Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT2-2.4011.330.2018.1.SR
z 20 lipca 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 27 marca 2018 r. (data wpływu 30 marca 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 23 maja 2018 r. (data wpływu 30 maja 2018 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek od zadośćuczynienia, odsetek od skapitalizowanej renty oraz odsetek od renty miesięcznej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 marca 2018 r. wpłynął do tutejszego Organu wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego zadośćuczynienia wraz z odsetkami, skapitalizowanej renty wraz z odsetkami oraz renty miesięcznej wraz z odsetkami.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), w związku z powyższym pismem z dnia 30 kwietnia 2018 r., Nr 0113-KDIPT2-2.4011.185.2018.1.SR, wezwano Wnioskodawcę na podstawie art. 169 § 1-2 w zw. z art. 14h ustawy Ordynacja podatkowa, do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłane zostało w dniu 30 kwietnia 2018 r. (skutecznie doręczone w dniu 16 maja 2018 r.), zaś w dniu 23 maja 2018 r. wpłynęło uzupełnienie wniosku (nadane w dniu 22 maja 2018 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 14 stycznia 1980 r. Wnioskodawca jako dziesięcioletnie dziecko uległ wypadkowi komunikacyjnemu, którego sprawcą był kierowca MPK .... W wyniku urazu wielonarządowego stał się niepełnosprawny, mimo to ukończył studia i podjął pracę zarobkową.

W latach 1992-1997 z powództwa Wnioskodawcy przeciwko MPK ... przeprowadzone zostały postępowania przed Sądem Wojewódzkim w ... (sygn. akt …) i Sądem Apelacyjnym w ... (sygn. akt …), w których zasądzono na Jego rzecz zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała oraz miesięczną rentę z tytułu zwiększonych potrzeb. Ponadto ustalona została odpowiedzialność MPK ... za szkody mogące wystąpić w przyszłości, które pozostawałyby w związku z wypadkiem z dnia 14 stycznia 1980 r.

Ze względu na rozmiar obrażeń i ich skutki od 1980 r. ubezpieczyciel MPK …, a po wyczerpaniu kwoty gwarancyjnej MPK ... wypłaca Mu rentę z tytułu zwiększonych potrzeb. MPK ma ustaloną sądownie odpowiedzialność za obecne i mogące ujawnić się w przyszłości skutki wypadku. Jednym z tych skutków jest całkowita i trwała niezdolność Wnioskodawcy do pracy orzeczona w 2007 r.

Od 2009 r. przed Sądem Okręgowym w ... toczy się kolejne postępowanie z powództwa Wnioskodawcy przeciwko MPK ... (sygn. akt …), w którym domaga się między innymi:

• zadośćuczynienia za nowe schorzenia z odsetkami,
  

• skapitalizowanej renty z tytułu utraconych zarobków i zwiększonych potrzeb z odsetkami,
  

• miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków i zwiększonych potrzeb z odsetkami.
  
  

Podstawą postępowania jest art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 444 § 1 oraz art. 481 ww. Kodeksu. Kluczowymi faktami są: ujawnienie się nowych schorzeń, całkowita i trwała utrata zdolności do pracy zarobkowej, które są skutkami ww. wypadku, a także związane z tym zwiększenie potrzeb i pogorszenie widoków na przyszłość.

Decyzją Sądu Okręgowego w ... renta skapitalizowana i miesięczna zostały podzielone na odrębne renty dotyczące utraconych zarobków i zwiększonych potrzeb. Postępowanie w części dotyczącej rent z tytułu zwiększonych potrzeb toczy się w dalszym ciągu przed Sądem Okręgowym. Natomiast w części dotyczącej zadośćuczynienia za nowe schorzenia oraz skapitalizowanej i miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków w dniu 17 grudnia 2015 r. został wydany wyrok częściowy.

Po postępowaniu odwoławczym przed Sądem Apelacyjnym w ... (sygn. akt …) w dniu 28 września 2017 r. zapadł wyrok częściowy zasądzający na rzecz Wnioskodawcy od MPK …:

• skapitalizowaną rentę za okres od stycznia 2007 r. do czerwca 2009 r. w kwocie 33 692 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 lipca 2009 r. z tytułu utraconych zarobków,
  

• od dnia 1 lipca 2009 r. miesięczną rentę z tytułu utraconych zarobków płatną do dnia 10 każdego miesiąca z góry, z ustawowymi odsetkami w wypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, w następujących kwotach:
  • w okresie od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia 2009 r. po 979 zł miesięcznie,
    
  • w okresie od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia 2010 r. po 1140 zł miesięcznie,
    
  • w okresie od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia 2011 r. po 1430 zł miesięcznie,
    
  • w okresie od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia 2012 r. po 1458 zł miesięcznie,
    
  • w okresie od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia 2013 r. po 1495 zł miesięcznie,
    
  • począwszy od dnia 1 stycznia 2014 r. w wysokości 1598 zł miesięcznie,

• zadośćuczynienie pieniężne w wysokości 80 000 zł z odsetkami od dnia 26 maja 2010 r. z tytułu nowych krzywd, jakie ujawniły się od wydania wyroku w poprzednim postępowaniu w 1997 r.
  
  

W lutym 2018 r. MPK ... wystawiło Wnioskodawcy PIT-8C, zgodnie z którym powinien odprowadzić podatek od odsetek od zadośćuczynienia za nową krzywdę, od skapitalizowanej i miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków oraz od odsetek od tych rent. W kwietniu 2018 r. MPK skorygowało wystawiony PIT tak, że do zapłaty został wyłącznie podatek od odsetek od zadośćuczynienia, skapitalizowanej i miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków. Ten podatek Wnioskodawca uiścił.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

1. Czy zadośćuczynienie za nową krzywdę i związane z nim ustawowe odsetki, zasądzone na rzecz Wnioskodawcy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w ... z dnia 28 września 2017 r., na podstawie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 444 § 1 oraz art. 481 ww. Kodeksu, są wolne od podatku?
2. Czy renta skapitalizowana i renta miesięczna z tytułu utraconych zarobków oraz związane z nimi ustawowe odsetki, zasądzone na rzecz Wnioskodawcy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w ... z dnia 28 września 2017 r., na podstawie art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 445 § 1 oraz art. 481 ww. Kodeksu, są wolne od podatku?
   
   

Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej jest zwolnienie z opodatkowania otrzymanych odsetek od zadośćuczynienia, odsetek od skapitalizowanej renty oraz odsetek od renty miesięcznej, natomiast w pozostałym zakresie dotyczącym zwolnienia z opodatkowania otrzymanego zadośćuczynienia, skapitalizowanej renty i miesięcznej renty wniosek zostanie rozpatrzony odrębnym rozstrzygnięciem.

Zdaniem Wnioskodawcy, zadośćuczynienie z tytułu nowej krzywdy wraz z odsetkami ustawowymi są wolne od podatku. Zadośćuczynienie zostało zasądzone z powodu nowych chorób, pozostających w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym w 1980 r. Podstawę prawną ww. zadośćuczynienia stanowi art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 444 § 1 ww. Kodeksu. Spełnia ono przesłanki art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który mówi, że od podatku dochodowego wolne są zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku sądu do wysokości określonej w tym wyroku, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wnioskodawca swoje stanowisko w sprawie odsetek od zadośćuczynienia opiera na wyroku NSA z dnia 17 stycznia 2014 r. (sygn. akt II FSK 289/12), w którym „Naczelny Sąd Administracyjny w pełni aprobuje konkluzję sądu pierwszej instancji, że odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną ‒ a co za tym idzie polegają one opodatkowaniu w ten sam sposób”. Na tej podstawie Wnioskodawca uważa, że skoro należność główna, którą jest zadośćuczynienie, jest zwolniona od podatku, to również odsetki od tego zadośćuczynienia są wolne od podatku.

Ponadto Wnioskodawca podnosi, że z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają dochody ze źródła przychodów rozumiane jako nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Art. 10-20 ww. ustawy wyliczają źródła przychodów, przy czym art. 17 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 wymienia odsetki od pożyczek, odsetki od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych lub w innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania oraz odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych. Natomiast żaden z artykułów ww. ustawy nie definiuje odsetek ustawowych jako źródła przychodu. Można z tego wysnuć wniosek, że nie mogą one stanowić dochodu, który podlega opodatkowaniu. Również z tego powodu Wnioskodawca uważa, że zasądzone Mu odsetki powinny być wolne od podatku.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że renta skapitalizowana i renta miesięczna z tytułu utraconych zarobków z ustawowymi odsetkami są wolne od podatku. Obydwie renty zostały Mu zasądzone, ponieważ w 2007 r. ‒ zgodnie z orzeczeniem ZUS ‒ całkowicie i trwale utracił zdolność do pracy zarobkowej. Tym samym zostały spełnione przesłanki art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego oraz art. 21 ust. l pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który mówi, że od podatku wolne są odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość. Art. 12 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych definiuje rentę jako łączną kwotę świadczeń rentowych, wraz ze wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków dla sierot zupełnych do rent rodzinnych. Ta definicja nie ogranicza pojęcia renty wyłącznie do świadczeń rentowych z FUS lecz obejmuje także renty o charakterze odszkodowawczym otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego. W związku z tym Wnioskodawca uważa, że art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy, który stanowi, że odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, a więc także renty, ma zastosowanie także w przypadku odsetek zasądzonych Wnioskodawcy z tytułu uchybienia terminu płatności skapitalizowanej i miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków.

Ponadto, tak jak w przypadku odsetek od zadośćuczynienia, Wnioskodawca opiera się na wyroku NSA z dnia 17 stycznia 2014 r. (sygn. akt II FSK 289/12), który przypisuje odsetki do tego samego źródła co należność główną. Stosując się do tej zasady, odsetki od zasądzonych Mu rent powinny być zwolnione od podatku, ponieważ same renty na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c są wolne od podatku dochodowego.

Gdyby ta argumentacja okazała się nietrafna, podobnie jak w przypadku odsetek od zadośćuczynienia, Wnioskodawca podnosi, że zawarty w art. 10-20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych katalog źródeł przychodów nie zawiera odsetek ustawowych. Skoro w rozumieniu ww. ustawy odsetki ustawowe nie są źródłem przychodów, to można by wysnuć wniosek, że nie mogą one także być dochodem podlegającym opodatkowaniu w myśl tej ustawy. Oznaczałoby to, że odsetki od obydwu przyznanych rent są wolne od podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 200, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 14 stycznia 1980 r. Wnioskodawca jako dziesięcioletnie dziecko uległ wypadkowi komunikacyjnemu, którego sprawcą był kierowca MPK. W wyniku urazu wielonarządowego stał się niepełnosprawny, mimo to ukończył studia i podjął pracę zarobkową.

W latach 1992-1997 z powództwa Wnioskodawcy przeciwko MPK przeprowadzone zostały postępowania przed Sądem Wojewódzkim i Sądem Apelacyjnym, w których zasądzono na Jego rzecz zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała oraz miesięczną rentę z tytułu zwiększonych potrzeb. Ponadto ustalona została odpowiedzialność MPK za szkody mogące wystąpić w przyszłości, które pozostawałyby w związku z wypadkiem z dnia 14 stycznia 1980 r.

Ze względu na rozmiar obrażeń i ich skutki od 1980 r. ubezpieczyciel MPK, a po wyczerpaniu kwoty gwarancyjnej MPK wypłaca Mu rentę z tytułu zwiększonych potrzeb. MPK ma ustaloną sądownie odpowiedzialność za obecne i mogące ujawnić się w przyszłości skutki wypadku. Jednym z tych skutków jest całkowita i trwała niezdolność Wnioskodawcy do pracy orzeczona w 2007 r.

Od 2009 r. przed Sądem Okręgowym toczy się kolejne postępowanie z powództwa Wnioskodawcy przeciwko MPK, w którym domaga się między innymi: zadośćuczynienia za nowe schorzenia z odsetkami, skapitalizowanej renty z tytułu utraconych zarobków i zwiększonych potrzeb z odsetkami, miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków i zwiększonych potrzeb z odsetkami.

Podstawą postępowania jest art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 444 § 1 oraz art. 481 ww. Kodeksu. Kluczowymi faktami są: ujawnienie się nowych schorzeń, całkowita i trwała utrata zdolności do pracy zarobkowej, które są skutkami ww. wypadku, a także związane z tym zwiększenie potrzeb i pogorszenie widoków na przyszłość.

Decyzją Sądu Okręgowego w ... renta skapitalizowana i miesięczna zostały podzielone na odrębne renty dotyczące utraconych zarobków i zwiększonych potrzeb. Postępowanie w części dotyczącej rent z tytułu zwiększonych potrzeb toczy się w dalszym ciągu przed Sądem Okręgowym. Natomiast w części dotyczącej zadośćuczynienia za nowe schorzenia oraz skapitalizowanej i miesięcznej renty z tytułu utraconych zarobków w dniu 17 grudnia 2015 r. został wydany wyrok częściowy.

Po postępowaniu odwoławczym przed Sądem Apelacyjnym w dniu 28 września 2017 r. zapadł wyrok częściowy zasądzający na rzecz Wnioskodawcy od MPK: skapitalizowaną rentę za okres od stycznia 2007 r. do czerwca 2009 r. z ustawowymi odsetkami od dnia 23 lipca 2009 r. z tytułu utraconych zarobków, od dnia 1 lipca 2009 r. miesięczną rentę z tytułu utraconych zarobków płatną do dnia 10 każdego miesiąca, z góry z ustawowymi odsetkami w wypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, zadośćuczynienie pieniężne z odsetkami od dnia 26 maja 2010 r. z tytułu nowych krzywd, jakie ujawniły się od wydania wyroku w poprzednim postępowaniu w 1997 r. Zasądzone kwoty wraz z odsetkami wpłynęły na konto Wnioskodawcy w dniu 5 grudnia 2017 r.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 i pkt 9 ww. ustawy, źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta oraz inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Należy podkreślić, że użyte w konstrukcji art. 20 ust. 1 ww. ustawy sformułowanie „w szczególności”, świadczy o przykładowym katalogu przychodów z innych źródeł. Oznacza to, że przychodami z innych źródeł są także inne przychody, nie wymienione wprost w tym przepisie.

Tym samym uznaje się, że katalog ten nie jest katalogiem zamkniętym. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie lub zadośćuczynienie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania czy zadośćuczynienia podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cytowanej ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści oraz świadczeń otrzymanych w związku z działalnością gospodarczą. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3c ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Zgodnie z treścią art. 444 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025) – w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Z przepisu art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Stosownie do art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego – w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia „zadośćuczynienia” z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Odnosząc się do kwestii opodatkowania odsetek ustawowych od ww. świadczeń, należy wskazać, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W myśl art. 482 § 1 Kodeksu cywilnego, od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

Zgodnie z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 155, z późn. zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.

Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.

Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie. Ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:

• pkt 52 – odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. poz. 776);
  

• pkt 95 – odsetki z tytułu realizacji nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;
  

• pkt 119 – odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;
  

• pkt 130 – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  

• pkt 130a ‒ odsetki lub dyskonto od listów zastawnych uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a,
  

• pkt 130b ‒ odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego i oferowanych na rynkach zagranicznych, przeznaczonych na finansowanie ustawowych celów działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, dotyczących wspierania polityki gospodarczej Rady Ministrów, realizacji rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a.
  
  

Skoro ustawodawca wyraźnie określa, że w tych przypadkach także odsetki od określonych przychodów wolne są od podatku dochodowego, natomiast w stosunku do innych kategorii przychodów zwolnionych od podatku o odsetkach związanych z tymi należnościami nie wspomina, należy uznać że jest to zabieg celowy.

Ponadto dodać należy, że jak wynika z dyspozycji wyżej zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy, zwolnieniu podlegają odsetki, które spełniają następujące warunki:

1. świadczenia, od których są naliczane, zaliczone zostały do określonego źródła przychodu,
2. przysługują z tytułu nieterminowej wypłaty tych świadczeń.
   
   

W świetle powyższego, przedmiotowe zwolnienie od podatku zastosowanie znajdzie do odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty świadczeń, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, w tym renty.

Przez emeryturę lub rentę rozumie się łączną kwotę świadczeń emerytalnych i rentowych, w tym kwoty emerytur kapitałowych wypłacanych na podstawie ustawy o emeryturach kapitałowych, wraz ze wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem dodatków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz dodatków dla sierot zupełnych do rent rodzinnych (art. 12 ust. 7 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Odnosząc się natomiast do drugiego warunku należy stwierdzić, że z „nieterminową wypłatą świadczenia” w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy mamy do czynienia wówczas, gdy w terminie wymagalności danego świadczenia, przysługującego na podstawie zawartej umowy, ugody lub prawomocnego orzeczenia, nie zostało ono przez zobowiązanego wypłacone na rzecz poszkodowanego. Odsetki naliczane od tego momentu kwalifikują się jako odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty świadczenia.

W przypadku renty, która jest przyznawana na żądanie poszkodowanego (o ile dojdzie do zawarcia umowy, ugody lub ogłoszenia wyroku sądu, określających w szczególności wysokość oraz terminy wypłaty przyznanego świadczenia), przepis ten znajduje zastosowanie wyłącznie w sytuacji gdy – od momentu zawarcia umowy, ugody lub uprawomocnienia się wyroku sądu, przyznających rentę – zobowiązany spóźni się z jej wypłatą poszkodowanemu, tj. nie dotrzyma wyznaczonego terminu płatności tej renty.

Natomiast odsetki ustawowe od renty zasądzone za okres od dnia wystąpienia z roszczeniem do dnia uprawomocnienia się orzeczenia przyznającego tę rentę nie spełniają drugiego warunku określonego w 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem skoro ustawodawca nie zamieścił w katalogu zwolnień odsetek przysługujących od zasądzonych kwot tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania oraz renty, określonych przez Wnioskodawcę w opisie stanu faktycznego, to należy stwierdzić, że odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również pokreślić, że wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

Stanowisko Organu podatkowego potwierdza orzecznictwo sądów, zgodnie z którym roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 ustawy Kodeks cywilny) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1994 r., sygn. akt III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

Dodatkowo, wskazać należy, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 24 stycznia 2008 r., sygn. akt II FSK 1629/06, uznał, że: „Odsetki należne w razie uchybienia przez dłużnika terminowi świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) należy traktować jako wynagrodzenie za przedłużone i pozbawione podstaw prawnych korzystanie z cudzego kapitału. Inaczej rzecz ujmując, jest to odszkodowanie za pozbawienie wierzyciela możliwości dysponowania kapitałem, a tym samym pozbawienie go spodziewanych z tego tytułu korzyści (np. przez korzystną lokatę)”. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że głównym motywem legislacyjnym uregulowania takiego jak w art. 481 § 1 K.c. jest uznanie, że wierzyciel ponosi przez opóźnienie co najmniej szkodę w postaci odsetek, na jakie mógłby ulokować otrzymaną w terminie sumę (wyrok z dnia 24 kwietnia 1997 r., sygn. akt II CKN 118/97, OSP 1998, Nr 1, poz. 3, z glosą A. Szpunara). Odsetki zatem są kompensatą tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej. Prowadzi to do konkluzji, że odsetki otrzymane na podstawie wyroku z tytułu opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) stanowią odszkodowanie dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono i jako takie nie są wolne od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stanowisko Organu potwierdza również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 października 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 1502/15, w którym stwierdzono, że „Skarżący oparł swoją interpretację na treści ww. wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2014 r., II FSK 289/12 i przekonaniu, że odsetki za zwłokę w wypłacie przyznanego przez sąd odszkodowania powinny być traktowane tak samo jak odszkodowanie, a tym samym powinny być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Skarżący wskazywał też na szczególną funkcję odsetek, co dodatkowo powinno przemawiać za zwolnieniem podatkowym. W ocenie Sądu, skarżący tak naprawdę pomija istniejące w tym zakresie, przepisy podatkowe. Niewątpliwie art. 21 ust.1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z podatku jedynie „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie”. Nie zostały więc w nim wymienione „odsetki” za zwłokę. Odszkodowanie jest czymś innym niż odsetki związane z opóźnieniem w jego wypłacie. Przyczyną wypłaty odszkodowania jest poniesienie szkody przez uprawnionego; natomiast źródłem obowiązku wypłaty odsetek jest niedotrzymanie terminu wypłaty odszkodowania przez zobowiązanego. Słusznie organ podkreślał, że cywilistycznie rozróżnia się odszkodowanie jako roszczenie główne od odsetek za zwłokę, jako roszczenie uzupełniające (tzw. roszczenie akcesoryjne)”.

Orzecznictwo w omawianej kwestii nie było jednolite, jednakże wątpliwości co do podatkowej kwalifikacji odsetek zostały ostatecznie rozstrzygnięte przez Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów NSA z dnia 6 czerwca 2016 r., sygn. akt II FPS 2/16. Zapadła ona na tle stanu faktycznego dotyczącego odsetek od nieterminowej zapłaty ceny za zbyte akcje, jednakże ma ona zastosowanie do wszystkich sytuacji związanych z zapłatą odsetek od należności głównej, których skutków podatkowych nie przewidziano w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istota uchwały sprowadza się do twierdzenia, że czym innym jest świadczenie główne, a czym innym odsetki za opóźnienie w jego zapłacie, w związku z tym należy je rozliczać oddzielnie i zaliczyć do przychodów z innych źródeł, na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle powyższego, nie można zgodzić się ze stwierdzeniem, że przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b oraz pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia od opodatkowania nie tylko należność główną stanowiącą zadośćuczynienie czy rentę, ale także wszelkie prawa uboczne, w tym otrzymane przez podatnika odsetki.

Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą odszkodowania w postaci renty, zadośćuczynienia, a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie tychże przepisów.

Podkreślić należy, że zgodnie z konstrukcją i systematyką ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe stanowią wyjątek od generalnej zasady powszechności opodatkowania wyrażonej w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Wszelkie ulgi i zwolnienia są też wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania wynikającej z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.) stanowiącego, że każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Tym samym podkreślenia wymaga fakt, że tylko określone zdarzenia prawne bądź spełnienie określonych przesłanek, od których ustawodawca uzależnia prawo do zwolnienia z opodatkowania – skutkuje zwolnieniem przychodu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że w prawie podatkowym w stosunku do wszelkich ulg i zwolnień zabronione jest stosowanie rozszerzającej wykładni przepisów.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny, stwierdzić należy, że zasądzonych Wnioskodawcy wyrokiem sądowym odsetek od zadośćuczynienia, skapitalizowanej renty oraz renty miesięcznej, nie można utożsamiać z kwotami z tytułu zadośćuczynienia czy odszkodowania wypłacanego w formie renty. W związku z tym, tego rodzaju odsetki nie będą mogły korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b i pkt 3c oraz pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odsetki te stanowią podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy w części dotyczącej zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek od zadośćuczynienia, odsetek od skapitalizowanej renty oraz odsetek od renty miesięcznej uznano za nieprawidłowe.

Jednocześnie Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Jeżeli w toku ewentualnego postępowania organ uzna, że stan faktyczny opisany we wniosku różni się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w … w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.