Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL1-1.4012.464.2017.1.OA
z 16 listopada 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 21 września 2017 r. (data wpływu 27 września 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kar umownych oraz obciążeń opisanych w punktach 1-5 – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 września 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kar umownych oraz obciążeń opisanych w punktach 1-5.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

P S.A. (dalej: „Spółka”, „Wnioskodawca”) jest zarejestrowana, jako czynny podatnik VAT w Polsce. Spółka prowadzi działalność w branży spożywczej, będąc producentem, importerem oraz dostawcą produktów i towarów m.in. do odbiorców krajowych. Działalność Spółki podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Bezpośrednimi odbiorcami towarów sprzedawanych przez Spółkę są m.in. sieci handlowe, jak również hurtownie/dystrybutorzy, którzy następnie sprzedają te towary do kolejnych podmiotów w łańcuchu dostaw, w tym punktów sprzedaży detalicznej (np. sklepy, stacje benzynowe), punktów sprzedaży gastronomicznej (np. restauracje, puby, bary, hotele), sieci sklepów oraz tzw. podhurtu.

W związku z prowadzoną działalnością Spółka otrzymuje oraz wypłaca różnego rodzaju kary umowne i odszkodowania związanie z niewykonaniem, nienależytym lub nieterminowym wykonaniem świadczeń przez Spółkę lub jej kontrahentów (zarówno w zakresie dostaw towarów, jak i świadczenia usług). Wspomniane kary umowne i odszkodowania mogą wynikać wprost z umów lub porozumień zawartych przez Spółkę z jej kontrahentami, jak również mogą być wypłacane/otrzymywane przez Spółkę bez oparcia w umowie - na podstawie pisemnych lub ustnych uzgodnień.

Kary umowne i odszkodowania mogą być m.in. pobierane i otrzymywane przez Spółkę w odniesieniu do transakcji realizowanych z:

1. Podmiotami z branży gastronomicznej
   Spółka zawiera umowy z podmiotami z branży gastronomicznej i hotelowej (dalej łącznie: „Partnerzy”), których przedmiotem jest prowadzenie przez Partnerów promocji towarów lub znaków towarowych Spółki w prowadzonych przez nich lokalach oraz zapewnienie wyłącznej sprzedaży towarów Spółki w tych lokalach (punktach sprzedaży gastronomicznej). W umowach znajdują się odpowiednie zapisy dotyczące kar umownych m.in.:
   1. Partner zobowiązany jest do zapłaty kary umownej w ustalonej wysokości w przypadku:
      • nieprzystąpienia do wykonywania umowy przez Partnera;
      • bezpodstawnego odstąpienia od umowy lub zaprzestania wykonywania umowy przez Partnera (przez co rozumiane będzie w szczególności rozpoczęcie przez Partnera współpracy z podmiotem konkurencyjnym w stosunku do Spółki albo zamknięcie lokalu) lub
      • naruszenia zasady wyłączności odnośnie wyłącznej sprzedaży towarów z oferty Spółki lub prezentacji materiałów promocyjnych Spółki w lokalach Partnera;
      • niezrealizowania określonego zobowiązania sprzedażowego (w sytuacji jeżeli określona wielkość sprzedaży w lokalach produktów KP nie zostanie zrealizowana).
   2. Spółka zobowiązana jest do zapłaty kary umownej w ustalonej wysokości w przypadku:
      • bezpodstawnego odstąpienia od umowy lub zaprzestania wykonywania umowy przez Spółkę;
      • sytuacji, w których w wyniku działania lub zaniechania Spółki w stosunku do dystrybutorów Spółki dojdzie do wstrzymania lub opóźnienia dostaw do lokali Partnera towarów objętych umową na świadczenie usług promocyjnych przez Partnera;
      • braku realizacji przez Spółkę umowy zawartej z Partnerem w zakresie wyposażenia i organizacji ogródków gastronomicznych oraz/lub wyposażenia niezbędnego do sprzedaży i serwowania produktów Spółki w lokalach.
   3. W zakresie kar umownych mogą wystąpić również specyficzne rozwiązania wynikające z dodatkowych uzgodnień stron  w szczególności, miała miejsce sytuacja, w której między Partnerem a Spółką istniał wielomiesięczny spór co do realizacji zobowiązań umownych Spółki wobec Partnera, który spowodował zgłoszenie przez Partnera roszczenia o zapłatę kar umownych, którego to roszczenia Spółka nie uznała. Strony próbowały rozwiązać ten spór poprzez kilkumiesięczne postępowanie mediacyjne. Ostatecznie Strony uzgodniły w wyniku negocjacji, że Partner zrzeknie się roszczeń w zakresie kar umownych naliczonych uprzednio i anuluje wszystkie noty księgowe wystawione w tym zakresie, a jednocześnie w związku ze zrzeczeniem się przez Partnera tych roszczeń Spółka zapłaci Partnerowi uzgodnione odszkodowanie na podstawie noty księgowej wystawionej przez Partnera (uzgodnienia odnośnie odszkodowania należnego Partnerowi potwierdzone zostały w dodatkowym porozumieniu zawartym przez Spółkę z Partnerem).
2. Podmiotami świadczącymi usługi transportowe na rzecz Spółki - kara umowna lub odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania usług transportowych na rzecz Spółki skutkujących w szczególności uszkodzeniem towarów, np.:
   • niezrealizowanie usługi transportowej;
   • stłuczenie butelek w transporcie;
   • uszkodzenie transportowanych towarów (np. lodówek).
3. Dostawcami opakowań na rzecz Spółki - kary umowne lub odszkodowania z tytułu dostarczenia przez dostawców Spółki wadliwych opakowań dla produktów Spółki, np.:
   • dostarczenie wadliwych wieczek;
   • dostarczenie wadliwych opakowań (np. puszek).
4. Pracownikami Spółki - obciążenia wynikające m.in. z zapisów wewnętrznej polityki Spółki dotyczącej użytkowania samochodów służbowych przez pracowników Spółki, pobierane w związku z nienależytym użytkowaniem pojazdów przez pracowników lub doprowadzeniem do strat w pojazdach Spółki, np. z tytułu udziału własnego pracownika w rozliczeniu szkody pojazdu.
5. Pozostałymi kontrahentami Spółki - generalnie kary umowne lub odszkodowania związanie z niewykonaniem, nienależytym lub nieterminowym wykonaniem świadczeń wynikające z relacji kontraktowych i pozakontraktowych z podmiotami niewymienionymi powyżej.
   
   

Niniejszym Spółka oświadcza, że w dniu złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie jest prowadzone postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa oraz kontrola celno-skarbowa w zakresie podatku od towarów i usług. Spółka jednocześnie oświadcza, iż w dniu złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej prowadzona jest kontrola przez Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy słusznie Spółka przyjmuje, że kary umowne otrzymywane przez Spółkę, o których mowa w opisie stanu faktycznego (punkt 1 a), związane m.in. z nieprzystąpieniem przez Partnera do realizacji umowy, jej nienależytym wykonaniem lub naruszeniem jej postanowień, nie będą podlegały opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w rezultacie nie powinny być wykazywane w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki?
2. Czy słusznie Spółka przyjmuje, że kary umowne wypłacane przez Spółkę, o których mowa w opisie stanu faktycznego (punkt 1 b), związane m.in. z nienależytym wykonaniem umowy przez Spółkę lub naruszeniem jej postanowień, nie będą podlegały opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w rezultacie nie powinny być wykazywane w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki?
3. Czy słusznie Spółka przyjmuje, że odszkodowanie wypłacone przez Spółkę w efekcie mediacji i negocjacji z Partnerem odnośnie zasadności oraz wysokości kar umownych naliczonych przez Partnera w związku z niewykonaniem przez Spółkę określonych zobowiązań umownych, o których mowa w opisie stanu faktycznego (punkt 1 c), nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w rezultacie nie powinno być wykazywane w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki?
4. Czy słusznie Spółka przyjmuje, że kary umowne/odszkodowania otrzymywane przez Spółkę, o których mowa w opisie stanu faktycznego (punkt 2), związane z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem usług transportowych na rzecz Spółki skutkujących w szczególności uszkodzeniem towarów w transporcie, nie będą podlegały opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w rezultacie nie powinny być wykazywane w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki?
5. Czy słusznie Spółka przyjmuje, że kary umowne otrzymywane przez Spółkę, o których mowa w opisie stanu faktycznego (punkt 3), związane z dostarczeniem przez dostawców Spółki wadliwych opakowań dla produktów Spółki, nie będą podlegały opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w rezultacie nie powinny być wykazywane w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki?
6. Czy słusznie Spółka przyjmuje, że kwoty otrzymywane przez Spółkę, o których mowa w opisie stanu faktycznego (punkt 4), wynikające z zapisów wewnętrznej polityki Spółki dotyczącej użytkowania samochodów służbowych przez pracowników Spółki (w związku z nienależytym lub nadmiernym użytkowaniem pojazdów lub doprowadzeniem do strat w pojazdach Spółki), nie będą podlegały opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w rezultacie nie powinny być wykazywane w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki?
7. Czy słusznie Spółka przyjmuje, że kwoty otrzymywane przez Spółkę bądź przez nią wypłacane w wyniku relacji (również umownych) z innymi kontrahentami, o których mowa w opisie stanu faktycznego (punkt 5), nie będą podlegały opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a w rezultacie nie powinny być wykazywane w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, we wszystkich wskazanych powyżej przypadkach kary umowne i odszkodowania otrzymywane i wypłacane przez Spółkę, nie będą stanowić wynagrodzenia z tytułu odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy o VAT i w związku z tym nie będą podlegać opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. W rezultacie, ich otrzymanie lub wypłata przez Spółkę nie będzie wpływać na rozliczenia VAT Spółki (tj. nie powinny się one bezpośrednio wiązać z koniecznością ujęcia w rejestrach i deklaracji VAT Spółki jako podwyższenie podatku należnego ani obniżenie podatku naliczonego).

Poniżej Spółka przedstawia argumentację uzasadniającą jej stanowisko.

1. 
   Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług. Z kolei przepis art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się co do zasady każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.
   Istotny z perspektywy powyższych regulacji jest fakt, że jak wynika z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, nie każde działanie, zaniechanie czynności lub tolerowanie czynności lub sytuacji może być uważane za świadczenie usług. Świadczenie takie musi być odpłatne. Aby dane świadczenie uznać za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie świadczącego usługę. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).
   Kary umowne oraz odszkodowania, jako czynności jednostronne, pełniące funkcję rekompensaty za poniesioną szkodę, nie wiążą się z otrzymaniem żadnego świadczenia wzajemnego. Nie stanowią one zatem odpłatnego świadczenia usług. Nie są one także wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT wśród innych czynności opodatkowanych.
2. 
   Zarówno odszkodowanie jak i kara umowna zostały przewidziane przez polskie prawo w kodeksie cywilnym (dalej: „k.c”).
   Jeśli chodzi o odszkodowania, art. 471 k.c. stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
   W zakresie kar umownych art. 483 k.c. stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
   Zdaniem Spółki, rozliczenia wskazane w opisie stanu faktycznego są  w zależności od przypadku - karami umownymi w rozumieniu art. 483 § 1 k.c. lub odpowiednio odszkodowaniami w rozumieniu art. 471 k.c., gdyż swoim zakresem obejmują obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (w większości przypadków - niepieniężnego). Realizują tym samym funkcję kompensacyjną. Kara umowna i odszkodowanie może obejmować trzy grupy zdarzeń: niewykonanie zobowiązania, nienależyte wykonanie zobowiązania oraz konkretne uchybienia w zakresie sposobu wykonania zobowiązania. W świetle przytoczonego stanu faktycznego należy wskazać, że wszystkie wymienione przez Spółkę rozliczenia mieszczą się we wskazanych wyżej grupach zdarzeń. W przypadku kar umownych/odszkodowań stosowanych przez Spółkę (zarówno wypłacanych, jak i otrzymywanych), zadośćuczynienie następuje poprzez zapłatę określonej sumy i w związku z tym takie rozliczenie nie zawiera ekwiwalentności w postaci świadczenia.
   Należy zaznaczyć, że zapłata wskazanych w stanie faktycznym kar umownych i odszkodowań nie jest bezpośrednio związana ze zobowiązaniem otrzymującego zapłatę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji (nie można uznać, iż płatność tych kwot następuje w zamian za jakiekolwiek z góry uzgodnione przez strony rozliczenia świadczenie). Mają one jedynie charakter odszkodowawczy/kompensacyjny i pobierane są w związku z wystąpieniem szkód powstałych w wyniku niewykonania bądź niewłaściwego wykonania umowy/świadczenia przez Spółkę lub na jej rzecz.
   Powyższe uwagi dotyczą zdaniem Wnioskodawcy wszystkich przypadków wskazanych w opisie stanu faktycznego, w tym również odszkodowania, o którym mowa w punkcie 1 (c). Odszkodowanie to służy bowiem rekompensacie szkody poniesionej przez Partnera w wyniku zdarzeń objętych w pierwotnej umowie zakresem kar umownych. Zobowiązanie Spółki do zapłaty odszkodowania wynika z porozumienia zawartego z Partnerem i ma zadośćuczynić Partnerowi za szkody/straty poniesione przez niego w związku z nienależytym spełnieniem świadczenia przez Spółkę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną (świadczenie w zamian za wynagrodzenie), co oznacza, że otrzymane przez Partnera odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem wzajemnym realizowanym na rzecz Spółki. Płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, lecz służy naprawieniu szkody powstałej po stronie Partnera. Wolą stron było ostateczne uregulowanie spornych kwestii poprzez zobowiązanie się Spółki do zapłaty odszkodowania. Zamiana zastosowana przez Spółkę (zastąpienie kilku kar umownych jednym odszkodowaniem) jest wynikiem zakończenia wielomiesięcznego sporu i miała na celu podtrzymanie relacji biznesowych z jednym ze strategicznych Partnerów.
3. 
   Reasumując, w ocenie Spółki, we wszystkich przypadkach przedstawionych w opisie stanu faktycznego kary umowne i odszkodowania otrzymywane i wypłacane przez Spółkę, nie będą stanowić wynagrodzenia z tytułu odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy o VAT i w związku z tym nie będą podlegać opodatkowaniu VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. W rezultacie, ich otrzymanie lub wypłata przez Spółkę nie będzie wpływać na rozliczenia VAT Spółki (tj. nie powinny się one bezpośrednio wiązać z koniecznością ujęcia w rejestrach i deklaracjach VAT Spółki).
   
   

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa – składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź straci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy:

• zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz
• zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
  
  

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.