Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB2/4514-423/16-3/LS
z 30 września 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) oraz § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 23 sierpnia 2016 r. (data wpływu 26 sierpnia 2016 r.) uzupełnionym pismem z dnia 23 września 2016 r. (data nadania 23 września 2016 r., data wpływu 26 września 2016 r.) na wezwanie Nr IPPB2/4514-423/16-2/LS z dnia 16 września 2016 r. (data nadania 16 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie cash-poolingu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 sierpnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie cash-poolingu.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sp. z o.o. („Spółka” lub „Wnioskodawca”) jest spółką kapitałową podlegającą w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą polegającą na obrocie produktami farmaceutycznymi. Spółka należy do międzynarodowej grupy kapitałowej X. („Grupa” lub „Grupa X.”).

Grupa zamierza wdrożyć system centralnego zarządzania płatnościami w celu efektywnego zarządzania środkami pieniężnymi, zwiększenia płynności finansowej Grupy, ograniczenia grupowych wydatków z tytułu odsetek, uproszczenia transakcji gotówkowych i rozszerzenia elastyczności rozliczeń finansowych („System”). W tym celu Spółka oraz inne podmioty z Grupy, powiązane z Wnioskodawcą („Uczestnicy”), przystąpiły do Umowy prowadzenia rachunków w systemie „cash pool” z bankiem działającym w formie spółki akcyjnej z siedzibą w Polsce („Bank”), na mocy której Bank świadczyć będzie usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową grupy podmiotów powiązanych, posiadających w tym banku rachunki bankowe („Umowa” lub „Cash pooling”). Zawarcie Umowy pozwoli na ograniczenie kosztów finansowych, a tym samym osiągnięcie większych korzyści w porównaniu ze standardową ofertą bankową.

Stronami Umowy są Uczestnicy, Bank oraz Agent - spółka akcyjna z siedzibą w Luksemburgu („Agent”), której dominującym akcjonariuszem (ponad 25% udziału w kapitale spółki) jest inny podmiot zagraniczny z Grupy, posiadający pośrednio także większość udziałów w Spółce. Oznacza to, iż Agent i Spółka pozostają pod wspólną kontrolą tego samego podmiotu zagranicznego. Nie można wykluczyć, Ze w przyszłości inne spółki z Grupy staną się uczestnikami Umowy.

Agent jest rezydentem podatkowym w Luksemburgu w rozumieniu Konwencji między Rzeczpospolitą Polską a Wielkim Księstwem Luksemburga w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z dnia 14 czerwca 1995 roku („umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania”). Agent nie posiada w Polsce zakładu w rozumieniu art. 5 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W zakresie prowadzonej przez Agenta działalności gospodarczej mieści się profesjonalne świadczenie usług pośrednictwa finansowego. Jest on także zarejestrowanym podatnikiem VAT w kraju siedziby. Zgodnie z informacją uzyskaną od Agenta usługi finansowe świadczone przez niego za wynagrodzeniem (np. w zamian za otrzymywane odsetki) wchodzą w zakres jego działalności gospodarczej w rozumieniu regulacji VAT.

Bank nie jest powiązany kapitałowo ani z Agentem, ani z żadnym z Uczestników.

Zgodnie z Umową, każdy z Uczestników posiadać będzie rachunek bieżący prowadzony przez Bank, który będzie służył do realizacji operacji objętych Umową („Rachunek Uczestnika” lub łącznie: „Rachunki Uczestników”). Jednocześnie Agent będzie posiadał dwa rachunki bankowe: Rachunek Główny, na którym gromadzone będą wszystkie środki finansowe w ramach Umowy, oraz Rachunek Pomocniczy, przeznaczony tylko i wyłącznie do realizacji operacji przewidzianych w Umowie.

Bank będzie realizował transakcje na Rachunkach Uczestników oraz udzieli każdemu Uczestnikowi dziennego limitu zadłużenia w Rachunku Uczestnika, w wysokości ustalonej w Umowie („Limit Dzienny”). Limit Dzienny powinien zostać spłacony przez danego uczestnika Umowy w całości przed końcem dnia, w którym nastąpiło wykorzystanie środków pieniężnych. Wpływy na rachunek bieżący danego uczestnika będą w pierwszej kolejności księgowane na poczet zaciągniętego zadłużenia wobec Banku w ramach Limitu Dziennego. Niespłacone wobec Banku zobowiązania z tytułu wykorzystanego Limitu Dziennego w wyznaczonym terminie staną się natychmiast wymagalne.

System zakłada bilansowanie (tj. zerowanie) sald na prowadzonych przez bank Rachunkach Uczestników z wykorzystaniem Rachunku Pomocniczego Agenta. Bilansowanie sald Rachunków Uczestników dokonywane będzie na koniec każdego dnia roboczego, z chwilą postawienia w stan wymagalności Limitów Dziennych, udzielonych przez bank Uczestnikom oraz Agentowi w Rachunkach Uczestników. Zgodnie z Umową, na koniec każdego dnia Bank dokona poniższych czynności:

• Ustali stan Rachunku Uczestnika dla każdego z Uczestników
  

• Ustali sumę sald dodatnich Rachunków Uczestników raz sumę sald ujemnych Rachunków Uczestników
  

• Ustali saldo z końca dnia dla wszystkich Rachunków Uczestników.
  
  
  

W przypadku, gdy saldo z końca dnia dla wszystkich Rachunków Uczestników będzie ujemne - Bank dokona transferu środków stanowiących równowartość ww. ujemnego salda z końca dnia z Rachunku Głównego Agenta na Rachunek Pomocniczy Agenta.

W przypadku, gdy saldo z końca dnia dla wszystkich Rachunków Uczestników będzie dodatnie - Bank dokona transferu środków stanowiących równowartość ww. dodatniego salda z końca dnia z dnia z Rachunku Pomocniczego Agenta na Rachunek Główny Agenta.

W przypadku, gdy saldo z końca dnia dla wszystkich Rachunków Uczestników będzie równe „zero” - Bank nie będzie realizował ww. transakcji.

Równolegle zostanie zainicjowany proces subrogacji (konwersji długu) w rozumieniu art. 518 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 380 ze zm., „Kodeks cywilny”, „KC”), w wyniku którego Agent oraz niektórzy Uczestnicy wejdą w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) w stosunku do wierzytelności powstałych w ramach realizacji Umowy zgodnie z regułą opisaną poniżej.

Jeżeli na moment następujący po dokonaniu przez Bank opisanych wyżej czynności:

• saldo przynajmniej jednego Rachunku Uczestnika (niebędącego Agentem) będzie dodatnie, a saldo przynajmniej jednego Rachunku Uczestnika (niebędącego Agentem) będzie ujemne - Agent, korzystając ze środków zgromadzonych na Rachunku Pomocniczym, spłaci zobowiązanie Uczestnika, którego saldo rachunku jest ujemne, wobec Banku; w ten sposób Agent wejdzie w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) do wysokości dokonanej spłaty; z kolei uczestnicy, których salda rachunków będą dodatnie spłacą zobowiązanie Agenta względem Banku, w ten sposób, iż Uczestnicy ci przekażą ze swoich Rachunków Uczestników na Rachunek Pomocniczy kwotę stanowiąca równowartość zobowiązania Agenta wobec Banku; w ten sposób ww. Uczestnicy wejdą w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) do wysokości dokonanej spłaty;
  

• w przypadku, gdy saldo z końca dnia dla wszystkich Rachunków Uczestników będzie dodatnie lub równe „zero” - każdy z Uczestników, których saldo rachunku jest dodatnie, przekaże środki ze swojego rachunku na Rachunek Pomocniczy, w celu spłaty zobowiązania Agenta względem Banku; w ten sposób ww. Uczestnicy wejdą w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) do wysokości dokonanej spłaty;
  

• w przypadku, gdy saldo z końca dnia dla wszystkich Rachunków Uczestników będzie ujemne lub równe „zero” - Agent wykorzystując środki zgromadzone na Rachunku Pomocniczym spłaci zobowiązania Uczestników, których saldo rachunku jest ujemne, względem Banku; w ten sposób Agent wejdzie w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) do wysokości dokonanej spłaty.
  
  
  

W rezultacie powyższych działań, na koniec dnia Agent może stać się wierzycielem wobec Uczestników, których saldo jest ujemne. Z kolei Uczestnicy, których saldo jest dodatnie, mogą stać się wierzycielami względem Agenta.

Zadłużenie Uczestnika wobec Banku, które zostało spłacone przez Agenta, w wyniku czego Agent stał się wierzycielem tego Uczestnika (konwersja długu), będzie powiększane o odsetki, obliczane przez Bank zgodnie z Umową i płatne na Rachunek Główny Agenta, który wstąpił w prawa dotychczasowego wierzyciela (Banku). Agent oświadczył, Ze będzie ekonomicznym właścicielem tych odsetek, w szczególności także w przypadku, gdy Uczestnikiem obciążanym odsetkami od zadłużenia będzie Spółka.

Z kolei zadłużenie Agenta, które zostało spłacone przez Uczestników, w wyniku czego stali się oni wierzycielami Agenta (konwersja długu), będzie powiększane o odsetki, obliczane przez Bank zgodnie z Umową i płatne na odpowiedni Rachunek Uczestnika, który wstąpił w prawa dotychczasowego wierzyciela (Banku).

Odsetki będą naliczane w systemie dziennym, natomiast ich płatność przez/do poszczególnych Uczestników (w tym Agenta) będzie dokonywana jednorazowo w okresie rozliczeniowym (miesięcznym), według oprocentowania uzgodnionego między stronami Umowy. Odsetki mogą podlegać kapitalizacji zgodnie z Umową.

W ramach Umowy, Bank będzie także odpowiedzialny za obsługę transakcji i świadczenie innych usług niezbędnych dla funkcjonowania systemu. W szczególności będzie on podejmował czynności związane z zarządzaniem poszczególnymi transakcjami, tj. przelewami, obliczaniem odsetek, księgowaniem poszczególnych wpłat na rachunkach bankowych, etc. Za czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową na podstawie Umowy Bank będzie pobierał wynagrodzenie prowizyjne zależne od liczby Rachunków uczestniczących w Systemie. Wynagrodzenie to będzie obciążało Rachunek Główny Agenta.

Agent, poza dokonywaniem opisanych wyżej transakcji za pośrednictwem posiadanych przez niego Rachunku Głównego oraz Rachunku Pomocniczego oraz uczestnictwem w modelu subrogacji, będzie także reprezentował Uczestników wobec Banku. Agent będzie również odpowiedzialny za podejmowanie wewnętrznych decyzji, np. w zakresie przyjmowania nowych uczestników systemu albo wykluczania z systemu Uczestników oraz realizację innych czynności niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania cash pooling’u. Za wymienione czynności związane z obsługą funkcjonowania Systemu Agent nie będzie otrzymywał dodatkowego wynagrodzenia.

Wskazana Umowa zawarta pomiędzy Uczestnikami Systemu a Bankiem nie będzie zawierała postanowień, które zobowiązywałyby danego uczestnika do przeniesienia na własność innego podmiotu (np. innego uczestnika) określonej ilości pieniędzy. A zatem po stronie Wnioskodawcy nie wystąpi zobowiązanie do przekazania na rzecz danego podmiotu (np. konkretnego uczestnika Systemu) określonej kwoty środków pieniężnych, ani też zobowiązanie do przyjęcia od danego podmiotu (np. konkretnego uczestnika Systemu) określonej kwoty środków pieniężnych.

Pismem z dnia 16 września 2016 r. Nr IPPB2/4514-423/16-2/LS wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania poprzez:

• przedstawienie dokumentu (odpowiednio oryginał lub urzędowo poświadczona kopia za zgodność z oryginałem), z którego wynika sposób reprezentacji Wnioskodawcy w zakresie oświadczeń woli i podpisywania dokumentów, tj. stosowne umocowanie do występowania w imieniu Wnioskodawcy z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej i udzielania dalszych pełnomocnictw dla osoby, która w imieniu Wnioskodawcy udzieliła pełnomocnictwa szczegółowego, tj. dla Pana Macieja Wojtaszka.
  
  
  

Z Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego wynika bowiem, że do reprezentowania Wnioskodawcy upoważnieni są:

1. w przypadku zarządu jednoosobowego – członek zarządu samodzielnie,
2. w przypadku zarządu wieloosobowego – prezes zarządu samodzielnie lub dwaj inni członkowie zarządu łącznie albo jeden członek zarządu działający łącznie z prokurentem.
   Pan Maciej Wojtaszek nie widnieje jako osoba wchodząca w skład organu czy prokurent mimo to samodzielnie udzielił w imieniu Wnioskodawcy pełnomocnictwa szczegółowego.
   
   

• uzupełnienie przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego poprzez wskazanie czy czynności dokonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową przybiorą postać którejkolwiek z czynności wymienionej w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (w tym pożyczek i depozytu nieprawidłowego)?
  
  
  

Pismem z dnia 23 września 2016 r. (data nadania 23 września 2016 r.) Wnioskodawca uzupełnił wniosek w wyznaczonym terminie. W nadesłanym uzupełnieniu Wnioskodawca wskazał, że:

Ad 1

Spółka wyjaśnia, że zgodnie z danymi zawartymi w Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego, do składania oświadczeń i podpisywania (dokumentów) w imieniu Spółki upoważnieni są:

1. w przypadku zarządu jednoosobowego - członek zarządu samodzielnie,
2. w przypadku zarządu wieloosobowego - prezes zarządu samodzielnie lub dwaj inni członkowie zarządu łącznie albo jeden członek zarządu działający łącznie z prokurentem.
   
   

Zarząd Spółki jest wieloosobowy. Prezesem zarządu Spółki jest Pan Christian Matton, który jako osoba upoważniona do samodzielnego składania i podpisywania (dokumentów) w imieniu Spółki udzielił Panu Maciejowi Wojtaszek pełnomocnictwa szczególnego. Zgodnie z zakresem pełnomocnictwa szczególnego Pan Maciej Wojtaszek może udzielać dalszych pełnomocnictw, a pełnomocnicy mogą przy tym działać samodzielnie i niezależnie. W oparciu o powyższe uprawnienie, wynikające z pełnomocnictwa szczególnego, Pan Maciej Wojtaszek udzielił dalszego pełnomocnictwa Panu Krzysztofowi Dyba (pełnomocnik szczególny uprawniony do doręczeń). Dokument pełnomocnictwa udzielonego Panu Maciejowi Wojtaszek wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej został dołączony do niniejszej odpowiedzi na Wezwanie.

Ad 2.

Uzupełniając opis stanu faktycznego przedstawionego we Wniosku Spółka wyjaśnia, że czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową są świadczone na podstawie i w związku z realizacją opisanej we Wniosku umowy prowadzenia rachunków w systemie „cash poof" z bankiem działającym w formie spółki akcyjnej z siedzibą w Polsce („Bank"), na mocy której Bank świadczy usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową grupy podmiotów powiązanych (w tym Spółki), posiadających w tym Banku rachunki bankowe („Umowa"). W ocenie Spółki czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową - jako świadczone na podstawie i w związku z realizacją Umowy - nie przybierają postaci żadnej z czynności wymienionych w art, 1 ustawy PCC.

Czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową są świadczone na podstawie i w związku z realizacją Umowy, która stanowi umowę cash poolingu. Umowa cash poolingu jest rodzajem umowy o zarządzanie środkami finansowymi. Zgodnie z poglądami doktryny, na gruncie prawa cywilnego cash pooling pozostaje umową nienazwaną. W doktrynie cywilistycznej jako umowy nazwane określa się umowy, które są normowane przez zespoły przepisów prawa, zwykle wyodrębnione w systematyce aktu normatywnego (zwłaszcza kodeksu cywilnego), które mają charakter powtarzający się w obrocie i występują (zarówno w przepisach, jak i w praktyce obrotu) pod określoną nazwą. Umową nienazwaną jest natomiast taka umowa, której treść nie odpowiada charakterystyce umowy nazwanej. Dopuszczalność zawierania umów nienazwanych jest związana z zasadą swobody umów - strony mogą bowiem swobodnie ukształtować łączący je stosunek prawny w granicach prawem wyznaczonych.

Umowa typu cash pooling, jaką jest analizowana Umowa, nie została wymieniona we wskazanym w art. 1 ustawy PCC katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem PCC. Tym samym, z uwagi na to, iż katalog ten jest katalogiem zamkniętym, czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową na podstawie i w związku z realizacją Umowy mogłyby generować obowiązek zapłaty PCC wyłącznie w sytuacji zakwalifikowania Umowy jako którejś z umów wymienionych wprost w art. 1 ustawy PCC. Zdaniem Spółki w przedstawionym we Wniosku opisie zaistniałego stanu faktycznego taka sytuacja nie wystąpiła. Umowy nie można w szczególności uznać za umowę spółki, umowę pożyczki czy depozyt nieprawidłowy. Tym samym w ocenie Spółki również czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową na podstawie i w związku z realizacją Umowy, nie przybierają postaci żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ustawy PCC.

Zgodnie z poglądem doktryny specyfika cash poolu powoduje, iż z reguły jest wykluczona kwalifikacja tej umowy jako spółki cywilnej (art. 860 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny). Stroną umowy jest bowiem bank będący dostarczycielem specyficznej usługi finansowej, nie zaś wyłącznie podmioty zainteresowane wspólnym dysponowaniem wolnymi środkami. Bank przejmuje funkcję zarządzającego (pool lidera). Nie sposób wtedy przyjąć istnienia wspólnego celu wszystkich stron umowy. Tylko pool gotówkowy będący porozumieniem samych uczestników, w którym bank odgrywa rolę pasywną, mógłby być uznany za spółkę cywilną. Chodziłoby o spółkę cywilną o skutku wewnętrznym. Praktyka nie dokonuje jednak tego rodzaju kwalifikacji.

Spółka wskazuje, iż przychyla się do stanowiska doktryny, zgodnie z którym umowa cash poolu, którą jest Umowa, nie wyczerpuje także cech pożyczki (art. 720 Kodeksu cywilnego), nawet jeżeli do pewnego stopnia przypomina tę umowę. W związku z tym zdaniem Spółki również czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową - świadczone na podstawie i w związku z realizacją Umowy - nie przybiorą cech pożyczki, wskazanej w art. 1 pkt 1 lit. b ustawy PCC.

Ponadto, analizując zakres umowy pożyczki na potrzeby opodatkowania podatkiem PCC należy odnieść się do definicji umowy pożyczki sformułowanej na gruncie prawa cywilnego. W myśl art. 720 Kodeksu cywilnego, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości, zazwyczaj za wynagrodzeniem w postaci odsetek. Jako pożyczka mogłaby więc być kwalifikowana, rzecz jasna, wyłącznie umowa tzw. rzeczywistego cash poolu, zobowiązująca do transferu funduszy. Jednak nawet jeżeli strony wybiorą wariant realnego bilansowania kont, brakuje zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na wskazany w umowie podmiot. Strona nie wie, czy wypracowane przez nią nadwyżki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest bowiem rachunek zbiorczy, na którym są gromadzone wolne środki wszystkich uczestników. Nie są więc skonkretyzowane strony transakcji ani jej przedmiot (kwota). Umowy cash poolu nie można też postrzegać jako pożyczki udzielanej przez uczestnika porozumienia pool liderowi. Pool lider występuje w roli podmiotu świadczącego specyficzny rodzaj usług pośrednictwa finansowego, nie zaś pożyczkobiorcy. Nie udziela też pożyczki uczestnikom poolu, których niedobory kompensuje.

Spółka wskazuje, iż jej zdaniem Umowa - będąc umową nienazwaną - nie przybiera również postaci umowy depozytu nieprawidłowego, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j ustawy PCC. W związku z tym także czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową - jako świadczone na podstawie i w związku z realizacją Umowy - nie przybiorą postaci umowy depozytu nieprawidłowego, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j ustawy PCC.

Stosownie do art. 835 Kodeksu cywilnego, przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie. Zgodnie z art. 845 Kodeksu cywilnego regulującym wprost depozyt nieprawidłowy, jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

W związku z realizacją Umowy nie będzie dochodzić do bezpośrednich przepływów środków finansowych pomiędzy poszczególnymi rachunkami uczestników - stron Umowy. Ponadto, Spółka nie będzie miała możliwości swobodnego dysponowania środkami na rachunkach innych uczestników, poprzez np. złożenie dyspozycji przelewu i transfer środków. W związku z powyższym, w przedstawionym we Wniosku stanie faktycznym nie zachodzą okoliczności uzasadniające opodatkowanie Umowy, stanowiącej umowę cash poolingu, jako umowy depozytu nieprawidłowego, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j ustawy PCC. Tym samym zdaniem Spółki także czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową - jako świadczone na podstawie i w związku z realizacją Umowy - nie przybiorą postaci umowy depozytu nieprawidłowego, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j ustawy PCC.

Spółka dodaje, że w jej ocenie również samo wstępowanie w prawa wierzyciela w ramach subrogacji (konwersji długu), którą przewiduje Umowa, nie jest czynnością podlegającą PCC. Zgodnie z art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego, regulującym mechanizm subrogacji, osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie. Natomiast zgodnie z art. 518 § 2 Kodeksu cywilnego wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne. Z uwagi na fakt, że subrogacja nie została wprost wymieniona we wskazanym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC zamkniętym katalogu ani nie nosi znamion żadnej z umów podlegających opodatkowaniu podatkiem PCC, czynności wykonywane w ramach mechanizmu subrogacji - jako jedna z postaci czynności wykonywanych w ramach usługi zarządzania płynnością finansową, świadczonych na podstawie i w związku z realizacją Umowy ~ nie będą opodatkowane podatkiem PCC.

W konsekwencji, subrogacja następująca w wyniku realizacji postanowień Umowy, także w sytuacji, gdy zobowiązanie Spółki (lub zobowiązanie innego uczestnika - strony Umowy) wobec Banku wynikające z niespłaconego w terminie zobowiązania, zostanie spłacone na podstawie art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego przez Agenta, o którym mowa we Wniosku i którego funkcje zostały szczegółowo przedstawione we Wniosku, nie będzie stanowiła żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ustawy PCC i w związku z tym nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem PCC.

Biorąc pod uwagę powyższe, Umowa, która jest umową cash poolingu, w ocenie Spółki nie stanowi żadnej z czynności wymienionych w katalogu określonym w art. 1 ustawy PCC, a tym samym również czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową - jako świadczone na podstawie i w związku z realizacją Umowy - nie przybierają postaci którejkolwiek z czynności wskazanych w art. 1 ustawy PCC.

Końcowo, z ostrożności procesowej, biorąc pod uwagę specyficzny charakter Umowy oraz czynności wykonywanych w ramach usługi zarządzania płynnością finansową - świadczonych na podstawie i w związku z realizacją Umowy (jest to umowa nienazwana), Spółka nie wyklucza, że obecna klasyfikacja tego typu umów na gruncie przepisów prawa cywilnego w poglądach doktryny prawa cywilnego lub w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego dotyczącym tego zagadnienia może w przyszłości ulec zmianie (jest to całkowicie niezależne od Spółki). Spółka w związku z tym wnosi, by w przypadku uznania jej stanowiska dotyczącego pytania 1 sformułowanego we Wniosku za prawidłowe w świetle aktualnego orzecznictwa i poglądów doktryny udzielona została odpowiedź także na sformułowane we Wniosku pytanie nr 2, tj. „czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy; że Umowa zawarta przez Wnioskodawcę nie podlegała podatkowi PCC na podstawie art. 2 ust. 4 lit. b ustawy PCC, ponieważ usługi świadczone na podstawie Umowy będą wykonywane w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez strony Umowy (w szczególności Bank i Agenta) a strona działająca w odniesieniu do tych usług jako podatnik podatku od towarów i usług będzie zwolniona z tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usługi?”.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

1. Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym zawarcie i realizacja Umowy , do której przystąpił Wnioskodawca nie stanowiło żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych („podatek PCC”) i w związku z tym nie podlegało temu podatkowi?
2. W przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy przedstawionego w pytaniu nr 1 za nieprawidłowe, czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że Umowa zawarta przez Wnioskodawcę nie podlegała podatkowi PCC na podstawie art. 2 ust. 4 lit. b ustawy PCC, ponieważ usługi świadczone na podstawie Umowy będą wykonywane w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez strony Umowy (w szczególności Bank i Agenta) a strona działająca w odniesieniu do tych usług jako podatnik podatku od towarów i usług będzie zwolniona z tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy,

Ad. 1

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że Umowa o świadczenie kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową Uczestników (cash pooling), świadczona przez Bank, nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC i w związku z tym nie podlega podatkowi PCC. A zatem po stronie Spółki nie powstanie obowiązek podatkowy w zakresie tego podatku.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC, podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  

• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
  

• umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  

• umowy dożywocia,
  

• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  

• ustanowienie hipoteki,
  

• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  

• umowy depozytu nieprawidłowego,
  

• umowy spółki.
  
  
  

Podatkowi PCC podlegają też zmiany umów, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem PCC oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy PCC).

Przepis art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Ustawodawca wprowadził więc zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem PCC. Przy czym o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o tym, czy podlega ona opodatkowaniu podatkiem PCC, czy też nie, decyduje jej treść (tj. elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, decydujące będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Umowa, do której zamierza przystąpić Spółka, jest umową cash pooling’u. Umowa cash pooling’u stanowi rodzaj umowy o zarządzanie środkami finansowymi. Zgodnie z poglądami doktryny, na gruncie prawa cywilnego cash pooling pozostaje umową nienazwaną (tak m.in.: Magdalena Czyżkowska, Cash pooling jako zaawansowana metoda zarządzania zasobami finansowymi, s. 16, H. Zawal-Kubiak, Cash pooling, s. 15., Robert Jurkiewicz, Cash pooling - skutki w podatku dochodowym od osób prawnych, MOPOD 2009, Nr 2). W doktrynie cywilistycznej jako umowy nazwane określa się umowy, które są normowane przez zespoły przepisów prawa, zwykle wyodrębnione w systematyce aktu normatywnego (zwłaszcza kodeksu cywilnego), które mają charakter powtarzający się w obrocie i występują (zarówno w przepisach, jak i w praktyce obrotu) pod określoną nazwą. Umową nienazwaną jest natomiast taka umowa, której treść nie odpowiada charakterystyce umowy nazwanej. Dopuszczalność zawierania umów nienazwanych jest związana ź zasadą swobody umów - strony mogą bowiem swobodnie ukształtować łączący je stosunek prawny w granicach prawem wyznaczonych.

W doktrynie podkreśla się, iż cash pooling jest nowoczesnym sposobem zarządzania finansami grupy podmiotów powiązanych. Umożliwia kompensowanie przejściowych nadwyżek finansowych wykazywanych przez jedne podmioty z przejściowymi niedoborami zaistniałymi w innych podmiotach. Pozwala to minimalizować koszty kredytowania działalności jednostek ze zgrupowania, zwiększyć przychody odsetkowe z tytułu funduszy własnych i poprawić płynność finansową uczestników. Kredytowanie następuje przy wykorzystaniu nadwyżek środków własnych grupy, zaś połączone fundusze poszczególnych jednostek mogą być korzystniej oprocentowane. Zgrupowanie korzysta z kredytu bankowego tylko w takim zakresie, w jakim potrzeby finansowe przekraczają możliwości wszystkich uczestników cash pooling’u. Optymalizowana i stabilizowana jest sytuacja finansowa zgrupowania i poszczególnych uczestników. Mechanizm cash poolu zakłada stworzenie realnej bądź tylko wirtualnej wspólnej puli środków oraz zobowiązań, rozliczanych na zasadach uzgodnionych przez strony porozumienia (tak: W. J. Katner, Prawo zobowiązań - umowy nienazwane, System Prawa Prywatnego tom 9, wyd. 2, Legalis).

Umowa typu cash pooling, jaką jest analizowana Umowa, nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem PCC. Tym samym, z uwagi, iż katalog ten jest katalogiem zamkniętym, analizowana Umowa mogłaby generować obowiązek zapłaty PCC wyłącznie w sytuacji zakwalifikowania jej jako innej umowy wymienionej wprost w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC. Zdaniem Spółki jednak taka sytuacja, w przedstawionym przypadku, nie wystąpi. Umowy tej nie można przy tym uznać za umowę spółki, umowę pożyczki czy depozyt nieprawidłowy.

Zgodnie z poglądem doktryny specyfika cash poolu powoduje, iż z reguły jest wykluczona kwalifikacja tej umowy jako spółki cywilnej (art. 860 § 1 KC) (tak: W. J. Katner, Prawo zobowiązań - umowy nienazwane, System Prawa Prywatnego tom 9, wyd. 2, Legalis). Stroną umowy jest bowiem bank będący dostarczycielem specyficznej usługi finansowej, nie zaś wyłącznie podmioty zainteresowane wspólnym dysponowaniem wolnymi środkami. Bank przejmuje funkcję zarządzającego (pool lidera). Nie sposób wtedy przyjąć istnienia wspólnego celu wszystkich stron umowy. Tylko pool gotówkowy będący porozumieniem samych uczestników, w którym bank odgrywa rolę pasywną, mógłby być uznany za spółkę cywilną. Chodziłoby o spółkę cywilną o skutku wewnętrznym. Praktyka nie dokonuje jednak tego rodzaju kwalifikacji.

Zdaniem doktryny, umowa cash pool’u nie wyczerpuje także cech pożyczki (art. 720 KC), nawet jeżeli do pewnego stopnia przypomina tę umowę. W myśl art. 720 KC, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości, zazwyczaj za wynagrodzeniem w postaci odsetek. Jako pożyczka mogłaby więc być kwalifikowana, rzecz jasna, wyłącznie umowa tzw. rzeczywistego cash pool’u, zobowiązująca do transferu funduszy. Jednak nawet jeżeli strony wybiorą wariant realnego bilansowania kont, brakuje zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na wskazany w umowie podmiot. Strona nie wie, czy wypracowane przez nią nadwyżki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest bowiem rachunek zbiorczy, na którym są gromadzone wolne środki wszystkich uczestników. Nie są więc skonkretyzowane strony transakcji ani jej przedmiot (kwota). Umowy cash poofu nie można też postrzegać jako pożyczki udzielanej przez uczestnika porozumienia pool liderowi. Pool lider występuje w roli podmiotu świadczącego specyficzny rodzaj usług pośrednictwa finansowego, nie zaś pożyczkobiorcy. Nie udziela też pożyczki uczestnikom pool’u, których niedobory kompensuje (tak: W. J. Katner, Prawo zobowiązań - umowy nienazwane, System Prawa Prywatnego tom 9, wyd. 2, Legalis).

Stanowisko, zgodnie z którym typu umowy Cash pooling nie można zakwalifikować jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu zostało potwierdzone w licznych interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe, m.in.:

• w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 września 2010 r. (sygn. IPPB2/436-225/10-4/MZ),
  

• w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 kwietnia 2011 r. (sygn. ILPB2/436-3/11-4/MK),
  

• w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 7 stycznia 2013 r. (sygn. IPTPB2/436-156/12-4/KK).
  
  
  

Ponadto, brak podstaw do kwalifikacji umowy cash-poolingu jako umowy pożyczki potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku:

• z dnia 15 lipca 2014 r, sygn. akt III SA/Wa 241/14,
  
  
  

Wnioskodawca wskazuje przy tym, iż NSA w wyroku z 30 września 2015 r., sygn. II FSK 2033/14, uznał, iż opisana w skardze (a na wcześniejszym etapie: we wniosku o interpretację indywidualną) umowa cash-pooling’u wypełnia przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki, jednakże w przedmiotowej sprawie NSA dokonał klasyfikacji umowy cash pooling’u jako mieszczącej się w zakresie definicji „pożyczki” na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od - osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., „ustawa CIT”), tj. art. 16 ust. 7 lit. b ustawy CIT Powyższa definicja ma znacznie szerszy zakres niż umowa pożyczki wskazana w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit b) ustawy o PCC. Tym samym nie ma podstaw, by dokonując klasyfikacji czynności cywilnoprawnych (umów) jako pożyczki, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit b) na potrzeby opodatkowania danej czynności (umowy) podatkiem PCC posługiwać się definicją pożyczki zawartą w art. 16 ust. 7 lit. b ustawy CIT.

Zdaniem Wnioskodawcy, Umowa - będąc umową nienazwaną - nie może również zostać zaklasyfikowana jako umowa depozytu nieprawidłowego, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j) ustawy o PCC. Stosownie do art. 835 KC przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie. Zgodnie z art. 845 KC regulującym wprost depozyt nieprawidłowy, jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, Ze przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

Jak wspomniano powyżej, w przedmiotowym Systemie nie będzie dochodzić do przepływów środków finansowych pomiędzy poszczególnymi Rachunkami Uczestników. Ponadto, Spółka nie będzie miała możliwości swobodnego dysponowania środkami na rachunkach innych Uczestników Systemu, poprzez np. złożenie dyspozycji przelewu i transfer środków. W związku z powyższym, zdaniem Spółki w przedstawionym zdarzeniu przyszłym nie zachodzą okoliczności uzasadniające opodatkowanie usługi cash poolingu jako umowy depozytu nieprawidłowego.

Wnioskodawca dodaje, Ze również samo wstępowanie w prawa wierzyciela w ramach subrogacji (konwersji długu), którą przewiduje Umowa, nie jest czynnością podlegającą PCC. Zgodnie z art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego, regulującym mechanizm subrogacji, osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie. Natomiast zgodnie z art. 518 § 2 Kodeksu cywilnego wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne. Z uwagi na fakt, Ze subrogacja opisana w niniejszym wniosku nie została wprost wymieniona we wskazanym zamkniętym katalogu ani nie nosi znamion żadnej z umów podlegających opodatkowaniu podatkiem PCC, czynności wykonywane w ramach mechanizmu subrogacji nie będą opodatkowane tym podatkiem.

W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy subrogacja następująca w wyniku realizacji postanowień Umowy, także w sytuacji, gdy jego zobowiązanie (lub zobowiązanie innego uczestnika Systemu) wobec Banku wynikające z niespłaconego w terminie zobowiązania, zostanie spłacone na podstawie art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego przez Agenta, nie będzie stanowiła żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC i w związku z tym nie będzie podlega podatkowi PCC.

Niniejsze stanowisko znajduje potwierdzenie również w interpretacjach organów podatkowych, m. in.:

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 10 marca 2016 r. (sygn. IBPB-2-1/4514-629/15/MZ),
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 lutego 2016 r. (sygn. IPPB2/4514-536/15-4/MM),
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1 marca 2016 (sygn. IBPB-2-1/4514-643/15/Asz) Wnioskodawca przywołując treść art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazał, Ze ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera enumeratywny katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.
  
  
  

W doktrynie wykształcił się pogląd, Ze opodatkowaniu PCC nie podlegają czynności (w tym umowy), które zawierają w sobie elementy odpowiadające czynnościom opodatkowanym, ale znajdujące się w ramach złożonego stosunku prawnego o innym charakterze (umowa cash pooling u zawiera pewne elementy przypominające umowę pożyczki, jednakże nie stanowi umowy pożyczki). Te tzw. umowy kompleksowe nie rodzą obowiązku podatkowego, mimo Ze przypominają w części umowy objęte opodatkowaniem (tak też: H. Filipczyk, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, Lex Prestige). Taki pogląd wyrażany jest też w orzecznictwie sądów administracyjnych, które stoją na stanowisku, zgodnie z którym umowy nienazwane (tj. takie, których nie da się przyporządkować do żadnej umowy określonej przez ustawę) oraz umowy mające charakter mieszany (czyli takie, które nie odpowiadają całkowicie żadnej umowie nazwanej, ale posiadają niektóre ich cechy) nie podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC (por. wyroki NSA: z 12 sierpnia 1993 r., sygn. SA/Wr 470/93 oraz z 10 maja 1994 r., sygn. SA/Ka 1736/93). Tym samym Umowa, nawet gdyby posiadała pewne elementy charakterystyczne dla umowy pożyczki, nie może podlegać opodatkowaniu PCC jako pożyczka, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy PCC.

Biorąc pod uwagę powyższe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż Umowa, która jest umową cash pooling’u, nie stanowi żadnej z czynności wymienionych w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC i w związku z tym nie podlega podatkowi PCC.

Jak zaznaczono w opisie zdarzenia przyszłego niniejszego wniosku Umowa stanowi narzędzie zarządzania finansami Grupy, którego istotą jest optymalizacja kosztów finansowania. Optymalizacja ta nie będzie miała jednak charakteru rzeczywistego finansowania jednych Uczestników przez innych, gdyż nie będzie pomiędzy nimi przepływu środków pieniężnych, lecz sprowadzać się będzie do obniżenia kosztów pozyskania finansowania poprzez obniżenie stopy odsetek należnych od ujemnego salda Rachunków Uczestników oraz podwyższenie stopy odsetek od dodatniego salda ww. rachunków. Warunki finansowania ustalone dla Uczestników Cash pooling u są bardziej atrakcyjne w porównaniu z warunkami oferowanymi podmiotom posiadającym rachunki bankowe pozostające poza Cash pooling’iem. Potwierdzają to brzmienie zapisów Umowy oraz zgodny zamiar uczestników Umowy, które wskazują, że Umowa ta ma regulować działania w zakresie gospodarowania wolnymi środkami finansowymi w ramach Grupy X., w celu zapewnienia skutecznej i terminowej realizacji bieżących zobowiązań uczestniczących w Systemie spółek z Grupy.

W związku z powyższym, na Spółce nie będzie ciążył obowiązek rozliczania podatku PCC z tytułu uczestnictwa w Umowie, w tym w szczególności w związku z czynnościami podejmowanymi przez Spółkę lub na jej rzecz w ramach realizacji Umowy. Jednocześnie podatkowi PCC nie będzie również podlegać możliwe wstąpienie Agenta i innych Uczestników Umowy w prawa wierzyciela w drodze subrogacji na podstawie Umowy.

Ad. 2

Wnioskodawca podkreśla, że poniższe rozważania będą aktualne tylko w przypadku, gdyby organ uznał stanowisko Spółki przedstawione w pytaniu nr 1 za nieprawidłowe, tzn. gdyby uznał, że Umowa będzie stanowiła którąś z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC.

W takim przypadku, zdaniem Wnioskodawcy, Umowa zawarta przez Wnioskodawcę nie będzie podlegała podatkowi PCC na podstawie art. 2 ust. 4 lit. b ustawy PCC, ponieważ usługi świadczone na podstawie Umowy będą wykonywane w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez strony Umowy (w szczególności Bank i Agenta) a strona działająca w odniesieniu do tych usług jako podatnik podatku od towarów i usług będzie zwolniona z tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się m.in. przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy VAT.

Co do zasady zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei z art. 17 ust. 1 pkt 4 podatnikami podatku VAT są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e (nie mającym zastosowania w niniejszej sprawie), podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 (tj. jako podatnik VAT czynny lub podatnik VAT zwolniony)
2. usługobiorcą jest:
   • w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
     
   • w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 (tj. jako podatnik VAT czynny lub podatnik VAT zwolniony)
   
   
   

W myśl art. 28b ust. 1 ustawy VAT , miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n (nie mającymi zastosowania w niniejszej sprawie).

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Z kolei w myśl z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy VAT zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, zarówno Wnioskodawca jak i pozostali Uczestnicy w związku z przystąpieniem do Umowy oraz jej realizacją nabywają od Banku oraz Agenta usługi - usługi pośrednictwa finansowego.

Jak podkreślał Wnioskodawca, celem Umowy (umowy cash pooling’u) jest zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi Grupy, poprzez optymalne wykorzystanie i zarządzanie nadwyżkami środków pieniężnych Uczestników.

Bank jest podmiotem, który profesjonalnie zajmuje się świadczeniem usług finansowych, w tym usług pośrednictwa finansowego. Usługi te są przedmiotem jego działalności gospodarczej.

Zdaniem Spółki świadczone przez Bank na rzecz Wnioskodawcy oraz innych Uczestników usługi w związku z realizacją Umowy będą stanowić usługi pośrednictwa finansowego, podlegające zwolnieniu od podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy VAT.

Również Agent w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się świadczeniem usług pośrednictwa finansowego. Jak wskazano w niniejszym wniosku, Agent będzie szczególnym uczestnikiem w Systemie. Zakres jego obowiązków, związanych z przystąpieniem do Umowy oraz jej realizacją, został wskazany w opisie stanu faktycznego. Zdaniem Spółki świadczone przez Agenta na rzecz Wnioskodawcy oraz innych Uczestników usługi w związku z realizacją Umowy będą stanowić usługi pośrednictwa finansowego podlegające zwolnieniu od podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy VAT.

W przypadku uznania przez organ podatkowy, iż czynności wykonywane w ramach Umowy, związane z jej realizacją, stanowią pożyczkę, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy PCC, będą one podlegać zwolnieniu od podatku VAT jako usługi pośrednictwa finansowego, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT. Natomiast w przypadku uznania przez organ podatkowy, iż czynności wykonywane w ramach Umowy, związane z jej realizacją, stanowią depozyt nieprawidłowy, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lit. j ustawy PCC, będą one podlegać zwolnieniu od podatku VAT jako usługi pośrednictwa finansowego, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy VAT. Świadczone w ramach Umowy usługi wiążą się z zarządzaniem płynnością finansową Grupy, polegając m. in. na pozyskiwaniu środków pieniężnych dla Uczestnika/ Uczestników, lokowaniu nadwyżek oraz zapewnianiu krótkookresowego finansowania Uczestnika/ Uczestników, mieszczą się w katalogu usług wymienionych w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy VAT.

Odnosząc się do zasad opodatkowania podatkiem N/AT usług świadczonych przez Agenta w związku z realizacją Umowy, należy mieć na uwadze, iż miejscem świadczenia usługi pośrednictwa finansowego jest terytorium Polski. Uwzględniając, iż Agent nie posiada siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski, usługi świadczone przez niego w związku z realizacją Umowy będą podlegały opodatkowaniu jako import usług na terytorium Polski. Wnioskodawca jako usługobiorca byłby więc co do zasady podatnikiem podatku VAT zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT z tytułu wykonanych przez Agenta ww. usług. Usługi pośrednictwa finansowego świadczone w ramach prowadzonej przez dany podmiot (w tym wypadku - Agenta) działalności gospodarczej korzystają jednak ze zwolnienia od podatku VAT.

Zdaniem Spółki, usługi nabywane w ramach Umowy przez Spółkę oraz przez innych Uczestników, a świadczone przez Agenta oraz przez Bank stanowią usługi w zakresie kompleksowego zarządzania płynnością finansową grupy podmiotów i jako takie stanowią usługi pośrednictwa finansowego, zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy VAT.

Dla potwierdzenia prawidłowości stanowiska, iż usługi cash pooling’u, świadczone przez Agenta oraz przez Bank w ramach wykonywania Umowy, stanowią usługi pośrednictwa finansowego, Spółka wskazuje, Ze Minister Finansów w odpowiedzi z dnia 2 lipca 2004 r., na interpelację poselską nr 6005 dotyczącą kwalifikacji dla celów podatkowych porozumień o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową przez grupę spółek, zakwalifikował usługi zarządzania płynnością wykonywane w ramach cash poolingu jako „Usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej nie sklasyfikowane”.

Co prawda w obecnym stanie prawnym klasyfikacja statystyczna nie ma bezpośredniego znaczenia prawnego, ponieważ stawki podatku VAT w przypadku usług nie są już ustalane w oparciu o klasyfikację statystyczną usług (tak jak to miało miejsce przed 1 stycznia 2011 r.), to jednak mogą one pomocniczo służyć ustalaniu zakresu czynności, w odniesieniu do których zastosowanie znajdują poszczególne stawki podatku VAT, w tym zwolnienie z VAT.

Jednocześnie Wnioskodawca zaznacza, że wśród wymienionych w art. 43 ust. 15 ustawy VAT czynności wyłączonych ze zwolnienia nie zostały ujęte usługi cash pooling’u (zarządzania płynnością finansową). Tym samym, usługi zarządzania płynnością finansową (cash pooling’u) świadczone przez Agenta oraz Bank na rzecz Uczestników (w tym Spółki) w ramach wykonywania Umowy będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy VAT.

Mając na względzie powyższe, zdaniem Spółki, nabywane przez nią w ramach Umowy usługi cash poolingu, świadczone w ramach Systemu przez Bank stanowią usługi pośrednictwa finansowego zwolnione z podatku VAT. Odpowiednio za zwolnione z podatku VAT jako usługi pośrednictwa finansowego należy uznać nabywane przez Spółkę w ramach Umowy importowane usługi cash pooling’u, świadczone przez Agenta.

Stanowisko Wnioskodawcy zostało potwierdzone przez organy podatkowe, m.in.:

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 marca 2011 r. (sygn. IPPP3/443-1296/10-4/LK),
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 23 grudnia 2009 r., sygn. IPPP1-443-1157/09-2/PR,
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 16 marca 2010 r., sygn. IPPP1/443-1373/09-4/AP,
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 6 kwietnia 2011 r., sygn. ILPP4/443-171/11-4/ISN,
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 7 listopada 2013 r., sygn. IPTPP2/443-700/13-2/JS,
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 13 listopada 2014 r., sygn. IPPP3/443-800/14-2/IG,
  

• W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie 18 lipca 2014 r., sygn. IPPP3/443-523/14-2/MKw,
  
  
  

Przepis art. 2 pkt 4 ustawy PCC stanowi, iż nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
     
   • umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
   
   
   

Wnioskodawca stoi zatem na stanowisku, że w przypadku uznania przez organ, że Umowa będzie stanowiła którąś z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, Umowa zawarta przez Wnioskodawcę nie będzie podlegała podatkowi PCC na podstawie art. 2 ust. 4 lit. b ustawy PCC, ponieważ usługi świadczone na podstawie Umowy będą usługami pośrednictwa finansowego wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez strony Umowy (w szczególności Bank i Agenta) a strona działająca w odniesieniu do tych usług jako podatnik podatku od towarów i usług będzie zwolniona z tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 223) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne ( art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) i lit. j) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz umowy depozytu nieprawidłowego.

W myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Depozyt nieprawidłowy został natomiast uregulowany w art. 845 Kodeksu cywilnego. Uznaje się również, że depozyt nieprawidłowy (przechowanie nieprawidłowe) jest umową szczególnego rodzaju, zawierającą elementy przechowania i pożyczki. Przedmiotem depozytu nieprawidłowego mogą być wyłącznie pieniądze lub rzeczy oznaczone tylko co do gatunku. Osoba biorąca pieniądze (rzecz) do depozytu nieprawidłowego, analogicznie do umowy pożyczki, ma obowiązek zwrócić tę sama ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Należy podkreślić, że umowa cash pooling pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy. Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash pooling, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. „Cash pooling” polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków netto.

W przypadku „Cash poolingu” mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu. Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Uczestnik „cash poolingu” posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników „cash poolingu”. Należy stwierdzić, że zawarcie umowy dotyczącej kompleksowego zarządzania płynnością finansową „cash pooling” nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można również zakwalifikować jako umowy pożyczki. Tym samym wszelkie czynności dokonywane w ramach umowy nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu jako nie wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Przyjmując za Wnioskodawcą, że czynności wykonywane w ramach umowy cash poolingu nie przybrały postaci którejkolwiek z czynności wymienionych w art. 1 ustawy, tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, wskazać należy, iż rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.