaniu. Gdyby zaś nie regulacja art. 21 ust. 1 pkt 95, to odsetki tam określone podzieliłyby los świadczenia głównego i zostały opodatkowane. Taka konstrukcja przepisów dodatkowo przemawia za słusznością argumentacji Wnioskodawcy.

Należy wskazać, że ustawodawca jeszcze w kilku innych przypadkach zwolnił wprost odsetki od podatku, i tak np. w art. 21 ust. 1 pkt 119 wymieniono odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w pkt 130 zwolniono odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa, kolejno w pkt 130a zwolniono odsetki lub dyskonto od listów zastawnych, natomiast w pkt 130b odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Wszelako zwolnienia te dotyczą odsetek o innym charakterze. Są to odsetki o charakterze kredytowym i stanowią wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału. Jak wyżej wspomniano, wynagrodzenia co do zasady, podlegają opodatkowaniu, i stąd zostały wprost wymienione w przepisie. Gdyby ustawodawca ich nie wyszczególnił to musiałyby zostać one opodatkowane, tak jak wynagrodzenie.

Uwzględniając powyższą argumentację Wnioskodawca podkreśla, że stanowisko, które zajął NSA w wyrokach o sygn. akt II FSK 289/12 i sygn. akt II FSK 290/12, zdaniem Wnioskodawcy, jest trafne i zasługuje na aprobatę, albowiem stanowisko to uwzględnia odszkodowawczy charakter odsetek zasądzanych obok głównego świadczenia odszkodowawczego. Słusznie zatem Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, zresztą w zgodzie z powszechnie aprobowanym poglądem orzecznictwa Sądu Najwyższego, że odsetki powinny w takim przypadku dzielić los świadczenia głównego. Odsetki mają w tym przypadku charakter odszkodowawczy i stanowią przychód z tego samego źródła co główne świadczenie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyraża zasadę powszechności opodatkowania, zgodnie z którą standardem prawa podatkowego jest wynikający z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ciążący na wszystkich podmiotach obowiązek uiszczania podatku dochodowego (....), a zwolnienia (...) stanowią wyjątek, istotne odstępstwo od zasady sprawiedliwości podatkowej, to jest powszechności i równości opodatkowania (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 maja 1996 r., sygn. akt K 22/95). Tym samym, ustanowione przez ustawodawcę ulgi i zwolnienia nie powinny być w procesie wykładni, ani rozszerzane, ani zawężane.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy podatkowej, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Natomiast zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są tzw. „inne źródła”

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Nie jest bowiem możliwym, aby przewidzieć każdy rodzaj przychodu, który wystąpi. Tym samym z faktu, że ustawodawca nie wymienił wprost odsetek jako źródła przychodu nie można wywodzić wniosku, że odsetki nie podlegają opodatkowaniu. Gdyby tak było, to niektóre rodzaje odsetek nie zostałyby wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z opodatkowania.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przy czym, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3d ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego.

Zgodnie z art. 144 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2015 r. poz. 196), właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innych podmiotów, których prawa majątkowe są zagrożone ruchem zakładu górniczego.

Zgodnie natomiast z art. 145 ww. ustawy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

W myśl art. 146 ust. 1 ww. ustawy, odpowiedzialność za szkodę ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego wystąpiła szkoda.

Stosownie do treści art. 147 ust. 1 i 2 ww. ustawy, przywrócenie stanu poprzedniego może w szczególności nastąpić przez dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Naprawienie szkody w gruncie rolnym lub leśnym zdegradowanym lub zdewastowanym na skutek ruchu zakładu górniczego następuje w sposób określony przepisami o ochronie tych gruntów. Natomiast, zgodnie z art. 147 ust. 3 ww. ustawy, obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na tym, kto jest odpowiedzialny za szkodę. Poszkodowany, za zgodą podmiotu odpowiedzialnego za szkodę, może wykonać obowiązek w zamian za zapłatę odpowiedniej kwoty pieniężnej.

Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkód wyrządzonych ruchem zakładu górniczego odbywa się na gruncie przepisów prawa cywilnego, a zatem ewentualny spór między poszkodowanym a przedsiębiorcą podlega rozstrzygnięciu przez właściwy sąd powszechny, jednakże dopiero po wyczerpaniu postępowania ugodowego (art. 151 ust. 1 ww. ustawy). Zgodnie z art. 151 ust. 2 ww. ustawy, warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody lub jeżeli od skierowania przez poszkodowanego roszczenia wobec przedsiębiorcy upłynęło 30 dni, chyba że poszkodowany, zgłaszając żądanie zawarcia ugody, wyznaczy dłuższy termin.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca nie prowadził i nie prowadzi działalności gospodarczej, jest wyłącznym właścicielem nieruchomości na których znajduje się budynek mieszkalny i inne zabudowania Wnioskodawcy. Nieruchomości oraz składniki budowlane Wnioskodawcy podlegały wpływom eksploatacji górniczej, w wyniku której zostały uszkodzone. Wnioskodawca oraz zakład górniczy prowadzili postępowanie ugodowe, w wyniku którego do ugody jednak nie doszło, gdyż nadal sporna pozostawała kwota odszkodowania.

W związku z powyższym Wnioskodawca wystąpił do Sądu z powództwem o naprawienie szkody. Sprawa zakończyła się wydaniem prawomocnego wyroku w dniu 8 października 2015 r., w którym Sąd zasądził od pozwanej kwotę 577 201,08 zł. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 lutego2012 r. do dnia zapłaty. Pozwana zapłaciła zasądzone kwoty, zarówno odszkodowania, jak i odsetki, w dniu 9 grudnia 2015 r. Uszkodzone składniki budowlane, za które przedsiębiorca górniczy wpłacił odszkodowanie, nie były wykorzystywane w działalności gospodarczej.,

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego).

Odsetki wypłacone w związku z opóźnieniem wypłaty danego świadczenia nie są wliczane do wartości tego świadczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101, z późn. zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma więc zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenie główne.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Dlatego też nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem czy tez innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Nie można przyjąć, że odsetki są odszkodowaniem sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wskazanego we wniosku art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą zadośćuczynienia czy też odszkodowania a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie ww. przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie. Ustawodawca nie pomija bowiem odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119 i pkt 130 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

• odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776),
  

• odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1,
  

• odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta,
  

• odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  
  

Dodać należy, że jak wynika z treści art. 2 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1259), w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 21 w ust. 1 po pkt 130 dodaje się pkt 130a) i 130b) z których wynika, że zwolnieniu podlegają również:

• odsetki lub dyskonto od listów zastawnych uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a,
  

• odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego i oferowanych na rynkach zagranicznych, przeznaczonych na finansowanie ustawowych celów działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, dotyczących wspierania polityki gospodarczej Rady Ministrów, realizacji rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  
  

Skoro ustawodawca wyraźnie określa, że w tych przypadkach także odsetki od określonych przychodów wolne są od podatku dochodowego, natomiast w stosunku do innych kategorii przychodów zwolnionych od podatku o odsetkach związanych z tymi należnościami nie wspomina, należy uznać że jest to zabieg celowy.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody lub krzywdy). Potwierdza to orzecznictwo sądów, zgodnie z którym „Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe” (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). „Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej” (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

NSA w wyroku z dnia 9 stycznia 2007 r. (sygn. akt II FSK 36/06) stwierdził, że „Posłużenie się w zapisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350 ze zm.) jedynie pojęciem odszkodowania, bez użycia słowa odsetki powoduje, iż jedynie te pierwsze (odszkodowania), a nie te ostatnie (odsetki), mogą być uznane za zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych”.

Dodatkowo, wskazać należy, że Naczelny Sąd Administracyjnego w wyroku z dnia 24 stycznia 2008 r., sygn. akt II FSK 1629/06, stwierdził, że „(...) Odsetki należne w razie uchybienia przez dłużnika terminowi świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) należy traktować jako wynagrodzenie za przedłużone i pozbawione podstaw prawnych korzystanie z cudzego kapitału. Inaczej rzecz ujmując, jest to odszkodowanie za pozbawienie wierzyciela możliwości dysponowania kapitałem, a tym samym pozbawienie go spodziewanych z tego tytułu korzyści (np. przez korzystną lokatę) (...). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że głównym motywem legislacyjnym uregulowania takiego jak w art. 481 § 1 K.c. jest uznanie, że wierzyciel ponosi przez opóźnienie co najmniej szkodę w postaci odsetek, na jakie mógłby ulokować otrzymaną w terminie sumę (wyrok z dnia 24 kwietnia 1997 r., sygn. akt II CKN 118/97, OSP 1998, Nr 1, poz. 3, z glosą A. Szpunara). Odsetki zatem są kompensatą tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej. Prowadzi to do konkluzji, że odsetki otrzymane na podstawie wyroku z tytułu opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) stanowią odszkodowanie dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono i jako takie nie są wolne od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)”.

Powyższy pogląd w całej rozciągłości podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, który w wyroku z dnia 11 lipca 2013 r., sygn. akt I SA/Gl 145/13, który dodał, że „w żadnej jednostce redakcyjnej przepisu art. 21 u.p.d.o.f. nie została zakodowana norma o charakterze szczególnym statuująca zwolnienie podatkowe obejmujące wyżej opisane odsetki za zwłokę. Normy takiej nie ma również w innych regulacjach wchodzących w skład systemu prawą obowiązującego. W przepisie art. 21 u.p.d.o.f. zostały natomiast zawarte zwolnienia podatkowe dotyczące innego rodzaju odsetek. Wynik wnioskowania a contrario wskazuje, że odsetki, które nie zostały wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, podlegają opodatkowaniu. Sąd wskazuje, że dokonując interpretacji należy mieć na względzie i tę okoliczność, że zwolnienia podatkowe stanowią odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, co powoduje, że niedopuszczalne byłoby poszerzanie zakresu zwolnień w drodze wykładni; w szczególności wbrew jednoznacznej woli ustawodawcy wyrażonej w przepisie.”

Ponadto w wyroku z dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 2626/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zauważył, że cyt. „To, że w świetle prawa cywilnego odsetki te wiążą się i zależą od zasadności roszczenia głównego, nie zmienia zupełnie odrębnego tytułu, z którego wywodzą się odsetki na gruncie podatkowym. Przychód odsetkowy Skarżącego ma swoje źródło nie w odszkodowaniu lub zadośćuczynieniu, lecz w spóźnieniu dłużnika w wypłacie tego odszkodowania i zadośćuczynienia.” Powyższe wyroki sądów a także przeanalizowane przez tutejszy Organ wyroki sądów administracyjnych powołane przez Wnioskodawcę wskazują na niejednolitość orzecznictwa sądowego, jednakże zaznaczyć należy, że źródłem prawa są przepisy a nie orzecznictwo. Podkreślić należy, że wyroki stanowią cenny dorobek w wykładni prawa, ale jako takie nie mogą stanowić podstawy do rozstrzygnięcia w zakresie analizowanego przepisu.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa, stwierdzić należy, że wypłacone na podstawie wyroku sądowego dla Wnioskodawcy odsetki ustawowe nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie wskazanego przez Wnioskodawcę art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponadto w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe od odszkodowania, przyjąć należy, że stanowią one przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym kwota pieniężna wypłacona Wnioskodawcy przez przedsiębiorcę górniczego, zasądzona wyrokiem Sądu Okręgowego, tytułem odsetek ustawowych od kwoty odszkodowania za szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego, na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego nie korzysta ze zwolnienia o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3d ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, wypłata odsetek stanowi przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych.

Niniejsza interpretacja zawiera ocenę stanowiska Wnioskodawcy wyłącznie w zakresie opodatkowania zasądzonych odsetek, zgodnie z zakresem sformułowanego przez Wnioskodawcę we wniosku pytania.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę wyroków, tut. Organ stwierdza, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania w przedmiotowej sprawie, gdyż nie stanowią źródła prawa.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.