Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
1061-IPTPB1.4511.1073.2016.1.DJD
z 17 marca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) w związku z art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., 1948, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 29 listopada 2016 r. (data wpływu 5 grudnia 2016 r.), uzupełnionym pismem, które wpłynęło w dniu 24 lutego 2017 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymanego odszkodowania z tytułu utraconych korzyści (lucrum cessans)– jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 grudnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 1 i § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 8 lutego 2017 r., Nr 1061-IPTPB1.4511.989.2016.1.SJ, na podstawie art. 169 § 1 i § 2 w zw. z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 9 lutego 2017 r. (data doręczenia 16 lutego 2017 r.). Wnioskodawczyni uzupełniła ww. wniosek pismem, które wpłynęło w dniu 24 lutego 2017 r., nadanym w dniu 22 lutego 2017 r.

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jako mikro przedsiębiorca od 1993 r. prowadziła działalność gospodarczą – handel galanterią i artykułami przemysłowymi w ... przy ulicy .... W listopadzie Wnioskodawczyni wraz z mężem wybudowała pawilon o konstrukcji drewniano metalowej. Nieruchomość, na której posadowiony był Jej butik była własnością Miasta ... Wnioskodawczyni dzierżawiła od Miasta grunt, na którym posadowiony był butik, a w późniejszym czasie zajmowała grunt na podstawie decyzji, dotyczącej zajęcia pasa ruchu drogowego, aż do końca grudnia 2012 r. kiedy to zmuszona została do zakończenia działalności, która była jedynym źródłem dochodu.

Wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą opodatkowując uzyskane przychody zryczałtowanym podatkiem dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, ewidencjonując zdarzenia gospodarcze za pomocą ewidencji przychodów. Nie była czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Pawilon nigdy nie był środkiem trwałym, nie był wpisany do ewidencji ani wykazu środków trwałych, nie był amortyzowany, nie były również ponoszone wydatki na jego remonty, które zostałyby zaliczone do kosztów prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni płaciła miesięcznie opłatę na rzecz Urzędu Miasta, gdyż grunt nie stanowił Jej własności. Opłata ta nie była zaliczana do kosztów uzyskania przychodów.

W dniu 18 maja 2013 r. butik Wnioskodawczyni został zlikwidowany, a fizycznie zrobiła to firma .... Działka gruntu, na której stał butik Wnioskodawczyni sąsiadowała z nieruchomością, na której zlokalizowany był dworzec Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w .... Od 2006 r. ... Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w ... zaczęła się interesować budową galerii handlowej w ... na terenach należących do PKS w .... Od kiedy inwestor ... Sp. z o.o. rozpoczął starania w zakresie budowy galerii, sytuacja w zakresie wysokości obrotów Wnioskodawczyni zaczęła drastycznie ulegać pogorszeniu, co znajdowało potwierdzenie w dokumentacji podatkowej. Pierwotny termin realizacji inwestycji określono na listopad 2008 r., który później ulegał stałym zmianom.

Specyfika branży Wnioskodawczyni, która wynikała z sezonowości, spowodowała liczne trudności w normalnym funkcjonowaniu prowadzonego handlu, z uwagi na konieczność dostosowywania się do panujących trendów. Stało się to nagle niemożliwe, z uwagi na zachwianie pewności co do możliwości prowadzenia działalności w normalnych warunkach lub zbliżonych do normalnych. Określenie poziomu zamówień w okresie letnim, spowodowało, że w sezonie jesienno-zimowym Wnioskodawczyni nie dysponowała asortymentem wystarczającym do zachowania odpowiedniego poziomu przychodów, a tym samym, przy wysokim poziomie kosztów stałych, do zachowania dochodowości. Konsekwencją spadku obrotów stało się rozregulowanie płynności finansowej i brak środków na dokonywanie kolejnych zakupów. Coraz częściej dochodziło do sytuacji braku możliwości sprostania wymaganiom rynkowym stałych odbiorców, którzy przyzwyczajeni do unikatowości oferowanych towarów oraz ich szerokiego zakresu rezygnowali z zakupów. Kolejnym krokiem było zmuszenie Wnioskodawczyni do skorzystania z instrumentów pomocy oferowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w ..., skąd z marnym skutkiem kierowano stażystów na odbywanie stażu przez bezrobotnego. Niestety ten sposób zatrudnienia niesie za sobą wiele mankamentów, zwłaszcza w handlu, gdzie odpowiedzialność, predyspozycje i doświadczenie mają duże znaczenie. Warunki w jakich Wnioskodawczyni przyszło prowadzić działalność gospodarczą, ciągła niepewność, brak możliwości podejmowania decyzji dotyczących zakupu nowych partii towaru, uniemożliwiły długoterminowe planowanie i zarządzanie prosperującą wcześniej działalnością gospodarczą. Sytuacja ta doprowadziła do powstawania strat, co wymagało zasilania zewnętrznego w postaci środków finansowych z innych osiąganych źródeł, w tym źródeł małżonka.

Dwukrotnie zostały złożone wnioski do Urzędu Miasta ... o powrót do wcześniejszego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta ..., ze względu na wstrzymanie prowadzenia inwestycji, które nie odnosiły jednak skutku. Wnioskodawczyni uczyniła wszystkie niezbędne czynności, aby firmę utrzymać i zachować miejsce pracy. Również prasa lokalna, jaką jest czasopismo „...”, które w latach 2007 – 2012 informowało na jakim etapie jest rozpoczęcie budowy i ewentualne przysłowiowe „wbicie pierwszej łopaty”, często podawała rozbieżne informacje. To powodowało ogromną dezorientację miejscowych klientów, co w konsekwencji znalazło odzwierciedlenie w pochopnych decyzjach klientów spoza samego miasta, którzy również stanowili duży udział wśród odbiorców Wnioskodawczyni. Klienci sądzili, że pawilonów już z pewnością nie ma. Wnioskodawczyni wskazała, że zmiana planu zagospodarowania przestrzennego spowodowała przekształcenie działki na pas drogowy, co przyczyniło się do kolejnych strat poprzez wydanie decyzji na zajęcie pasa drogowego, który był droższy w każdym miesiącu o ponad 100 zł od umowy dzierżawy sprzed zmiany tego planu. Doszło do sytuacji, że Wnioskodawczyni zrezygnowała nawet z kupna miesięcznego biletu na postój auta na parkingu, pozostawiając auto z daleka od miejsca pracy. Wnioskodawczyni nadmieniła, że posiada samochód „Yaris” z 2003 r. oraz bardzo stary dom, który wymaga kapitalnego remontu, gdyż z uwagi na stałe dofinansowywanie prowadzonej działalności gospodarczej, nie było możliwości jego wcześniejszego remontu. Ponadto, Wnioskodawczyni sama jest osobą w podeszłym wieku z licznymi schorzeniami, które ujawniły się i znajdują swoje podstawy w całokształcie sytuacji, która została „zafundowana” Wnioskodawczyni przez opieszałość zarówno prowadzonych zamiarów inwestycyjnych, jak i brak możliwości wyegzekwowania należnych Jej odszkodowań, które i tak nie pokryją i nie zaspokoją poniesionych strat, szkód oraz uszczerbków, jakie nastąpiły w związku z opisywaną sytuacją. Małżonek Wnioskodawczyni również jest osobą z licznymi schorzeniami, które zdecydowanie uległy nasileniu, z uwagi na konieczność stałego nadzorowania prowadzonych przez Wnioskodawczynię negocjacji w zakresie prowadzonej wcześniej działalności gospodarczej. Po towar Wnioskodawczyni jeździła do ... z mężem, lecz były także sytuacje, gdy miała mało gotówki to jechała autobusem, gdyż ponosiła mniejsze koszty. Bardzo często mąż finansował ze wspólnych oszczędności koszty Wnioskodawczyni na pokrycie bieżących wydatków i za towar do sklepu. Ponadto, Wnioskodawczyni poniosła ogromne koszty związane z koniecznością konsultacji z adwokatem. Każdorazowo dojeżdżała prywatnym samochodem około 30 km, doliczyć należy jeszcze koszty wizyt i pism oraz koszty sporządzenia umów, koszty udziału adwokata przy rozmowach w Urzędzie Miasta, co wymagało obecności specjalisty. Były sytuacje, że trzeba było zamknąć sklep na jakiś nieokreślony czas, gdyż odbywało się spotkanie w Urzędzie Miasta i to również powodowało kolejne straty. Wnioskodawczyni nadmieniła, że gdyby otrzymała należne Jej pieniądze, zgodnie z pierwotnymi zapisami i sytuacja nie była finalizowana w tak przewlekły sposób, miałaby możliwość przeniesienia swojej działalności w inne miejsce i istniałyby wówczas możliwości finansowe na przeprowadzenie zamierzonej procedury.

Na dzień złożenia wniosku Wnioskodawczyni nie otrzymała całej należnej Jej kwoty, zaś środki finansowe zaangażowane w całokształt tej niezmiernie zawiłej i przeciągającej się sprawy zdecydowanie przewyższają otrzymane odszkodowanie. Wnioskodawczyni w tym miejscu nadmieniła ponadto, że sama likwidacja pawilonu nastąpiła poza Jej wiedzą i bez Jej udziału ze względu na fakt, że ... Sp. z o.o. nie odpowiadała na pisma Wnioskodawczyni w sprawie rozbiórki pawilonu. Urząd Miasta wydał ostateczne decyzje do jego likwidacji na dzień 31 grudnia 2012 r. Rozbiórka była niezbędna, lecz wymagało to bardzo skomplikowanej procedury i konieczności wielu uzgodnień w Starostwie Powiatowym. Do tego były niezbędne mapki, kosztorysy, uzgodnienia z Wydziałem Komunikacji, opisy techniczne przebiegu rozbiórki. To kolejne z licznych kosztów. Ostatecznie pawilon został zburzony bez wiedzy Wnioskodawczyni przez ... Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Warszawie w czasie kiedy oczekiwano na zezwolenie na wyburzenie ze Starostwa Powiatowego.

Dla realizacji galerii handlowej, której wybudowanie planowała ... Sp. z o.o., koniecznym było zlikwidowanie butiku przy ulicy ..., między innymi butiku Wnioskodawczyni. Wskutek przeprowadzenia tej inwestycji na rzecz Wnioskodawczyni zasądzono odszkodowanie za zburzenie pawilonu (damnum emergens) oraz w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans) na podstawie wyroku Sądu Apelacyjnego w ... V Wydział Cywilny z dnia 18 marca 2016 r., sygn. akt ... (po uprzednim wyroku Sądu Okręgowego w ... sygn. akt ...).

W wyroku rozpoznano sprawę w następujący sposób: Wnioskodawczyni i pozostali właściciele butików protestowali przeciwko pozbawieniu ich prawa handlu przy ulicy .... Z kolei władze Miasta chciały, aby zabezpieczone zostały interesy przedsiębiorców, którzy mieli stracić możliwość dalszego prowadzenia swojego biznesu w tym miejscu. Padały propozycje, aby przedsiębiorcy mieli prawo do powierzchni handlowej w nowej galerii, co z racji wysokości przyszłych czynszów okazało się niemożliwe. W konsekwencji, Wnioskodawczyni i pozostali właściciele butików złożyli zarzuty do planu zagospodarowania przestrzennego, który po uchwaleniu miał umożliwić … Sp. z o.o. w ... budowę nowej galerii. W wyniku prowadzonych negocjacji pomiędzy Wnioskodawczynią i inwestorem, dotyczących wysokości odszkodowania z tytułu utraty możliwości prowadzenia handlu przy ulicy ... W dniu 27 lutego 2008 r. pomiędzy Wnioskodawczynią oraz pozostałymi przedsiębiorcami a Miastem ... zostało podpisane porozumienie na podstawie, którego przedsiębiorcy złożyli oświadczenie o wycofaniu sprzeciwów dotyczących zmiany w planie zagospodarowania przestrzennego, a Miasto zobowiązało się, że zawarte z nimi umowy dzierżawy nie zostaną przez Miasto rozwiązane przed upływem terminu przewidzianego w umowie przedsiębiorców z ... Sp. z o.o. na wypłatę im odszkodowań określonych tą umową (tj. 14 dni od uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę). Zapewnienie to miało obowiązywać do 30 listopada 2008 r. W dalszej części porozumienia zostały uregulowane kwestie dotyczące rozwiązania umów dzierżawy i likwidacji pawilonów. W dniu 27 lutego 2008 r. Spółka ... podpisała z Wnioskodawczynią i pozostałymi właścicielami, umowę na podstawie, której między innymi … Sp. z o.o. oświadczyła, że w celu zapewnienia właściwego planowania i realizacji inwestycji opisanej w § 1 umowy pkt 2, koniecznym było dokonanie zmian w planie zagospodarowania przestrzennego Miasta ..., w dalszej kolejności likwidacja pawilonów handlowych przedsiębiorców (kontrahentów umowy). Z kolei, przedsiębiorcy oświadczyli, że koniecznym będzie dokonanie zmiany przez nich lokalizacji dotychczas prowadzonej działalności gospodarczej i oświadczyli, że w związku z tym poniosą szkodę w postaci utraty pawilonów handlowych (damnum emergens) oraz w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans) (§ 3 umowy). Natomiast … Sp. z o.o. zobowiązała się do wypłaty na rzecz Wnioskodawczyni odszkodowania z tytułu utracenia przez Nią składnika rzeczowego w postaci pawilonu i ewentualnych wszelkich związanych z tym kosztów oraz z tytułu utraconych korzyści opisanych w § 3 umowy w kwocie 160 000 zł, z czego 150 000 zł to kwota z tytułu utraty składnika rzeczowego. Wypłata tej kwoty miała nastąpić w terminie 14 dni od dnia uzyskania prawomocnej decyzji Starostwa Powiatowego w ... o pozwoleniu na budowę. Opóźnienie w zapłacie skutkować miało obowiązkiem zapłaty na rzecz Wnioskodawczyni odsetek ustawowych. W § 6 umowy, przedsiębiorcy oświadczyli, że nie będą wnosić jakichkolwiek zastrzeżeń wobec planowanych zmian w planie zagospodarowania przestrzennego Miasta w zakresie dotyczącym terenów niezbędnych do realizacji inwestycji przez … Sp. z o.o. oraz, że nie będą występować wobec Spółki i Miasta ... z roszczeniami innymi niż roszczenia stwierdzone umową, jeżeli … Sp. z o.o., lub jej następcy prawni, zrealizują wszelkie zobowiązania wobec nich przyjęte umową. Rezygnacja przez przedsiębiorców z prawa wniesienia zastrzeżeń przed datą zapłaty przez … Sp. z o.o. kwot określonych w § 4 umowy skutkowało tym, że Spółka zobowiązana została do zapłaty tych kwot na rzecz przedsiębiorców bez względu na przeniesienie nieruchomości, na której planowana była inwestycja na rzecz osób trzecich, bądź przeniesienia decyzji o pozwoleniu na budowę na rzecz osób trzecich. Z obowiązku zapłaty odszkodowania określonego w § 4 zwalniała … Sp. z o.o. tylko odmowa wydania przez Urząd Miasta decyzji o pozwoleniu na budowę oraz wstrzymanie realizacji inwestycji pod warunkiem powiadomienia na piśmie o powyższym przedsiębiorców w terminie do 14 dni od uzyskania prawomocnej decyzji Starostwa Powiatowego w .... Za datę powiadomienia uznano datę doręczenia pisma drogą elektroniczną lub faksową lub listem poleconym (§ 6 umowy). W dalszej części umowy strony uregulowały kwestię likwidacji pawilonów oraz dodatkowe odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu handlu (§ 7 i 8 umowy). W § 9 umowy, … Sp. z o.o. zapewniła o udzieleniu przedsiębiorcom dodatkowego zabezpieczenia w postaci poddania się rygorowi egzekucji. W § 11 strony ustaliły, że wszelkie zmiany umowy mogą być dokonane wyłącznie z zachowaniem formy pisemnej. Wnioskodawczyni przestała prowadzić swoją działalność gospodarczą od dnia 1 stycznia 2013 r. Następnie w dniu 18 maja 2013 r. został zlikwidowany pawilon handlowy Wnioskodawczyni. Na nieruchomości Nr ... oraz Nr ..., zakupionej od PKS ..., ... Sp. z o.o. wybudowała Galerię Handlową „...” w .... … Sp. z o.o. nie wypłaciła Wnioskodawczyni kwoty 160 000 zł, wynikającej z zawartej umowy, wskutek czego Wnioskodawczyni wystąpiła na drogę postępowania sądowego, w wyniku którego Sąd Apelacyjny w ... V Wydział Cywilny zasądził na podstawie wyroku z dnia 18 marca 2016 r., sygn. akt ... (po uprzednim wyroku Sądu Okręgowego w ... sygn. Akt ...) na rzecz Wnioskodawczyni odszkodowanie za zburzenie pawilonu (damnum emergens) oraz w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans). Pierwszą wypłatę tytułem odszkodowania Wnioskodawczyni otrzymała w dniu 31 marca 2016 r., stanowiącą kwotę 99 851,96 zł, zgodnie z ww. wyrokiem. Otrzymane środki stanowią dla Wnioskodawczyni częściową rekompensatę. Na moment wyburzenia pawilonu Wnioskodawczyni nie prowadziła działalności gospodarczej, pawilon nie był więc funkcjonalnie związany z prowadzoną przez Wnioskodawczynię działalnością gospodarczą.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawczyni wskazała, że działalność gospodarcza prowadzona przez Nią była opodatkowana 3% stawką ryczałtu. Porozumienie z dnia 27 lutego 2008 r. sporządzone pomiędzy Wnioskodawczynią a … Sp. z o.o. nie zostało zawarte w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Odszkodowanie wraz z odsetkami nie zostało zasądzone na rzecz Wnioskodawczyni w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i dotyczyło pawilonu handlowego. Wyrok Sądu o sygn. akt … przewiduje jedną wypłatę zasądzonego odszkodowania. Odsetki zostały zasądzone na rzecz Wnioskodawczyni na podstawie wyroku z dnia 18 marca 2016 r. sygn. akt … za okres od 4 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty. Wraz z odszkodowaniem zostały wypłacone odsetki za okres od 4 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, tj. do dnia 30 marca 2016 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy zasądzone odszkodowanie w części szkody w postaci utraty pawilonu handlowego (damnum emergens), stanowi przychód z działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy zasądzone odszkodowanie w części szkody w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans), stanowi przychód z działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
3. Czy zasądzone odsetki od odszkodowania stanowią przychód z działalności gospodarczej i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
4. Jaką stawkę ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych należy zastosować do zasądzonego odszkodowania w części szkody w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans)?
5. Czy zasądzone odsetki od odszkodowania stanowią przychód z działalności gospodarczej i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
   
   

W piśmie, które wpłynęło w dniu 24 lutego 2017 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku Wnioskodawczyni ostatecznie sformułowała następujące pytania:

1. Czy zasądzone odszkodowanie w części szkody w postaci utraty pawilonu handlowego (damnum emergens), stanowi przychód z działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
2. Czy zasądzone odszkodowanie w części szkody w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans), stanowi przychód z działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
3. Czy zasądzone odsetki od odszkodowania stanowią przychód z działalności gospodarczej i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
   
   

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 2, natomiast w zakresie pozostałych pytań wydane zostaną odrębne rozstrzygnięcia.

Zdaniem Wnioskodawczyni (ostatecznie przedstawionym w uzupełnieniu wniosku), stosownie do treści art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b) wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Przywołując postanowienia zawarte w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 lipca 2016 r., Nr IPPB4/4511-610/16-4/GF, zaznaczyć należy, że: „Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie wskazanego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.”

Mając na uwadze przytoczone przepisy Wnioskodawczyni uważa, że zasądzone odszkodowanie w części szkody w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans) nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie korzysta jednak ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust.1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wobec tego stanowi przychód podlegający opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 powołanej ustawy, ustawodawca dokonał podziału przysporzeń majątkowych uzyskiwanych przez podatników na różne źródła przychodów. Zgodnie z tym przepisem odrębnymi źródłami przychodów są m.in.:

• pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3),
  

• inne źródła (art. 10 ust. 1 pkt 9).
  
  

Na podstawie zaś art. 14 ust. 1 ww. ustawy za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl art. 14 ust. 2 pkt 12 ww. ustawy, przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Zatem, co do zasady, przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są wszelkie przysporzenia majątkowe, uzyskane w związku z tą działalnością, o ile ustawa nie wyłącza ich z tej kategorii.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17.

Użyty w powyższym przepisie zwrot „w szczególności” oznacza, że ustawodawca jedynie przykładowo wskazał, jakie przychody należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9. Katalog ten nie jest więc katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że do „innych źródeł” należy zakwalifikować wszelkie przychody – w rozumieniu ustawy – których nie można zaliczyć do któregokolwiek z pozostałych źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1 – 8 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3 cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w przytoczonym wyżej przepisie objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. To oznacza, że zwolnieniem nie są objęte wszystkie odszkodowania (zadośćuczynienia), a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań (zadośćuczynień).

Natomiast, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Punktem wyjścia wykładni art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy jest natomiast podział odszkodowania na odszkodowanie za rzeczywiste straty (damnum emergens) i odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans). Za stratę uważa się każde pogorszenie się sytuacji majątkowej (zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów) poszkodowanego, w wyniku czego poszkodowany staje się uboższy, niż był przed doznaniem szkody. Chodzi w tym przypadku o rzeczywisty uszczerbek w majątku należącym do poszkodowanego spowodowany zniszczeniem, utratą lub uszkodzeniem określonych składników majątkowych albo obniżeniem ich wartości, a także powstanie nowych zobowiązań albo ich zwiększenie. Z kolei, szkoda związana z utraconymi korzyściami (lucrum cessans) polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. Szkodą jest więc to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego szkodę.

Zakres zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obejmuje zatem tylko te odszkodowania lub zadośćuczynienia, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które nie zostały otrzymane z związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub nie dotyczyły korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono czyli tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą stanowiącą poniesienie straty. Przy tym, chodzi tu zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym).

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie natomiast niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek. Odszkodowanie (zadośćuczynienie) z tytułu utraconych korzyści (zysków), jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, jak również odszkodowanie (zadośćuczynienie) otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Racjonalność przyjętego przez ustawodawcę rozwiązania wyraża się w tym, że odszkodowanie z tytułu utraconego zysku powinno być opodatkowane, w przeciwnym razie podatnik, który korzyść utracił, znalazłby się w sytuacji korzystniejszej niż podatnik, który korzyść osiągnął. Odszkodowanie ma mieć na celu zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej przez niego szkody, a nie jego wzbogacenie. W przypadku utraconych korzyści, gdyby podatnik je osiągnął, co do zasady podlegałby z tytułu ich otrzymania opodatkowaniu. Zwolnienie od opodatkowania odszkodowania z tytułu utraconych korzyści uprzywilejowałoby zatem odszkodowanie w porównaniu do wartości (korzyści) normalnie osiągniętych (tzn. uzyskanych w przypadku niewyrządzenia szkody), co z przedmiotowego punktu widzenia sprzeczne byłoby z konstytucyjną zasadą powszechności i równości opodatkowania.

W takiej sytuacji – w związku z wyłączeniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – odszkodowanie w części dotyczącej krzywdy za szkodę w postaci utraconych korzyści nie mieści się również w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy i nie podlega zwolnieniu od opodatkowania na podstawie tego przepisu.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni od 1993 r. prowadziła działalność gospodarczą w zakresie handlu galanterią i artykułami przemysłowymi, opodatkowaną 3% stawką ryczałtu. Na nieruchomości gruntowej przy ul. … wydzierżawionej od Miasta, Wnioskodawczyni wybudowała pawilon konstrukcji drewniano metalowej, w którym prowadziła działalność. Pawilon nigdy nie był środkiem trwałym, nie był wpisany do ewidencji ani wykazu środków trwałych, nie był amortyzowany, nie były również ponoszone wydatki na jego remonty, które zostałyby zaliczone do kosztów prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni płaciła miesięcznie opłatę za dzierżawę gruntu na rzecz Urzędu Miasta, która nie była zaliczana do kosztów uzyskania przychodów. W wyniku zmiany planu zagospodarowania przestrzennego miasta, nieruchomość na której postawiony był pawilon przeznaczona została pod pas ruchu drogowego, w związku z tym zajmowała ten grunt na podstawie decyzji, dotyczącej zajęcia pasa ruchu drogowego. Działka gruntu, na której stał pawilon Wnioskodawczyni sąsiadował z nieruchomością, na której powstać miała w przyszłości galeria handlowa. Od kiedy inwestor ... Spółka z o.o. w ... rozpoczął starania w zakresie budowy galerii, sytuacja w zakresie wysokości obrotów Wnioskodawczyni uległa pogorszeniu. Wnioskodawczyni wraz z pozostałymi przedsiębiorcami prowadzącymi handel przy ul. ... złożyli zarzuty do planu zagospodarowania przestrzennego umożliwiającego ... Spółka z o. o. budowę galerii, co wiązało się również z likwidacją i rozbiórką pawilonów handlowych. W wyniku przeprowadzonych negocjacji pomiędzy Wnioskodawczynią i inwestorem, dotyczących wysokości odszkodowania z tytułu utraty możliwości prowadzenia handlu w dniu 27 lutego 2008 r. między Wnioskodawczynią oraz pozostałymi przedsiębiorcami a Miastem ... zostało podpisane porozumienie, w którym Miasto zobowiązało się, że zawarte umowy dzierżawy nieruchomości nie zostaną przez Miasto rozwiązane przed upływem terminu przewidzianego w umowie przedsiębiorców ze Spółką ... na wypłatę odszkodowań określonych tą umową, tj. do 30 listopada 2008 r. Z kolei, Wnioskodawczyni i pozostali przedsiębiorcy oświadczyli, że wycofają swoje sprzeciwy dotyczące zmiany planu zagospodarowania przestrzennego oraz, że koniecznym będzie dokonanie zmiany przez nich lokalizacji dotychczas prowadzonej działalności gospodarczej i oświadczyli, że w związku z tym poniosą szkodę w postaci utraty pawilonów handlowych (damnum emergens) oraz w postaci utraconych korzyści (lucrum cessans). Porozumienie z dnia 27 lutego 2008 r. sporządzone pomiędzy Wnioskodawczynią a … Sp. z o.o. nie zostało zawarte w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. … Sp. z o.o. zobowiązana została w porozumieniu do wypłaty Wnioskodawczyni odszkodowania tytułu utraty składnika rzeczowego w kwocie 150 000 zł, tj. utracenia przez Nią pawilonu i ewentualnych związanych z tym kosztów oraz odszkodowania z tytułu utraconych korzyści w kwocie 10 000 zł. Z obowiązku zapłaty odszkodowania zwalniała … Sp. z o.o. tylko odmowa wydania przez Urząd Miasta decyzji o pozwoleniu na budowę oraz wstrzymanie realizacji inwestycji. Przeciągające się prace związane z budową galerii spowodowały trudności w normalnym funkcjonowaniu prowadzonego przez Wnioskodawczyni handlu, co doprowadziło do rozregulowania płynności finansowej prowadzanej działalności i powstania strat. Ostateczną decyzją Urzędu Miasta, likwidacja pawilonu handlowego została określona na dzień 31 grudzień 2012 r., w związku z tym Wnioskodawczyni przestała prowadzić swoją działalność gospodarczą z końcem 2012 r. Następnie w dniu 18 maja 2013 r. pawilon handlowy Wnioskodawczyni został zlikwidowany. Na moment wyburzenia pawilonu Wnioskodawczyni nie prowadziła już działalności gospodarczej.

… Sp. z o.o. nie wypłaciła Wnioskodawczyni kwoty 160 000 zł wynikającej z umowy z dnia 27 lutego 2008 r., wskutek czego Wnioskodawczyni wystąpiła na drogę postępowania sądowego, w wyniku którego Sąd Apelacyjny w ... wyrokiem z dnia 18 marca 2016 r., sygn. akt ... zasądził na rzecz Wnioskodawczyni odszkodowanie za zburzenie pawilonu (damnum emergens) oraz odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans) wraz z odsetkami za okres od 4 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty. Odszkodowanie wraz z odsetkami nie zostało zasądzone na rzecz Wnioskodawczyni w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i dotyczyło pawilonu handlowego. Wyrok Sądu przewidywał jedną wypłatę zasądzonego odszkodowania. Pierwszą wypłatę tytułem odszkodowania Wnioskodawczyni otrzymała w dniu 31 marca 2016 r., w kwocie 99 851,96 zł. Wraz z odszkodowaniem zostały wypłacone odsetki.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny i przytoczone przepisy prawa stwierdzić należy, że otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie tytułem utraconych korzyści (lucrum cessans) nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż stanowi ono wyłączenie ze zwolnienia określone w lit. b) ww. przepisu, wobec tego, stanowi ono przychód podlegający opodatkowaniu. Zatem, stanowisko Wnioskodawczyni w ww. zakresie należało uznać za prawidłowe.

Dodać jednakże należy, że z uwagi na to, że Wnioskodawczyni zakończyła prowadzenie działalności gospodarczej z końcem 2012 r., ww. odszkodowanie stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienić należy, że zgodnie z art. 14na ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.), przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.