Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB2/436-228/12-2/WS
z 20 listopada 2012 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 17 sierpnia 2012 r. (data wpływu 21 sierpnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania spłaty rodzeństwa – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 sierpnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania spłaty rodzeństwa.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Po śmierci matki – Wnioskodawca, siostra i brat odziedziczyli mieszkanie.

Każdy z nich otrzymał 1/3 część spadku.

Zgodnie z postanowieniem sądu rejonowego z dnia 6 czerwca 2011 r. (dotyczącym działu spadku), które zostało wydane dopiero po zakończeniu wszystkich czynności sądowych (związanych z apelacją wniesioną przez brata) po dniu 16 czerwca 2012 r. przyznano Zainteresowanemu na wyłączną własność odziedziczone mieszkanie, ze spłatą rodzeństwa w wysokości:

• 73 513,33 zł - siostrze,
• 73 383,84 zł - bratu.
  
  

Ponadto Wnioskodawca wyjaśnił, iż po śmierci matki złożył w terminie zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych – formularz SD-Z2

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w takiej sytuacji Wnioskodawca jest zobowiązany do zapłaty podatku od kwoty spłaconej rodzeństwu i w jakiej wysokości, jeżeli rozliczenie to dotyczy osób z I grupy podatkowej?

Zdaniem Wnioskodawcy, w Jego przypadku będzie zwolniony z zapłaty podatku, tzn. od kwoty spłaty rodzeństwa.

Powyższe stanowisko Zainteresowany przedstawił w oparciu o informacje uzyskane w urzędzie skarbowym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (j. t. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) opodatkowaniu tym podatkiem podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

2. zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
   
3. orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.
   
   

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył z opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same, bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Jedną z czynności cywilnoprawnych, które ustawodawca postanowił objąć zakresem przedmiotowym analizowanej ustawy są, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat. Ponadto stosownie do punktu 3 wskazanego przepisu, zakresem przedmiotowym objęte są również orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione we wskazanym przepisie.

Dział spadku polega na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Zgodnie z art. 1037 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Można go dokonać poprzez fizyczny podział rzeczy tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom. W ramach tej formy podziału dopuszczalne jest ustalenie dopłat na rzecz niektórych współspadkobierców, które mają wyrównać różnicę wynikającą z udziału w spadku. Możliwe jest także przyznanie przedmiotów spadku w całości jednemu lub kilku współspadkobiercom i obciążenie ich obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców.

Drugą formą podziału spadku jest tzw. podział cywilny. Przedmioty należące do spadku zostają sprzedane, a uzyskana kwota ulega podziałowi pomiędzy współspadkobierców.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że zgodnie z postanowieniem sądu rejonowego będące przedmiotem spadku mieszkanie nabył na wyłączną własność Zainteresowany. Tytułem spłaty został On zobowiązany do zapłaty na rzecz:

• siostry - kwoty 73 513,33 zł,
• brata – kwoty 73 383,84 zł.
  
  

Przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowują dział spadku, jeżeli wiąże się z obowiązkiem spłat lub dopłat. Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym i występuje wówczas przy dziale spadku, gdy całość majątku spadkowego przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców. Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców, gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej lub, stosownie do pkt 3 z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody - od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

W przypadku umowy o dział spadku lub o zniesienie współwłasności obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Stosownie natomiast do art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy podstawę opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy stawka podatku od umów o dział spadku i zniesienia współwłasności:

1. przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowanego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynosi - 2 %,
2. przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych 1%.
   
   

Z dotychczas przywołanych przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wprost wynika, iż w zakresie przedmiotowym tej ustawy, a tym samym opodatkowaniu podlega, każdy odpłatny dział spadku, w wyniku którego przynajmniej jeden ze spadkobierców nabył rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku i został zobowiązany do dokonania spłat lub dopłat. Bez względu na powyższe pozostaje stopień pokrewieństwa łączący strony dokonywanej czynności. Za słusznością zaprezentowanego stanowiska przemawia również lektura dalszych artykułów analizowanej ustawy, w szczególności postanowień Rozdziału 4 („Zwolnienia od podatku”), tj. art. 8 oraz 9 statuujących odpowiednio zwolnienia podmiotowe oraz podmiotowo -przedmiotowe. W konsekwencji, w obecnym brzmieniu ustawodawca przewidział tylko trzy sytuacje, w których stopień pokrewieństwa łączący strony zawieranej czynności cywilnoprawnej ma bezpośrednie przełożenie na ich sytuację prawnopodatkową na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (objęte są zwolnieniem podmiotowo-przedmiotowym). Jednakże z uwagi na przedstawiony we wniosku stan faktyczny nie mają one zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Zgodnie bowiem z art. 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne:

5. zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn;

10. pożyczki udzielane:
    

b) w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:

• złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,
  
• udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytowa lub przekazem pocztowym,
c) na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu – na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn.

W konsekwencji należy założyć, zgodnie zresztą z zasadą racjonalnego ustawodawcy, że skoro wśród zwolnień tak podmiotowych jak podmiotowo-przedmiotowych ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych brak jest takich, które zwalniałyby z tego podatku odpłatny dział spadku przeprowadzony pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej, określonej w ustawie o podatku od spadków i darowizn, to jest to świadome i zamierzone działanie ustawodawcy.

Reasumując, należy stwierdzić, iż skoro w następstwie dokonanego działu spadku Zainteresowany nabył rzeczy lub prawa majątkowe o wartości przekraczającej wartość nabytego przez Niego udziału w spadku, wówczas na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wystąpi obowiązek podatkowy, a co za tym idzie konieczność uiszczenia podatku, na zasadach określonych w ustawie.

W rozpatrywanej sprawie podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa udziałów w mieszkaniu nabytych ponad wartość udziału w spadku. Zatem, jeśli wartość ta jest równa wielkości spłaty przypadającej na rzecz siostry i brata - to wówczas od tej spłaty Wnioskodawca ma obowiązek zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2%.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy odnośnie zaprezentowanego pytania należało uznać za nieprawidłowe.

Tut. Organ pragnie nadmienić, że dokumenty dołączone przez Zainteresowanego do wniosku nie podlegały analizie i weryfikacji w ramach postępowania o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.