2017.06.21 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB1-1.4010.35.2017.1.SG
z 21 czerwca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 13 kwietnia 2017 r. (data wpływu 21 kwietnia 2017 r.), uzupełnionym 18 maja i 8 czerwca 2017 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków, o których mowa we wniosku wynikających z zawartej ugody sądowej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 kwietnia 2017 r. wpłynął do tut. Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków, o których mowa we wniosku wynikających z zawartej ugody sądowej.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca (dalej również jako: „Spółka”) jest producentem wyrobów farmaceutycznych, specjalizującym się w produkcji leków generycznych wydawanych na receptę. Wnioskodawca we współpracy ze spółką A stworzył produkt generyczny oryginalnego wziewnego leku w inhalatorze proszkowym, o cechach i kształcie zbliżonym do inhalatora stosowanego przez spółkę B (dalej: „Inhalator 1”). W obszarze produktów leczniczych tzw. „produkt generyczny” oznacza odpowiednik (zamiennik) tzw. „leku oryginalnego” posiadający taki sam skład jakościowy i ilościowy substancji czynnych, postać farmaceutyczną i równoważność biologiczną wobec oryginalnego produktu leczniczego.

W początkowym okresie wyłącznym wytwórcą leku generycznego, stworzonego przez Wnioskodawcę i Spółkę A (dalej: „Produkt”), była Spółka A, zaś Wnioskodawca wyłącznie wprowadzał do obrotu Produkt wytwarzany przez Spółkę A, jednocześnie przygotowując się do rozpoczęcia wytwarzania Produktu we własnym zakładzie.

Spółka B uznając iż inhalator, który Wnioskodawca i spółka A wprowadzają do obrotu Produkt (Inhalator 1) narusza autorskie prawa majątkowe do projektu inhalatora produktu oryginalnego, wniosła powództwo przeciwko Spółce A, domagając się nakazania tej spółce zaniechania produkowania, wprowadza do obrotu, oferowania i reklamowania Produktu stworzonego przez Spółkę A i Wnioskodawcę oraz żądając wypłaty odszkodowania z tytułu naruszenia jej autorskich praw majątkowych, zasad uczciwej konkurencji i praw do znaku powszechnie znanego. Na wniosek Spółki B sąd zabezpieczył jej roszczenie poprzez nakazanie na czas trwania procesu zaniechania produkowania i wprowadzania do obrotu Produktu w Inhalatorze 1.

Równolegle Spółka B zwróciła się do Wnioskodawcy z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, żądając zaniechania produkowania i wprowadzania do obrotu Produktu, jak również naprawienia szkody wynikłej z naruszenia autorskich praw majątkowych Spółki B do inhalatora produktu oryginalnego poprzez wypłatę odszkodowania. Wnioskodawca nie wyraził zgody na przystąpienie do próby ugodowej.

Spółka A, mając na względzie zarzuty Spółki B, opracowała wzór nowego inhalatora (dalej: „Inhalator 2”) i rozpoczęła wprowadzenie Produktu do obrotu w tym inhalatorze. Równocześnie Spółka A udzieliła Wnioskodawcy licencji na używanie Inhalatora 2 dla celów wprowadzania Produktu do obrotu. Spółka B uznając iż również Inhalator 2 posiada cechy estetyczne i kształt zbliżony do inhalatora Spółki B wezwała zarówno Wnioskodawcę jak i Spółkę B (winno być: Spółkę A) do próby ugodowej żądając zaniechania produkowania i wprowadzania do obrotu Produktu w Inhalatorze 2. Roszczenia kierowane w stosunku do Inhalatora 2 miały te same podstawy prawne, co roszczenia wysunięte względem Inhalatora 1.

Reakcją Wnioskodawcy, a także Spółki A, na działania Spółki B było podjęcie dalszych prac nad wyglądem zewnętrznym inhalatora, w którym Produkt jest wprowadzany do obrotu. W rezultacie Wnioskodawca opracował kolejne projekty: Inhalator 3 oraz Inhalator 4. Obecnie Spółka jest przygotowana do rozpoczęcia produkcji Inhalatora 3, natomiast produkcja Inhalatora 4 wymaga uprzedniego zaprojektowania i wyprodukowania odpowiednich form wtryskowych.

Aktualnie Wnioskodawca wprowadza Produkt do obrotu w Inhalatorze 2, wyłącznie na terytorium RP oraz rozpoczął działania mające na celu wprowadzenie Produktu również na rynki zagraniczne. W tym celu Wnioskodawca nawiązał współpracę z podmiotami trzecimi, które w oparciu o zawarte ze Spółką umowy licencyjne będą uzyskiwać pozwolenia na dopuszczenie od obrotu Produktu w innych krajach (dalej: „Licencjobiorcy Wnioskodawcy”) oraz wprowadzać do obrotu Produkt dostarczany przez Wnioskodawcę.

Biorąc pod uwagę całokształt opisanych okoliczności Wnioskodawca podjął decyzję o rozpoczęciu negocjacji ze Spółką B, których wynikiem miałoby być zawarcie ugody sądowej ostatecznie kończącej spór. Zawarcie ugody zagwarantowałaby Wnioskodawcy możliwość wprowadzania Produktu do obrotu na rynku polskim i zagranicznym bez ryzyka sporów prawnych z głównym konkurentem Wnioskodawcy (w obszarze obrotu Produktem), jakim jest Spółka B.

Wstępnie Wnioskodawca i Spółka B zgodziły się, iż przedmiotowa ugoda powinna opierać się na poniższych założeniach:

Wnioskodawca:
1. zaprzestanie wprowadzania do obrotu Produktu w Inhalatorze 2,
2. częściowo zaspokoi roszczenia wysunięte przez Spółkę B z tytułu zarzucanego naruszenia autorskich praw majątkowych do inhalatora produktu oryginalnego, naruszenia praw do znaku powszechnie znanego i czynu nieuczciwej konkurencji wynikających z wprowadzenia do obrotu Produktu w Inhalatorze 1 i Inhalatorze 2,
Spółka B:
1. zrzeknie się pozostałych roszczeń względem Wnioskodawcy wysuwanych z tytułów wskazanych w pkt b) powyżej lub zobowiąże się do niedochodzenia tych roszczeń,
2. oświadczy, że Inhalator 3 nie narusza przysługujących jej majątkowych praw autorskich do projektu inhalatora produktu oryginalnego i wyrazi zgodę na wprowadzenie przez Wnioskodawcę Produktu do obrotu w Inhalatorze 3 przez z góry określony czas, niezbędny do uruchomienia produkcji Inhalatora 4,
3. oświadczy, że Inhalator 4 nie narusza przysługujących jej majątkowych praw autorskich do projektu inhalatora produktu oryginalnego oraz zobowiąże się do niepodejmowania działań faktycznych i prawnych w celu dochodzenia ochrony swoich praw (tzw. convenant-not-to-sue) w stosunku do Inhalatorów 3 i 4, zarówno względem Wnioskodawcy, jak i jego Licencjobiorców.

Z punktu widzenia Wnioskodawcy wszystkie wskazane wyżej elementy potencjalnej ugody sądowej stanowią całość porozumienia, w szczególności z uwagi na okoliczność, iż nie jest wykluczone, że w poszczególnych krajach w tym samym czasie Produkt będzie wprowadzany do obrotu w różnych inhalatorach. Stąd też Wnioskodawca jest przede wszystkim zainteresowany spełnieniem na rzecz Spółki B jednego świadczenia pieniężnego, w zamian a wszystkie opisane świadczenia i/lub zobowiązania Spółki B.

Treść ugody w zależności od przebiegu negocjacji pomiędzy Wnioskodawcą i Spółką B, a także w zależności od wyboru prawa, jakiemu strony poddadzą ugodę (B jest podmiotem zagranicznym), może przybrać różne formuły cywilnoprawne i w konsekwencji skutkować spełnieniem przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki B jednego lub kilku świadczeń z poniższych tytułów:

Zapłata za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych do inhalatora produktu oryginalnego i/lub znaku towarowego powszechnie znanego w okresie wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2,
Odszkodowanie za nieuprawnione korzystanie z praw autorskich i/lub znaków towarowych i/lub z tytułu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji polegających na wprowadzaniu do obrotu Inhalatora 1 i 2,
Zapłata wartości bezpodstawnego wzbogacenia z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2 z naruszeniem majątkowych praw autorskich/znaku towarowego Spółki B;
Zapłata zaległych opłat licencyjnych (wraz z odsetkami) za korzystanie z majątkowych praw autorskich i/lub znaku towarowego z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2,
Zapłata za zrzeczenie się przez Spółkę B roszczeń z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2,
Zapłata w zamian za świadczenie Spółki B polegające na powstrzymaniu się od dochodzenia roszczeń przeciwko Wnioskodawcy i jego Licencjobiorcom (convenant-not-to-sue) z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatorów 1, 2, 3 i 4,
Zapłata za zgodę na korzystanie z projektów Inhalatora 3 i 4,
Częściowy zwrot kosztów obsługi prawnej poniesionych przez Spółkę B w związku z działaniami prawnymi podjętymi przeciwko Wnioskodawcy.

W ocenie Wnioskodawcy zawarcie ugody ze Spółką B:

Usunie ryzyko konieczności zapłaty odszkodowania na rzecz Spółki B oraz poniesienia wysokich kosztów prowadzenia procesu sądowego. Ryzyko sporu sądowego ze Spółką B jest realne, w szczególności z uwagi na fakt, iż Spółka B wytoczyła już powództwo przeciwko Spółce A, a proces jest w toku. Jest wysoce prawdopodobne, że Spółka B wstrzymała się z wytoczeniem powództwa przeciwko Wnioskodawcy wyłącznie do czasu rozstrzygnięcia powództwa przeciwko Spółce A.
Usunie ryzyko wytoczenia przez Spółkę B procesów przeciwko Licencjobiorcom Wnioskodawcy w państwach trzecich. Spółka B może wykorzystywać środki prawne w celu faktycznego zablokowania możliwości wprowadzania Produktu do obrotu za granicą. Wysunięcie roszczeń przeciwko Licencjobiorcom Wnioskodawcy przez Spółkę B będzie z kolei skutkować wysuwaniem przez Licencjobiorców roszczeń regresowych przeciwko Wnioskodawcy. Wyeliminowanie ryzyka sporu prawnego ze Spółką B zabezpieczy przychody z tytułu wytwarzania i sprzedaży Produktu zarówno w Polsce jak i za granicą.

W uzupełnieniu wniosku, ujętym w piśmie z 9 maja 2017 r. Wnioskodawca wskazał, że podstawą do wypłaty świadczenia pieniężnego będzie zawarcie ugody sądowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytania, ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku.

Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wartość świadczenia pieniężnego uiszczonego na rzecz Spółki B, na podstawie zawartej ugody sądowej, jeżeli w efekcie jego spełnienia roszczenia Spółki B wysuwane w związku z wprowadzeniem przez Wnioskodawcę do obrotu Produktu w Inhalatorze 1 i Inhalatorze 2 zostaną zaspokojone, lub Spółka B zrzeknie się tych roszczeń, albo zobowiąże się do powstrzymywania się od ich dochodzenia, a nadto oświadczy, że Inhalator 3 oraz Inhalator 4 nie naruszają przysługujących jej autorskich praw majątkowych i/lub zobowiąże się do powstrzymywania się od dochodzenia przeciwko Wnioskodawcy i przeciwko Licencjobiorcom Wnioskodawcy roszczeń z powyższego tytułu?
Czy zapłata wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych do inhalatora produktu oryginalnego i/lub znaku towarowego powszechnie znanego Spółki B, będzie stanowić dla Wnioskodawcy koszt uzyskania przychodów?
Czy odszkodowanie za nieuprawnione korzystanie z praw autorskich i/lub znaku towarowego i/lub z tytułu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji polegających na wprowadzaniu do obrotu Inhalatora 1 i 2 będzie dla Wnioskodawcy kosztem uzyskania przychodów?
Czy zapłata zaległych opłat licencyjnych (wraz z odsetkami) za prawa autorskie/znak towarowy z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2 będzie stanowić dla Wnioskodawcy koszt uzyskania przychodów?
Czy świadczenie spełnione na rzecz Spółki B w zamian za zrzeczenie się przez Spółkę B roszczeń z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2 będzie dla Wnioskodawcy kosztem uzyskania przychodów?
Czy świadczenie spełnione na rzecz Spółki B w zamian za zobowiązanie Spółki B do powstrzymania się od dochodzenia roszczeń przeciwko Wnioskodawcy i jego Licencjobiorcom (convenant-not-to-sue) z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatorów 1, 2, 3 i 4 Wnioskodawca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?
Czy będzie dla Wnioskodawcy kosztem uzyskania przychodów częściowy zwrot kosztów obsługi prawnej poniesionych przez Spółkę B w związku z działaniami prawnymi podjętymi przeciwko Wnioskodawcy?

Ad.1.

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenie pieniężne które zostanie przez niego spełnione w przyszłości na rzecz Spółki B, spełni przestanki art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm., dalej jako: „updop”). Zgodnie z art. 15 ust. 1 updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 18 ust. 1 updop. Podatnik ma prawo zaliczenia wydatku do koszów uzyskania przychodów pod warunkiem, że wydatek ten:

został faktycznie poniesiony przez podatnika,
jest definitywny,
został właściwie udokumentowany,
pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
istnieje związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem kosztu, a powstaniem lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Zakładając dla potrzeb niniejszej analizy że przesłanki 1), 2) i 3) zostaną spełnione niezbędne jest rozważenie przesłanek 4) i 5).

Jeżeli rozpatrywane świadczenie zostanie spełnione na rzecz Spółki B to niewątpliwie będzie ono pozostawać w ścisłym związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, jako że jego spełnienie będzie bezpośrednim następstwem wprowadzania przez Wnioskodawcę do obrotu Produktu.

Drugim wymagającym rozważenia warunkiem uznania tego kosztu za koszt uzyskania przychodów jest ustalenie, że pomiędzy kosztem podatkowym a przychodem istnieje związek przyczynowo - skutkowy. Związek ten występuje wówczas, gdy wydatek zostaje poniesiony w celu powstania lub zwiększenia przychodów, bądź też zachowania albo zabezpieczenia źródła ich uzyskiwania. Przyjmuje się, że przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek wymaga indywidualnej oceny pod kątem związku z przychodem i racjonalności działania dla osiągnięcia tego przychodu. Zatem jeżeli na podstawie dostępnej wiedzy podatnik może oczekiwać, że dany wydatek przełoży się na osiągnięcie przychodu, jego zachowanie lub zabezpieczenie, to ma on prawo uwzględnić ten wydatek w rozliczeniu podatkowym.

W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się że, gospodarczo uzasadnione i racjonalne decyzje gospodarcze, podejmowane pierwotnie w określonych warunkach, mające oczywisty związek z przychodami, w związku z negatywną zmianą okoliczności mogą wywoływać lub wywołują konieczność podejmowania przez podatnika działań zmierzających już nie do osiągnięcia przychodów, ale do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów. W związku z powyższym należy, kwalifikując dany wydatek jako koszt uzyskania przychodów uwzględnić ciąg zdarzeń determinujących określone i konkretne działania podatnika, tj. począwszy od momentu wprowadzenia produktów do obrotu, poprzez zmianę okoliczności i uwarunkowań gospodarczych, a w konsekwencji bezpośrednie motywy determinujące decyzję o zawarciu ugody sądowej i spełnieniu na jej podstawie określonego świadczenia pieniężnego - które w zaistniałych warunkach gospodarczych mogą być znacznie bardziej korzystne, aniżeli w przypadku obrony przed roszczeniami na drodze sądowej.

Z uwagi na powyższe, spełnienie świadczenia przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki B będzie stanowić racjonalnie poniesiony wydatek, związany z zabezpieczeniem oraz zachowaniem źródła przychodów Wnioskodawcy, który to wydatek w okolicznościach zdarzenia przyszłego będzie stanowił najkorzystniejsze rozwiązanie z punktu widzenia działalności gospodarczej prowadzonej przez Wnioskodawcę.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. Dz.U. 2017 r. poz. 880) uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1) zaniechania naruszania,

2) usunięcia skutków naruszenia,

3) naprawienia wyrządzonej szkody:

a) na zasadach ogólnych albo

b)⁶⁾ poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

4) wydania uzyskanych korzyści.

(…)

Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe (art. 79 ust. 3 ww. ustawy).

Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich (art. 79 ust. 4 ww. ustawy).

Analogiczną ochronę interesów uprawnionego przewiduje art. 296 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. Nr 182 poz. 1228, z 2012 r. poz. 1544, winno być: tj. Dz.U. 2017 r. poz. 776, dalej: „PWP”).

W wyniku zawarcia ugody ze Spółką B w zakresie szczegółowo opisanym w treści pytania 1 Wnioskodawca zabezpieczy się przed ryzykiem poniesienia istotnych wymiernych kosztów jakie wiązałyby się z przegraniem sporu sądowego oraz utratą źródła przychodów w postaci zakazu wprowadzania Produktu do obrotu i orzeczenia o zniszczeniu produktów już wytworzonych. Wnioskodawca nie poniesie również kosztów prowadzenia postępowania sądowego. Co więcej w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym racjonalność i celowość poniesienia wydatku w postaci świadczenia wypłaconego na rzecz Spółki B wynika z faktu, że ugoda definitywnie zakończy spór i ureguluje sytuację prawną pomiędzy stronami również na przyszłość. Wnioskodawca realizując ugodę zabezpieczy swoje źródło przychodów w postaci możliwości wprowadzania w przyszłości do obrotu Produktu w Inhalatorach 3 i 4 bez ryzyka roszczeń ze strony Spółki B, zarówno w Polsce jak i na rynkach zagranicznych.

Dodać należy również, że rozpatrywane świadczenie nie mieści się w żadnej z kategorii kosztów wymienionych w art. 16 updop.

Reasumując, w ocenie Wnioskodawcy rozpatrywany wydatek w postaci świadczenia wypłaconego Spółce B, w zakresie wskazanym w pytaniu nr 1 spełni przesłanki art. 15 ust. 1 ustawy updop, nie mieszcząc się równocześnie w katalogu z przepisu art. 16 ust. 1 updop, dlatego powinien być uznany za koszt uzyskania przychodu.

Na potwierdzenie stanowiska Wnioskodawcy, należy przywołać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 228/14, w którym Sąd stwierdził, iż warto zwrócić uwagę, że działając w warunkach rynkowych podatnik musi podejmować racjonalne z jego punktu widzenia, oparte na ekonomicznych analizach i kalkulacjach, działania zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności ekonomicznej. Gdyby podatnik działań takich nie podejmował, mógłby nie sprostać konkurencji, a prowadzona przez niego działalność mogłaby stać się nierentowna i zacząć przynosić straty. Tym samym zagrożone byłoby źródło przychodów jakim jest prowadzenie działalności gospodarczej w jej całokształcie. W tym sensie, co do zasady każde tego rodzaju przedsięwzięcie zmierzające do zapobieżenia powstania takiej sytuacji, powinno być przestrzegane jako prowadzące do zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów, a związane z tym koszty, jako koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 stycznia 2012 r. sygn. akt II FSK 1365/10.

Należy podkreślić, iż gospodarczo uzasadnione i racjonalne decyzje gospodarcze, podejmowane pierwotnie w określonych warunkach, mające oczywisty związek z przychodami w związku z negatywną zmianą okoliczności mogą wywoływać lub wywołują konieczność podejmowania przez podatnika działań zmierzających już nie do osiągnięcia przychodów ale do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów.

Powyższe stanowisko znajduje również potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego. Przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 20 października 2016 r., Znak: IBPB-1-1/4510-276/16-1/AT, w której wskazał, że oceniając sytuację opisaną we wniosku pod kątem zaliczenia poniesionych wydatków do katalogu wyłączeń zawartych w art. 16 ust. 1 UPDOP stwierdzić należy, że poniesione przez Spółkę wydatki na zapłatę odszkodowania w wysokości ustalonej w ugodzie nie podlegają ograniczeniom wymienionym w tym katalogu. Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 pkt 22 UPDOP nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług (…) zawarcie ugody powodującej konieczność zapłaty odszkodowania na rzecz kontrahenta stanowiło racjonalnie poniesiony wydatek, związany z zabezpieczeniem oraz zachowaniem źródła przychodów Wnioskodawcy. Wnioskodawca działał w celu ograniczenia ryzyka związanego z wynikiem postępowań sądowych dotyczących wzajemnych roszczeń pomiędzy nim a kontrahentem oraz w interpretacji indywidualnej z 24 sierpnia 2016 r., Znak: IBPB-1-1/4510-203/16-1/DW w której wskazał, że zauważyć należy ze zdefiniowanie celu osiągnięcia przychodu nie może być traktowane jedynie w kategoriach formalnych, ponieważ ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w przywołanym przepisie art. 15 ust. 1 ww. ustawy nie wymaga wykazania, że konkretny przychód jest skutkiem poniesienia określonego kosztu. Możliwość kwalifikowania konkretnego wydatku, jako kosztu uzyskania przychodów uzależniona jest od rzetelnej i całościowej oceny tego, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności, przy zachowaniu należytej staranności, podatnik w momencie dokonywania wydatku mógł i powinien przewidzieć, ze poniesiony wydatek przysporzy mu spodziewanego przychodu lub przyczyni się do zabezpieczenia źródła przychodów.

Ad.2.

Zdaniem Wnioskodawcy, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych do inhalatora produktu oryginalnego i/lub znaku towarowego powszechnie znanego Spółki B zdaniem Wnioskodawcy będzie stanowić dla niego koszt uzyskania przychodów.

Wynagrodzenie to należy się Spółce B, jako posiadającej autorskie prawa majątkowe do inhalatora Produktu oryginalnego na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. Dz.U. 2017 r. poz. 880). Nadmienić należy, iż tego rodzaju opłata nie znalazła się w zamkniętym katalogu włączeń zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm., dalej: „updop”). Brak możliwości rozszerzania ww. katalogu potwierdzają liczne interpretacje indywidualne m.in. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 kwietnia 2010 r. Znak: IPPB3/423-38/10-2/GJ, stanowiąca, że kary umowne i odszkodowania inne niż wymienione mogą stanowić koszt uzyskania przychodów pod warunkiem, ze spełniają ww. warunek związku przyczynowo-skutkowego z przychodem oraz z 15 marca 2011 r., Znak: IPPB3/423-41/11-2/GJ.

Ad.3.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że także odszkodowanie za nieuprawnione korzystanie z praw autorskich i/lub znaku towarowego i/lub z tytułu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji polegających na wprowadzaniu do obrotu Inhalatora 1 i 2 może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W interpretacji indywidulanej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 25 października 2012 r., Znak: IPTPB3/423-273/12-4/KJ, dotyczącej zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z praw autorskich do programu komputerowego jakie Spółka zapłaciła na podstawie ugody właścicielowi oprogramowania, organ interpretacyjny podkreślił, iż podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów dane wydatki, jeżeli są to wydatki ekonomicznie uzasadnione z punktu widzenia prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej niezależnie, od tego czy wydatek został poniesiony w efekcie działania niezgodnego z prawem. Poza wydatkami bezpośrednio służącymi osiąganiu przychodów do kosztów można również zaliczyć koszty funkcjonowania podmiotu, bez ich bowiem poniesienia osiąganie przychodów nie byłoby możliwe. Jak podkreślono w powołanej wyżej interpretacji indywidualnej: działalność podmiotu gospodarczego może czasami wiązać się z naruszeniem dóbr innych osób. Takie działanie wiąże się z poniesieniem pewnych kosztów będących następstwem kar. Nie wszystkie jednak kary umowne stanowią dla podatnika koszt uzyskania przychodów. Ustawodawca w art. 16 ust. 1 wymienił szereg wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, w tym wydatków mających charakter kar i sankcji. Są one jednak związane z wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej (art. 16 ust. 1 pkt 22) jak również nieprzestrzeganiem przepisów w zakresie ochrony środowiska i niewykonaniem nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 16 ust. 1 pkt 19).

Ponadto art. 16 ust. 1 pkt 22 stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Przepis art. 16 ust. 1 nie wyłącza z kosztów wynagrodzenia za bezumowne korzystania z praw autorskich.

Analogiczne stanowisko odnośnie odszkodowania za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych zostało wyrażone przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacjach indywidulanych z 18 października 2013 r., Znak: ILPB1/415-833/13-2/AP oraz z 17 czerwca 2014 r., Znak: ILPB4/423-119/14-6/ŁM.

Ad.4.

Zdaniem Wnioskodawcy, wskazane opłaty licencyjne pozostawałyby w ścisłym, bezpośrednim związku z osiąganiem przychodów z tytułu sprzedaży Produktów. Wnioskodawca stoi zatem na stanowisku, że także zaległe opłaty licencyjne za korzystanie z praw autorskich i/lub znaku towarowego, które mogłyby zostać ustalone z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2 powinny zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Ad.5.

Zdaniem Wnioskodawcy, zapłata tytułem zrzeczenia się roszczeń odszkodowawczych nie została wskazana w katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 updop jako wydatek nie stanowiący kosztu uzyskania przychodu, natomiast nie ulega wątpliwości, iż bezpośrednim celem spełnienia tego świadczenia jest zakończenie sporu i minimalizacji kosztów (strat), jakie podatnik jest zobowiązany ponieść na wypadek negatywnego rozstrzygnięcia sporu.

Zgodzić się trzeba, że samo działanie polegające na ograniczeniu uszczuplenia majątku nie przekłada się automatycznie na działanie w celu zabezpieczenia źródła przychodów.

Niemniej, w rozpatrywanym przypadku spełnienie przez Wnioskodawcę świadczenia na rzecz Spółki B w zamian za zrzeczenie się przez nią roszczeń będzie mieć dużo szerszy wymiar bowiem stanowić będzie wyłącznie jeden z kilku elementów porozumienia stron, między innymi warunkujący Złożenie przez Spółkę B oświadczenia o braku roszczeń w stosunku do Inhalatorów 3 i 4 jak też warunkujący zobowiązanie Spółki B do powstrzymania się od dochodzenia przeciwko Wnioskodawcy roszczeń z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatorów 3 i 4. W konsekwencji spełnienie tego świadczenia zapewni Wnioskodawcy a także jego Licencjobiorcom, w bardzo istotnym aspekcie, bezpieczeństwo prawne Produktu oraz możliwość niezakłócanego wprowadzania go do obrotu. Powyższe przesądza o tym, że pomiędzy spełnionym w zamian za zrzeczenie się roszczeń świadczeniem na rzecz Spółki B a uzyskaniem bądź zachowaniem albo zabezpieczeniem przez Wnioskodawcę źródła przychodów istnieje wyraźny związek przyczynowy.

Ad.6.

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenie spełnione na rzecz Spółki B w zamian za zobowiązanie Spółki B do powstrzymania się od dochodzenia przeciwko Wnioskodawcy roszczeń z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatorów 1, 2, 3 i 4 (convenant-not-to-sue) również spełnia przesłanki art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, jednocześnie nie mieszcząc się w katalogu z art. 16 ust. 1 updop.

Zdaniem Wnioskodawcy świadczenie to służyć będzie zabezpieczeniu jego źródła przychodów.

Za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości. W związku z tym przedmiotowe świadczenie należy uznać za koszt uzyskania przychodów.

Ad.7.

Zdaniem Wnioskodawcy, częściowy zwrot kosztów obsługi prawnej poniesionych przez Spółkę B w związku z działaniami prawnymi podjętymi przeciwko Wnioskodawcy, w sytuacji gdy spełnienie tego świadczenia będzie warunkować zawarcie i realizację porozumienia (ugody) ze Spółką B również będzie wydatkiem służącym zachowaniu albo zabezpieczeniu przez Wnioskodawcę źródła przychodów i Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć ten wydatek do kosztów podatkowych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1888 ze zm., dalej jako „ustawa o CIT”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w tym celu, nawet wówczas gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty. Zatem do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Podatnik, zaliczając dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów, winien wykazać jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz to, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub że wydatek ten jest związany z konkretnym przedsięwzięciem gospodarczym.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą zawarty został w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Należy jednak pamiętać, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, iż wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 16 ustawy o CIT, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
został właściwie udokumentowany,
nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo – skutkowym z osiąganymi przychodami. Właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

przeznaczenie wydatku (jego celowość, zasadność dla funkcjonowania podmiotu), oraz
potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o CIT, kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z przepisami art. 16a−16m, z uwzględnieniem art. 16.

Stosownie do art. 16b ust. 1 pkt 4, 5 i 6 cyt. ustawy, amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c, nabyte nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania:

autorskie lub pokrewne prawa majątkowe,
licencje,
prawa, określone w ustawie w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 776)

-o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 17a pkt 1, zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi.

Umowa licencyjna charakteryzuje się tym, że podmiot, któremu przysługuje wyłączne prawo do określonego dobra o charakterze niematerialnym (licencjodawca), upoważnia inny podmiot (licencjobiorcę) do korzystania z tego dobra na warunkach ustalonych w tej umowie. Umowa ma charakter zobowiązaniowy. Licencjodawca nie przenosi na licencjobiorcę swoich praw, a jedynie udziela mu – nieodpłatnie albo za wynagrodzeniem (tzw. opłata licencyjna) – prawa do korzystania z nich w ograniczonym zakresie. Zasady udzielania licencji do poszczególnych dóbr niematerialnych wynikają z przepisów odnoszących się do tych dóbr, a w zakresie w nich nieuregulowanym – z przepisów ogólnych prawa cywilnego.

Do dóbr niematerialnych, których dotyczyć mogą umowy licencyjne, należą prawa regulowane ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 880 z późn. zm.) oraz prawa, o których mowa w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 776). W szczególności, przedmiotem umowy licencyjnej może być udzielenie przez podmiot uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy innej osobie upoważnienia do używania tego znaku (art. 163 ust. 1 Prawa własności przemysłowej). Celem wyjaśnienia czym jest znak towarowy należy posłużyć się jego definicją zawartą w art. 120 ust. 1 i 2 ww. ustawy, według której znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa, w szczególności może być to wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.

Natomiast zgodnie z definicją określona w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych „licencja”, to umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, która obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.

Działalność podmiotu gospodarczego może czasami wiązać się z naruszeniem dóbr innych osób. Takie działanie wiąże się z poniesieniem pewnych kosztów będących następstwem kar. Nie wszystkie jednak poniesione kary umowne stanowią dla podatnika koszt uzyskania przychodów. Ustawodawca w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT wymienił szereg wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, w tym wydatków mających charakter kar i sankcji. Są one jednak związane z wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej (art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT) jak również nieprzestrzeganiem przepisów w zakresie ochrony środowiska i niewykonaniem nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 16 ust. 1 pkt 19 ustawy o CIT).

Ponadto art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

1) zaniechania naruszania,

2) usunięcia skutków naruszenia,

3) naprawienia wyrządzonej szkody:

a) na zasadach ogólnych albo

4) wydania uzyskanych korzyści.

⁶⁾ Utracił moc z dniem 1 lipca 2015 r. w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej – w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r., sygn. akt SK 32/14 (Dz.U. poz. 932).

Niezależnie od roszczeń, określonych w ust. 1, uprawniony może się domagać jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd (art. 79 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl natomiast art. 286 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tj. Dz.U. 2017 r. poz. 776) sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec, na wniosek uprawnionego, o będących własnością naruszającego bezprawnie wytworzonych lub oznaczonych wytworach oraz środkach i materiałach, które zostały użyte do ich wytworzenia lub oznaczenia. W szczególności sąd może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet zasądzonej na jego rzecz sumy pieniężnej albo zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

Natomiast art. 296 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać od osoby, która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody:

na zasadach ogólnych albo
poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego.

Z przedstawionego we wniosku oraz jego uzupełnieniu opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest producentem wyrobów farmaceutycznych, specjalizującym się w produkcji leków generycznych wydawanych na receptę. Wnioskodawca we współpracy ze spółką A stworzył produkt generyczny oryginalnego wziewnego leku w inhalatorze proszkowym, o cechach i kształcie zbliżonym do inhalatora stosowanego przez spółkę B (dalej: „Inhalator 1”). W obszarze produktów leczniczych tzw. „produkt generyczny” oznacza odpowiednik (zamiennik) tzw. „leku oryginalnego” posiadający taki sam skład jakościowy i ilościowy substancji czynnych, postać farmaceutyczną i równoważność biologiczną wobec oryginalnego produktu leczniczego. W początkowym okresie wyłącznym wytwórcą leku generycznego, stworzonego przez Wnioskodawcę i Spółkę A (dalej: „Produkt”), była Spółka A, zaś Wnioskodawca wyłącznie wprowadzał do obrotu Produkt wytwarzany przez Spółkę A, jednocześnie przygotowując się do rozpoczęcia wytwarzania Produktu we własnym zakładzie. Spółka B uznając iż inhalator, który Wnioskodawca i spółka A wprowadzają do obrotu Produkt (Inhalator 1) narusza autorskie prawa majątkowe do projektu inhalatora produktu oryginalnego, wniosła powództwo przeciwko Spółce A, domagając się nakazania tej spółce zaniechania produkowania, wprowadza do obrotu, oferowania i reklamowania Produktu stworzonego przez Spółkę A i Wnioskodawcę, oraz żądając wypłaty odszkodowania z tytułu naruszenia jej autorskich praw majątkowych, zasad uczciwej konkurencji i praw do znaku powszechnie znanego. Na wniosek Spółki B sąd zabezpieczył jej roszczenie poprzez nakazanie na czas trwania procesu zaniechania produkowania i wprowadzania do obrotu Produktu w Inhalatorze 1. Równolegle Spółka B zwróciła się do Wnioskodawcy z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, żądając zaniechania produkowania i wprowadzania do obrotu Produktu, jak również naprawienia szkody wynikłej z naruszenia autorskich praw majątkowych Spółki B do inhalatora produktu oryginalnego poprzez wypłatę odszkodowania. Wnioskodawca nie wyraził zgody na przystąpienie do próby ugodowej. Spółka A, mając na względzie zarzuty Spółki B, opracowała wzór nowego inhalatora (dalej: „Inhalator 2”) i rozpoczęła wprowadzenie Produktu do obrotu w tym inhalatorze. Równocześnie Spółka A udzieliła Wnioskodawcy licencji na używanie Inhalatora 2 dla celów wprowadzania Produktu do obrotu. Spółka B uznając iż również Inhalator 2 posiada cechy estetyczne i kształt zbliżony do inhalatora Spółki B wezwała zarówno Wnioskodawcę jak i Spółkę B (winno być: Spółkę A) do próby ugodowej żądając zaniechania produkowania i wprowadzania do obrotu Produktu w Inhalatorze 2. Roszczenia kierowane w stosunku do Inhalatora 2 miały te same podstawy prawne, co roszczenia wysunięte względem Inhalatora 1. Reakcją Wnioskodawcy, a także Spółki A, na działania Spółki B było podjęcie dalszych prac nad wyglądem zewnętrznym inhalatora, w którym Produkt jest wprowadzany do obrotu. W rezultacie Wnioskodawca opracował kolejne projekty: Inhalator 3 oraz Inhalator 4. Obecnie Spółka jest przygotowana do rozpoczęcia produkcji Inhalatora 3, natomiast produkcja Inhalatora 4 wymaga uprzedniego zaprojektowania i wyprodukowania odpowiednich form wtryskowych. Aktualnie Wnioskodawca wprowadza Produkt do obrotu w Inhalatorze 2, wyłącznie na terytorium RP oraz rozpoczął działania mające na celu wprowadzenie Produktu również na rynki zagraniczne. W tym celu Wnioskodawca nawiązał współpracę z podmiotami trzecimi, które w oparciu o zawarte ze Spółką umowy licencyjne będą uzyskiwać pozwolenia na dopuszczenie do obrotu Produktu w innych krajach oraz wprowadzać do obrotu Produkt dostarczany przez Wnioskodawcę. Biorąc pod uwagę całokształt opisanych okoliczności Wnioskodawca podjął decyzję o rozpoczęciu negocjacji ze Spółką B, których wynikiem miałoby być zawarcie ugody sądowej ostatecznie kończącej spór. Zawarcie ugody zagwarantowałaby Wnioskodawcy możliwość wprowadzania Produktu do obrotu na rynku polskim i zagranicznym bez ryzyka sporów prawnych z głównym konkurentem Wnioskodawcy (w obszarze obrotu Produktem), jakim jest Spółka B. Wszystkie elementy potencjalnej ugody sądowej stanowią całość porozumienia, w szczególności z uwagi na okoliczność, iż nie jest wykluczone, że w poszczególnych krajach w tym samym czasie Produkt będzie wprowadzany do obrotu w różnych inhalatorach. Stąd też Wnioskodawca jest przede wszystkim zainteresowany spełnieniem na rzecz Spółki B jednego świadczenia pieniężnego, w zamian a wszystkie opisane świadczenia i/lub zobowiązania Spółki B. Treść ugody w zależności od przebiegu negocjacji pomiędzy Wnioskodawcą i Spółką B, a także w zależności od wyboru prawa, jakiemu strony poddadzą ugodę (B jest podmiotem zagranicznym), może przybrać różne formuły cywilnoprawne i w konsekwencji skutkować spełnieniem przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki B jednego lub kilku świadczeń. Podstawą do wypłaty świadczenia pieniężnego będzie zawarcie ugody sądowej.

W przedmiotowej sprawie istotna jest analiza poniesionych wydatków w postaci zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz Spółki B, na podstawie zawartej ugody sądowej, jeżeli w efekcie jego spełnienia roszczenia Spółki B wysuwane w związku z wprowadzeniem przez Wnioskodawcę do obrotu Produktu w Inhalatorze 1 i Inhalatorze 2 zostaną zaspokojone, lub Spółka B zrzeknie się tych roszczeń, albo zobowiąże się do powstrzymywania się od ich dochodzenia, a nadto oświadczy, że Inhalator 3 oraz Inhalator 4 nie naruszają przysługujących jej autorskich praw majątkowych i/lub zobowiąże się do powstrzymywania się od dochodzenia przeciwko Wnioskodawcy i przeciwko Licencjobiorcom Wnioskodawcy roszczeń z powyższego tytułu, zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych do inhalatora produktu oryginalnego i/lub znaku towarowego powszechnie znanego Spółki B, zapłaty odszkodowania za nieuprawnione korzystanie z praw autorskich i/lub znaku towarowego i/lub z tytułu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji polegających na wprowadzaniu do obrotu Inhalatora 1 i 2, zapłaty zaległych opłat licencyjnych (wraz z odsetkami) za prawa autorskie/znak towarowy z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2, zapłaty świadczenia na rzecz Spółki B w zamian za zrzeczenie się przez Spółkę B roszczeń z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 i 2 oraz za zobowiązanie Spółki B do powstrzymania się od dochodzenia roszczeń przeciwko Wnioskodawcy i jego Licencjobiorcom (convenant-not-to-sue) z tytułu wprowadzania do obrotu Inhalatorów 1, 2, 3 i 4, a także wydatek na częściowy zwrot kosztów obsługi prawnej poniesionych przez Spółkę B w związku z działaniami prawnymi podjętymi przeciwko Wnioskodawcy i ich wpływ na powstanie przychodu, względnie zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodu. Analiza ta nie byłaby pełna bez uwzględnienia, czy powstaniu tego kosztu towarzyszyło racjonalne działanie Wnioskodawcy.

W tym kontekście należy zauważyć, że koszty związane z działalnością gospodarczą, oprócz tego, że muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania nie mogą obciążać budżetu skutkami zaniedbań przedsiębiorcy, powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Podatnik nie może bowiem kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wydatków, będących następstwem jego niewłaściwego lub nieracjonalnego działania albo niezachowania przez niego należytej staranności. Działalność podmiotu gospodarczego powinna cechować dbałość i zachowanie należytej staranności tak w procesie decyzyjnym jak i wykonawczym. Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa. Wyjątkiem mogą być jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia przez podatnika wszelkich koniecznych działań w celu zapobieżenia im.

Zauważyć należy, że zdefiniowanie celu osiągnięcia przychodu nie może być traktowane jedynie w kategoriach formalnych, ponieważ ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w przywołanym przepisie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie wymaga wykazania, że konkretny przychód jest skutkiem poniesienia określonego kosztu. Możliwość kwalifikowania konkretnego wydatku, jako kosztu uzyskania przychodów uzależniona jest od rzetelnej i całościowej oceny tego, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności, przy zachowaniu należytej staranności, podatnik w momencie dokonywania wydatku mógł i powinien przewidzieć, że poniesiony wydatek przysporzy mu spodziewanego przychodu lub przyczyni się do zabezpieczenia źródła przychodów.

W orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, że strat i wydatków wynikających z zaniedbań oraz nieracjonalnych działań w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej podatnik nie może przerzucać na Skarb Państwa.

Z opisu zdarzenia przyszłego oraz stanowiska Wnioskodawcy w sprawie nie wynika, że zawarcie ugody sądowej powodującej konieczność poniesienia określonych powyżej wydatków na rzecz Spółki B będzie stanowić racjonalnie poniesiony wydatek, związany z zabezpieczeniem oraz zachowaniem źródła przychodów Wnioskodawcy, bowiem już wtedy gdy Spółka B zwróciła się do Wnioskodawcy z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, żądając zaniechania produkowania i wprowadzania do obrotu Produktu, jak również naprawienia szkody wynikłej z naruszenia jej autorskich praw majątkowych do inhalatora produktu oryginalnego poprzez wypłatę odszkodowania (a co wymaga podkreślenia) Wnioskodawca nie wyraził zgody na przystąpienie do tej próby ugodowej.

Wnioskodawca tym samym nie działał w celu ograniczenia ryzyka, gdyż w dalszym ciągu podejmował nieudane próby stworzenia oryginalnego produktu (Inhalatora), do którego Spółka B nie miałaby żadnych zastrzeżeń majątkowych. Tym samym w celu zabezpieczenia źródła przychodów Wnioskodawca mógł już na etapie wprowadzania do obrotu Inhalatora 1 przystąpić do próby ugodowej, a nie wyraził wtedy na to zgody.

Zatem poniesienie wyżej opisanych wydatków na rzecz Spółki B ma charakter minimalizacji kosztów (strat) i wydatków wynikających z zaniedbań oraz nieracjonalnych działań w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej.

Dokonując rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy należy w pierwszej kolejności mieć na uwadze, że Wnioskodawca jednoznacznie wskazał, iż bezpośrednim celem spełnienia tego świadczenia jest zakończenie sporu i minimalizacja kosztów (strat), jakie podatnik jest zobowiązany ponieść na wypadek negatywnego rozstrzygnięcia sporu. Ponadto w opisie zdarzenia przyszłego jednoznacznie wskazano, iż zawarcie ugody ze Spółką B usunie ryzyko konieczności zapłaty odszkodowania na rzecz Spółki B oraz poniesienia wysokich kosztów prowadzenia procesu sądowego.

Mając powyższe na uwadze, należy rozważyć, czy poniesienie przez Wnioskodawcę wydatków, o których mowa powyżej na rzecz Spółki B w zamian za zrzeczenie się roszczeń, zobowiązań i złożenie stosownych oświadczeń realizuje cele wskazane w normie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Z pewnością, wydatki te nie zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Trudno jest bowiem założyć, iż zapłata za zrzeczenie się roszczeń, zobowiązań przez Spółkę B oraz złożenie przez nią stosownych oświadczeń wpływa na osiągnięcie przychodów w sensie pozytywnym, a mianowicie wpływa na ich zwiększenie (osiągnięcie). W rezultacie, powyższe wydatki mogą ewentualnie podlegać pod tę cześć normy art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, która odnosi się do zachowania, albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Organ interpretacyjny, pragnie wskazać na kwestię ogólną, nieporuszaną na wstępie niniejszego rozstrzygnięcia, a dotyczącą samej interpretacji normy z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Otóż, w ocenie organu interpretacyjnego, niedopuszczalne jest przeprowadzanie takiej wykładni art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, która racjonalność działań podatnika utożsamia z celowością wydatku. Organ stoi na stanowisku, iż pojęcia racjonalności poniesienia wydatku oraz jego celowości nie nakładają się na siebie, w tym znaczeniu, iż nie są one równoważne. Pomiędzy tymi kategoriami nie istnieje tożsamość znaczeń. Pojęcia racjonalności oraz celowości rozumiane przez pryzmat art. 15 ust. 1 ustawy o CIT wzajemnie się uzupełniają, w tym sensie, iż trudno jest mówić o celowości wydatku, bez wcześniejszego wykazania jego racjonalności. Relacja odwrotna, jak się jednak wydaje w świetle wykładni literalnej art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie zachodzi. Oznacza to, iż wykazanie, że mamy do czynienia z racjonalnym postępowaniem podatnika, samo w sobie nie determinuje uznania wydatku za celowy pod kątem zachowania, czy zabezpieczenia źródła przychodów. Racjonalność postępowania podatnika, jest bowiem jednym z elementów oceny celowości wydatku, pomocna przy wykładni zwrotu normatywnego „w celu”. Organ interpretacyjny podnosi, iż ustawodawca konstruując normę z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, nie wskazał, iż wystarczającym dla podatkowej kwalifikacji kosztów uzyskania przychodów jest racjonalność prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Gdyby bowiem intencją ustawodawcy było położenie nacisku na ową racjonalność, norma art. 15 ust. 1 ustawy o CIT przybrałaby z pewnością inne brzmienie, sprowadzające się do formuły, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie poniesione wydatki związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą.

Dokonując interpretacji normy art. 15 ustawy o CIT należy mieć także na uwadze wnioski płynące z analizy orzeczeń sądów administracyjnych. Jak bowiem orzekł WSA w Poznaniu w wyroku z 21 stycznia 2009 r., sygn. akt I SA/Po 1369/08, (…) zapłaty przedmiotowej kary umownej w celu uniknięcia konieczności poniesienia większych wydatków nie można uznać za „działanie w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów” w rozumieniu art. 15 ust. 1 updop. Podzielić tutaj należy pogląd organu podatkowego wyrażony w zaskarżonej interpretacji, zgodnie z którym sama chęć zapobieżenia jeszcze większej stracie niż zapłacona kara umowna, która mogłaby wystąpić w przypadku realizacji inwestycji, nie przesądza jeszcze, że jest to działanie w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz wyrok z dnia 9 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Po 748/10, zgodnie z którym przepis art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. nie przewiduje możliwości wpisywania w ciężar kosztów podatkowych odszkodowań, które ponoszone są w celu uniknięcia strat. Celem poniesionego kosztu wyartykułowanym w tym przepisie jest jedynie osiąganie przychodów. Jedynie de lege ferenda celowe byłoby wprowadzenie takich regulacji prawnych, które umożliwiałyby zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków z tytułu zapobiegania czy też zminimalizowania strat. Jednakże de lege lata proponowana przez stronę skarżącą wykładnia analizowanego przepisu nie jest możliwa (por. A. Bartosiewicz, R. Kubacki, t.25 do art. 22 w PIT. Komentarz, Lex, 2009”).

W innym orzeczeniu ten sam Sąd stwierdził, że jednocześnie samo działanie polegające na ograniczeniu uszczuplenia majątku podatnika nie stanowi jeszcze wystarczającej podstawy do uznania, iż mamy do czynienia z zabezpieczeniem źródła przychodów (wyrok z 2 września 2010 r. sygn. akt I SA/Po 436/10).

W tym miejscu warto również powołać wyrok NSA z 20 lipca 2011 r., sygn. akt II FSK 460/10 dotyczący zapłaty odszkodowania przy rozwiązaniu umów najmu, gdzie Sąd uznał, że z analizy treści tego przepisu (art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – przypis Organu) wynika, że nie obejmuje on swoją dyspozycją działań „negatywnych” zmierzających do ograniczenie straty lecz wyłącznie działania o charakterze pozytywnym zmierzające do uzyskania przychodu ewentualnie do zachowania lub zabezpieczenia jego źródeł. Argumentacja zawarta w niniejszej interpretacji znajduje także potwierdzenie w całości w orzeczeniu WSA w Warszawie z 19 lipca 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 2025/12, również dotyczącym możliwości rozpoznania jako kosztu podatkowego kwoty wynagrodzenia wypłaconego za zrzeczenie się roszczenia. Sąd ten stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie przedmiotem oceny, czy doszło do spełnienia wymogów z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. są wydatki poniesione przez Skarżącą z tytułu wypłaty wynagrodzenia za zrzeczenie się roszczeń, na podstawie zawartej Ugody. Jak wskazywała Skarżąca zawarcie Ugody miało na celu przede wszystkim ograniczenie ryzyka strat, jakie niewątpliwie mogłyby wyniknąć z dalszego narastania sporu z Operatorem. Zapłata wynagrodzenia doprowadziła do zakończenia sporu, ograniczenia ryzyka wynikającego z narastających roszczeń i związanej z tym niepewności co do kwoty potencjalnych zobowiązań, określeniu maksymalnej kwoty roszczeń, a także wyeliminowaniu ryzyka nałożenia na Spółkę kar administracyjnych.

Biorąc pod uwagę powyższy opis zdarzenia przyszłego oraz przytoczone przepisy prawa podatkowego, wskazać również należy, że nie sposób uznać także wskazanych przez Wnioskodawcę wydatków na zapłatę na rzecz Spółki B zaległych opłat licencyjnych (a tym samym również odsetek naliczonych od tych opłat), za spełniające warunek uznania ich za koszt podatkowy w prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej, określony w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Możliwość zaliczenia w ciężar kosztów podatkowych wskazanych we wniosku opłat licencyjnych wymaga w pierwszej kolejności, aby zostały one poniesione przez podmiot zobowiązany do ich poniesienia, a jak wynika z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego to wobec spółki A, a nie Wnioskodawcy, spółka B wystąpiła z powództwem, domagając się zakazania tej spółce produkowania, wprowadzania do obrotu, oferowania i reklamowania stworzonego produktu, żądając stosownego odszkodowania z tytułu naruszenia jej autorskich praw, zasad uczciwej konkurencji i praw do znaku powszechnie znanego. W tym czasie Wnioskodawca wprowadzał do obrotu Produkt, wytwarzany przez Spółkę A i to spółka A była wyłącznym wytwórcą leku generycznego, którego produkcja została wstrzymana przez Sąd.

Z tego też względu nie jest możliwe również spełnienie przez Wnioskodawcę warunków określonych w art. 16b ust. 1 ustawy o CIT, tj. wykorzystywania licencji w okresie dłuższym niż rok i jego zdatności do używania w dniu przyjęcia do używania. Skoro bowiem Wnioskodawca wraz ze Spółką A podjął decyzję o opracowaniu Inhalatora 2, 3 i 4, to nie sposób uznać, że licencje dot. Inhalatora 1 będą nadawały się do gospodarczego wykorzystania przez Wnioskodawcę i będą przez niego użytkowane dłużej niż rok. Z przyczyn wskazanych powyżej nie jest zatem możliwe zaliczenie tych opłat licencyjnych w ciężar kosztów podatkowych, ani na zasadach ogólnych określonych w art. 15 ust. 1 ww. ustawy, ani też poprzez odpisy amortyzacyjne od ich wartości początkowej.

Podobnie nie będą mogły zostać uznane za koszt podatkowy wydatki z tytułu opłat licencyjnych, o których mowa we wniosku wraz z odsetkami, dotyczące Inhalatora 2, albowiem to Spółka A udzieliła już Wnioskodawcy licencji na używanie Inhalatora 2. Ponowne zaliczenie w ciężar kosztów podatkowych opłat licencyjnych dotyczących tego samego produktu przez podmiot gospodarczy, stałoby w jawnej sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości opodatkowania. Co równie istotne – jak sam Wnioskodawca twierdzi – ugoda powinna opierać się na założeniach, że Wnioskodawca zaprzestanie wprowadzania do obrotu Produktu w Inhalatorze 2. Oznacza to, iż poniesione w przyszłości opłaty licencyjne nie będą posiadały związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, albowiem warunkiem ich zapłaty jest zaprzestanie wprowadzania do obrotu Produktu, którego dotyczą. W konsekwencji powyższego nie będzie również możliwe zaliczenie opłat licencyjnych wraz z odsetkami do kosztów podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne od ich wartości początkowej. Licencje te ani nie będą wykorzystywane przez Wnioskodawcę na potrzeby prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, jak również nie będą spełniały warunku zdatności do używania, a więc warunków uznania za podlegające amortyzacji wartości niematerialne i prawne, tym bardziej, że Wnioskodawca nie wskazał, iż ma taki zamiar.

Reasumując, wskazać zatem należy, że – jak wskazano na wstępie – poniesione wydatki, o których mowa we wniosku, aby mogły stanowić koszty uzyskania przychodów, muszą spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, tj. muszą zostać poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, a jak wykazano powyżej, wskazane wydatki warunku tego nie spełnią.

Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy, że w sprawie będącej przedmiotem wniosku nie zostały spełnione przesłanki pozwalające uznać wskazanych we wniosku wydatków, które Wnioskodawca zamierza ponieść na rzecz Spółki B w związku z zawartą przez nich ugodą sądową za koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę rozstrzygnięć organów podatkowych oraz wyroków sądowych wskazać należy, iż zostały one wydane w indywidualnych sprawach innych podatników i nie wiążą tut. Organu. Co istotne wskazane wyżej rozstrzygnięcia wydane zostały na gruncie odmiennego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, niż będący przedmiotem niniejszego wniosku ORD-IN.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi –Dz.U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin