INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz.770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przedstawione we wniosku z dnia 04 listopada 2011 r. (data wpływu 21 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 listopada 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz opis zdarzenia przyszłego.

Wnioskodawca jest przedsiębiorstwem energetycznym w rozumieniu przepisu art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm., dalej: „Prawo energetyczne”) prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie dystrybucji energii elektrycznej. W czasie prowadzenia działalności gospodarczej dochodzi do sytuacji, w których osoby trzecie pobierają energię elektryczną bez zawarcia umowy z Wnioskodawcą, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo - rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo - rozliczeniowy. Zgodnie z art. 3 pkt 18 Prawa energetycznego, omawiana praktyka stanowi nielegalny pobór energii.

Wnioskodawca, stosownie do postanowień art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego, w razie nielegalnego pobierania energii może pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór energii nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających energię opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba że nielegalne pobieranie energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności.

Szczegółowe zasady pobierania i ustalania wysokości opłaty przez Wnioskodawcę reguluje Taryfa dla usług dystrybucji energii elektrycznej zatwierdzona decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. W uproszczeniu, opłata ta określana jest poprzez zwielokrotnienie szacunkowo określonej ceny pobranej przez dany podmiot energii. Nie stanowi ona zatem opłaty za pobraną przez dany podmiot energię elektryczną. Pokrywa ona koszty, jakie poniósł Wnioskodawca w związku z nielegalnym poborem energii, ale także ma charakter sankcji w stosunku do podmiotu nielegalnie pobierającego energię. Taki charakter opłaty ma również związek z faktem, że Spółka nie jest zwykle w stanie określić dokładnie, jaka ilość energii elektrycznej została pobrana nielegalnie oraz przez jaki okres trwał nielegalny pobór.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

W którym momencie Wnioskodawca powinien rozpoznać przychód z tytułu opłat pobranych za nielegalny pobór energii...

Zdaniem Wnioskodawcy, przychód z tytułu opłat za nielegalny pobór energii powinien być rozpoznany na dzień otrzymania zapłaty. Wskazane stanowisko oparte jest na powołanych poniżej przepisach prawa podatkowego i jest zgodne z linią interpretacyjną prezentowaną przez Ministra Finansów w wydawanych indywidualnych interpretacjach przepisów prawa podatkowego.

Wedle art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Przychód uzyskany na zasadach ogólnych jest zatem rozpoznawany na zasadzie kasowej. Stosownie do art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przychody związane z działalnością gospodarczą są zatem rozpoznawane na zasadzie memoriałowej.

W odniesieniu do przychodów związanych z działalnością gospodarczą przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazują jednocześnie moment powstania przychodu. Zgodnie zatem z art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za datę powstania przychodu, uważa się dzień:

• wydania rzeczy,
• zbycia prawa majątkowego,
• wykonania usługi,
• częściowego wykonania usługi,

- nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Wedle natomiast art. 12 ust. 3c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. Przepis ten odpowiednio stosuje się do dostawy energii elektrycznej.

Stosownie do art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w przypadku otrzymania przychodu związanego z działalnością gospodarczą, do którego nie stosuje się zasad przewidzianych w powołanych powyżej przepisach, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Odnosząc powyższe przepisy do zaistniałego stanu faktycznego wskazać należy, że opłata z tytułu nielegalnego poboru energii, zdaniem Spółki, jest bezpośrednio związana z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą w zakresie dystrybucji energii elektrycznej, a w konsekwencji stanowi przychód związany z działalnością gospodarczą. Jednak otrzymywana przez Wnioskodawcę opłata nie jest uiszczana przez zobowiązany podmiot z tytułu wykonanej na jego rzecz przez Spółkę usługi dostarczenia energii elektrycznej. W orzecznictwie wskazuje się, że opłata za nielegalny pobór energii nie stanowi zapłaty za świadczone przez spółki energetyczne usługi, ale ma charakter sankcyjny i odszkodowawczy. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 stycznia 2010 r. o sygn. I FSK 1501/08 wskazano, że omawiana opłata „(...) nie jest wynikiem dobrowolnego tolerowania przez dostawcę czynów niedozwolonych w zakresie kradzieży energii, manipulacji przy urządzeniach pomiarowych, czy też samowolnego podpięcia się do sieci, a i sam odbiorca nie dokonuje powyższych działań w celu ponoszenia później kosztu opłaty za nielegalny pobór. Opłata za nielegalny pobór energii nie legalizuje też wcześniejszych naruszeń prawa (pomimo zapłaty opłaty, sam czyn przestępny nadal podlegać będzie ściganiu), stanowi jedynie ryczałtową rekompensatę za pobraną energię, uszkodzenia sieci i urządzeń pomiarowych itp. Wielokrotność stawek taryfowych jaka pobierana jest przy dochodzeniu opłaty za nielegalny pobór energii zgodnie z ww. przepisami rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf świadczy o tym, że celem opłaty nie jest tylko prosty zwrot należności za dostarczoną energię (...) ale też (a właściwie przede wszystkim) ryczałtowa rekompensata za wszystkie poniesione szkody w związku z nielegalnym poborem. Opłata ta poprzez swoją wysokość pełni też rolę odstraszającą (analogicznie jak sankcja karna), mającą na celu poprzez swą dolegliwość i łatwiejszy sposób egzekucji (w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji) odstraszyć od popełniania tego typu czynów”.

Tym samym opłata sankcyjna nie może być uznana za zapłatę za wykonanie usługi. W sprawie zatem nie może znaleźć zastosowania ani art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ani art. 12 ust. 3c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, gdyż przepisy te odnoszą się do momentu rozpoznania przychodu w sytuacji związanej ze świadczeniem usług.

W konsekwencji należy uznać, że zastosowanie w sprawie znajduje art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i dniem powstania przychodu jest dzień otrzymania zapłaty. Omawiany przychód powinien być zatem w opinii Wnioskodawcy rozpoznany na zasadzie kasowej, tj. w momencie otrzymania opłaty.

Prezentowane przez Wnioskodawcę powyższe stanowisko potwierdza również Minister Finansów. W indywidualnej interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 7 listopada 2008 r. o sygn. IPPB3/423-1194/08-2/KB wydanej z upoważnienia Ministra Finansów wskazano, że „(...) otrzymywane przez Spółkę opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, wiążące się z przypadkami nielegalnego poboru energii elektrycznej, mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Opłaty te nie są wynikiem działalności zarobkowej, natomiast uzyskiwanie ich przez Spółkę zachodzi w przypadku określonych zdarzeń, których Spółka nie jest w stanie zaplanować, jak również nie ma wpływu na ich wystąpienie. W związku z powyższym, w niniejszej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a więc Spółka rozpozna przychód z tytułu opłat mających związek z nielegalnym poborem energii elektrycznej, z chwilą faktycznego ich otrzymania”.

Jednocześnie Wnioskodawca pragnie wskazać, że w indywidualnej interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 czerwca 2008 r. o sygn. ILPB3/423-169/08-2/MM stwierdzono, że pojawienie się pewnego zdarzenia w kontekście prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej, np. uzyskanie opłaty o charakterze odszkodowawczym z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, nie oznacza automatycznie, iż zdarzenie to ma bezpośredni związek z tą działalnością w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W konsekwencji organ podatkowy uznał, że powołany przepis nie może mieć zastosowania przy wypłacie opłat za nielegalny pobór energii, a przychód powinien być rozpoznany na zasadzie przewidzianej w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. z chwilą faktycznego otrzymania przez Spółkę tych opłat.

Uznać zatem należy, że fakt zakwalifikowania opłat za nielegalny pobór energii do przychodów z działalności gospodarczej albo do innych przychodów nie wpływa de facto na datę powstania wskazanego przychodu. W przypadku zakwalifikowania omawianej opłaty do przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, dla określenia daty powstania przychodu, zastosowanie znajduje art. 12 ust 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W przypadku natomiast zakwalifikowania wskazanej opłaty do przychodu z innych źródeł zastosowanie znajdzie norma z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W obu przypadkach dniem powstania przychodu jest dzień otrzymania zapłaty.

Podsumowując, w opinii Wnioskodawcy, otrzymywane przez Niego opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii stanowią przychód Spółki, a zaliczenie ich do przychodów następuje w dniu otrzymania zapłaty, bez względu na to, czy opłata będzie zaliczana do przychodu z działalności gospodarczej czy też nie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zasady określające moment uzyskania przychodu dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych regulują przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.).

Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Przepis ten wskazuje, że przychód podatkowy u podatnika rozpoznawany jest wg zasady kasowej.

Wyjątek od tej zasady wprowadza art. 12 ust. 3 ww. ustawy, który stanowi, że za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Z treści art. 12 ust. 3a cytowanej ustawy wynika z kolei, że za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.
   
   

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.), w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii, przedsiębiorstwo energetyczne może:

1. pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór paliw lub energii nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających paliwa lub energię opłatę w wysokości określonej w taryfie, chyba że nielegalne pobieranie paliw lub energii wynikało z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności albo
2. dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych.
   
   

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że w czasie prowadzenia działalności przez Spółkę będącą przedsiębiorstwem energetycznym prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie dystrybucji energii elektrycznej dochodzi do sytuacji, w których osoby trzecie pobierają energię elektryczną bez zawarcia umowy z Wnioskodawcą, co stanowi nielegalny pobór energii.

Wnioskodawca, stosownie do postanowień art. 57 ust. 1 Prawa energetycznego, w razie nielegalnego pobierania energii może pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór energii nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających energię opłatę w wysokości określonej w taryfie. Szczegółowe zasady pobierania i ustalania wysokości opłaty przez Wnioskodawcę reguluje Taryfa dla usług dystrybucji energii elektrycznej zatwierdzona decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Wnioskodawca wskazał, że przedmiotowa opłata określana jest poprzez zwielokrotnienie szacunkowo określonej ceny pobranej przez dany podmiot energii i nie stanowi opłaty za pobraną przez dany podmiot energię elektryczną. Opłata ta pokrywa koszty, jakie poniósł Wnioskodawca w związku z nielegalnym poborem energii, jak również ma charakter sankcji w stosunku do podmiotu nielegalnie pobierającego energię. Spółka nie jest zwykle w stanie określić dokładnie, jaka ilość energii elektrycznej została pobrana nielegalnie oraz przez jaki okres trwał nielegalny pobór.

Należy podkreślić, iż przedmiotem działalności gospodarczej Spółki jest świadczenie usług w zakresie dostawy energii elektrycznej. W tym też kierunku zorganizowana została jej ciągła aktywność. Uzyskiwanie przedmiotowych opłat wiąże się wyłącznie z przypadkami nielegalnego poboru energii elektrycznej, mających związek z przedmiotem Jej działalności.

Pojawienie się pewnego zdarzenia w kontekście prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, w przedmiotowej sprawie uzyskanie opłaty o charakterze odszkodowawczym z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, nie oznacza automatycznie, iż zdarzenie to ma bezpośredni związek z tą działalnością w rozumieniu art. 12 ust. 3 i 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis ten nie może mieć zastosowania przy otrzymaniu przez Spółkę ww. opłat.

Reasumując powyższe wyjaśnienia, przychód z tytułu opłat należnych Spółce z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej powinien być rozpoznany na zasadzie przewidzianej w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, z chwilą faktycznego otrzymania przez Spółkę tych opłat, tj. na dzień otrzymania zapłaty.

W odniesieniu do powołanych przez Spółkę interpretacji stwierdzić należy, że zapadły one w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź w zakresie stanu faktycznego. Wniosek Spółki w zakresie zdarzenia przyszłego został rozpatrzony odrębną interpretacją wydaną w dniu 21 lutego 2012 r ILPB3/423-544/11-3/MM.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.