Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-2-1/4514-241/15/ASz
z 16 listopada 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) − Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 19 sierpnia 2015 r. (data wpływu do Organu – 21 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia ugody − jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 sierpnia 2015 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia ugody.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 6 lipca 2015 r. w sądzie rejonowym została zawarta ugoda pomiędzy współwłaścicielami lokalu mieszkalnego (udział po ½) celem zniesienia współwłasności. Lokal ten obciążony był hipoteką zabezpieczającą kredyt hipoteczny zaciągnięty na potrzeby zakupu tego lokalu przez obu współwłaścicieli jako solidarne zobowiązanie wobec banku. Lokal został z tych środków zakupiony w 2008 r., a kredyt hipoteczny zaciągnięty w walucie CHF.

Sąd rozpoznając sprawę postawił warunek zniesienia współwłasności jako przejęcie przez jednego z kredytobiorców całego zobowiązania kredytowego na siebie. Wartość kredytu przewyższała o 30% wartość mieszkania. Drugi kredytobiorca nie posiadał zdolności finansowej do przejęcia kredytu w całości na siebie a Wnioskodawczyni wstępną zgodę od banku otrzymała.

Sąd zażądał od Wnioskodawczyni promesy od banku gwarantującej możliwość przejęcia całego zobowiązania na Wnioskodawczynię. Bank wydał więc promesę określającą warunki odpisania drugiego kredytobiorcy od długu: m.in. zwiększenie wartości ubezpieczenia oraz nadpłatę kredytu w wysokości 140.000,00 zł, przy wartości kredytu 330.000,00 zł. Warunki te zostały spełnione, zatem sąd zezwolił na podpisanie ugody.

W wyniku zawartej ugody Wnioskodawczyni stała się jedynym właścicielem lokalu oraz jedynym kredytobiorcą. Ugoda zawiera zapis dotyczący sposobu zniesienia współwłasności jako odpłatne zbycie udziału o wartości 110.620,00 zł (ww. kwota wynika z wyceny biegłego rzeczoznawcy) w zamian za przejęcie przez Wnioskodawczynię w całości długu uczestnika (drugiego współwłaściciela) wynikającego z umowy kredytowej. Sąd zobowiązał także drugiego współwłaściciela do zapłaty połowy różnicy wartości kredytu i wartości lokalu na rzecz częściowej spłaty kredytu ujętej w promesie.

Wnioskodawczyni wskazała, że żadnego obrotu pieniężnego pomiędzy Wnioskodawczynią a drugim współwłaścicielem nie było. Podana wartość udziału wynika z wyceny, nie stanowi jednak zobowiązania Wnioskodawczyni, bo zobowiązaniem za udział jest kredyt hipoteczny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy podpisana ugoda generuje podatek od czynności cywilnoprawnych i od jakiej kwoty?

Zdaniem Wnioskodawczyni, ww. ugoda nie rodzi zobowiązania Wnioskodawczyni do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wartość udziału przejmowanego przez Wnioskodawczynię jest wartością wynikającą jedynie z operatu szacunkowego a nie wartością zobowiązania Wnioskodawczyni wobec drugiego współwłaściciela za zbycie tego udziału. Zobowiązaniem za ten udział jest bowiem przejęcie całości kredytu a nie określona kwota.

Zbycie tego udziału nie odbyło się nieodpłatnie, ponieważ zobowiązanie Wnioskodawczyni wobec spłaty kredytu jest zobowiązaniem wyraźnie odpłatnym, lecz nie można oszacować wartości zobowiązania Wnioskodawczyni. Kredyt był bowiem zaciągnięty solidarnie, co oznacza, że oboje zobowiązani byli do jego spłaty, ale umowa kredytowa nie zawiera zapisów określających udziały w spłacie. Banku nie interesowało, od którego kredytobiorcy otrzyma spłatę raty. Fakt, że kredyt przerósł znacznie wartość mieszkania oraz jego nieokreśloność wartości zmieniającej się w zależności od kuru waluty CHF (nieraz kilkukrotnie w ciągu dnia) nie dał sądowi możliwości oszacowania zobowiązania Wnioskodawczyni. Dlatego zostało ono określone jako przejęcie wszystkich zobowiązań drugiego współwłaściciela wynikających z umowy kredytowej, czyli odpisania go od długu i przejecie zobowiązań na siebie, ale bez możliwości określenia wielkości zobowiązani z uwagi na ruchomy kurs CHF (również jako częściowa spłata kredytu wynikająca z promesy banku – była określona w walucie CHF).

Wnioskodawczyni uważa, że nie ma podstaw do określenia wartości jej faktycznego zobowiązania za przejęty udział (tzw. spłaty). Wartość podana w ugodzie w kwocie 110.620,00 zł jest wartością rynkową tego udziału czyli najbardziej prawdopodobną ceną możliwą do uzyskania na wolnym rynku (czyli kiedy nieruchomość jest wyeksponowana na rynku wystarczający okres czasu, nabywca i zbywca działają bez przymusu). Warunków tych nie spełniła transakcja zniesienia współwłasności w opisanym przypadku – nie jest ona wartością spłaty drugiego współwłaściciela.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 626, ze zm.), podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny − w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności − w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki;
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2 (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 w. ustawy).

Zatem, jak z powyższego wynika, ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej lub stosownie do pkt 3 z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody − od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Obowiązek podatkowy zgodnie z ustawą ciąży przy umowie o zniesienie współwłasności − na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział we współwłasności.

Artykuł 6 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi natomiast, iż podstawę opodatkowania stanowi przy umowie o zniesienie współwłasności wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku, przy dopłatach zaś kwota dopłat. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Wskazać zatem należy, iż zniesienie współwłasności, w części dotyczącej spłaty lub dopłaty, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Umowne zniesienie współwłasności podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych wyłącznie w części dotyczącej spłat lub dopłat. Jest to zgodne z ogólną ideą objęcia obowiązkiem podatkowym na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przede wszystkim odpłatnych czynności cywilnoprawnych. Obowiązek spłaty lub dopłaty ciąży na tym współuprawnionym (współwłaścicielu), który uzyskuje aktywa w następstwie zniesienia współwłasności o wartości ponad swój udział.

Spłata to świadczenie pieniężne przysługujące w wypadku zniesienia współwłasności rzeczy przez przyznanie jej własności jednemu ze współwłaścicieli, stanowiąca równowartość udziału we współwłasności. Dopłata to świadczenie pieniężne mające na celu wyrównanie różnic w wartości rzeczy powstałych na skutek fizycznego podziału rzeczy wspólnej lub przyznania współwłaścicielom własności rzeczy mających nierówną wartość.

Współwłasność jest instytucją prawa cywilnego uregulowaną w Dziale IV Księgi Drugiej ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, ze zm.).

Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom.

W myśl art. 196 § 1 ww. Kodeksu, współwłasność jest albo własnością w częściach ułamkowych albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika.

Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy Działu IV Księgi Drugiej Kodeksu cywilnego – art. 196 § 2 tej ustawy.

Zgodnie z art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Natomiast stosownie do art. 212 § 1 ww. Kodeksu jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Stosownie do art. 212 § 3 Kodeksu, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia.

Przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiują również instytucji przejęcia długu. Stosownie do art. 519 § 1 Kodeksu cywilnego, osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu). W myśl § 2 przejęcie długu może nastąpić:

1. przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;
2. przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.
   
   

Przejęcie długu następuje na podstawie umowy pomiędzy przejemcą a dłużnikiem lub wierzycielem. Jednakże w obu wypadkach do zawarcia umowy przejęcia długu potrzebna będzie zgoda tej strony zobowiązania, która nie uczestniczy w umowie przejęcia długu. Przejęcie długu skutkuje wejściem osoby trzeciej w miejsce dotychczasowego dłużnika tylko w zakresie, w jakim sytuacja dotychczasowego dłużnika wyznaczały jego obowiązki i ewentualne uprawnienia związane z istnieniem długu (art. 524 Kodeksu cywilnego).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że 6 lipca 2015 r. w sądzie rejonowym została zawarta ugoda pomiędzy współwłaścicielami lokalu mieszkalnego (udział po ½) celem zniesienia współwłasności. Lokal ten obciążony był hipoteką zabezpieczającą kredyt hipoteczny zaciągnięty na potrzeby zakupu tego lokalu przez obu współwłaścicieli jako solidarne zobowiązanie wobec banku. Lokal został z tych środków zakupiony w 2008 r., a kredyt hipoteczny zaciągnięty w walucie CHF.

Sąd rozpoznając sprawę postawił warunek zniesienia współwłasności jako przejęcie przez jednego z kredytobiorców całego zobowiązania kredytowego na siebie. Wartość kredytu przewyższała o 30% wartość mieszkania. Drugi kredytobiorca nie posiadał zdolności finansowej do przejęcia kredytu w całości na siebie a Wnioskodawczyni wstępną zgodę od banku otrzymała.

Sąd zażądał od Wnioskodawczyni promesy od banku gwarantującej możliwość przejęcia całego zobowiązania na Wnioskodawczynię. Bank wydał więc promesę określającą warunki odpisania drugiego kredytobiorcy od długu: m.in. zwiększenie wartości ubezpieczenia oraz nadpłatę kredytu w wysokości 140.000,00 zł, przy wartości kredytu 330.000,00 zł. Warunki te zostały spełnione, zatem sąd zezwolił na podpisanie ugody.

W wyniku zawartej ugody Wnioskodawczyni stała się jedynym właścicielem lokalu oraz jedynym kredytobiorcą. Ugoda zawiera zapis dotyczący sposobu zniesienia współwłasności jako odpłatne zbycie udziału o wartości 110.620,00 zł (ww. kwota wynika z wyceny biegłego rzeczoznawcy) w zamian za przejęcie przez Wnioskodawczynię w całości długu uczestnika (drugiego współwłaściciela) wynikającego z umowy kredytowej. Sąd zobowiązał także drugiego współwłaściciela do zapłaty połowy różnicy wartości kredytu i wartości lokalu na rzecz częściowej spłaty kredytu ujętej w promesie.

Ustawodawca wymienił w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ściśle określone czynności cywilnoprawne podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wśród nich znajduje się m.in. umowa sprzedaży oraz umowa zniesienia współwłasności ze spłatą lub dopłatą. Pośród tych czynności nie wymieniono więc „odpłatnego zbycia”, które – jak wynika z opisu − „jest sposobem zniesienia współwłasności”.

Natomiast czynność zniesienia współwłasności jest objęta podatkiem od czynności cywilnoprawnych tylko wówczas, gdy towarzyszy jej spłata lub dopłata.

W przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawczyni oraz drugi współwłaściciel zawarli ugodę mającą na celu zniesienie współwłasności lokalu mieszkalnego, w wyniku której drugi współwłaściciel dokonał zbycia swojego udziału o wartości 110.620,00 zł na rzecz Wnioskodawczyni w zamian za co Wnioskodawczyni przejęła na siebie obowiązek spłaty całości kredytu.

Należy zauważyć, że z treści wniosku nie wynika, iż zbycie udziału skutkujące zniesieniem współwłasności nastąpiło w drodze sprzedaży, która to czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Z treści wniosku nie wynika również, że w związku ze zniesieniem współwłasności miała nastąpić spłata na rzecz drugiego współwłaściciela. Jak wskazano powyżej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega jedynie takie zniesienie współwłasności, z którym związane są spłaty i dopłaty. Natomiast wskazana przez Wnioskodawczynię czynność przejęcia obowiązku spłaty kredytu nie może być utożsamiana ze spłatą, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego, opisana we wniosku czynność zniesienia współwłasności nie wywołuje skutków na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawczyni uznano za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Do wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dołączono dokument. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego, w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do jego oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.