Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP1-3.4012.325.2019.3.JF
z 8 października 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 17 lipca 2019 r. (data wpływu 24 lipca 2019 r.) uzupełnionym w dniu 24 września 2019 r. (data wpływu 1 października 2018 r.) na wezwanie tut. Organu z dnia 12 września 2019 r. (doręczone w dniu 17 września 2019 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania, zastosowania stawki podatku oraz wystawienia faktury z tytułu wywłaszczenia gruntu pod budowę drogi ekspresowej (…) – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 lipca 2019 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania, zastosowania stawki podatku oraz wystawienia faktury z tytułu wywłaszczenia gruntu pod budowę drogi ekspresowej (…). Złożony wniosek został uzupełniony w dniu 24 września 2019 r. (data wpływu 1 października 2018 r.) na wezwanie tut. Organu z dnia 12 września 2019 r. nr 0114-KDIP1-3.4012.325.2018.3.JF (doręczone w dniu 17 września 2019 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jako osoba fizyczna prowadząca firmę na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej jest podatnikiem zobowiązanym do odprowadzania podatku VAT oraz prowadzenia KPiR. Rozliczenie roczne wykazuje w deklaracji PIT-36L. Żona nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest wspólnikiem Wnioskodawcy oraz Wnioskodawca z żoną nie ma rozdzielności majątkowej.

Wnioskodawca wraz z małżonką jest właścicielem terenów rolnych, które nabyli na podstawie darowizny od rodziców Wnioskodawców w latach 80. Tereny te nigdy nie były oraz nie są związane z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą.

W 2018 roku część tych działek została przeznaczona pod budowę trasy ekspresowej (…). Na zlecenie A. zostały sporządzone „Operaty szacunkowe”, na podstawie których wyliczone zostały kwoty odszkodowań za wywłaszczenie ww. gruntów. W lipcu br. A. wypłaciła Wnioskodawcy zaliczkę w wysokości 70% kwoty przyznanej. Pieniądze zostały przelane na konto prywatne Wnioskodawcy. Pozostałych 30% kwoty Wnioskodawca jeszcze nie otrzymał i nie wie kiedy to nastąpi.

W odpowiedzi na wezwanie wskazano, że odszkodowanie zostało przyznane i wypłacone na podstawie art. 12 ust. 4a, 4f i ust. 5 oraz art. 18 i art. 23 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1474), art. 132 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2204) oraz na podstawie art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 2096).

Przedmiotem dostawy był grunt rolny z możliwością zabudowy zagrodowej. W planie zagospodarowania przestrzennego są to tereny rolne oznaczone RP. Dla gruntu nie była wydawana decyzja o warunkach zabudowy. Grunt ten nie był w żaden sposób wykorzystywany przez Wnioskodawcę od momentu otrzymania go w darowiźnie. Przedmiotowa nieruchomość nie była użytkowana jako gospodarstwo rolne oraz nie dokonywano zbioru oraz sprzedaży płodów rolnych. Wywłaszczenie nastąpiło na mocy decyzji Wojewody (…) z dnia 8 maja 2018 r. Wnioskodawca oraz małżonka Wnioskodawcy nie byli zarejestrowanym podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. Przedmiotowy grunt nie był w żaden sposób wykorzystywany przez Wnioskodawcę do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Wnioskodawca nie podejmował żadnych czynności w związku z wywłaszczeniem ew. sprzedażą gruntów. Przedmiotem wywłaszczenia są 4 działki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy powstało zobowiązanie podatkowe, wskutek którego Wnioskodawca ma obowiązek wystawić fakturę VAT i odprowadzić do urzędu podatek VAT 23%? Jeżeli tak, to czy Wnioskodawca wystawia dwie faktury, pierwszą na otrzymaną zaliczkę 70% , a drugą po otrzymaniu całości tj. na pozostałe 30%? Czy poczekać aż A. wypłaci całość odszkodowania i wtedy wystawić FV?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Nie ma On obowiązku wystawienia faktury VAT, ponieważ kwota odszkodowania nie jest związana z prowadzoną działalnością gospodarczą. Grunty wywłaszczone są prywatną własnością Wnioskodawcy, niepowiązaną z firmą i niestanowiącą majątku firmowego. Środki przyznane z tytułu odszkodowania, są środkami prywatnymi, od których nie należy odprowadzać podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.) - zwanej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Przy czym towarami - w myśl art. 2 pkt 6 ustawy - są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zatem zgodnie z ww. przepisami, grunty spełniają definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a ich sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Należy podkreślić, że co do zasady, warunkiem uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika wprost z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem.

Z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy podkreślić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności towarów w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Wynagrodzenie musi mieć zatem konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2019 r., poz. 801, z późn. zm.), wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

W myśl art. 128 ust. 1 ww. ustawy, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji, nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Zauważyć należy, że samo stwierdzenie, iż podmiot dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu nie jest wystarczającą przesłanką, aby daną czynność opodatkować podatkiem od towarów i usług. Istotnym jest, aby podmiot działał w charakterze podatnika, a więc osoby prowadzącej działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Powyższe oznacza, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

W świetle definicji zawartej w art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług dla uznania określonych zachowań podmiotu za działalność gospodarczą istotne znaczenie ma ich zorganizowany charakter. Przy czym, taka działalność wystąpi również w przypadku wykorzystywania towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zatem dostawa towarów (w tym gruntów) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy, można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu statusu podatnika.

Dodatkowo należy wskazać, że działalność gospodarcza powinna cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, gdyż związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym.

Podkreślić przy tym należy, że pod pojęciem „handel” należy rozumieć dokonywany w sposób zorganizowany zakup towarów w celu ich odsprzedaży. Jeżeli zatem dana czynność została wykonana poza zakresem działań producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika, czy wykonującego wolny zawód to w świetle cytowanego powyżej art. 15 ust. 2 ustawy, nie można podmiotu dokonującego dostawy uznać za podatnika VAT z tytułu wykonania takiej czynności.

W kwestii opodatkowania dostawy gruntów istotne jest również czy w świetle zaprezentowanego we wniosku stanu sprawy Wnioskodawca w celu dokonania sprzedaży gruntu podjął aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawców w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, co skutkuje koniecznością uznania go za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od towarów i usług, czy też sprzedaż nastąpiła w ramach zarządu majątkiem prywatnym. Zwykłe nabycie lub sprzedaż rzeczy nie stanowi wykorzystywania w sposób ciągły majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu dochodu jako, że jedynym przychodem z takich transakcji może być ewentualny zysk ze sprzedaży tej rzeczy.

Problem odnoszący się do rozstrzygnięcia, czy sprzedaż działek była sprzedażą majątku osobistego, czy też stanowi sprzedaż realizowaną przez podatnika prowadzącego w tym zakresie działalność gospodarczą, był przedmiotem orzeczenia z dnia 15 września 2011 r. TSUE w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10.

Z tezy ww. orzeczenia wynika m.in., że liczba i zakres transakcji sprzedaży nie ma charakteru decydującego i nie może stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Trybunał stwierdził, że dużych transakcji sprzedaży można dokonywać również jako czynności osobistych.

Zatem jak wynika z powyższego, kryterium decydującym o zaliczeniu transakcji sprzedaży nieruchomości przez osoby fizyczne do działalności gospodarczej jest podejmowanie aktywnych działań angażujących środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców. W konsekwencji powyższego, dostawę gruntu należy uznać za objętą podatkiem od wartości dodanej, pod warunkiem, że transakcja ta nie stanowi jedynie czynności związanej ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. W przypadku, gdy brak jest przesłanek świadczących o aktywności sprzedawcy w przedmiocie zbycia gruntu, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem - zbycie działki nie stanowi działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, lecz mieści się w ramach zarządu majątkiem prywatnym.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen v. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest podatnikiem VAT i (wraz z żoną) właścicielem terenów rolnych, które nabyli w darowiźnie od rodziców w latach 80. Tereny te nie były i nie są związane z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą. Wnioskodawca z żoną nie ma rozdzielności majątkowej. W 2018 roku część gruntu została przeznaczona pod budowę trasy ekspresowej. Wnioskodawcy otrzymał zaliczkę w wysokości 70% kwoty przyznanej tytułem odszkodowania za wywłaszczenie ww. gruntów. Dla gruntu nie była wydawana decyzja o warunkach zabudowy.

Wnioskodawca ma wątpliwości czy jest On zobowiązany do opodatkowania i wystawienia faktury z tytułu ww. wywłaszczenia oraz otrzymania zaliczki w wysokości 70%, a także zastosowania właściwej stawki podatku.

Aby uznać określoną transakcję za opodatkowaną podatkiem VAT podmiot dokonujący dostawy w związku ze sprzedażą musi wystąpić jako podatnik podatku od towarów i usług. W niniejszej sprawie takie przesłanki nie zostały spełnione. Wnioskodawca odziedziczył grunt rolny będący przedmiotem wniosku. Grunt ten od momentu otrzymania nie był wykorzystywany do celów prowadzonej działalności gospodarczej (ani do czynności opodatkowanych VAT), nie był również użytkowany jako gospodarstwo rolne, nie dokonywano zbioru oraz sprzedaży płodów rolnych. Co istotne Wnioskodawca nie podejmował żadnych czynności w związku z wywłaszczeniem czy też sprzedażą gruntów. W 2018 roku część tych działek (cztery) została przeznaczona pod budowę trasy ekspresowej.

W rozpatrywanej sprawie, z uwagi na brak zaangażowania Wnioskodawcy w sprzedaż ww. nieruchomości pozwala uznać, że dostawa 4 działek dokonana w wyniku wywłaszczenia stanowiła zwykłe wykonywanie prawa własności. Zatem należy uznać, że Wnioskodawca w wyniku dokonania czynności wywłaszczenia ww. działek gruntu nie działał w charakterze podatnika podatku VAT, prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Tym samym, dla Wnioskodawcy z tytułu dokonania przedmiotowej dostawy nie powstał obowiązek podatkowy w podatku VAT.

W związku z nieuznaniem Wnioskodawcy za podatnika z tytułu dostawy przedmiotowego gruntu pod budowę trasy ekspresowej (...), rozstrzyganie kwestii dotyczących opodatkowania VAT oraz wystawienia faktury dokumentującej otrzymanie zaliczki w wysokości 70% należnego odszkodowania jest bezpodstawne. W związku z tym wpłata dokonana w dniu 24 września 2019 r. w wysokości 160 zł jest opłatą nienależną i podlega zwrotowi w sposób wskazany we wniosku ORD-IN.

Tym samym w związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Ponadto wskazać należy, że niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie Wnioskodawcy i nie wywołuje skutków podatkowych dla żony Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Dodać należy, że niniejsza interpretacja jest rozstrzygnięciem w zakresie podatku od towarów i usług, Natomiast w zakresie podatku dochodowego zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4 0/0, 00-013 Warszawa za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.