Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
1462-IPPB4.4511.101.2017.2.AK
z 3 kwietnia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) oraz art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1948, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 31 stycznia 2017 r. (data wpływu 3 lutego 2017 r.) uzupełnione pismem z dnia 28 lutego 2017 r. (data nadania 1 marca 2017 r., data wpływu 2 marca 2017 r.) na wezwanie Nr 1462-IPPB4.4511.101.2017.1.AK z dnia 17 lutego 2017 r. (data nadania 20 lutego 2017 r., data doręczenia 23 lutego 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odsetek ustawowych od zasądzonego wyrokiem Sądu odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 lutego 2017 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odsetek ustawowych od zasądzonego wyrokiem Sądu odszkodowania.

Z uwagi na braki formalne, pismem z dnia 17 lutego 2017 r. Nr 1462-IPPB4.4511.101.2017.1.AK (data nadania 20 lutego 2017 r., data doręczenia 23 lutego 2017 r.), wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia braków formalnych wniosku.

Pismem z dnia 28 lutego 2017 r. (data nadania 1 marca 2017 r., data wpływu 2 marca 2017 r.) Wnioskodawczyni uzupełniła wniosek w terminie.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 13 sierpnia 2005 roku mając wówczas 14 lat i 10 miesięcy Wnioskodawczyni została potrącona przez jadący z nadmierną prędkością samochód. Wnioskodawczyni była w stanie bardzo ciężkim, uraz wielonarządowy z masywnym stłuczeniem mózgu, złamaniem łuski i piramidy kości skroniowej prawej, złamania lewej kości jarzmowej, złamanie tylnej ściany prawej zatoki szczękowej, złamania uda i podudzia prawego, urazu klatki piersiowej ze stłuczeniem płuc i lewostronną odmą opłucnową, rany szarpanej okolicy lędźwiowej, uszkodzenia aparatu przewodzącego ucha środkowego. W wyniku doznanych obrażeń doszło do pourazowego krwawienia podpajęczynówkowego, obrzęku mózgowia z cechami wklinowania w otwór wielki czaszki oraz niewydolności oddechowej. Ponadto Wnioskodawczyni znajdowała się w stanie śpiączki mózgowej przez ponad 3 miesiące. Stwierdzono u Niej również niedowład spastyczny czterokończynowy z przewagą strony prawej oraz przykurcz zgięciowy prawego stawu łokciowego. Leczenie wymagało licznych hospitalizacji, było długotrwałe, bolesne i uciążliwe.

Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 6 listopada 2008 roku wydanym w sprawie kierowca samochodu został uznany za winnego spowodowania wypadku. Powyższe orzeczenie uprawomocniło się z dniem 29 września 2009 roku, kiedy to Sąd Okręgowy w sprawie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Pismem z dnia 30 stycznia 2008 roku (data wpływu do pozwanego) strona powodowa wezwała pozwaną do likwidacji szkody osobowej i wypłaty zadośćuczynienia. W trakcie trwania procesu Wnioskodawczyni była częściowo ubezwłasnowolniona, a Jej kuratorem została ustanowiona Ewa C. – matka (postanowienie SR). Wnioskodawczyni została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do dnia 31 stycznia 2017 r. (orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności)

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS Wnioskodawczyni została uznana za całkowicie niezdolną do pracy do dnia 28 lutego 2017 roku (orzeczenie k. 1025). Roszczenie zostało pomniejszone o 30% przyczynienia się dziecka do powstania wypadku i na podstawie Wyroku Sądu Okręgowego z dnia 15 grudnia 2015 roku, wypłacone wraz z odsetkami w dniu 18 lutego 2016 roku.

Od chwili zaistnienia wypadku życie rodziny Wnioskodawczyni zmieniło się diametralnie, Jej plany na przyszłość całkowicie zostały zniweczone. Nie mogła w terminie ukończyć gimnazjum, liceum i studiować oraz pracować. Ciężar leczenia i rehabilitacji od sierpnia 2005 roku do lutego 2016 roku spoczywał wyłącznie na rodzicach Wnioskodawczyni. Brak uregulowań proceduralnych dotyczących postępowania w tak masywnych urazach mózgu potęgował ten stan rzeczy. Klinika „ Budzik” powstała gdy Wnioskodawczyni skończyła 18 lat i nie kwalifikowała się do leczenia. Nikt nie podpowie co w danej chwili jest dla dziecka najważniejsze, czy rehabilitacja ruchowa, intelektualna, psychoterapia czy leczenie logopedyczne. Te wszystkie dylematy zarówno moralne jak i finansowe zmuszeni byli dźwigać na swoich barkach rodzice Wnioskodawczyni. Cytat z ww. wyroku: „Obniżenie jakości życia Izabeli C. to także obniżenie jakości życia całej rodziny. Wypadek dotknął swoimi konsekwencjami całą rodzinę, w systemowym podejściu do tego zagadnienia należy zauważyć, że ucierpieli wszyscy jej członkowie, zarówno w aspekcie psychologicznym jak i w wymiarze finansowym (ojciec zrezygnował z pracy ze względu na opiekę nad córką). Godna podziwu jest postawa rodziców, którzy właściwie podporządkowali całe swoje życie po 2005 roku, zmienili swoje priorytety, poświęcili wszystkie finanse na rehabilitację córki”.

Wypłacone w lutym 2016 roku zasądzone kwoty składają się z:

• 160.000 zł – tytułem zadośćuczynienia,
• 155.000 zł – wartość odsetek od dnia 2 lutego 2008 r.
• 23.031 zł – tytułem odszkodowania
• 18.935 zł – wartość odsetek od dnia 4 maja 2009 r.
• 66.263 zł – tytułem renty za okres od dnia 1 stycznia 2009 r.
• 26.973 zł – wyliczone odsetki od dnia 11 stycznia 2009 r.
• 770,50 zł – tytułem renty na zwiększone potrzeby płatną miesięcznie.
  
  

Wnioskodawczyni uważa, że zarówno kwoty odszkodowania, zadośćuczynienia jak i renty, również odsetki za zwłokę w ich wypłaceniu nie są w stanie zrekompensować tego co Wnioskodawczyni straciła w wyniku wypadku. Żadne środki finansowe nie zrekompensują utraconych możliwości samodzielnego życia, pracy zawodowej, szczęścia rodzinnego. Wnioskodawczyni uważa, że odsetki za zwłokę, nie z winy Wnioskodawczyni, nie powinny stanowić podstawy do opodatkowania podatkiem dochodowym.

Sąd w swoim wyroku wyraźnie zasądza na rzecz Wnioskodawczyni ww. kwoty wraz z odsetkami. Odsetki stanowią więc integralną część kwoty mającej choć w minimalnym stopniu zrekompensować doznany ból i cierpienie, poniesione wydatki i pewne zabezpieczenie na przyszłość. Wnioskodawczyni nie rozumie, dlaczego odszkodowanie ma pochodzić z innego źródła niż naliczone od niego odsetki wypłacone z Towarzystwa Ubezpieczeniowego S.A., wypłacone na podstawie tego samego wyroku, w tym samym czasie i tym samym przelewem. Zasądzenie wypłaty odsetek za zwłokę wynikało z przewlekłości postępowania sądowego, które (w sumie sprawa karna i będąca w pewnym sensie jej kontynuacją sprawa cywilna) trwało 11 lat. W czasie 11 lat cena paliwa jak i chleba czy też kilograma cukru zmieniła się diametralnie i to nie na tańsze. Sąd wyliczając poniesione koszty i zasądzając wypłacenie należnych od nich odsetek ustawowych nie wyliczał stopnia inflacji lecz podwyżki cen skompensował właśnie odsetkami.

Od dziecka ani od jego rodziców nie zależy tempo postępowań sądowych ani wysokość odsetek ustawowych, Wnioskodawczyni podkreśla, że pieniądze na rehabilitację dziecka najbardziej potrzebne były tuż po wypadku, kiedy rokowania przy prowadzeniu intensywnej rehabilitacji są najlepsze. Wnioskodawczyni poniosła również koszty sądowe, cyt.: „W odniesieniu do powódki, która przegrała proces w 42% Sąd nakazał ściągnąć z zasądzonego na jej rzecz świadczenia w punkcie 1 wyroku zgodnie z art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kwotę 21.514 zł (51.223,64 x 42%).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w świetle opisanych faktów kwota zasądzonych odsetek ustawowych od przedmiotowego odszkodowania korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni.

Od początku obowiązywania ustawy wśród katalogu zwolnień przedmiotowych zostały umieszczone zapisy dotyczące zwolnień z podatku dochodowego otrzymanych odszkodowań. Obecnie katalog zwolnień dotyczących odszkodowań został uregulowany w art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a, 3b, 3c, 3d, 4, 106 oraz 120 u.p.d.o.f.

Poprzez odszkodowanie rozumiemy świadczenie przysługujące podatnikowi, który doznał uszczerbku (szkody). Przyczyną, dla której ustawodawca wprowadził zasadę zwolnienia odszkodowań z podatku dochodowego jest fakt, że odszkodowanie ma na celu zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej przez niego szkody, a nie jego wzbogacenie skutkujące przychodem, od którego co do zasady pobierany winien być podatek.

Tym samym zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są: odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień: otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają również zasądzone odsetki od przedmiotowego odszkodowania. Zgodnie z obecnym stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, jeżeli zwolnieniu z podatku podlega główna kwota odszkodowania, to i wolne od podatku są od niego także odsetki (wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2013 r. II FSK 289/12).

Nie można bowiem w żaden sposób twierdzić, że odsetki można przyporządkować do innego źródła przychodu niż należność główną. Zwolnienie zasądzonego odszkodowania determinuje zwolnienie z opodatkowania odsetek od niego. Zatem, również odsetki winny zostać zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.

Należy zauważyć też, że przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą.

Odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną – a co za tym idzie, podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób. Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, jeżeli zwolnieniu z podatku podlega główna kwota odszkodowania, to i wolne od podatku są od niego także odsetki (wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2013 r. II FSK 289/12). Nie można bowiem w żaden sposób twierdzić, że odsetki można przyporządkować do innego źródła przychodu niż należność główną. Zwolnienie zasądzonego odszkodowania determinuje zwolnienie z opodatkowania odsetek od niego.

Mając zatem na uwadze, że zasądzone na rzecz Podatnika odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f., to w konsekwencji zasądzone na rzecz Podatnika odsetki również powinny korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Odsetki bowiem, jako świadczenie akcesoryjne, są bezpośrednio i ściśle związane ze świadczeniem głównym, w tym przypadku przychodem z tytułu wypłaconego odszkodowania. Źródło odsetek stanowi wprawdzie nieterminowe wywiązanie się dłużnika z obowiązku zapłaty świadczenia głównego, niemniej jednak odsetki nie mogłyby przecież powstać, gdyby właśnie nie obowiązek jego wypłaty. Nie ma zatem uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że świadczenia te, ze względu na ich odrębny charakter, powinny być przypisane do dwóch niezależnych od siebie źródeł przychodów. Zgodnie bowiem z wyrażonym w orzecznictwie poglądem, odsetki powinny być przypisane do tego samego źródła co należność główna (por. wyroki NSA m.in. z dnia 25 lutego 2014 r. II FSK 702/12; z dnia 29 stycznia 2014 r. II FSK 333/12; z dnia 17 stycznia 2014 r. II FSK 289/12, z dnia 20 grudnia 2013 r. II FSK 115/12).

Tym samym, skoro przychód z jakim mamy do czynienia w sprawie podlegał zwolnieniu z opodatkowania, to również odsetki z tym przychodem związane powinny z przedmiotowego zwolnienia korzystać.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.) – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Należy podkreślić, że użyte w konstrukcji art. 20 ust. 1 ww. ustawy sformułowanie „w szczególności”, świadczy o przykładowym katalogu przychodów z innych źródeł. Oznacza to, że przychodami z innych źródeł są także inne przychody, nie wymienione wprost w tym przepisie.

Tym samym uznaje się, że katalog ten nie jest katalogiem zamkniętym. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy – przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści oraz świadczeń otrzymanych w związku z działalnością gospodarczą. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Zgodnie z treścią art. 444 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny(Dz. U. z 2017 r., poz. 459) – w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Z przepisu art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Stosownie do art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego – w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni, na podstawie wyroku Sądu, otrzymała m.in. odszkodowanie wraz z odsetkami ustawowymi. Wątpliwość Wnioskodawczyni budzi kwestia, czy odsetki od zasądzonego wyrokiem Sądu odszkodowania korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych?

Odnosząc się do kwestii opodatkowania odsetek ustawowych od ww. świadczenia, należy wskazać, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 ustawy Kodeks cywilny. Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W myśl art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego, od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

Zgodnie z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 1882, z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z zadośćuczynieniem czy odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej (odszkodowania czy zadośćuczynienia) nie oznacza, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia – co do zasady − od podatku odsetek od ww. świadczeń – zwalnia od opodatkowania jedynie należność główną, tj. świadczenia polegające na naprawieniu szkody na rzecz poszkodowanego.

Nie ma więc racji Wnioskodawczyni twierdząc, że odsetki ustawowe winny dzielić los świadczenia głównego, czyli być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Potwierdza to orzecznictwo sądów, zgodnie z którym „Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe” (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). „Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej” (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

Dodatkowo, wyżej wskazane świadczenie było przedmiotem orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), który w wyroku z dnia 24 stycznia 2008 r. sygn. akt II FSK 1629/06 „(...) Odsetki należne w razie uchybienia przez dłużnika terminowi świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) należy traktować jako wynagrodzenie za przedłużone i pozbawione podstaw prawnych korzystanie z cudzego kapitału. Inaczej rzecz ujmując, jest to odszkodowanie za pozbawienie wierzyciela możliwości dysponowania kapitałem, a tym samym pozbawienie go spodziewanych z tego tytułu korzyści (np. przez korzystną lokatę) (…). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że głównym motywem legislacyjnym uregulowania takiego jak w art. 481 § 1 K.c. jest uznanie, że wierzyciel ponosi przez opóźnienie co najmniej szkodę w postaci odsetek, na jakie mógłby ulokować otrzymaną w terminie sumę (wyrok z dnia 24 kwietnia 1997 r. sygn. akt II CKN 118/97, OSP 1998, Nr 1, poz. 3, z glosą A. Szpunara). Odsetki zatem są kompensatą tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej. Prowadzi to do konkluzji, że odsetki otrzymane na podstawie wyroku z tytułu opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) stanowią odszkodowanie dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono i jako takie nie są wolne od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)”.

Powyższy pogląd w całej rozciągłości podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. który w wyroku z dnia 11 lipca 2013 r. sygn. akt I SA/Gl 145/13, który dodał, że „w żadnej jednostce redakcyjnej przepisu art. 21 u.p.d.o.f. nie została zakodowana norma o charakterze szczególnym statuująca zwolnienie podatkowe obejmujące wyżej opisane odsetki za zwłokę. Normy takiej nie ma również w innych regulacjach wchodzących w skład systemu prawą obowiązującego. W przepisie art. 21 u.p.d.o.f. zostały natomiast zawarte zwolnienia podatkowe dotyczące innego rodzaju odsetek. Wynik wnioskowania a contrario wskazuje, że odsetki, które nie zostały wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, podlegają opodatkowaniu. Sąd wskazuje, że dokonując interpretacji należy mieć na względzie i tę okoliczność, że zwolnienia podatkowe stanowią odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, co powoduje, że niedopuszczalne byłoby poszerzanie zakresu zwolnień w drodze wykładni; w szczególności wbrew jednoznacznej woli ustawodawcy wyrażonej w przepisie.

Ponadto w wyroku z dnia 25 marca 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 2626/14, WSA w Warszawie zauważył, że, cyt. „To, że w świetle prawa cywilnego odsetki te wiążą się i zależą od zasadności roszczenia głównego, nie zmienia zupełnie odrębnego tytułu, z którego wywodzą się odsetki na gruncie podatkowym. Przychód odsetkowy Skarżącego ma swoje źródło nie w odszkodowaniu lub zadośćuczynieniu, lecz w spóźnieniu dłużnika w wypłacie tego odszkodowania i zadośćuczynienia.”

Powyższe potwierdza również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 grudnia 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 2675/14.

Ponadto zauważyć należy, że w dniu 6 czerwca 2016 r. została podjęta uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt II FPS 2/16) dotycząca opodatkowania odsetek. W przedmiotowej uchwale siedmiu sędziów NSA uznało, że czym innym jest świadczenie główne, a czym innym odsetki za opóźnienie w jego zapłacie. Tym samym należy rozliczyć odrębnie każde ze świadczeń. Wobec powyższego stwierdzić należy, że wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, że wolne od podatku są także odsetki.

Z przytoczonych powyżej uregulowań jasno wynika, że wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Od powyższej reguły, w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca przewidział jednak w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie. I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:

• pkt 52 – odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);
• pkt 95 – odsetki z tytułu realizacji nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;
• pkt 119 – odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;
• pkt 130 – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  
  

Skoro ustawodawca wyraźnie określa, że w tych przypadkach także odsetki od określonych przychodów wolne są od podatku dochodowego, natomiast w stosunku do innych kategorii przychodów zwolnionych od podatku o odsetkach związanych z tymi należnościami nie wspomina, należy uznać że jest to zabieg celowy.

Zatem, skoro ustawodawca nie zamieścił w katalogu zwolnień odsetek przysługujących od zasądzonej kwoty tytułem odszkodowania, określonej przez Wnioskodawczynię w opisie stanu faktycznego, to należy stwierdzić, że odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również podkreślić, że wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na względzie także art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.), zgodnie z którym każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy, co wynika z art. 217 Konstytucji. Tym samym, każdy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania (w tym także ulga podatkowa) nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Nie można przyjąć, że odsetki są odszkodowaniem sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych przewidzianym dla odszkodowania, do którego ma zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą zadośćuczynienia a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie tychże przepisów.

Z uwagi więc na to, że w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe od odszkodowania, przyjąć należy, że stanowią przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy.

Podsumowując, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że kwoty zasądzonych w wyroku Sądu odsetek od odszkodowania nie podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Odsetki te stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ww. ustawy. Odsetki winny zostać przez Wnioskodawczynię wykazane oraz opodatkowane w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym je otrzymała.

Końcowo, odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawczynię wyroków Sądów wskazać należy, że dotyczą one tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, w określonym stanie faktycznym czy zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast Organy podatkowe pomimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynięi stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.