2017.02.27 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie - 1462-IPPP1.4512.1095.2016.1.EK

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
1462-IPPP1.4512.1095.2016.1.EK
z 27 lutego 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa ( Dz. U. z 2017 r., poz. 201) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Strony przedstawione we wniosku z dnia 16 grudnia 2016 r. (data wpływu 20 grudnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku podatkowego, obowiązku wystawienia faktury, podstawy opodatkowania oraz opodatkowania nadwyżki – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 grudnia 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku podatkowego, obowiązku wystawienia faktury, podstawy opodatkowania oraz opodatkowania nadwyżki.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca udziela i zamierza udzielać pożyczek poza systemem bankowym (zwanych dalej Pożyczkami) Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą obejmującą działalność finansową w zakresie udzielania pożyczek (w KRS, jako przedmiot działalności gospodarczej Spółki, wskazane są kody PKD 64.19.Z Pozostałe pośrednictwo pieniężne i PKD 64.92.Z Pozostałe formy udzielania kredytów).

Środki finansowe na prowadzenie działalności Spółka zamierza pozyskiwać od podmiotów zewnętrznych m.in. w formie pożyczek oraz emisji obligacji. Środki finansowe mogą pochodzić od osób fizycznych, spółek osobowych lub kapitałowych, funduszy inwestycyjnych, itd. Źródłem finansowania mogą być podmioty polskie, jak również zagraniczne. Udzielane Spółce finansowanie będzie miało charakter odpłatny w formie odsetek od pożyczek, oprocentowania emitowanych obligacji przysługujących podmiotom finansującym Spółkę, itd.

Tak pozyskane środki Wnioskodawca zamierza przeznaczać na prowadzenie własnej działalności polegającej na udzielaniu pożyczek zainteresowanym podmiotom gospodarczym (osobom prawnym, osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą oraz spółkom nieposiadającym osobowości prawnej) - zwanym dalej Dłużnikami). Pożyczki udzielane przez Spółkę będą miały charakter odpłatny. Wynagrodzenie z tytułu udzielanych przez Spółkę pożyczek może przybierać formę odsetek od pożyczki lub prowizji od ich udzielenia. W zależności od sytuacji model wynagrodzenia może przybierać formę mieszaną obejmującą zarówno oprocentowanie pożyczki oraz prowizję przygotowawczą (jednocześnie proporcje odsetek i prowizji mogą być w ramach poszczególnych umów różnorodnie zestawione).

Model biznesowy zakłada, że co do zasady pożyczki są przeznaczone (taki ma być główny odbiorca i klient Spółki) dla podmiotów potrzebujących szybkiego dofinansowania, podmiotów o historii kredytowej/ bankowej utrudniającej uzyskanie kredytu bankowego, podmiotów będących w przejściowych trudnościach finansowych. Jednocześnie, dofinansowanie to jest udzielane bez dodatkowych procedur weryfikacyjnych w zakresie historii finansowej czy strategii wykorzystywania finansowania. Jedynym zabezpieczeniem wymaganym i stosowanym przez Spółkę jest/ będzie zabezpieczenie w formie nieruchomości należącej do klienta - weryfikacja udzielania pożyczki ograniczać się będzie do oceny wartości zabezpieczenia, dzięki czemu Spółka jest w stanie w krótkim czasie zapewnić wymagane finansowanie klientom. Dzięki takim warunkom (krótki okres do uzyskania finansowania, brak szczegółowego raportowania wiarygodności finansowej, brak stosowania skomplikowanych instrumentów zabezpieczających) Spółka jest w stanie zapewnić sobie odpowiednio wyższe wynagrodzenia (odsetki lub prowizja) za udzielenie tych pożyczek.

Działalność polegająca na udzielaniu finansowania (pożyczek) podmiotom zewnętrznym nie będzie miała charakteru incydentalnego. Działalność ta będzie prowadzona w sposób zorganizowany i w celu osiągania zysku z tej działalności.

Spółka jest/ będzie zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT, wykonującym działalność gospodarczą.

Podsumowując:

środki pieniężne przeznaczone na udzielenie pożyczek będą pochodzić z zewnętrznych źródeł finansowania Spółki (pożyczki udzielane przez podmioty zewnętrzne - osoby fizyczne, spółki osobowe, spółki kapitałowe, fundusze inwestycyjne, emisje obligacji) oraz z bieżącej działalności Spółki,

Spółka będzie prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek,

pożyczki będą udzielane odpłatnie na warunkach komercyjnych, a celem ich udzielenia ze strony Spółki będzie osiągnięcie dochodu z oprocentowania lub prowizji.

Jak wskazano powyżej, przewidywane jest zabezpieczenie Spółki dla udzielonego przez Spółkę finansowania. W celu zabezpieczenia swoich wierzytelności z tytułu zawieranych Umów Pożyczek, Wnioskodawca planuje zawierać umowy przewłaszczenia nieruchomości Dłużnika (dalej; Nieruchomości) na rzecz Wnioskodawcy. Przedmiotem przewłaszczenia mogą być zarówno zabudowane nieruchomości, jak i grunty będące terenami budowlanymi w rozumieniu ustawy o VAT. Ponieważ przedmiotem przewłaszczenia na zabezpieczenie będą Nieruchomości, a zgodnie z art. 157 par. 1 Kodeksu Cywilnego nie ma możliwości przeniesienia prawa własności nieruchomości z zastrzeżeniem warunku, Wnioskodawca przyjmie powszechnie stosowany w takich przypadkach na rynku (m.in. przez banki i inne instytucje pożyczkowe) model przewłaszczenia opierający się w istocie rzeczy na zawarciu dwóch powiązanych ze sobą umów, z których jedna stanowi umowę bezwarunkowego przeniesienia prawa własności na Wnioskodawcę a druga stanowi umowę, w której Wnioskodawca zobowiązuje się do zwrotnego przeniesienia prawa własności na Dłużnika po terminowej spłacie wierzytelności z tytułu umowy pożyczki (technicznie prawdopodobnie umowy te będą zawarte w jednym akcie notarialnym).

Na podstawie umowy przewłaszczenia Dłużnik przeniesie więc na Wnioskodawcę prawo własności (może to być również prawo wieczystego użytkowania) Nieruchomości a Wnioskodawca zobowiązuje się do korzystania z nabytego prawa wyłącznie w zakresie w jakim jest to potrzebne dla zabezpieczenia wierzytelności z Umowy Pożyczki, tj. w praktyce pozostawiając faktyczne, bieżące korzystanie z nieruchomości Dłużnikowi z zastrzeżeniem warunku zawieszającego, że Wnioskodawca zobowiązuje się do powrotnego przeniesienia prawa własności na Dłużnika z chwilą zaspokojenia wierzytelności. Roszczenie Dłużnika o zwrotne przeniesienie prawa własności Nieruchomości, wynikające z umowy przewłaszczenia, zostanie ujawnione w księdze wieczystej Nieruchomości.

Zawarcie umowy przewłaszczenia Nieruchomości na zabezpieczenie wierzytelności Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki będzie elementem koniecznym i warunkiem zawarcia Umowy Pożyczki. Oznacza to, iż nie będzie możliwe zawarcie Umowy Pożyczki bez równoczesnego przewłaszczenia Nieruchomości. Każde przewłaszczenie konkretnej Nieruchomości będzie ściśle związane z zawieraną równocześnie Umową Pożyczki, zarówno poprzez odwołanie się do treści jak i warunków konkretnej Umowy Pożyczki. Jedynym przyświecającym stronom celem zawarcia umowy przewłaszczenia według powyższych zasad, będzie zabezpieczenie wierzytelności Wnioskodawcy z tytułu Umowy Pożyczki. W szczególności, celem Dłużnika nie będzie wyzbycie się prawa własności Nieruchomości, a celem Wnioskodawcy nie będzie definitywne nabycie tego prawa. Strony zakładają bowiem przede wszystkim, że będą przestrzegać postanowień Umowy Pożyczki, w szczególności zaś, że Dłużnik wywiąże się z tej umowy dokonując terminowej spłaty wierzytelności, które z niej wynikają. W takim przypadku przeniesienie prawa własności Nieruchomości na Wnioskodawcę będzie mieć jedynie charakter czasowy oraz warunkowy i w żaden sposób nie wpłynie na możliwość bieżącego korzystania z Nieruchomości przez Dłużnika w okresie obowiązywania umowy przewłaszczenia. Umowa przewłaszczenia będzie więc mieć wyłącznie zabezpieczający, a co za tym idzie, akcesoryjny w stosunku do umowy pożyczki charakter. Niezbędnym kontekstem stosunku przewłaszczenia będzie bowiem stosunek prawny wynikający z Umowy Pożyczki.

Zgodnie z treścią umowy przewłaszczenia, w następstwie spłaty wierzytelności z tytułu Umowy Pożyczki przez Dłużnika, Wnioskodawca będzie zobowiązany do powrotnego przeniesienia Nieruchomości na rzecz Dłużnika. Incydentalnie, dopiero w przypadku, gdy Dłużnik nie spłaci wierzytelności z Umowy Pożyczki w terminach określonych Umowie Pożyczki lub też gdy Umowa Pożyczki zostanie wypowiedziana przez Wnioskodawcę z przyczyn opisanych w jej treści, Wnioskodawca będzie miał prawo zaspokoić się z Nieruchomości. Wnioskodawca prześle do Dłużnika zawiadomienia o wygaśnięciu prawa Dłużnika do żądania zwrotnego przeniesienia Nieruchomości. Wnioskodawca uzyska faktyczne prawo do dysponowania nieruchomością jak właściciel. W takim przypadku Dłużnik zostanie zobowiązany do wydania Nieruchomości na rzecz Wnioskodawcy.

Zgodnie z umową przewłaszczenia, w przypadku, gdy Wnioskodawca uzyska faktyczne prawo do dysponowania nieruchomością jak właściciel, przystąpi on niezwłocznie do próby sprzedaży Nieruchomości znalezionym przez siebie nabywcom (ewentualnie może to być również nabywca wskazany przez Dłużnika). Wnioskodawca zobowiązany jest w takiej sytuacji do zbycia przewłaszczonej Nieruchomości i podziału uzyskanych z tego tytułu środków. Zaspokojenie się Wnioskodawcy będzie polegać na rozliczeniu kwoty uzyskanej ze sprzedaży z wierzytelnością z tytułu Umowy Pożyczki w sposób ustalony, tj. część środków zostaje przeznaczona na spłatę roszczeń Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki, zaś pozostała część (nadwyżka) środków jest/ będzie zwracana na rachunek Dłużnika. Wnioskodawca, w przypadku, gdy Nieruchomości nie się sprzedać po cenie gwarantującej zaspokojenie jego roszczeń, ma również opcję zatrzymania Nieruchomości.

Uzyskiwanie dochodów ze sprzedaży Nieruchomości nie jest jednak głównym celem prowadzonej działalności i może mieć jedynie charakter incydentalny (główną działalnością i celem funkcjonowania Spółki jest udzielanie finansowania pożyczkowego i uzyskiwanie zysków z tej działalności). Jak bowiem Wnioskodawca zaznaczył, celem zawarcia i realizacji postanowień umowy przewłaszczenia w powyższej formie, nie jest przeniesienie prawa własności Nieruchomości na Wnioskodawcę, lecz zabezpieczenie ewentualnych przyszłych wierzytelności wynikających z Umowy Pożyczki. Taki ustalony z góry w umowie przewłaszczenia schemat podziału środków ma wyłącznie na celu zaspokojenie z Nieruchomości roszczeń Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki, zaś nadwyżka środków uzyskana ze sprzedaży Nieruchomości jest każdorazowo zwracana Dłużnikowi. Przeniesienie Nieruchomości służy zatem wyłącznie pokryciu roszczeń Wnioskodawcy wobec Dłużnika - sprzedaż Nieruchomości nie służy osiąganiu zysku na tej sprzedaży.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym w związku z zawarciem umowy przeniesienia własności (prawa użytkowania wieczystego) gruntów i budynków (nieruchomości) celem zabezpieczenia wierzytelności pożyczkowych (przewłaszczenie na zabezpieczenie) powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT oraz obowiązek wystawienia faktury po stronie Dłużnika?
W jakiej wartości należy określić podstawę opodatkowania VAT w przypadku dokonania dostawy Nieruchomości przez Dłużnika na rzecz Wnioskodawcy w związku z przewłaszczeniem na zabezpieczenie w sytuacji braku spłaty pożyczki?
Czy zwrot Dłużnikowi nadwyżki pomiędzy wartością wierzytelności przysługującej Wnioskodawcy, podlegającą zaspokojeniu z przewłaszczonej Nieruchomości, a wartością, po której Wnioskodawca sprzeda uzyskaną Nieruchomość, będzie podlegała opodatkowaniu VAT?

Pytania 1, 2 i 3

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przez towary - na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy o VAT - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Jak wynika z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W świetle art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Przepis art. 15 ust. 2 ustawy o VAT stanowi, iż działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na mocy art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Natomiast w oparciu o art, 146a pkt 1 ustawy o VAT, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust, 2 i art. 110, wynosi 23%.

Jednakże zarówno w treści ustawy o VAT, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Jednocześnie, zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych tub usług świadczonych przez podatnika.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Zgodnie z opisem stanu faktycznego/ zdarzenia przyszłego, Wnioskodawca zamierza udzielać pożyczki poza systemem bankowym podmiotom gospodarczym. W celu zabezpieczenia swoich wierzytelności z tytułu zawieranych w przyszłości umów pożyczek, Wnioskodawca planuje zawierać umowy przewłaszczenia nieruchomości Dłużnika na rzecz Wnioskodawcy.

Należy wskazać, że umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych i jest zawierana na podstawie przepisów art. 155, art. 156 oraz art. 353(1) ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.). Przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na zabezpieczeniu wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela (Wnioskodawca) własności oznaczonej rzeczy (Nieruchomość) z równoczesnym zobowiązaniem Wnioskodawcy do powrotnego przeniesienia własności Nieruchomości na Dłużnika po uregulowaniu zabezpieczonej wierzytelności (Pożyczka). Przeniesienie własności następuje causa cavendi (w celu zabezpieczenia), a między Dłużnikiem i Wnioskodawcą nawiązuje się szczególny stosunek powiernictwa. W przypadku niespełnienia świadczenia przez Dłużnika, Wnioskodawca może zaspokoić się z Nieruchomości - według wcześniejszego umownego uzgodnienia - przez definitywne zachowanie własności rzeczy i jej dalszą sprzedaż.

Wnioskodawca będzie stosował model przewłaszczenia opierający się w istocie rzeczy na zawarciu dwóch powiązanych umów, z których jedna stanowi umowę bezwarunkowego przeniesienia prawa własności na Wnioskodawcę a druga stanowi umowę, w której Wnioskodawca zobowiązuje się do zwrotnego przeniesienia prawa własności na Dłużnika po terminowej spłacie wierzytelności z tytułu Umowy Pożyczki (technicznie prawdopodobnie umowy te będą zawarte w jednym akcie notarialnym). Na podstawie umowy przewłaszczenia Dłużnik przeniesie więc na Wnioskodawcę prawo własności (użytkowania wieczystego) Nieruchomości a Wnioskodawca zobowiązuje się do korzystania z nabytego prawa wyłącznie w zakresie w jakim jest to potrzebne dla zabezpieczenia wierzytelności z umowy pożyczki, tj. w praktyce pozostawiając możliwość faktycznego, bieżącego korzystania z nieruchomości przez Dłużnika z zastrzeżeniem warunku zawieszającego, że Wnioskodawca zobowiązuje się do powrotnego przeniesienia prawa własności na Dłużnika z chwilą zaspokojenia wierzytelności.

Zatem, przeniesienie prawa własności następuje w takim przypadku warunkowo (celem nie jest wyzbycie się własności Nieruchomości) i ma charakter nieodpłatny. Ponadto, w okresie przewłaszczenia Wnioskodawca może rozporządzać rzeczą tylko w zakresie uzgodnionym w umowie. Pomimo przeniesienia prawa własności na wierzyciela (Wnioskodawcę), nie może on swobodnie rozporządzać tymi Nieruchomościami (np. dokonać ich zbycia). Każde przewłaszczenie konkretnej Nieruchomości będzie ściśle związane z zawieraną równocześnie Umową Pożyczki, zarówno poprzez odwołanie się do treści jak i warunków konkretnej Umowy Pożyczki. Jedynym przyświecającym stronom celem zawarcia umowy przewłaszczenia według powyższych zasad, będzie zabezpieczenie wierzytelności Wnioskodawcy z tytułu Umowy Pożyczki. W szczególności, celem Dłużnika nie będzie wyzbycie się prawa własności Nieruchomości a celem Wnioskodawcy nie będzie definitywne nabycie tego prawa. Strony zakładają bowiem przede wszystkim, że będą przestrzegać postanowień Umowy Pożyczki, w szczególności zaś, że Dłużnik wywiąże się z tej umowy dokonując terminowej spłaty wierzytelności, które z niej wynikają. W takim przypadku przeniesienie prawa własności Nieruchomości na Wnioskodawcę będzie mieć jedynie charakter czasowy oraz warunkowy i w żaden sposób nie wpłynie na możliwość bieżącego korzystania z Nieruchomości przez Dłużnika w okresie obowiązywania umowy przewłaszczenia. Umowa przewłaszczenia będzie więc mieć wyłącznie zabezpieczający, a co za tym idzie akcesoryjny w stosunku do Umowy Pożyczki, charakter. Niezbędnym kontekstem stosunku przewłaszczenia będzie bowiem stosunek prawny wynikający z Umowy Pożyczki.

W związku z powyższym uznać należy, iż samo zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie Pożyczki i przeniesienie własności (użytkowania wieczystego) Nieruchomości nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT i obowiązku wystawienia faktury przez Dłużnika. Dopiero w przypadku, gdy Dłużnik nie spłaci wierzytelności z Umowy Pożyczki w terminach określonych Umowie Pożyczki lub też gdy Umowa Pożyczki zostanie wypowiedziana przez Wnioskodawcę z przyczyn opisanych w jej treści, Wnioskodawca będzie miał prawo zaspokoić się z Nieruchomości. Wówczas Wnioskodawca prześle do Dłużnika zawiadomienia o wygaśnięciu prawa Dłużnika do żądania zwrotnego przeniesienia Nieruchomości. Wnioskodawca dopiero w tym momencie - przesłania powyższego zawiadomienia - uzyska faktyczne prawo do dysponowania nieruchomością jak właściciel, a dokonana dostawa nabiera odpłatnego charakteru. W takim przypadku Dłużnik zostanie zobowiązany do wydania Nieruchomości na rzecz Wnioskodawcy, oraz opodatkowania dostawy Nieruchomości na rzecz Wnioskodawcy.

Tym samym, dopiero uzyskanie przez Wnioskodawcę faktycznego władztwa nad Nieruchomością będącą wcześniej przedmiotem przewłaszczenia, przesądza o uznaniu tej czynności za odpłatną dostawę towarów w rozumieniu ww. art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. W momencie niewywiązania się Dłużnika z zobowiązania do spłaty pożyczki i zawiadomienia Dłużnika o wygaśnięciu prawa do zwrotnego przeniesienia Nieruchomości, Wnioskodawca staje się pełnoprawnym właścicielem Nieruchomości, co skutkuje koniecznością wystawienia faktury VAT przez dłużnika i odprowadzeniem przez niego podatku VAT, o ile ta Nieruchomość nie jest zwolniona od opodatkowania.

Przy tym, zgodnie z umową przewłaszczenia, Wnioskodawca zobowiązany jest do zbycia przewłaszczonej Nieruchomości i podziału uzyskanych z tego tytułu środków. Zaspokojenie się Wnioskodawcy będzie polegać na dokonaniu jak najszybszej sprzedaży Nieruchomości oraz rozliczeniu kwoty uzyskanej ze sprzedaży z wierzytelnością z tytułu Umowy Pożyczki w sposób ustalony, tj. część środków zostaje przeznaczona na spłatę roszczeń Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki, zaś pozostała część środków jest zwracana Dłużnikowi. Taki ustalony z góry w umowie przewłaszczenia schemat podziału środków ma wyłącznie na celu zaspokojenie z Nieruchomości roszczeń Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki, zaś nadwyżka środków uzyskana ze sprzedaży Nieruchomości jest każdorazowo zwracana Dłużnikowi. Przeniesienie Nieruchomości służy zatem wyłącznie pokryciu roszczeń Wnioskodawcy wobec Dłużnika.

Innymi słowy - odpłatnością za dostawę Nieruchomości przez Dłużnika, w związku z definitywną realizacją umowy przewłaszczenia i przejścia na Wnioskodawcę prawa do dysponowania Nieruchomością jak właściciel, jest zwolnienie Dłużnika z wartości spoczywających na nim wierzytelności z tytułu zawartej Umowy Pożyczki - ta wartość kreuje cenę Nieruchomości pomiędzy Dłużnikiem a Wnioskodawcą za nabycie/ dostawę Nieruchomości w momencie przejścia faktycznego władztwa nad tą Nieruchomością na Wnioskodawcę. Na tej podstawie Dłużnik zostanie zobowiązany do wystawienia faktury VAT na kwotę pożyczki wraz z należnymi odsetkami i innymi ciążącymi na nim i niespłaconymi opłatami wynikającymi z zawartej Umowy Pożyczki.

Zgodnie z art. 29a ustawy o VAT, podstawą opodatkowania VAT z tytułu dostawy Nieruchomości w takim przypadku będzie łączna wartość roszczeń Wnioskodawcy wobec Dłużnika z tytułu udzielonej pożyczki. Podatek VAT powinien zostać rozliczny w tym przypadku, zgodnie z art. 29a „od stu’, czyli na fakturze wystawionej przez Dłużnika wartość roszczeń Wnioskodawcy (tworząca podstawę opodatkowania przewłaszczenia na zabezpieczenie) powinna być powiększona o wartość podatku VAT według właściwej stawki. Art. 29a nie daje podstaw do rozliczania w tym przypadku podatku VAT „w stu”, tj. wskazania na wystawionej fakturze Dłużnika wartości brutto (z podatkiem VAT) w wartości odpowiadającej wartości roszczenia Wnioskodawcy na moment wystawiania faktury - w takim ujęciu podstawa opodatkowania z tytułu przewłaszczenia nieruchomości byłaby niższa od wartości roszczenia Wnioskodawcy od Dłużnika z tytułu zawartej Umowy Pożyczki.

Jednocześnie, występująca nadwyżka kwoty uzyskanej przez Wnioskodawcę z późniejszej sprzedaży Nieruchomości ponad wartość wierzytelności Wnioskodawcy wobec Dłużnika z tytułu Umowy Pożyczki (której zaspokojeniu służy ta sprzedaż), zwracana jest temu Dłużnikowi. Tak zwracana nadwyżka stanowi wyłącznie element rozliczeń pieniężnych pomiędzy Wnioskodawcą i Dłużnikiem z tytułu Umowy Pożyczki. Kwota ta (kwota nadwyżki) nie stanowi odpłatności za jakiegokolwiek rodzaju dostawę lub świadczenia usługi przez Dłużnika na rzecz Wnioskodawcy w rozumieniu art. 7 i 8 ustawy o VAT, W związku z tym zwrot powyższej nadwyżki nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT - Dłużnik nie będzie obowiązany do wystawienia faktury VAT obejmującej zwracaną kwotę nadwyżki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (DZ. U. z 2016 r., poz.710) zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przez towary - na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy o VAT - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak wynika z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Na mocy art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Natomiast w oparciu o art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust, 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Stosownie do art. 29a ust. 6 ustawy podstawa opodatkowania obejmuje:

podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Jak stanowi art. 106a ustawy, przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do:

sprzedaży, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz ust. 1a, w których usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego i faktura dokumentująca te transakcje nie jest wystawiana przez usługobiorcę lub nabywcę towarów w imieniu i na rzecz usługodawcy lub dokonującego dostawy towarów;
dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywane są te czynności, a w przypadku braku na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej – posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, z którego dokonywane są te czynności, w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium:
1. państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju, a osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towaru lub usługobiorca i faktura dokumentująca te czynności nie jest wystawiana przez tego nabywcę lub usługobiorcę w imieniu i na rzecz podatnika,
2. państwa trzeciego.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z ww. przepisów wynika zatem, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest zobowiązany do wystawienia faktury

Z okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca zamierza udzielać pożyczki poza systemem bankowym podmiotom gospodarczym. W celu zabezpieczenia swoich wierzytelności z tytułu zawieranych w przyszłości umów pożyczek, Wnioskodawca planuje zawierać umowy przewłaszczenia nieruchomości Dłużnika na rzecz Wnioskodawcy. Na podstawie umowy przewłaszczenia Dłużnik przeniesie więc na Wnioskodawcę prawo własności (może to być również prawo wieczystego użytkowania) Nieruchomości a Wnioskodawca zobowiązuje się do korzystania z nabytego prawa wyłącznie w zakresie w jakim jest to potrzebne dla zabezpieczenia wierzytelności z Umowy Pożyczki, tj. w praktyce pozostawiając faktyczne, bieżące korzystanie z nieruchomości Dłużnikowi z zastrzeżeniem warunku zawieszającego, że Wnioskodawca zobowiązuje się do powrotnego przeniesienia prawa własności na Dłużnika z chwilą zaspokojenia wierzytelności. Roszczenie Dłużnika o zwrotne przeniesienie prawa własności Nieruchomości, wynikające z umowy przewłaszczenia, zostanie ujawnione w księdze wieczystej Nieruchomości.

Zawarcie umowy przewłaszczenia Nieruchomości na zabezpieczenie wierzytelności Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki będzie elementem koniecznym i warunkiem zawarcia Umowy Pożyczki. Oznacza to, że nie będzie możliwe zawarcie Umowy Pożyczki bez równoczesnego przewłaszczenia Nieruchomości. Każde przewłaszczenie konkretnej Nieruchomości będzie ściśle związane z zawieraną równocześnie Umową Pożyczki, zarówno poprzez odwołanie się do treści jak i warunków konkretnej Umowy Pożyczki. Jedynym przyświecającym stronom celem zawarcia umowy przewłaszczenia według powyższych zasad, będzie zabezpieczenie wierzytelności Wnioskodawcy z tytułu Umowy Pożyczki. W szczególności, celem Dłużnika nie będzie wyzbycie się prawa własności Nieruchomości, a celem Wnioskodawcy nie będzie definitywne nabycie tego prawa. Strony zakładają bowiem przede wszystkim, że będą przestrzegać postanowień Umowy Pożyczki, w szczególności zaś, że Dłużnik wywiąże się z tej umowy dokonując terminowej spłaty wierzytelności, które z niej wynikają. W takim przypadku przeniesienie prawa własności Nieruchomości na Wnioskodawcę będzie mieć jedynie charakter czasowy oraz warunkowy i w żaden sposób nie wpłynie na możliwość bieżącego korzystania z Nieruchomości przez Dłużnika w okresie obowiązywania umowy przewłaszczenia. Umowa przewłaszczenia będzie więc mieć wyłącznie zabezpieczający, a co za tym idzie, akcesoryjny w stosunku do umowy pożyczki charakter. Niezbędnym kontekstem stosunku przewłaszczenia będzie bowiem stosunek prawny wynikający z Umowy Pożyczki.

Wnioskodawca wskazał, że uzyskiwanie dochodów ze sprzedaży Nieruchomości nie jest głównym celem prowadzonej prze niego działalności i może mieć jedynie charakter incydentalny (główną działalnością i celem funkcjonowania Spółki jest udzielanie finansowania pożyczkowego i uzyskiwanie zysków z tej działalności). Jak bowiem Wnioskodawca zaznaczył, celem zawarcia i realizacji postanowień umowy przewłaszczenia w powyższej formie, nie jest przeniesienie prawa własności Nieruchomości na Wnioskodawcę, lecz zabezpieczenie ewentualnych przyszłych wierzytelności wynikających z Umowy Pożyczki. Taki ustalony z góry w umowie przewłaszczenia schemat podziału środków ma wyłącznie na celu zaspokojenie z Nieruchomości roszczeń Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki, zaś nadwyżka środków uzyskana ze sprzedaży Nieruchomości jest każdorazowo zwracana Dłużnikowi. Przeniesienie Nieruchomości służy zatem wyłącznie pokryciu roszczeń Wnioskodawcy wobec Dłużnika - sprzedaż Nieruchomości nie służy osiąganiu zysku na tej sprzedaży.

Należy wskazać, że umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych i jest zawierana na podstawie przepisów art. 155, art. 156 oraz art. 353(1) ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.). Przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na zabezpieczeniu wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela własności oznaczonej rzeczy (oznaczonych rzeczy) z równoczesnym zobowiązaniem wierzyciela do korzystania z rzeczy w sposób oznaczony w umowie i do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika po zaspokojeniu zabezpieczonej wierzytelności. Przeniesienie własności następuje causa cavendi (w celu zabezpieczenia), a między zbywcą (dłużnikiem) i nabywcą (wierzycielem) rzeczy nawiązuje się szczególny stosunek powiernictwa. W przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika wierzyciel może zaspokoić się z rzeczy – według wcześniejszego umownego uzgodnienia – przez definitywne zachowanie własności rzeczy, jej sprzedaż, wynajęcie itp.

Przedmiotowo istotnym elementem takiej umowy, cechą ją identyfikującą, jest zamieszczenie w jej treści zastrzeżenia o zwrotnym przeniesieniu własności po spełnieniu świadczenia. Zatem przeniesienie prawa własności następuje w takim przypadku warunkowo (celem nie jest wyzbycie się własności rzeczy) i ma charakter nieodpłatny. Ponadto, w okresie przewłaszczenia nabywca może rozporządzać rzeczą tylko w zakresie uzgodnionym w umowie. Pomimo przeniesienia prawa własności rzeczy na wierzyciela, nie może on swobodnie rozporządzać tymi rzeczami (np. dokonać ich zbycia). Wcześniejsze umowne uzgodnienie pozwala wierzycielowi zaspokoić się z rzeczy, w przypadku niespełnienia świadczeń przez dłużnika.

Należy zatem stwierdzić, że samo zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT i obowiązku wystawienia faktury. Jednakże w przypadku niewywiązania się z zawartej umowy (np. braku spłaty pożyczki), warunek zwrotnego przeniesienia własności wygasa, wobec czego pożyczkodawca (Wnioskodawca) może od tego momentu swobodnie dysponować przewłaszczoną rzeczą, a dokonana dostawa nabiera odpłatnego charakteru. Tym samym dostawa towarów będących przedmiotem przewłaszczenia, w związku z zawartą umową, przesądza o uznaniu tej czynności za odpłatną dostawę towarów w rozumieniu ww. art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Wierzyciel staje się pełnoprawnym właścicielem nieruchomości, co skutkuje koniecznością wystawienia faktury VAT przez Dłużnika i odprowadzeniem podatku od towarów i usług, o ile ta rzecz nie jest zwolniona od opodatkowania.

Jak wskazał Wnioskodawca odpłatnością za dostawę Nieruchomości przez Dłużnika, w związku z definitywną realizacją umowy przewłaszczenia i przejścia na Wnioskodawcę prawa do dysponowania Nieruchomością jak właściciel, jest zwolnienie Dłużnika z wartości spoczywających na nim wierzytelności z tytułu zawartej Umowy Pożyczki, tj. kwota pożyczki wraz z należnymi odsetkami i innymi ciążącymi na nim i niespłaconymi opłatami wynikającymi z zawartej Umowy Pożyczki.

Zgodnie z art. 29a ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko co stanowi zapłatę.

Zatem w przedstawionych okolicznościach sprawy należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że podstawą opodatkowania z tytułu dostawy Nieruchomości przez Dłużnika będzie łączna wartość roszczeń Wnioskodawcy wobec Dłużnika z tytułu udzielonej pożyczki. Podatek VAT powinien zostać rozliczony w tym przypadku, zgodnie z art. 29a ustawy „od stu’, czyli na fakturze wystawionej przez Dłużnika wartość roszczeń Wnioskodawcy (tworząca podstawę opodatkowania przewłaszczenia na zabezpieczenie) powinna być powiększona o wartość podatku VAT według właściwej stawki.

W doktrynie i orzecznictwie zgodnie wskazuje się, że niezależnie od sposobu zaspokojenia wierzyciela z przedmiotu przewłaszczenia na zabezpieczenie, o ile zatrzymuje on kwotę przekraczającą wartość wierzytelności pokrywanej z przewłaszczonej rzeczy, to ta zatrzymana kwota stanowi jego korzyść uzyskaną bez podstawy prawnej kosztem ustanawiającego zabezpieczenie dłużnika. Obowiązek wydania dłużnikowi nadwyżki kwoty uzyskanej przy zastosowaniu któregoś ze sposobów zaspokojenia się z przewłaszczonej rzeczy nad wartością pokrytego długu może wynikać z umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, o ile strony uzgodnią w niej nie tylko samo zastosowanie zabezpieczenia, ale i sposób zaspokojenia się wierzyciela z przedmiotu zabezpieczenia na wypadek, gdyby dług nie został zaspokojony dobrowolnie oraz kwestie rozliczeń z tego tytułu pomiędzy nimi. Jeśli jednak strony nie umówią się co do tego, w jaki sposób wierzyciel ma się zaspokoić z przewłaszczonej rzeczy i w jaki sposób ma się rozliczyć z dłużnikiem ze zrealizowanego zabezpieczenia to żądanie wydania dłużnikowi nadwyżki kwoty uzyskanej z przewłaszczonej rzeczy nad kwotą pokrywającą dług zabezpieczony prawem jej własności, znajduje podstawę w art. 405 ustawy Kodeks Cywilny. Zgodnie bowiem z tym przepisem: „Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”.

W niniejszej sprawie zgodnie z zawartą umową przewłaszczenia Wnioskodawca zobowiązany jest do zbycia przewłaszczonej Nieruchomości i podziału uzyskanych z tego tytułu środków. Zaspokojenie się Wnioskodawcy będzie polegać na rozliczeniu kwoty uzyskanej ze sprzedaży z wierzytelnością z tytułu Umowy Pożyczki w sposób ustalony, tj. część środków zostaje przeznaczona na spłatę roszczeń Wnioskodawcy wynikających z Umowy Pożyczki, zaś pozostała część (nadwyżka) środków będzie zwracana na rachunek Dłużnika. Należy zatem zgodzić się z Wnioskodawcą, że zwracana Dłużnikowi nadwyżka kwoty uzyskanej przez Wnioskodawcę z późniejszej sprzedaży Nieruchomości ponad wartość wierzytelności Wnioskodawcy wobec Dłużnika z tytułu Umowy Pożyczki (której zaspokojeniu służy ta sprzedaż) stanowi wyłącznie element rozliczeń pieniężnych pomiędzy Wnioskodawcą i Dłużnikiem z tytułu Umowy Pożyczki. Kwota nadwyżki nie stanowi odpłatności za jakiegokolwiek rodzaju dostawę lub świadczenia usługi przez Dłużnika na rzecz Wnioskodawcy w rozumieniu art. 7 i 8 ustawy o VAT. W związku z tym zwrot ww. nadwyżki nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT. Dłużnik nie będzie obowiązany do wystawienia faktury VAT obejmującej zwracaną kwotę nadwyżki.

Jednocześnie Organ informuje, że niniejsza interpretacja rozstrzyga w zakresie pyttań oznaczonych we wniosku nr 3, 4, 5. w zakresie pytania 1, 2 i 6-8 zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa ( art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U z 2016r., poz. 718 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcie naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy). Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia innego aktu lub czynności, oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy, określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego, w przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i 4, dowód, że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa (art. 57 § 1 pkt 1 - 4 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57 a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin