INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 14 marca 2012 r. (data wpływu 19 marca 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania otrzymanego odszkodowania – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 marca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W 1989 r. Wnioskodawca nabył wraz z małżonką nieruchomość. W 1997 r. dokonano podziału przedmiotowej nieruchomości na działki letniskowe, w związku z czym wydzielona została działka pod drogę dojazdową.

Działka przeznaczona pod drogę – z mocy prawa – przejęta została przez gminę na podstawie decyzji Urzędu Rejonowego, zatwierdzającej podział nieruchomości. Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, grunty wydzielone pod ulice przechodziły z dniem, w którym decyzja o podziale stała się prawomocna (w rozważanym przypadku w dniu 12 września 1997 r.), na własność gmin, za odszkodowaniem, ustalonym według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Decyzja o odszkodowaniu nie została ówcześnie wydana. Zgodnie z art. 129 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję w przypadkach, o których mowa m.in. w art. 98 ust. 3 ustawy, który stanowi, że odszkodowanie za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Wnioskodawca, pomimo starań, nie otrzymał ówcześnie odszkodowania za przejęcie przedmiotowej działki.

Po wielu latach starań i walki o odszkodowanie, w maju 2011 r. zawarto ugodę ze Starostą Powiatowym, na mocy której Wnioskodawca wspólnie z żoną otrzymał w czerwcu 2011 r. odszkodowanie w wysokości 95.000 zł, za przejętą z mocy prawa w 1997 r. przez Wójta Gminy nieruchomość.

W ugodzie zaznaczono, że na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 1 i art. 98 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami toczy się postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania za przejętą z mocy prawa przez wójta nieruchomość.

Jednocześnie w ugodzie poinformowano, że w przedmiotowej sprawie zamiast decyzji administracyjnej, może być – zgodnie z art. 114 Kodeks postępowania administracyjnego –zawarta przez strony ugoda i że ugoda ta po zatwierdzeniu zgodnie z właściwością wywierać będzie takie same skutki jak decyzja, która wydana byłaby w toku postępowania administracyjnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy otrzymane odszkodowanie w łącznej kwocie 95.000 zł (wspólnie przez męża i żonę) jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych...

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź w zakresie skutków podatkowych otrzymania przez Wnioskodawcę przedmiotowego odszkodowania. W zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania dla małżonki Wnioskodawcy – wniosek zostanie rozpatrzony odrębnym rozstrzygnięciem.

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymane odszkodowanie jest wolne od podatku dochodowego. Wynika to bezpośrednio z brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w którym zwalnia się przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Otrzymane odszkodowanie zostało wypłacone na skutek prowadzonego postępowania administracyjnego, toczącego się na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 1 i art. 98 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – a więc ta przesłanka została spełniona. Nie zaszedł również wyjątek określony w tym przepisie co do okresu czasu albowiem nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie dłuższym niż 2 lata przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego.

Co prawda art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy wyłącza ze zwolnienia odszkodowania wynikające z zawartych ugód innych niż ugody sądowe – a przedmiotowa ugoda nie jest sądową, należy jednak zauważyć, że w przedmiotowym przypadku zawarta ugoda jest tylko formą pomocniczą zakończenia postępowania administracyjnego, które to postępowanie, a nie ugoda, stanowiło podstawę przyznania i wypłaty odszkodowania. Zgodnie z art. 114 Kodeksu postępowania administracyjnego taka ugoda tylko przyspiesza lub upraszcza postępowanie. Taka ugoda nie stanowi natomiast ugody samoistnej, którą strony zazwyczaj zawierają w celu złagodzenia skutków potencjalnego konfliktu i osiągnięcia korzyści materialnej. Ta ugoda wywiera skutki takie jak decyzja kończąca postępowanie administracyjne przyznająca odszkodowanie w określonej wysokości wypłacane stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Jest więc wolna od podatku dochodowego.

Należy podkreślić, że przedmiotem ugody mogła być tylko wysokość należnego odszkodowania za wywłaszczenie, a nie efekt negocjacji dotyczący tego, czy odszkodowanie należy się Wnioskodawcy, gdyż odszkodowanie w przedmiotowej sprawie należało się Wnioskodawcy z mocy prawa i dyskusyjna mogła być tylko jego wysokość.

Dlatego przychody uzyskane odszkodowania uzyskanego w przedstawiony powyżej sposób (z mocy prawa, pomimo, że jego wysokość w wyniku ugody) są wolne od opodatkowania podatkiem dochodowym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie natomiast z brzmieniem art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie „w szczególności” wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Jednakże na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Z pierwszego zdania zacytowanego przepisu wynika, że podstawowym warunkiem uprawniającym do skorzystania z tego zwolnienia jest, aby uzyskany przychód z tytułu odszkodowania lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości był wypłacany stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Natomiast w zdaniu drugim analizowanego przepisu zawarte zostały warunki dodatkowe, według których zwolnienie to nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub jej odpłatnym zbyciem,
2. cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.

Z treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika natomiast, że wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż nabyta w 1989 r. przez Wnioskodawcę i jego małżonkę nieruchomość została w 1997 r. podzielona na działki letniskowe. W wyniku podziału wydzielona została również działka pod drogę dojazdową, która przejęta została przez gminę. W czerwcu 2011 r., na mocy zawartej ugody ze starostą, Wnioskodawca i jego żona otrzymali odszkodowanie w wysokości 95.000 zł za przejętą w 1997 r. przez wójta gminy nieruchomość. Odszkodowanie wypłacono na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 1 i art. 98 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Z analizy przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. jedn. Dz. U. z 2010 r. nr 102, poz. 651 ze zm.) wynika, że obok postępowania wywłaszczeniowego właściciel nieruchomości może zostać pozbawiony swoich praw do nieruchomości w przypadkach dokonywania podziału nieruchomości na jego wniosek. Zgodnie z przepisem art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe, z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne (…). Za te działki gruntu przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. W ramach odszkodowania właścicielowi nieruchomości wywłaszczonej pod drogę może być przyznana, za jego zgodą, odpowiednia nieruchomość zamienna.

W związku z wywłaszczeniem (czy to w ramach postępowania wywłaszczeniowego, czy to w związku z podziałem nieruchomości) własność nieruchomości przechodzi z dotychczasowego właściciela na inny podmiot (Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego). Możliwe jest również przejście, względnie ustanowienie, na nieruchomości innych praw. Następuje to za odszkodowaniem. Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3, art. 106 ust. 1 i art. 124-126.

W związku z powyższym, po stronie podmiotu wywłaszczanego ze swoich gruntów powstaje przysporzenie majątkowe. Otrzymuje on bowiem odszkodowanie (świadczenie pieniężne) albo nieruchomość zamienną (świadczenie w naturze).

Odnosząc obowiązujące unormowania prawne do przedstawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, że wypłacone Wnioskodawcy w 2011 r. na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami odszkodowanie – stanowi dla niego przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże przychód ten – na mocy art. 21 ust. 1 pkt 29 tej ustawy – jest zwolniony od opodatkowania. Spełnione zostały bowiem warunki, uprawniające do skorzystania z ww. zwolnienia, tj. Wnioskodawca uzyskał przychód w związku z przejściem gruntu przeznaczonego na drogi publiczne na rzecz jednostki samorządu terytorialnego – na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz nie został spełniony warunek dotyczący okresu sprzedaży (skutkujący niemożliwością zastosowania zwolnienia) – nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie dłuższym niż 2 lata przed opisanym zdarzeniem.

Końcowo wskazać należy, że powołany przez Wnioskodawcę art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.