Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT2-2.4011.231.2017.1.SŻ
z 12 września 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 17 sierpnia 2017 r. (data wpływu 17 sierpnia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 sierpnia 2017 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

W dniu 20 września 2013 r. zmarł brat Wnioskodawczyni ….. W dniu 9 października 2014 r. Sąd Rejonowy …. wydał postanowienie o sygn. akt …., zgodnie z którym spadek po zmarłym bracie na podstawie dziedziczenia ustawowego z dobrodziejstwem inwentarza nabyła Wnioskodawczyni oraz Jej siostry ….., w równych częściach po 1/3. Na podstawie spisu inwentarza sporządzonego przez komornika skarbowego w … ustalona została wartość masy spadkowej i na tej też podstawie Wnioskodawczyni złożyła deklarację SD-Z2 do Urzędu Skarbowego ….. Wnioskodawczyni uzyskała zaświadczenie o zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.

W skład masy spadkowej Wnioskodawczyni wchodziły m.in.: udział 1/3 w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego oraz udział 1/3 w nieruchomości wspólnej ….. na wyliczoną w spisie inwentarza wartość 37 998 zł, jako współwłasność Wnioskodawczyni i Jej sióstr.

W 2016 r. siostry Wnioskodawczyni wystąpiły z wspólnym wnioskiem do sądu o dokonanie działu spadku po zmarłym bracie. Wnioskodawczyni mimo woli została uczestnikiem tego postępowania. Siostry Wnioskodawczyni wnioskowały o zniesienie współwłasności opisanego wyżej prawa własności lokalu mieszkalnego i przyznanie go na ich rzecz po 1/2, z dokonaniem spłaty finansowej dla Wnioskodawczyni. Sąd Rejonowy …. postanowieniem o sygn. akt ….., dokonał działu spadku wyłączając Wnioskodawczynię ze współwłasności mieszkania, jednocześnie przyznając Wnioskodawczyni tytułem spłaty kwotę 32 044 zł 40 gr, płatną w terminie 9 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia. Spłata ta jest niższa niż wartość udziału Wnioskodawczyni w nieruchomości wyliczonego przez komornika skarbowego w spisie inwentarza i ma nastąpić w 2017 r.

Zdaniem Wnioskodawczyni, została Ona niejako zmuszona do mieszczącego się w szerokim pojęciu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zbycia w drodze odpłatnego działu spadku przed upływem 5 lat od otwarcia spadku.

Wnioskodawczyni uzyskała w Urzędzie Skarbowym …. informację o obowiązku złożenia deklaracji PIT-39 za 2017 r. i obowiązku zapłaty 19% podatku dochodowego z tytułu sprzedaży przed upływem pięciu lat praw nabytych po zmarłym w 2013 r. bracie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy opisane w niniejszym wniosku zdarzenie przyszłe zobowiązuje Wnioskodawczynię do zapłaty 19% podatku dochodowego z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli zbycie nie nastąpiło z woli Wnioskodawczyni, a spłata jest niższa niż wartość Jej udziału w nieruchomości nabytego w spadku, w przypadku gdy własność mieszkania pozostaje zgodnie z postanowieniem sądu własnością pozostałych spadkobierców?

Czy Wnioskodawczyni jest zobowiązana do złożenia deklaracji PIT-39 za 2017 r., w którym spłata ma nastąpić?

Zdaniem Wnioskodawczyni, obowiązek podatkowy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie powinien Jej dotyczyć. Wnioskodawczyni uważa, że nie ma Ona obowiązku składania deklaracji PIT-39 za 2017 r.

Wnioskodawczyni podkreśla, że art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłącza stosowanie art. 10 ust. 1 pkt 8 tej ustawy w stosunku do spadków i darowizn oraz posiłkując się normami prawa cywilnego Wnioskodawczyni uznaje, że objęcie spłat otrzymanych w ramach działu spadku, podatkiem dochodowym, prowadziłoby do różnicowania sytuacji spadkobierców.

W przypadku Wnioskodawczyni wyłączenie Jej ze współwłasności mieszkania dokonało się postanowieniem sądu na wniosek pozostałych spadkobierców, sama Ona nie miała zamiaru znoszenia współwłasności przed upływem 5 lat od nabycia. Wnioskodawczyni uważa, że należałoby uznać, że w wyniku zniesienia tej współwłasności doszło do zamiany Jej udziału spadkowego na środki pieniężne, a nie do odpłatnego zbycia Jej udziału spadkowego przed upływem 5 lat od otwarcia spadku. Chociaż literalnie interpretując ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych okoliczność, że dział spadku następuje ze spłatą na rzecz Wnioskodawczyni przez pozostałych spadkobierców, może sugerować odpłatny charakter zbycia nieruchomości. Wnioskodawczyni uważa, że nie powstaje dla Niej przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Spłata nie stanowi tutaj odpłatności za udział w nieruchomości, a jedynie zastępuje 1/3 udziału w tej nieruchomości, w naturze i nie powoduje dla Wnioskodawczyni przysporzenia, a faktycznie, nawet nie równoważy wartości Jej udziału spadkowego. Przysporzenie w przekonaniu Wnioskodawczyni powstało dla pozostałych stron postępowania, ponieważ sąd w orzekaniu nie oparł się na wyliczeniach ze spisu inwentarza. Wnioskodawczyni uważa, że wartość odziedziczonego mieszkania jest większa niż wartość ustalona w postępowaniu sądowym.

Zdaniem Wnioskodawczyni, obowiązek zapłaty podatku dochodowego z tytułu odpłatnego zbycia znacznie obniżyłby jeszcze Jej udział w spadku, co w odczuciu Wnioskodawczyni jest nierównym traktowaniem podatników, bo jak mniema Wnioskodawczyni, pozostali spadkobiercy uzyskali również zwolnienie z podatku od spadków i darowizn na podstawie ustawy o spadkach i darowiznach, a obowiązek zapłaty podatku dochodowego od pozostałych udziałów nie wynika z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pomijając inne aspekty całego postępowania sądowego prowadzonego w tej sprawie, które nie mają znaczenia dla niniejszej wątpliwości podatkowej, a które były dla Wnioskodawczyni bardzo trudne i bolesne, ponieważ wyłącznie Wnioskodawczyni opiekowała się bratem i to Ona poniosła koszty zakończenia wszystkich jego spraw, zarządzania nieruchomością wspólną, a pozostałe spadkobierczynie nawet nie utrzymywały z bratem kontaktu, konieczność zapłaty podatku dochodowego od uzyskanych w wyniku spłaty środków finansowych w odczuciu Wnioskodawczyni, byłoby podwójnym opodatkowaniem tego samego udziału spadkowego i stawiałoby pozostałych spadkobierców w uprzywilejowanej pozycji, a co za tym idzie według Wnioskodawczyni byłoby nierównym traktowaniem podatników.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

-jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz wymienionych praw majątkowych przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw majątkowych następuje po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw majątkowych w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Przy czym pod pojęciem odpłatnego zbycia należy rozumieć nie tylko sprzedaż, czy zamianę, ale każdą czynność prawną, w wyniku której dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości, jej części lub udziału w niej oraz praw majątkowych za odpłatnością, a więc co do zasady również dział spadku i odpłatne zniesienie współwłasności.

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że w dniu 20 września 2013 r. zmarł brat Wnioskodawczyni. W dniu 9 października 2014 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie, zgodnie z którym spadek po zmarłym bracie na podstawie dziedziczenia ustawowego z dobrodziejstwem inwentarza nabyła Wnioskodawczyni oraz Jej dwie siostry, w równych częściach po 1/3. Na podstawie spisu inwentarza sporządzonego przez komornika skarbowego ustalona została wartość masy spadkowej i na tej też podstawie Wnioskodawczyni złożyła deklarację SD-Z2 do Urzędu Skarbowego. W 2016 r. siostry Wnioskodawczyni wystąpiły z wnioskiem do Sądu o dokonanie działu spadku po zmarłym bracie. Wnioskodawczyni, mimo woli została uczestnikiem tego postępowania. Siostry Wnioskodawczyni wnioskowały o zniesienie współwłasności prawa własności lokalu mieszkalnego i przyznanie go na ich rzecz po 1/2, z dokonaniem spłaty finansowej dla Wnioskodawczyni. Sąd Rejonowy dokonał działu spadku wyłączając Wnioskodawczynię ze współwłasności mieszkania, jednocześnie przyznając Wnioskodawczyni tytułem spłaty kwotę 32 044 zł 40 gr. Spłata ta jest niższa niż wartość udziału Wnioskodawczyni w nieruchomości wyliczonego przez komornika skarbowego w spisie inwentarza i ma nastąpić w 2017 r.

Wobec powyższego należy wyjaśnić, że art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym – przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających ustawie o podatku od spadków i darowizn – nie ma zastosowania w rozpatrywanej sprawie.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 r. (Dz. U. z 2017 r., poz. 833, z późn. zm.) nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem dziedziczenia podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Źródłem nabycia przez Wnioskodawczynię udziału w nieruchomości było dziedziczenie, które mieści się w katalogu przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z chwilą nabycia spadku powstał u Wnioskodawczyni obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Rozpatrywana sprawa nie dotyczy jednak przychodów podlegających przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn, gdyż mamy do czynienia z sytuacją, kiedy Wnioskodawczyni dokonuje rozporządzenia swoim udziałem w masie spadkowej na podstawie działu spadku, które – na co wskazuje analiza art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – nie podlegają przepisom o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zaś nabycie tytułem działu spadku nie podlega przepisom o podatku od spadków i darowizn, to nie ma do niego zastosowania wyłączenie zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 maja 2013 r., sygn. akt II FSK 1905/11.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459, z poźn. zm.), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów tej ustawy.

Stosownie do art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei, postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia, potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Zgodnie z art. 1035 ustawy Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Celem postępowania o zniesienie współwłasności w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego jest nowe ukształtowanie prawa własności rzeczy, która stanowi przedmiot współwłasności.

Zgodnie z art. 195 ustawy Kodeks cywilny, współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom.

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi drugiej (art. 196 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego). Natomiast w myśl art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Przez zniesienie współwłasności rozumie się likwidację łączącego współwłaścicieli stosunku prawnego, która następuje w drodze umowy lub orzeczenia sądu.

W myśl art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Mając powyższe na względzie wyjaśnić należy, że dział spadku, następujący ze spłatą na rzecz Wnioskodawczyni powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia ww. prawa. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w sytuacji, w której spłata jest ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika udziału w spadku, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku przez Wnioskodawczynię. Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia ma okoliczność, że spłata którą otrzyma w wyniku działu spadku nie przekroczy wartości przysługującego Wnioskodawczyni udziału w spadku, a czynność prawna została dokonana wyłącznie między spadkobiercami.

W konsekwencji, należy stwierdzić, że skoro suma spłaty przyznana na rzecz Wnioskodawczyni w związku z działem spadku nie przekracza Jej udziału w nieruchomości nabytej w spadku – co wynika z treści wniosku – to w opisanej sytuacji nie powstanie przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i na Wnioskodawczyni nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty, którą otrzyma w 2017 r. Wobec powyższego, Wnioskodawczyni z tego tytułu nie będzie zobowiązana do złożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2017 (PIT-39).

W związku z załączeniem przez Wnioskodawczynię do wniosku kserokopii dokumentów należy zaznaczyć, że Organ wydając interpretację w trybie art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym, nie dokonuje analizy i oceny załączonych do wniosku dokumentów, a jedynie opiera się na przedstawionym we wniosku stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym.

Jednocześnie Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe będzie różniło się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego. Ponadto wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Wnioskodawczyni jako osoby występującej z wnioskiem.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ….. w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.