2018.05.17 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.191.2018.2.WN
z 17 maja 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku wspólnym z dnia 14 marca 2018 r. (data wpływu 19 marca 2018 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

opodatkowania czynności sprzedaży wierzytelności własnych przez Zbywcę;
opodatkowania czynności nabycia wierzytelności przez Nabywcę;
podstawy opodatkowania dla świadczonej przez Nabywcę usługi nabycia od Zbywcy wierzytelności za cenę odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności

-jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 marca 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności sprzedaży wierzytelności własnych przez Zbywcę, opodatkowania czynności nabycia wierzytelności przez Nabywcę oraz podstawy opodatkowania dla świadczonej przez Nabywcę usługi nabycia od Zbywcy wierzytelności za cenę odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności.

We wniosku złożonym przez:

Zainteresowanego będącego stroną postępowania:
Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania:

przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca będący stroną postępowania, dalej jako Wnioskodawca 1 lub Zbywca) jest czynnym podatnikiem VAT, którego wiodącym przedmiotem działalności jest produkcja gotowej paszy dla zwierząt gospodarskich.

Wnioskodawca 1 ma uprawnienia z tytułu wierzytelności powstałych w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez poprzednika prawnego T., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą T., które na podstawie oświadczenia o przekształceniu działalności gospodarczej, złożonego w dniu 31 października 2017 roku w formie aktu notarialnego oraz postanowienia Sądu Rejonowego, zostały włączone do majątku Wnioskodawcy 1.

Wnioskodawca 1 planuje zawarcie umowy sprzedaży przedmiotowych wierzytelności (dalej jako: „Umowa”) na rzecz I. (wnioskodawca niebędący stroną postępowania, dalej jako Wnioskodawca 2 lub Nabywca), będącej czynnym podatnikiem VAT. Na dzień zawarcia Umowy, wierzytelności będące przedmiotem sprzedaży będą wymagalne i nie będą spłacone przez okres 180 dni lub dłuższy.

Zgodnie z postanowieniami Umowy, w ramach planowanej transakcji dojdzie do jednoczesnej realizacji następujących czynności:

Zbywca dokona sprzedaży przysługujących mu wierzytelności na rzecz Nabywcy, który nabędzie je we własnym imieniu za określoną cenę odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności. Tym samym, nie wystąpi różnica (dyskonto) pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną ich nabycia przez Nabywcę.
Nabywca wyświadczy na rzecz Zbywcy usługę, której celem jest zwolnienie Zbywcy z ciężaru dochodzenia Wierzytelności. Z tytułu opisanej usługi Nabywcy przysługiwać będzie od Zbywcy wynagrodzenie (dalej jako: „Wynagrodzenie”), które ustalono odrębnie od ceny sprzedaży wierzytelności i do którego zostanie doliczony należny VAT według odpowiedniej stawki.

Poza wskazanymi powyżej przepływami pieniężnymi, tj. (i) uregulowaniem ceny sprzedaży wierzytelności przez Nabywcę na rzecz Zbywcy oraz (ii) uregulowaniem Wynagrodzenia przez Zbywcę na rzecz Nabywcy umowa nie przewiduje zapłaty jakiegokolwiek innego wynagrodzenia, premii czy prowizji przez strony transakcji.

Wraz ze sprzedażą wierzytelności wszelkie prawa związane z wierzytelnościami (w tym odsetkami) zostaną przeniesione na Nabywcę. Po zawarciu Umowy Nabywca ponosić będzie wszelkie ekonomiczne, finansowe i prawne ryzyko związane z wierzytelnościami, zabezpieczeniami, dłużnikami oraz wykonywaniem praw z tytułu wierzytelności lub zabezpieczeń.

W związku z powyższym opisem w zakresie podatku od towarów i usług zadano następujące pytania (oznaczone jak we wniosku):

Czy wskutek realizacji Umowy po stronie Zbywcy wystąpią jakiekolwiek czynności podlegające opodatkowaniu VAT?
Czy wskutek realizacji Umowy Nabywca wyświadczy na rzecz Zbywcy usługę podlegającą opodatkowaniu VAT według stawki 23%?
Czy podstawę opodatkowania dla świadczonej przez Nabywcę usługi, o której mowa w pytaniu nr 2, stanowi Wynagrodzenie?

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług:

Wskutek realizacji Umowy po stronie Zbywcy nie wystąpią żadne czynności podlegające opodatkowaniu VAT.
Wskutek realizacji Umowy Nabywca wyświadczy na rzecz Zbywcy usługę podlegającą opodatkowaniu VAT według stawki 23%.
Podstawę opodatkowania dla świadczonej przez Nabywcę usługi, o której mowa w pytaniu nr 2, stanowi Wynagrodzenie.

Uzasadnienie stanowiska wnioskodawców

W zakresie pytania nr 1

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). Przez towary, zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Odnosząc powyższe regulacje do przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że w ramach Umowy Zbywca niewątpliwie nie dokona na rzecz Nabywcy dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Wierzytelność jest bowiem prawem majątkowym, a nie towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, toteż jej sprzedaż nie może zostać uznana za dostawę towaru.

Sprzedaż wierzytelności nie wiąże się również z wyświadczeniem jakiejkolwiek usługi przez podmiot sprzedający (tu: Zbywcę) na rzecz podmiotu, który wierzytelności kupuje (tu: Nabywcę). W transakcjach sprzedaży wierzytelności poza samym przeniesieniem tytułu prawnego do wierzytelności brak jest bowiem jakichkolwiek czynności, które można by przypisać sprzedającemu jako ich wykonawcy, z tytułu których miałby on otrzymać jakiekolwiek wynagrodzenie od podmiotu nabywającego wierzytelność.

Podobnie w przedmiotowej sprawie, Zbywcy nie sposób przypisać jakichkolwiek czynności, które miałby on wykonywać na rzecz Nabywcy, a z tytułu których Zbywcy przysługiwałoby jakiekolwiek wynagrodzenie. Jedyną kwotą, która będzie przysługiwała Zbywcy w związku z realizacją Umowy będzie kwota odpowiadająca cenie sprzedaży wierzytelności. Kwota ta będzie otrzymana w związku z samą sprzedażą wierzytelności, a nie jakimikolwiek innymi czynnościami wykonywanymi na rzecz Nabywcy.

Powyższe podejście znajduje potwierdzenie w wydawanych przez tut. Organ interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego, przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 22 marca 2017 r., sygn. 1462-IPPP1.4512.89.2017.1.KR, w której tut. Organ uznał, że:

„Z uwagi na powołane przepisy oraz przedstawiony opis zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru.

Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). W konsekwencji, transakcja, której przedmiotem jest zbycie wierzytelności własnych pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Reasumując, sprzedaż wierzytelności własnych (roszczeń) nie będzie stanowić dla Wnioskodawcy dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu przepisów ustawy. Zatem czynność ta nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”

Mając na uwadze powyższe, w ocenie wnioskodawców zasadne jest stwierdzenie, że w tak przedstawionym zdarzeniu przyszłym wskutek realizacji Umowy po stronie Zbywcy nie wystąpią żadne czynności podlegające opodatkowaniu VAT.

W zakresie pytania nr 2

Jak wskazano w uzasadnieniu do pytania nr 1, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, przy czym przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (...).

Odpowiedź na pytanie, czy wskutek realizacji Umowy po stronie Nabywcy wystąpią czynności podlegające opodatkowaniu VAT jako świadczenie usług wymaga zatem ustalenia, czy w ramach Umowy można przypisać Nabywcy, jako usługodawcy, czynności, które są wykonywane na rzecz Zbywcy, a z tytułu których ma on otrzymać wynagrodzenie od Zbywcy.

W ocenie wnioskodawców, w przedmiotowej sprawie wystąpią takie czynności, bowiem już sam zakup wierzytelności należy uznać za świadczenie usługi przez Nabywcę na rzecz Zbywcy, która to usługa polega na zwolnieniu Zbywcy z ciężaru dochodzenia Wierzytelności we własnym zakresie. Usługa ta nie jest odrębna od samej transakcji sprzedaży wierzytelności, lecz powstaje właśnie na skutek tej transakcji i jest z nią nierozerwalnie związana.

W konsekwencji, postanowienia Umowy, zgodnie z którymi wraz ze sprzedażą wierzytelności dojdzie do jednoczesnego wyświadczenia przez Nabywcę na rzecz Zbywcy usługi, której celem jest zwolnienie Zbywcy z ciężaru dochodzenia Wierzytelności, należy uznać za stanowiące wyłącznie odzwierciedlenie stanu rzeczywistego, nie zaś samodzielnie kreujące odrębne świadczenie.

W ocenie wnioskodawców istnieniu usługi świadczonej przez Nabywcę na rzecz Zbywcy nie przeczą również tezy przedstawione przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako: „TSUE”) w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10. Wprawdzie bowiem w ww. wyroku wskazano, że w pewnych okolicznościach podmiot nabywający wierzytelności nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania przepisów o VAT, to jednak okoliczności te odbiegają od tych, jakie zachodzą w sprawie objętej niniejszym wnioskiem. W szczególności, w sprawie objętej niniejszym wnioskiem ustalono konkretną kwotę (Wynagrodzenie) przysługującą podmiotowi nabywającemu wierzytelności (Nabywcy), odrębną od samej ceny sprzedaży wierzytelności, co nie miało miejsca w sprawie rozpatrywanej przez TSUE. Ponadto, w przedmiotowej sprawie wierzytelności nie zostaną nabyte po cenie niższej od ich wartości nominalnej, lecz po cenie równej ich wartości nominalnej (tj. nie wystąpi dyskonto).

Podsumowując, zdaniem wnioskodawców w przedmiotowej sprawie transakcja sprzedaży wierzytelności będzie wiązała się z wyświadczeniem usługi przez Nabywcę na rzecz Zbywcy. Skoro jednocześnie w Umowie wprost przypisano wskazanej usłudze Wynagrodzenie, które będzie należne Nabywcy od Zbywcy, należy uznać, że przedmiotowa usługa będzie świadczona odpłatnie, a zatem będzie podlegać opodatkowaniu VAT.

Powyższe podejście znajduje potwierdzenie w wydawanych przez tut. Organ interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego, przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 28 listopada 2017 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.622.2017.3.JP, w której tut. Organ uznał, że:

„Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.”

Odnosząc się natomiast do stawki VAT, która znajduje zastosowanie opisanego świadczenia usług, w ocenie wnioskodawców opisana usługa nie będzie korzystać ze stawek preferencyjnych ani też nie będzie zwolniona z opodatkowania VAT. W szczególności, nawet gdyby uznać, że usługa ta mogłaby zostać uznana za potencjalnie objętą zwolnieniem na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT jako usługa w zakresie długów, to w ocenie wnioskodawców zwolnienie to nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sytuacji z uwagi na art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, który stanowi, że powyższego zwolnienia nie stosuje się m.in. do czynności ściągania długów, w tym factoringu.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie wnioskodawców zasadne jest stwierdzenie, że w tak przedstawionym zdarzeniu przyszłym wskutek realizacji Umowy Nabywca wyświadczy na rzecz Zbywcy usługę podlegającą opodatkowaniu VAT według stawki 23%.

W zakresie pytania nr 3

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy (...).

W przedmiotowej sprawie strony Umowy, tj. Zbywca oraz Nabywca, wprost ustaliły konkretną zapłatę (tj. Wynagrodzenie) przysługujące Nabywcy za usługę, którą wyświadczy on na rzecz Zbywcy wskutek realizacji Umowy, a której celem będzie zwolnienie Zbywcy z ciężaru dochodzenia Wierzytelności.

Zatem w ocenie wnioskodawców to właśnie Wynagrodzenie, a nie żadna inna kwota, powinno zostać uznane za stanowiące podstawę opodatkowania wskazanej usługi.

W szczególności, w ocenie wnioskodawców na podstawę opodatkowania wskazanej usługi bez wpływu pozostaje sama cena sprzedaży wierzytelności. Ta stanowi bowiem wyłącznie zapłatę za te wierzytelności odpowiadającą ich wartości nominalnej, nie zaś zapłatę za usługę realizowaną przez Nabywcę na rzecz Zbywcy.

Co więcej, cenę sprzedaży wierzytelności nie sposób uznać za wchodzącą w jakikolwiek sposób w podstawę opodatkowania usługi świadczonej przez I. również z tego powodu, że cena ta jest uiszczana przez Nabywcę (tj. I.) na rzecz Zbywcy (tj. T.), a nie odwrotnie. Natomiast wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez I. może być wyłącznie taka zapłata, którą to I. otrzymała lub ma otrzymać. Taką zapłatą w przedmiotowej sprawie jest wyłącznie Wynagrodzenie.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie wnioskodawców zasadne jest stwierdzenie, że w tak przedstawionym zdarzeniu przyszłym podstawę opodatkowania dla świadczonej przez Nabywcę usługi, o której mowa w pytaniu nr 2, stanowi Wynagrodzenie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawa o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy – przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Zatem przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Zatem usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument (beneficjent), odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Na świadczenie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów” i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej. Z pojęcia usługi wyłączone jest takie świadczenie, którego treścią jest przeniesienie na inny podmiot prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, które stanowi dostawę towarów. Przy ocenie charakteru świadczenia, jako usługi, należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów. Jeśli tylko mamy do czynienia ze świadczeniem, to na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług stanowi ono albo usługę, albo dostawę towarów.

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu, czy określonym zachowaniu, mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459 z późn. zm.).

Podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 ww. ustawy Kodeks cywilny.

Stosownie do treści art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – art. 509 § 2 cyt. ustawy.

Z kolei art. 510 § 1 ww. ustawy stanowi, że umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Zatem wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest więc prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że czynności polegającej na zbyciu wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

W tym miejscu wskazać należy, że w przypadku zbycia wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Zbycie wierzytelności na rzecz osoby trzeciej najczęściej może mieć miejsce w sytuacji, gdy wierzyciel ma kłopoty z uzyskaniem od dłużnika zapłaty za sprzedane towary lub usługi. Takie zbycie, z punktu widzenia pierwszego wierzyciela, nie jest sprzedażą towarów ani usług, lecz jednym ze sposobów otrzymania zapłaty za dokonaną wcześniej sprzedaż. Celem i skutkiem takiej transakcji jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku tej transakcji przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem). W przypadku sprzedaży wierzytelności własnej nie można zakładać, że czynność ta może być wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca 1 ma uprawnienia z tytułu wierzytelności powstałych w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez poprzednika prawnego, które na podstawie oświadczenia o przekształceniu działalności gospodarczej, zostały włączone do majątku Wnioskodawcy 1.

Wnioskodawca 1 planuje zawarcie umowy sprzedaży przedmiotowych wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy 2, będącego czynnym podatnikiem VAT. Na dzień zawarcia Umowy, wierzytelności będące przedmiotem sprzedaży będą wymagalne i nie będą spłacone przez okres 180 dni lub dłuższy.

W związku z powołanymi przepisami oraz przedstawionym opisem należy stwierdzić, że sprzedaż własnych wierzytelności przez Wnioskodawcę 1 na rzecz Wnioskodawcy 2 nie stanowi czynności, o których mowa w art. 7 i art. 8 ustawy o VAT i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W związku z tym stanowisko wnioskodawców, w kwestii objętej pytaniem nr 1 jest prawidłowe.

Dokonując oceny stanowiska Wnioskodawców w kwestii objętej pytaniem nr 2 tj. w zakresie opodatkowania usługi Wnioskodawcy 2 świadczonej w związku z nabyciem wierzytelności przez Wnioskodawcę 2 od Wnioskodawcy 1, należy wskazać, iż z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Wnioskodawca 1 jest czynnym podatnikiem VAT, którego wiodącym przedmiotem działalności jest produkcja gotowej paszy dla zwierząt gospodarskich. Wnioskodawca 1 ma uprawnienia z tytułu wierzytelności powstałych w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez poprzednika prawnego T., które na podstawie oświadczenia o przekształceniu działalności gospodarczej, zostały włączone do majątku Wnioskodawcy 1. Wnioskodawca 1 planuje zawarcie umowy sprzedaży przedmiotowych wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy 2, będącej czynnym podatnikiem VAT. Na dzień zawarcia Umowy, wierzytelności będące przedmiotem sprzedaży będą wymagalne i nie będą spłacone przez okres 180 dni lub dłuższy.

Zgodnie z postanowieniami Umowy, w ramach planowanej transakcji dojdzie do jednoczesnej realizacji następujących czynności:

Zbywca dokona sprzedaży przysługujących mu wierzytelności na rzecz Nabywcy, który nabędzie je we własnym imieniu za określoną cenę odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności. Tym samym, nie wystąpi różnica (dyskonto) pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną ich nabycia przez Nabywcę.
Nabywca wyświadczy na rzecz Zbywcy usługę, której celem jest zwolnienie Zbywcy z ciężaru dochodzenia Wierzytelności. Z tytułu opisanej usługi Nabywcy przysługiwać będzie od Zbywcy wynagrodzenie, które ustalono odrębnie od ceny sprzedaży wierzytelności i do którego zostanie doliczony należny VAT według odpowiedniej stawki.

W tak przedstawionym opisie sprawy wątpliwości, w zakresie objętym pytaniem nr 2, dotyczą kwestii wskazania, czy na skutek realizacji Umowy Nabywca wyświadczy na rzecz Zbywcy usługę podlegającą opodatkowaniu VAT według stawki 23%.

Wskazać jeszcze raz należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Zatem usługą na rzecz cedenta jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Powyższe rozumienie przelewu wierzytelności jako usługi znajduje potwierdzenie w wyrokach polskich sądów administracyjnych. Przykładowo w orzeczeniu z dnia 6 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Po 628/09 WSA w Poznaniu stwierdził: „Biorąc pod uwagę powyższe Sąd podziela pogląd organów podatkowych, że wierzytelność nie jest towarem, a zakup wierzytelności jest usługą. Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji, czy też niewypłacalności dłużnika. Usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany [kosztem zbywcy]. Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej. Z drugiej strony zbywca uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy należy podkreślić, że stosunek cywilnoprawny pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności kończy się po dokonaniu tej czynności prawnej. Po zbyciu wierzytelności, zbywca nie ma wpływu na dalszy byt wierzytelności i nie jest zainteresowany dalszym postępowaniem nabywcy w tym względzie.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że w okolicznościach przedstawionych we wniosku czynność nabycia wierzytelności wymagalnych przez Wnioskodawcę należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Mamy tu bowiem do czynienia ze świadczeniem usługi przez nabywcę wymagalnych wierzytelności (Wnioskodawcę 2) na rzecz Zbywcy wierzytelności (Wnioskodawcy 1), polegającą na uwolnieniu sprzedawcy od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzyka jego nieściągnięcia. Zbywcy zostaje zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takich wierzytelności, zostaje on „wyręczony” w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Zbywca nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od dłużnika.

Wobec powyższego należy uznać, że w odniesieniu do wymagalnych wierzytelności nabywanych wg wartości nominalnej nabycie tych wierzytelności w okolicznościach wskazanych we wniosku będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a tym samym będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Podsumowując, nabywanie wierzytelności przez Wnioskodawcę 2 od Zbywcy (Wnioskodawcy 1), za cenę wartości nominalnej, dokonywane przez Wnioskodawcę 2 w celu windykacji tych wierzytelności we własnym imieniu i na własne ryzyko, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednocześnie na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Stosownie do przepisu art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Natomiast w myśl art. 43 ust. 15 ustawy zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady, factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora.

W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się zatem zakup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub dalszej odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia.

W konsekwencji, Wnioskodawca 2 nabywając od Wnioskodawcy 1 opisane wierzytelności wyświadczy Zbywcy usługę, która będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wg stawki podstawowej w wysokości 23%, gdyż wyłączone one są ze zwolnienia z podatku na podstawie wyżej powołanego art. 43 ust. 15 ustawy o VAT.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy, w kwestii objętej pytaniem nr 2, jest prawidłowe.

W kwestii objętej pytaniem nr 3 wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą określenia podstawy opodatkowania z tytułu świadczonej usługi przez Wnioskodawcę 2 na rzecz Wnioskodawcy 1.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Z przytoczonych powyżej przepisów wynika przede wszystkim, że podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Kluczowa dla zrozumienia konstrukcji podstawy opodatkowania jest zatem analiza pojęcia wynagrodzenia rozumianego jako wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług.

Jak wskazano w opisie sprawy, Nabywca wyświadczy na rzecz Zbywcy usługę, której celem jest zwolnienie Zbywcy z ciężaru dochodzenia Wierzytelności. Z tytułu opisanej usługi Nabywcy przysługiwać będzie od Zbywcy wynagrodzenie, które ustalono odrębnie od ceny sprzedaży wierzytelności i do którego zostanie doliczony należny VAT według odpowiedniej stawki.

Strony umowy ustaliły więc należność dla Nabywcy z tytułu świadczenia dla Zbywcy opisanej usługi, którą jest Wynagrodzenie z doliczonym należnym VAT według odpowiedniej stawki.

W tej sytuacji wskazane Wynagrodzenie, w świetle przywołanego wcześniej przepisu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT stanowić będzie podstawę opodatkowania dla świadczonej przez Nabywcę usługi, o której mowa w pytaniu nr 2.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawcy, w kwestii objętej pytaniem nr 3, jest prawidłowe.

Ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych została zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zainteresowanemu będącemu stroną postępowania (art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin